USA sa mga hinungdanon nga pagpamatuod nga gipahayag sa Reformacion, mao ang protesta nga gipadayag sa mga Kristohanon nga principe sa Alemanya sa katiguman sa Spira sa tuig 1529. Ang kaisug, pagtoo, ug pagka maminatud-on niadtong mga tawo sa Dios, nakadawat sa sunod nga mga katuigan sa kagawasan sa hunahuna ug sa kaisipan. Ang ilang pagprotesta nagahatag sa iglesia nga reformada sa ngalan nga Protestante; ang iyang patukoranan mao “gayud ang matuod nga espiritu sa Protestantismo.”1D'Aubigne, b. 13, ch. 6. ADA 173.1
Ang usa ka mangitngit ug makulba nga adlaw nahiabut sa Reformacion. Sa wala lamang palandunga ang sugo sa Worms, nagapahayag kang Lutero nga dakpunon, nga nagadili sa pagtudlo sa pagtoo sa iyang pagtulon-an, busa ang kagawasan sa tinohoan dili na makita sa emperio. Ang mga diosnong panabang maoy nakasanta sa makagagahum nga pagbatok sa kamatuoran. Si Carlos V. nagahunahuna sa pagdaut sa Reformacion, apan sa makadaghan samtang igabakvaw niya ang iyang kamot sa paghimo, siya napugos sa pagtalikud sa buot niya ipahamtang. Sa kanunay ang hinanali nga paglaglag sa tanan nangahas sa pagbatok sa ilang kaugalingon sa Roma nagpahayag nga dili kalikayan, apan sa malisod nga panahon ang mga sundalo sa Turkiya migowa sa panag-awayan sa dapit sa silangan, o ang hari sa Francia, kon bisan ang papa sa iyang kaugalingon, masi- nahon sa nagadugang nga paghiuswag sa emperador, nagahimo ug gubat kaniya; ug tungud niana, sa taliwala sa kasamok ug kagubut sa mga nasud, ang Reformacion nahibilin sa pagpaligon ug pagpadayon. ADA 173.2