75 - Iti Sangoanan ni Anas ken iti Corte ni Caifas

Daytoy a capitulo naibatay iti Mateo 26:57-75; 27:1; Marcos 14:53-72; 15:1; Lucas 22:54-71; Juan 18:13-27.

IDIAY WAIG a Kedron, iti labes ti minuyungan ken kaolivaan, ken kadagiti natalna a calsada ti matmaturog a ciudad, dinagusda nga impan ni Jesus. Pinungoda ti Mangisalakan ken nairut ti pannakaaywanna, ket naut ut ti panaggarawna. Nalabesen ti tengnga ti rabii, ket ti ik-kis dagiti umariwawa a tao a simmurot Kenkuana pinunnona ti natalna a tangatang. Ngem iti nagagar a panagpardasda dagiti nangkemmeg Kenkuana inturongda iti palacio ni Anas, ti kasuksukat a kangatoan a padi.UB2 906.1

Ni Anas isu ti panguloen ti agannong a kaman dagiti papadi, ket iti pammadayaw iti tawenna isu pay la ti bigbigen dagiti tao a kangatoan a padi. Ti pammagbagana isut sinapul ken tinungpalda a kas timek ti Dios. Masapul nga umuna a kitaenna ni Jesus a binalud ti pannakabalin dagiti padi. Masapul nga adda iti pannakausig ti balud, nga ibutengna di la ket ta ni Caifas, a basbassit pay la ti kapadasanna dina maaramid a kas ti panggepda. Ti tactica, kinasikap, ken kinalaingna iti panagusig masapul a maaramat itoy a mapasamak, ta kapilitan a magun-odan ti pannakadusa ni Cristo.UB2 906.2

Masapul a maokom a formal ni Jesus iti sangoanan ti Sanedrin: ngem iti sangoanan ni Anas masapul nga aramiden ti umuna a panangsalaysay. Babaen iti paglintegan ti Roma awan ti pannakabalin ti Sanedrin a mangipatay iti dusa ti patay. Mabalinda laeng a salaysayen ti balud, ken mangted iti keddeng, ngem masapul a pasingkedan dagiti turayen a Romano. Masapul ngarud a maidagdag dagiti maipabasol ken Cristo a dagiti Romano ibilangda a criminal. Masapul pay nga iti darum pudno a mapabasol iti imatang dagiti Judeo. Saan a bassit kadagiti papadi ken turayen ti napasuko iti kinapudno ti pannursuro ni Cristo, ngem gapu iti butengda a maparuar iti sinagoga dida impudno ti pammatida Kenkuana. Naimbag ti pannakalagip dagiti papadi ti saludsud ni Nicodemo, “Okumen aya ti lintegtayo ti tao, no dina umuna a denggen ken ammoen ti araramidenna?” Juan 7:51. Iti daydi a kanito daytoy a saludsud pinagpatinggana ti concilio, ket dinadaelna ti gakat dagiti kamkamengna. Ni Jose de Arimatea ken ni Nicodemo dida naayaban idi mausig ni Jesus ngem adda met dagidi sabali a makaitured a mangisao iti pannakasalaknib ti justicia. Masapul a maaramid ti pannakausig tapno pagkaykaysaan dagiti kamkameng ti Sanedrin ti ibuousorda ken Cristo. Adda idi dua a pammabasol a tinarigagayan a pagtakderan dagiti papadi. No mapaneknekan a ni Jesus isut managtabbaaw, isut patayan ti dusa dagiti Judio. No mapabasol iti yaalsa, dagiti Romano ti mangikeddeng iti dusa. Daydi maikadua a maipabasol ti kayat ni Anas a mausig nga umuna. Nagsaludsudanna ni Jesus maipapan kadagiti adalan ken kadagiti isursurona, a naginanama a makaisao ti balud iti maysa a banag isu nga aramatenna iti panggepna. Impagarupna a makagun-od iti sao a mangpaneknek nga Isu agararamid tapno makaipatakder iti nalimed a bunggoy, a ti panggepna isut panangipasdek iti baro a pagarian. Iti kasta dagiti papadi mabalinda nga iyawat kadagiti Romano a mangriribuk iti talna ken mangiyussuat iti yaalsa.UB2 906.3

Nabasa ni Cristo a kas maysa a nakalukat a libro ti panggep daydi padi. A kasla basbasaenna ti kaunggan ti kararua daydi agsalsaludsud, imbagana nga awan ti nalimed a pannakikaysaan kadagiti pasurotna, wenno ginimongna ida iti sipnget wenno nalimed tapno mailemmeng dagiti panggepna. Awan idi ti inlimlimedna no maipapan iti panggepna wenno isursurona. “Siak nagsaoak a napanayag iti lubong.” kinunana; “agnanayon a mangisursuroak idiay sinagoga ken idiay templo, isu a naguurnongan amin dagiti Judio: ket awan ti sinaok iti nalemmeng.”UB2 907.1

Insupadi ti Mangisalakan ti wagas ti panagtrabajona kadagiti inararamat dagiti mangidarum Kenkuana. Iti adu a bulbulan inananupda ken impeksada a sillongen ken iyeg iti nalimed a pangokoman, bareng no magunodanda babaen iti ulbod a sanata ti dida magun-odan iti pannakaaramat ti nalinteg a pamay-an. Idin araramidendan ti panggepda. Ti panangtiliw dagiti ngumerngernger a tao iti tengnga ti rabii, ti panangrabrabak ken panagpalalo sakbay ti pannakaited ti keddengna, weno pannakapabasolna, isu ti wagas ti panagtrabajoda, ngem saan a kasta Kenkuana. Ti aramidda isut maisuppiat iti linteg. Dagiti annurotenda met laeng ilatakda a ti maysa a tao isut maibilang nga awan basolna no dipay napaneknekan ti maipabasol kenkuana. Gapu met la kadagiti anannurotenda dagiti papadi ti agdadata a nakabasol.UB2 908.1

A kimmita iti mangsalsaludsud Kenkuana, kinuna ni Jesus, “Apayapay a Siak ti pagintuodam?” Saan kadi a dagiti papadi ken turayen nangibaonda kadagiti agsisiim a mangpalpaliiw kadagiti garawna ken mangipulong iti tunggal saona? Dikad adda dagitoy iti tunggal gimong dagiti tao, ken nangipakaammo kadagiti papadi kadagiti sinasao ken inararamidna? “Intuodem kadagiti nagdengngeg, no ania ti insaok kadakuada,” simmungbat ni Jesus. “Adtoy, dagitoy ammoda ti sinaok.”UB2 908.2

Napaulimek m Anas iti kinalinteg ti sungbatna. Nagbuteng di la ket ta makaisao ni Jesus ti maysa a banag maipapan iti wagas ti aramidna a gusgustona (ni Anas) a maabbongan koma, ket awanen ti sinaona idi a kanito. Maysa kadagiti oficial a napno iti rurod idi nakitana a nagulimeken ni Anas, tinungpana ni Jesus, a kinuna, “Kasta ti isusungbatmo iti kangatoan a padi?”UB2 908.3

Siinayad a simmungbat ni Cristo, “No dakes ti pinagsaok, paneknekam ti kinadakesna; ngem no naimbag apayapay tungpaennak?” Saan a nagsao kadagiti makapuor a sao ti panangibales. Ti natalna a sungbatna naggapu iti puso nga awan basolna, naanus, ken natakneng, a saan a napungtot.UB2 909.1

Napalalo ti pinagsagaba ni Cristo iti pannakairurumen ken pannakalalais. Kadagiti imima dagiti tao a pinarsuana, ken nangipakitaanna iti di agpatingga a sacrificio, inawatna tunggal pannakaibabain. Ket Isu nagsagaba a napalalo a naibagay iti kinaananay ti kinasantona ken ti gurana iti basol. Ti pannakausigna babaen kadagiti nadawel a tao isut kankanayon a sacrificio Kenkuana. Ti pannakalawlawna kadagiti tao a tinengngel ni Satanas isut makauma unay Kenkuana. Ket ammona nga iti apagkanito, iti pannakaipagilap ti nadiosan a pannakabalin mabalinna nga ipaidda iti tapok dagidi nadawel a mangidadanes Kenkuana. Daytoy ti nangaramid a narigrigat pay nga ibturenna ti pannakasuot.UB2 909.2

Sinegseggaan dagiti Judio ti Mesias a maiparang a buyogen ti nakapigpigsa a tarigagay, a balbaliwanna ti ayayo dagiti kapanunutan dagiti tao, ket pilitenna ida a bigbigenda ti kinaturayna. Iti kasta, dayta ti patienda, isu met la ti gumun-od iti pannakaitan-okna, ket pennekenna ti inanamada. Gapuna nga idi binusorda la unay ni Cristo, immay Kenkuana ti dakkel a sulisog nga iparangna met koma ti nadiosan a kababalinna. Babaen iti maymaysa a sao, maymaysa nga ikikita, mabalinna a piliten dagiti mangidadanes Kenkuana a mangipudno nga Isu ti Apo a nangatngato ngem dagiti arari ken turayen, papadi ken templo. Ngem isu idi ti narigat nga aramidenna iti panangtengngelna iti saad a pinilina a kas maysa iti kinatao.UB2 909.3

Naimatangan dagiti angel ti langit tunggal tignay a naaramid a maibusor iti ayayatenda a Comandante. Iliwenda idi nga ispalen ni Cristo. Iti babaen ti Dios dagiti angel mannakabalinda. Iti maysa a kanito, iti panangtungpalda iti bilin ni Cristo, pinapatayda iti buyotan ti Asiria ti sangagasut ken innem a pulo ket lima ribu a lallaki. Amangan ket koma ti kinalaka dagiti angel nga iparangarangda ti gurada babaen iti panangpukawda kadagiti kabusor ti Dios, idi naimatanganda ti nakababain a buya ti pannakausig ni Cristo! Ngem di met maibilin kadakuada daytoy. Dagidiay a makabalin koma a mangpapatay kadagiti kabusorna inibturanda ti kinadawelda. Ti ayatna ken ni Amana, ken ti karina, a naaramid nanipud iti pannakabangon ti lubong, nga Isu ti agbalin a mangibaklay iti basol, ti nangiturong Kenkuana nga ituredna a situtulok ti nagubsang a panangtratar Kenkuana dagidiay nga immayanna nga isalakan. Isut paset ti misionna ti agibtur, iti kinataona, amin dagiti pananguyaw ken panangidadanes a naiparabaw Kenkuana. Ti la kakaisuna nga inanama ti kinatao isu daytoy a pangsuko ni Cristo kadagiti amin a sagabaen kadagiti ima ken puso dagiti tao.UB2 910.1

Awan ti naisao ni Cristo a mabalin koma a naggundawayan dagidi nangidarum Kenkuana; nupay no kasta isut nareppet, a kaipapananna nga isut napabasolen. Ngem masapul met a kasla adda pannakaipakita ti justicia. Isut masapul nga adda langa ti pannakausig a mayannurot iti linteg. Daytoy inkeddeng dagiti turayen a maipapardas. Ammoda idi ti pananganamong dagiti tao, ket nagbutengda a no ti pannakatiliwna maipakaammo iti sapasap, mabalin a maaramid ti panangalaw. Manen, no ti pannakausig ken pannakaited ti keddeng di maidagdagus, masapul nga igabay iti maysa a lawas gapu iti pannakarambak ti Pascua. Mabalin a daytoy singaenna ti ganuat a maaramid. Tapno magun-odan ti pannakapabasol ni Jesus, nagsanggirda a kadagiti ariwawa dagiti adu a narungsot a tao, nga adu kadakuada kadagiti nariri a taga Jerusalem. No igabay iti maysa a lawas, masapulto ti ariwawa, ket mabalin a matignayda a tumunos ken Cristo; mabalin nga adu dagiti umay mangsaksi iti kinalintegna, nga ipalagipda dagiti dadakkel nga aramid nga inararamidna. Daytoy parugsoenna ti gura ti sapasap a maibusor iti Sanedrin. Ngarud inkeddeng dagiti papadi ken turayen a sakbay a maammoan ti sapasap ti panggepna naiyawaten ni Jesus kadagiti Romano.UB2 910.2

Ngem umuna ngem amin, masapul a masarakan no ania ti maipabasol. Awan pay la ti nagun-odanda. Imbilin ni Anas a maipan ni Jesus ken ni Caifas. Ni Caifas adda idi iti gimong dagiti Saduceo, a dadduma kadakuada isudat kadaksan a kabusor ni Cristo idi. Uray isu, nupay agkurang iti kinabileg ti kababalin, isut nainget, nadawel ken nakillo a kas ken Anas. Dina baybayan ti aniaman a pamay-an a dipay napadas a pangdadael ken Jesus. Isut parbangon idi, ket nasipnget; ngem babaen ti pannakaaramat ti aluten ken farol daydi nakaarmas a bunggoy nagtarus iti palacio ti kangatoan a padi agraman ti balud. Ditoy, idi nga umumay dagiti kamkameng ti Sanedrin, inusisa manen da Anas ken Caifas ni Jesus ngem awan mamaayna.UB2 911.1

Idi naguurnongen ti concilio idiay siled ti pangokoman innala ni Caifas ti tugawna a kas pangulo a turayen. Iti dua a sikiganna adda idi dagiti okom, ken dagidi nangayangay unay iti pannakausig. Dagiti soldado a Romano nagtakderda iti entablado iti baba ti Trono. Iti arisadsad ti trono nagtakder ni Jesus. Isu ti nakaiturongan ti panagkita dagiti adu a tao. Napalalo nagdakkel ti arimbangaw. Kadagiti nakaadadu a tao Isisu laeng ti natalna ken naulimek. Ti angangsen iti aglawlaw kaslattay pinunno ti nasantoan nga influencia.UB2 911.2

Ni Caifas imbilangna a kasalisalna ni Jesus. Ti gagar dagiti dadduma a tao a nakangngeg iti Mangisalakan, ken ti kaslattay rikna a nakasaganada nga umawat kadagiti pannursurona, riniingna ti napait nga imun ti kangatoan a padi, ngem idi a kimmita ni Caifas iti balud napasdaawan iti kinangayed ken kinataknengna. Immay ti rikna kenkuana a daytoy a Tao isut pumada iti Dios. Ngem iti simmaruno a kanito pinanawanna dayta a kapanunutan a napnoan iti rurod. Dagus a ti timekna nangngeg nga aguyaw ket iti nakuspag a tono pilitenna nga ipakita manen ni Jesus dagiti nakaskasdaaw a milagro iti sangoananda. Ngem dagiti saona nagtinnagda kadagiti lapayag ti Mangisalakan a kasla dina nangnangngeg. Indilig dagiti tao ti naariwawa ken nadawel a tignay da Anas ken Caifas iti natalna, nangayed a langa ni Jesus. Uray Day iti isisip dagiti napatangken ti teltelda a nadangkes a tao timpuar ti saludsud, Daytoy a tao a ti langana isut nadiosan, madusa kadi a kasla criminal?UB2 911.3

Idi maripirip ni Caifas ti influencia ni Cristo kadagiti tao pinapardasna ti pannakausig. Adda idi dakkel a pannakakumukom dagiti kabusor ni Cristo. Nagagarda a manggun-od ti pannakapabasolna, ngem no kasano ti pannakaaramidna daytoy, isut dida ammo. Dagiti kamkameng ti concilio nabingbingayda kadagiti Fariseo ken Saduceo. Adda idi napait a guranggura ken panagsusuppiatda; adda paggigiddiatanda a banag a dida naitured nga inruar di la ket ta agaapada. Kadagiti sumagmamano la a sao, nabalin koma ni Jesus a pinarasuk ti panaggiginnurada met laeng, ket iti kasta nawayaan koma ti gurada Kenkuana. Ammo ni Caifas daytoy, ket tinarigagayanna a maliklikan ti pannakapataud ti suppiat. Adu dagiti saksi a mangpaneknek a ni Cristo binabalawna dagiti escriba ken Fariseo, a kinunkunana nga isudat managinsisingpet ken mammapatay; ngem daytoy a pammaneknek saan a maitutop nga iruar. Dagiti Saduceo iti natadem a panangsuppiatda kadagiti Fariseo nagaramatda iti pumada a pagsasao a maibusor kadakuada. Ket daytoy a pammaneknek awan ti dagsenna kadagiti Romano, a napagurada met gapu iti kinatangsit dagiti Fariseo. Nawadwad ti pammaneknek a ni Jesus dina inkankano dagiti ugali dagiti Judio, ket insaona ti di pammadayaw kadagiti alagadenda; ngem no maipapan iti ugali, isut natadem a pagririrrian dagiti Fariseo ken Saduceo; ket daytoy a pammaneknek awan manen ti pigsana kadagiti Romano. Saan a naitured dagiti kabusorna a pinabasol iti panagsalungasing iti Sabado, di la ket ta no maaramid ti pannakausig maipakita ti galad ti inaramidna. No maiparang dagiti milagrona iti panangagas, tinto nalawag a panggep dagiti papadi maabakton.UB2 913.1

Napasuksukan dagiti saan a pudno a saksi a mangpabasol ken Jesus a mangipangulo iti yaalsa ken mangpadas a mangipasdek iti maisina a turay. Ngem ti pinangpaneknekda saan a nalawag ken agsusuppiat. Babaen iti panangusisa, isut pinarparbo dagiti sinasaodaUB2 914.1

Idi agdamdamo ti panagministro ni Cristo naisaona, “Rebbaenyo bq daytoy a templo, ket iti uneg ti tallo nga aldaw, bangonekto.” Iti pagsasao a nafiguraan ti padto, daytoy impadtona ti ipapatay ken ti panagungarna met laeng. “Isu nagsao iti maipapan iti templo ti bagina.” Juan 2:19, 21. Inawat dagiti Judio dagitoy a sao iti natarus a kaipapananda, a mangitudo iti templo idiay Jerusalem. Kadagiti amin a sinao ni Cristo, awan masarakan dagiti papadi nga aramatenda a maibusor Kenkuana malaksid daytoy. Babaen iti di napudno a pannakaisaona nanginanamada nga addanto panggundawayanda. Dagiti Romano timmulongda iti pannakatarimaan ken pannakapasayaat ti templo, ket intangtangsitda unay; aniaman a panguyaw kenkuana pudno a parasukenna ti gurada. Ditoy ti pakasarakan ti panagkaykaysa dagiti Romano, Fariseo, ken Saduceo, ta isuda amin intedda ti dakkel a panangpadayaw iti templo. Iti daytoy a banag nasarakanda ti dua a saksi a di unay agsuppiat ti pangpaneknekda, ket maigiddiat kadagiti sabali. Maysa kadagiti napasuksukan a mangpabasol ken Jesus insaona, “Daytoy a tao kinunana, Mabalinko a rebbaen daytoy a templo ti Dios, ket iti tallo nga aldaw isut bangonekto.” Saan a kasta ti sinao ni Cristo. No koma no naibaga nga apagisu a kas iti panangisaona dida koma sinapul ti pannakapabasolna uray pay ti Sanedrin. No koma no ni Jesus ket tao laeng, a kas ti kinunkuna dagiti Judio, ti sinaona isu la koma ti mangipakita iti saan a nasayaat ken natangsit nga espiritu, ngem di mabalin nga awaten a panagtabbaaw. Ngem uray no binaliwan dagiti saan a pudno a saksi, awan masarakan kadagiti sinaona a mabalin a kunaen dagiti Romano a crimen a maikari a madusaan iti patay.UB2 914.2

Sianus a dinengngeg ni Jesus dagiti agsisimparat a saksi. Awan sinaona a pangsalaknib Kenkuana. Iti kamaudiananna dagiti nagdarum nasilloan, nakuso-kuso, ken nakaungetda. Awan ti nagapuanan ti panangusig: kasla awan magunguna dagiti pangsillongda. Nauppa pay ni Caifas. Adda la idi ti maysa a maudi a pagkamangan; masapul a ni Jesus met laeng ti mapilit a mangpabasol Kenkuana. Ti kangatoan a padi timmakder iti tugawna a pangokoman, ti rupana pinaalas ti gura, ti timekna ken ti wagasna nalawag nga ipakitada a no koma no adda pannakabalinna kabilenna ti balud. “Awan ti aniaman nga isungbatmo?” inlaawna; “ania ti paneknekanda dagitoy a maibusor Kenka?”UB2 915.1

Tinengngel ni Jesus ti talnana. “Isu naparigat, nupay kasta idi napagsagaba dina ingnganga ti ngiwatna; kas maysa a cordero a maiturong iti pagpartian, ken kas maysa a carnero a nagumel iti sangoanan dagiti mangpukis Kenkuana, kasta dina ingnganga ti ngiwatna.” Isaias 53:7.UB2 915.2

Iti kamaudiananna, ni Caifas, nga ingngatona ti imana nga intudo ti langit, kinasaona ni Jesus iti galad ti napasnek a sapata, “Isapatam, gapu iti Dios a sibibiag, nga ibagam kadakami, no sika ti Cristo nga Anak ti Dios.”UB2 915.3

Iti daytoy a kiddaw di mabalin a saan nga aguni ni Cristo. Adda idi kanito ti panagulimek, ken kanito met ti panagsao. Saan a nagsao inggana ti napagsaludsudan iti natarus. Ammona idi a no sumungbat pataudenna ti nalawag nga ipapatayna. Ngem ti kiddaw naggapu iti mabigbig a kangatoan a turay ti nacion, ken iti nagan ti Kangatoan. Saan nga aramiden ni Cristo ti panangipakitana a dina padayawan ti linteg. Adadda pay ngem daytoy, ti pannakaibagina ken Amana isut mausig. Masapul nga ilatakna a nalawag ti galadna ken ti misionna. Naisao ni Jesus kadagiti adalanna, “Tunggal maysa ngarud a mangipaduyakyak Kaniak iti sangoanan dagiti tao, isu ipaduyakyakkonto met iti sangoanan ni Amak nga adda sadi langit.” Mateo 10:32. Idin babaen met la ti pagpatuladna inulitna manen ti leccion.UB2 916.1

Tunggal lapayag isut dimngeg, ket tunggal mata naiturong iti rupana idi a simmungbat, “Nasaomon.” Ti nailangitan a lawag kasla sinilnaganna ti nalusiaw a langana idi nga innayonna, “Siak kunak pay kadakayo nga iti masangoanan makitayonto toy Anak ti tao nga agtugaw iti makanawan ti pannakabalin nga umay iti rabaw ti ulep ti langit.”UB2 916.2

Iti maymaysa a kanito ti kinadios ni Cristo naipagilap iti langa ti kinatao. Immaripapa ti kangatoan a padi iti sangoanan dagiti nasukimat a mata ti Mangisalakan. Dayta nga ikikita kasla basbasaenna dagiti nailemmeng a panpanunut, ket simged ti pusona. Ni kaanoman iti kalpasanna dina nalipatan dayta naidumduma a nausig nga ikikita ti Anak ti Dios. “Iti masangoanan,” kinuna ni Jesus, “makitayonto toy Anak ti tao nga agtugaw iti makanawan ti pannakabalin nga umay iti rabaw dagiti ulep ti langit.” Kadagitoy a sao imparang ni Cristo ti kasupadi ti buya a maipakita. Isu ti Apo ti gloria, agtugawto iti makanawan ti Dios. Isunto ti Okom ti amin a daga, ket ti pangngeddengna saanto a masuppiat. Ket tunggal nailemmeng a banag maikeddengto iti lawag ti rupa ti Dios, ket ti panangipato maikeddengto iti tunggal tao kas mayalubog kadagiti aramidna.UB2 916.3

Dagiti sao ni Cristo kinigtotna daydi kangatoan a padi. Ti kapanunutan nga adda panagungar dagiti natay, isu nga amin agtakder iti pangokoman ti Dios, tapno magungunaanda kas mayanatup kadagiti aramidda, isut kapanunutan a namagpigerger ken Caifas. Dina kinayat a patien nga iti masangoanan awatenna ti keddeng kas mayanatup kadagiti inaramidna. Naiparang a napardas iti isipna dagiti buya ti maudi a panangokom. Iti apagkanito nakitana ti nakabutbuteng a buya dagiti tanem nga itedda dagiti minatayda, nga addaan kadagiti palimed a kayatna koma a mailemmeng iti agnanayon. Iti maysa a kanito nariknana nga isut agtatakder iti sangoanan ti agnanayon nga Okom, a ti matana, a makitana dagiti amin a banag basbasaenna ti kararuana, nga iruarna a maipudasdas dagiti palimed a maipagarup a nailemmengen ti natay.UB2 917.1

Ti buya limmabas iti sirmata ti padi. Dagiti sao ni Cristo natademda kenkuana a Saduceo. Ni Caifas dina pinati ti panagungar, ti pannakaokom, ken ti masangoanan a biag. Idin isut naparurod iti nasatanasan a gura. Isu daytoy, balud a tao iti sangoananna, ti mangsuppiat kadagiti kapanunutan a paggugustona la unay? Pinigisna ti kawwesna, tapno makita dagiti tao ti kasla pudno a kigtotna, inkeddengna a di maituloyen ti pannakausig ket ti balud mapabasol iti panagtabbaaw, “Ania ti pakasapulantayo kadagiti saksi,” kinunana; “adtoy nangngegyo ti tabbaaw. Ania ti panagkunayo?” Ket isuda amin pinabasolda.UB2 917.2

Ti pananganamong a nalaokan iti pungtot ti nangiturong ken Caifas a nangaramid iti inaramidna. Kinarurodna ti bagina met laeng iti panamatina kadagiti sinao ni Cristo, ket lugar a ti pusona ti pinigisna gapu iti nauneg a pannakariknana iti pudno, ken panangipudnona koma a ni Cristo isut ti Mesias, rinay-abna dagiti pagananayna a kinapadi tapno maipakitana ti naikeddeng nga isusukir. Nauneg ti kaipapanan dayta nga inaramidna. Bassit ti panangbigbig ni Caifas iti kaipapananna. Iti daytoy a naaramid, a manginfluencia kadagiti okom tapno magun-odan ti pannakadusa ni Cristo, pinabasol met la ti kangatoan a padi ti bagina. Babaen ti linteg ti Dios isut naikkaten ti galadna a kinapadi. Isu met la ti nangisawang iti keddeng ti ipapatayna.UB2 917.3

Ti nangato a padi dina rebbeng a pigisen dagiti kawwesna. Babaen ti linteg levitico, maiparit daytoy, ket madusaan iti patay. Uray ania ti mapaspasamak, iti uray adino a yan, maiparit iti padi a pigisenna ti kawwesna. Isut kadawyan dagiti Judio ti panangpigisda iti kawwesda no matay dagiti gayyemda, ngem dagiti papadi dida suroten daytoy a kadawyan. Adda maitudtudo a bilin ni Cristo maipapan itoy. Levitico 10:6.UB2 918.1

Aniaman nga ikawwes ti padi masapul a pieza ken awan rugitna. Babaen kadagitoy napintas a kawwes ti saad dagiti papadi itakderanna idi ti kababalin ti dakkel nga Antitipo, ni Jesucristo. Awan ti mabalin nga awaten ti Dios malaksid ti awan pagkurkuranganna, ti kawwes ken ayayo, ti sao ken espiritu. Ti Dios isut nasantoan, ket ti dayag ken kinaawan kurkurangna masapul a maitakderan iti servicio a naidagaan. Ti agpatingga a tao mabalin a pigisenna ti pusona met laeng babaen iti panagbabawi ken napakumbaba nga espiritu. Daytoy mailasin ti Dios. Ngem dagiti kawwes ti padi dida rebbeng ti mapigis, ta daytoy dadaelennanto ti pannakaitakder dagiti nailangitan a banag. Ti kangatoan a padi a maituredna ti agparang iti nasantoan a saadna, ket agannong iti servicio ti santuario, a napigis ti kawwesna, isut maibilang a naisinan iti Dios. Babaen ti panangpigisna iti kawwesna ikkatenna ti bagina met laeng iti galadna a mangitakder. Saan nga awatenen ti Dios a kas padi a mangtaming iti annongna. Daytoy nga impakita ni Caifas, isut mangiparang iti rurod ti tao, ti pagkurkurangan ti tao.UB2 918.2

Iti panangpigisna iti kawwesna. pinagbalin ni Caifas nga awan kapaypay-an ti linteg ti Dios, tapno maannurot ti ugali dagiti tao. Ti linteg nga inaramid ti tao ibagana, a no maipapan iti tabbaaw, ti padi mabalinna a ray-aben ti kawwesna iti panangipakitana iti gurana iti basol, ket awan ti basolna. Iti kasta ti linteg ti Dios nagbalin nga awan kapaypay-anna gapu kadagiti linteg dagiti tao.UB2 919.1

Tunggal tignay ti kangatoan a padi isut nangayangay a sinipsiputan dagiti tao; ket impagarup ni Caifas nga impakitana ti kinasingpetna. Ngem itoy nga aramid, a naisangrat a pangpabasol a maibusor ken Cristo, isu rinabngisna daydiay a nagkunaan ti Dios, “ti naganco adda Kenkuana.” Exodo 23:21. Isu met nagtabbaaw. Nagtakder iti panangpabasol ti Dios, insawangna a kas mannabbaaw iti keddeng a ni Cristo isut mannabbaaw.UB2 919.2

Idi rinay-ab ni Caifas dagiti kawwesna, dakkel ti kaipapanan ti inaramidna iti disso a nagtugawan ti nacion a Judio a kas nacion iti pannakaisilpona iti Dios. Dagitoy a tao nga idi kua isudat pinaraburan ti Dios, isinsinadan dagiti bagida Kenkuana ket napardas ti panangilaksidna a kukuana ida. Idi nga iti rabaw ti cruz impukkaw ni Jesus, “Natungpalen” (Juan 19:30), ket ti abbong ti templo naray-ab a nagkaddua, ti Nasantoan nga Umimimatang inlatakna a dagiti Judio inumsida daydi intakderan dagiti amin a tipo, ti anag dagiti amin nga anniniwan. Naisinan ti Israel iti Dios. Mabalin la ni Caifas a pigisen dagiti kawwesna a padi, a mangipakita nga isut mangitakder iti dakkel a Kangatoan a Padi ta awanen ti kaipapananda kenkuana wenno kadagiti tao. Mabalin la a pigisen ti kangatoan a padi ti kawwesna iti rurodna kenkuana met laeng ken kasta met iti nacion.UB2 919.3

Inkeddengen ti Sanedrin a ni Jesus maikari iti patay; ngem isut maisalungasing iti linteg dagiti Judio iti pannakaokomna iti rabii. Iti pannakapabasol a mayannurot iti linteg awan ti maaramid malaksid no maikeddeng iti lawag ti aldaw ken iti sangoanan dagiti amin a kamkameng ti Sanedrin. Nupay kasta, natratar ti Mangisalakan a kas nadusaanen a criminal ken naiteden nga irurumen dagiti kababaan ken kadaksan a tao. Ti palacio ti kangatoan a padi isut nalawlaw a kasla silulukat a paraangan a naguurnongan dagiti soldado ken adu a tao. Itoy a paraangan isut nakaipagnaan ni Jesus a naipan iti siled a yan dagiti guardia, ket iti tunggal sikigan adda dagiti nadangkes a tao a mangrabrabak Kenkuana a kinunkunada nga isu ti Anak ti Dios. Dagiti saona, “agtugaw iti makanawan ti Pannakabalin” ken “umay iti rabaw dagiti ulep ti langit,” inulit-ulitda a kinatkatawaan. Idi adda iti siled dagiti guardia, nga ururayenna ti pannakausigna a nainkalintegan, saan a nasalakniban. Dagiti nababa ken nagubal a tao nakitada ti kinadawel ti pannakatratarna iti sangoanan ti concilio, ket gapu itoy isu met ti namkuatandan a mangipakita kadagiti kaaalasan nga aramid ti kababalinda. Ti kinatakneng ken nadiosan a langa ni Cristo ti mangparugso kadakuada iti panagaramidda iti kinamauyong. Ti emmana, ti kinaawan basolna, ti natakneng nga anusna, ti nangpunno kadakuada iti rurod a pinarugso ni Satanas. Ti asi ken justicia isudat naibadde-baddek. Ni kaanoman awan pay ti criminal a natratar iti kasta a kinadawel a kas ti inaramidda iti Anak ti Dios.UB2 919.4

Ngem adda pay idi dakdakkel nga ut-ut a nangpigis iti puso ni Jesus; ti pang-or a nangted iti kaunegan a sanaang nga awan ima ti kabusor a nakaaramid. Idi nga aglasat iti nakakatkatawa a pannakausig iti sangoanan ni Caifas, ni Cristo isut inlibak ti maysa kadagiti adalanna.UB2 920.1

Kalpasan ti panangpanawda iti Mannursuroda idiay minuyungan, dua kadagiti adalan ti nangpadas a simmurot, iti adayu, kadagidi nadangkes a tao a nangala ken Jesus. Dagitoy nga adalan isuda Pedro ken Juan. Nabig- big dagiti papadi ni Juan a nalatak nga adalan ni Jesus, ket pinalubosanda a simrek iti siled, a nanginanamada a no maimatanganna ti pannakaibabain ti Pangulona, umsiennanton ti kapanunutan nga isu ti Anak ti Dios. Nagsao ni Juan iti agpaay ken Pedro, ket daytoy nakastrek met.UB2 920.2

Iti paraangan wenno patio napasgedan ti maysa a temtem a paginudoan: ta isu idi ti kalam-ekan a paset ti rabii, sakbay la unay ti aglawag. Nagtataripnong dagiti adu a tao iti lawlaw ti temtem, ket nakikatugaw met ni Pedro. Dina kayat a mabigbig a kas maysa nga adalan ni Jesus. Iti pannakipulapulna nga awanan annad, nangnamnama nga ipagarupda a maysa kadagiti nangipan ken Jesus idiay pangokoman.UB2 921.1

Ngem idi a naipasarang ti silaw iti rupa ni Pedro, ti babai nga agayay-wan ti ruangan namingminganna a naimbag. Nadlawna a nakiserrek ken Juan, nailasinna ti langa a napatamnay ti rupana ket impagarupna nga isut maysa nga adalan ni Jesus. Daytoy a babai isut maysa kadagiti adipen iti balay ni Caifas, ket nagagar a mangammo. Kinunana ken Pedro, “Saanka aya a maysa kadagiti adalanna?” Napasdaawan ken naranga ni Pedro; dagiti mata dagidi adda iti bunggoy naigiddato a naiturongda kenkuana. Impakitana a kasla dina naawatan daydi babai; ngem daytoy imbagana nga impapilit kadagiti adda iti aglawlaw a nakikadkaddua daytoy a tao ken Jesus. Napilit a simmungbat ni Pedro, ket kinunana a sirururod, Babai, isut diak amammo.” Daytoy daydi immuna a panangilibak, ket naigiddato a nagtaraok ti kawitan. O Pedro, nagdaras ketdin nga ibainmo ti Mannursurom! nagdaras ketdin ti panangilibakmo iti Apom!UB2 921.2

Mi Juan nga adalan, idi simrek iti pangokoman, dina inlimed ti pudno nga isut pasurot ni Jesus. Saan a nakilaok kadagidi nagubal a tao a mangumumsi iti Mannursurona. Saan a napagsaludsudan ta dina imparang ti nakillo a kababalin a nangpataud koma iti panagduaduada kenkuana. Napan iti napakni a suli a di naimatangan dagiti dakes a tao, ngem iti kaasitgan a mabalinna a a pagianan a mangkita ken Jesus. Ditoy nakita ken nangngegna amin dagiti napaspasamak iti pannakaokom ti Apona.UB2 921.3

Saan nga inkeddeng ni Pedro a maipakaammo ti pudno a kababalinna. Iti panangipakitana nga awanan ngayangay inkabilna ti bagina iti yan ti kabusor, ket nagbalin a nalaka a tukmaan ti sulisog. No koma no naayaban a makikabil nga agpaay iti Mannursurona, isu koma ti natured a soldado; ngem idi a ti ramay ti uyaw isut naitudo kenkuana, isut nagbalin a natakrut. Adu dagidiay a di agsanud iti napinget a pannakibakal nga agpaay iti Mannursuroda, ngem no ti uyaw iduronna ida, ilibakdanton ti pammatida Kenkuana. Iti pannakipulapul kadagidiay a rebbengda koma a liklikan, ikabkabilda ti bagbagida iti dalan ti sulisog. Isudat mangawawis iti kabusor tapno sulisogenna ida, ket maiturongda nga ag sao ken agaramid kadagidiay a babaen kadagiti sabali a kasasaad saanda koma a mapabasol. Ti adalan ni Cristo nga iti aldawtayo manglimlimo iti pammatina gapu iti butengna nga agsagaba wenno mauyaw iliblibakna ti Apona kas met la ti inaramid ni Pedro idiay paraangan ti pangokoman.UB2 922.1

Pinadas ni Pedro nga impakita ti kaawan ngayangayna iti pannakausig ti Mannursurona, ngem ti pusona isut immameg ti ladingit idi a mangngegna aagiti nadawel a panangababida Kenkuana ken nakitana ti nalablabes a panagsagabana. Adadu ngem daytoy, nasdaaw ken nagluksaw no apay nga intulok ni Jesus ti kasta a pannakatratar a mangipababa Kenkuana ken kadagiti pasurotna. Tapno mailemmengna ti pudno a riknana, pinadasna ti nakitipon kadagiti mangidadanes ken nangangangaw ken Jesus. Ngem ti langana saan a kas ti kadawyan. Mangalallilaw laeng, ket idinto ta ti panagsaona saan a naurnos dina nalapdan ti panagsaona a sirururod gapu iti nakapalpalalo a pannakauyaw ti Mannursurona.UB2 922.2

Immay manen ti maikadua daras a natignay, ket napabasol manen a pasurot ni Jesus. Idin naglaaw a nagsapata, “Diak amammo dayta a Tao.” Naikkan manen ti sabali a gundaway. Limbes idin ti maysa nga oras, a ti maysa nga adipen ti kangatoan a padi, asideg a kabagian daydi piningasan ni Pedro, sinaludsudna, “Saanka aya a nakita idiay minuyungan a nakikuyog Kenkuana?” “Pudno a maysaka met kadakuada: ta taga Galileaka, ket ti panagsaom ipadlawnaka.” Idin ni Pedro napno iti pungtot. Dagiti adalan ni Jesus nailasin ida iti kinalinis ti panagsasaoda, ket tapno matalipupos a maallilaw dagiti agsaludsud, ken mapalinteg ti kababalin nga ipakpakitana, naglibak ni Pedro a napakuyogan iti panangilunod ken panagsapata. Manen nagtaraok ti kawitan. Nangngeg ni Pedro, ket nalagipna dagiti sao ni Jesus, “Inton dipay agtaraok ti kawitan iti mamindua napaglikudannakton iti mamitlo.” Marcos 14:30.UB2 923.1

Idi a dagiti nakababain a sapata sadiwada pay laeng kadagiti bibig ni Pedro ken ti naunnoy a taraok ti kawitan mangmangngegna pay la kadagiti lapayagna, timmalliaw ti Mangisalakan manipud kadagiti nakarupanget nga okom, ket pinerrengna a naimbag ti nakaayay-ay nga adalan. Apagisu met a dagiti mata ni Pedro naiturongda iti Mannursurona. Iti dayta naalumamay a rupa nabasana ti pannakipagrikna ken ladingit, ngem awan ti gura idiay.UB2 923.2

Ti buya dayta nalusiaw a rupa, dagidiay agpigpigerger a bibig, dayta ikikka ti asi ken pammakawan, sinalputna ti pusona a kas pannakariing ti riknana. Nabileg ti lagip. Nalagip ni Pedro ti karina iti sumagmamano nga ababa nga oras a nasapsapa, nga isu makikaddua iti Apona iti pagbaludan ken patay. Nalagipna ti leddaangna idi nga imbaga ti Mangisalakan iti nangatngato a siled nga ilibakna ti Apo iti mamitlo iti dayta met la a rabii. Kaisasao la ni Pedro a dina amammo ni Jesus, ngem idin binigbigna a binuyogan ti napait a ladingit no kasano kinasayaat ti pannakaammo ti Apona kenkuana, ken no kasano ti kinaapagisu ti pannakabasana iti pusona, a ti kinaulbodna awan ti nakaammo uray pay isu.UB2 923.3

Immay kenkuana dagiti adu a naipalagip. Ti naalumamay nga ayat ti Mangisalakan, ti asi ken nabayag a panagituredna, ti kinaemma ken anusna iti managriro nga adalan—amin dagitoy isudat nalagip. Nalagipna pay daydi panamagalluad, “Simon, adtoy, ni Satanas tinarigagayanna a maalanaka, tapno isiisennaka a kas trigo: ngem Siak inkarkararaganka tapno ti pammatim di ko-ma mapakapsut.” Lucas 22:31, 32. Pinanpanunut ni Pedro a sibubuteng ti kinakurang ti panagyamanna, ti kinaulbodna, ken ti sapatana. Kinitana man naminsanen ti Mannursurona, ket naimatanganna ti nadawel nga ima a timmungpa iti rupana. Dina naibturan ti buya, nagdaras, a naburak ti pusona, ket rimmuar manipud iti pangokoman.UB2 924.1

Pimmanaw nga isisu a napan iti sipnget, a dina ammo wenno no sadino ti papananna. Idin nasarakanna ti bagina nga adda idiay Getsemani. Ti buya iti sumagmamano la nga oras nagsubli manen a nalawag iti isipna. Ti agsagsagaba a rupa ti Apona, a namansaan iti nadaraan a ling-et ken agpigpigerger a nguy-a, naiparangda iti sangoananna. Sibababawi ken sipapait a nalagipna a nagsangit ni Jesus ken naganug-og idi nagkarkararag nga isisu, idi a dagiti makitipon koma Kenkuana iti dayta makasuot nga oras addada a matmaturog. Nalagipna ti napasnek a bilinna, “Agpuyatkayo ken agkararagkayo, tapno dikay sumrek iti panakasulisog.” Mateo 26:41. Naimatanganna manen ti buya iti siled ti pangokoman. Isut tuok ti agladladingit a pusona iti pannakaammona nga innayonna ti kadagsenan nga awit iti pannakaibabain ken panagladingit ti Mangisalakanna. Iti daydi met la disso a nangibukbukan ni Jesus iti kararuana, nagpakleb ni Pedro, a tartarigagayanna a matay koman.UB2 924.2

Idi adda a matmaturog a kinuna ni Jesus nga agpuyat ken agkararag koma ti nangisaganaan ni Pedro iti dalan ti dakkel a basolna. Amin dagiti adalan, iti panagturogda iti dayta napasnek nga oras, dakkel unay ti pukawda. Ammo idi ni Cristo daydi dumardarang a suot nga immapay kadakuada. Ammona no kasano ti panagtrabajo ni Satanas a mangbibineg kadagiti riknada ta tapno dida makasagana iti pannakasuot. Dayta ti gapuna a pinagalluad ni Jesus ida. No koma no dagiti oras idiay minuyungan naaramatda iti panagpuyat ken panagkararag, saan koma a nabaybay-an ni Pedro a nagsadag iti nalupoy a pigsana. Dina koma inlibak ti Apona. No koma no dagiti adalan nakipagpuyatda ken Cristo idi nagtutuok, naisaganada koma nga umimatang iti panagtuokna iti rabaw ti cruz. Adda koma bassit a pannakaawatda iti galad ti nalablabes a panagtuokna. Nabalinda koma a linagip dagiti sao nga impadtona maipapan iti panagsagaba, ipapatay, ken panagungarna. Iti tengnga ti sipnget ti oras ti kadakkelan a pannakasuot adda koma dagiti rayos ti inanama a nanglawag iti sipnget ken nangpabileg iti pammatida.UB2 925.1

Apaman a bimmigat, naggigimong manen ti Sanedrin, ket nayeg manen ni Jesus iti siled ti concilio. Nailataknan nga Isu ti Anak ti Dios, ket tiniritirda dagiti saona a pinagbalinda a darum a maibusor Kenkuana. Ngem dida mabalin a patayan ti dusa iti daytoy, ta adu kadakuada awanda a nakigimong iti rabii, ket dida nangngeg dagiti saona. Ket ammoda a dagiti pangokoman ti Romano awan ti masarakanda kadagiti sinasaona a maikari a madusan iti patay. Ngem no kadagiti bibigna met laeng mangngegda a maulit, mabalin a magun-odanda ti panggepda. Ti panagkunana nga Isu ti Mesias mabalin isut mabalabala iti pannakaidarum ti yaalsa.UB2 925.2

“Sika ti Cristo?” kinunada, “Ibagam kadakami.” Ngem saan a nagsao ni Cristo. Intuloyda ti panagsaludsudda. Idi kuan iti tono a nakapalpalalo iti leddaang simmungbat, “No ibagak kadakayo saanyo a patien: ket no agintuodak met, didakto met sungbatan, wenno baybay-andak.” Ngem tapno baybay-anda nga awanan pambar innayonna ti napasnek a pablaak, “Manipud ita ti Anak ti tao agtugawto iti makanawan ti pannakabalin ti Dios.”UB2 925.3

“No kasta Sika ti Anak ti Dios?” naggigiddanda a nagsaludsud. Kinunana kadakuada, “Kunayo a Siak.” Nagikkisda, “Ania pay ti pakasapulantay ti pammaneknek? Ta datayo nangngegtayo ti sinao ti ngiwatna.”UB2 926.1

Ket iti kasta iti maikatlo a panangpabasol dagiti turayen ti Judio, ni Jesus masapul a matay. Ti la masapulen, kasta ti impagarupda, isu ti panangpasingked dagiti Romano, ket iti kasta masapul a mayawat kadagiti imimada.UB2 926.2

Idin immay ti maikatlo a buya ti panangidadanes ken panangrabrabak, dakdakes manen ngem dagidi inawatna kadagiti nababa ken napusong a tao. Iti sangoanan dagiti papadi ken turayen, ken babaen iti palubosda, naaramid daytoy. Tunggal rikna ti kaasi wenno kinatao pimmanawen kadagiti pusoda. No dagiti rasonda isudat nakapsut, ket dida napagtangep ti timekna, adda pay la dagiti sabali nga igamda, isu a kadagiti amin a panawen isut naaramat a namagtangep kadagiti herejes—panagsagaba, ken kinadawel, ken patay.UB2 926.3

Idi a dagiti okom naibagadan ti pannakadusa ni Jesus, dagiti tao isudat nagunggan ti kinarungsot a nasatanasan. Ti ungor dagiti timtimek kaslattay uga dagiti narungsot nga ayup. Dagiti adu a tao simmarakusokda a napan ken Jesus, nga inlalaawda, Isut nakabasol, ipanyo ken patay! No awan la koma dagiti soldado a Romano, a simmalin, saan koma a nagbiag a nailansa iti cruz ti Calvario. Napirsapirsay koma iti sangoanan dagiti okom no di bimmallaet dagiti turayen ti Roma, agraman ti bileg dagiti igam di koma nalapdan ti kinaranggas dagiti ngumerngernger a tao.UB2 926.4

Dagiti tao a pagano nagrurodanda ti nadawel a pannakatratar ti maysa nga awan napaneknekan a maibusor kenkuana. Dagiti turayen a Romano imbagbagada a ti panangikeddeng ti Sanedrin a madusa ni Jesus nasallinan ti turay ti Roma. Maisalungasing pay iti linteg dagiti Judio iti panangdusa iti maysa a tao gapu iti pammaneknekna met laeng. Daytoy a pannakasallin inyegna ti apagapaman a panagsardeng ti pannakausig; ngem dagiti pangulo a Judio dida inkankano nga agpada ti panangngaasi ken ti pannangibabain.UB2 927.1

Dagiti papadi ken turayen nalipatanda ti kinangayed ti takemda, ket pinalalloanda a nagsasaw-an kadagiti naalas a pinangnagnagan. Inumsida ti nakayanakanna. Imbagbagada a ti panagkunkunana nga isu ti Mesias maikari a maipatay Kenkuana ti kaaalasan nga ipapatay. Dagiti kadadaksan a tao isudat nangipakat kadagiti kadaksan a panangibabain iti Mangisalakan. Naiparabaw iti ulona ti rutrut a pagananay, ket dagiti mangidadanes Kenkuana dinandanogda ti rupana, a kinunkunada, “Padtoannakami, sika Cristo, Siasino ti nangkabil Kenka?” Idi a naikkat ti kawwes, maysa a nakadawdawel a dakes a tao tinupraanna ti rupana.UB2 927.2

Dagiti angel ti Dios simamatalek nga insuratda tunggal panglais nga ikikita, sao, ken aramid a maibusor iti ayayatenda a Comandante. Iti maysa nga aldaw dagiti dakes a tao a naguyuyaw ken nangtuptupra iti natalna, nalusiaw a rupa ni Cristo makitadanto nga agraniag a nasilsilnag pay ngem ti init.UB2 927.3