54 - Ti Naimbag a Samaritano

Daytoy a capitulo naibatay iti Lucas 10:25-37.

ITI PAKASARITAAN ti naimbag a Samaritano, ilawlawag ni Cristo ti galad ti pudno a religion. Ipakitana a ti religion saan a buklen dagiti urnos, patpatien, wenno rito, no di ket ti panangtaming kadagiti naayatan nga aramid, iti panangyeg ti kadakkelan nga imbag kadagiti sabali, iti napudno a pagimbagan.UB2 643.1

Idi nga isursuro ni Cristo dagiti tao, “maysa a masirib iti linteg timmakder, ket sinuotna a kinunana, Anianto ti aramidek, tapno matawidko ti biag nga agnanayon?” Dipay immanges daydi dakkel a bunggoy ti tao gapu iti ngayangayda a nanguray iti sungbat. Impagarup dagiti papadi ken rabbi a daydi saludsud ti masirib iti linteg nasiloanen ni Cristo. Ngem ti Mangisalakan saan a simrek iti suppiat. Sinapulna ti sungbat iti nagsaludsud met laeng. “Ania ti adda a naisurat iti linteg? Kasano ti panangbasam?” Pabpababasolen pay la dagiti Judio a ni Jesus laglag-anenna ti linteg a naited idiay Sinai; ngem insublina ti saludsud iti pannakaisalakan a naibatay iti panangsalimetmet kadagiti bilin ti Dios.UB2 643.2

Ti masirib iti linteg kinunana, “Ayatem ti Apo a Diosmo iti isuamin a pusom, ken iti isuamin a kararuam, ken kadagiti amin a pigsam, ken iti amin nga isipmo; ken ti kaarrubam a kas iti bagim.” Ni Jesus kinunana, “Nalinteg ti isusungbatmo: aramidem daytoy ket agbiagkanto.”UB2 643.3

Daydi masirib iti linteg saan a napnek iti takder ken araramid dagiti Fariseo. Inadadalna dagiti Sursurat a sitatarigagay a mangammo iti pudno a kaipapananda. Adda nabiag a ngayangayna iti dayta a banag, ket nagsaludsud a sipupudno, “Anianto ti aramidek?” Iti sungbatna no maipapan iti kiddawen ti linteg, linabsanna dagiti adu a bilin a naceremoniaan ken rito. Kinunana nga awan ti pateg dagitoy, ngem imparangna dagiti dua a dadakkel a pamunganayan a nakapukpukpukan ti amin a linteg ken sinao dagiti mammadto. Ti sungbat, a dinayaw ni Cristo, inkabilna ti Mangisalakan iti nasaysayaat a kasasaad ngem dagiti rabbi. Dida mapabasol iti pananganamongna iti imbaga ti nasirib iti linteg.UB2 644.1

“Aramidem daytoy ket agbiagkanto,” kinuna ni Jesus. Imparangna ti linteg a kas nadiosan a sibubukel a maymaysa, ket iti daytoy insurona ti leccion a di mabalin a salimetmetan ti maysa a bilin, ket sa salungasingen ti sabali; ta kadagiti amin adda ti isu met la a pamunganayan. Ti pagtungpalan ti tao maikeddengto iti panagtulnogna iti amin a linteg. Kangrunaan nga ayat iti Dios ken awan idumdumana nga ayat iti pada a tao isuda dagiti pamunganayan a masapul a tungpalen iti panagbiag.UB2 644.2

Davdi masirib iti linteg nasarakanna nga isu met laeng managsalungasing. Isut binabalaw dagiti nasukimat a sao ni Cristo. Ti kinalinteg ti linteg, a kinunana a naawatanna, dina sinalimetmetan. Dina impakita ti ayat iti padana a tao. Masapul ti panagbabawi; ngem lugar nga agbabawi, pinadasna a palintegen ti bagina. Lugar nga akuenna koma ti pudno, pinadasna nga ipakita no kasano karigat ti panangtungpal kenkuana. Iti kasta pinadasna nga iyawawan ti pannakaconvencerna ket alangonenna ti bagina iti imatang dagiti tao. Impakita dagiti sao ti Mangisalakan a saan a masapul daydi salud- sudna, ta isu nabalinna a sinungbatan. Nupay kasta nangted manen ti sabali a saludsud, “Ket asino ti karrubak?” Manen ni Jesus dina kinayat ti maisagmak iti suppiat. Dina tininggar ti kinamanaginsisingpet dagiti agsisiim a mangpabasol Kenkuana. Ngem babaen iti maysa a nalaka a sarita imparangna kadagiti agdengdengngeg ti maysa a buya ti agburburayok nga ayat a nailangitan a mangtignay iti amin a puso, ket ginuyugoyna daydi masirib iti linteg nga akuenna koma ti pudno.UB2 644.3

Ti pamay-an a mangpapanaw iti sipnget isu ti panangawat iti lawag. Ti kasayaatan a pamuspusan a pangtinggar iti riro isu ti panangiparang iti pudno. Ti pakaipamatmatan ti ayat ti Dios itudona ti kinaalas ken basol ti puso a naicentro iti siak.UB2 645.1

“Maysa a tao,” kinuna ni Jesus, “simmalog a naggaput Jerusalem a napan idiay Jerico, ket natulisan ket sinamsamda ti amin nga adda kenkuana ken ginagarada ti sugat ken pinanawanda a nganngani matay. Ket nairana a simmalog ti maysa a padi idiay dalan, ket idi a nakitana, limmabas a liniklikanna, ket kasta met a maysa a Levita idi dimteng iti asideg idiay a disso ket nakitana, liniklikanna.” Lucas 10:30-32. Saan a pinutar daydi a buya, ngem pudno a napasamak, ket naisao met iti pudno a pannakaaramidna. Ti padi ken ti Levita a nangliklik addada idi iti bunggoy a dumdumngeg kadagiti sao ni Jesus. No ti maysa a tao idi mapan manipud Jerusalem ket agpa-Jerico, madalliasatna ti maysa a paset ti let-ang ti Judea. Ti dalan isut agpababa, rangrangkis ken kabatoan, ket pappapanan dagiti tulisan, ket nasansan idi nga adda maaramid a ranggas. Isu ditoy ti nakatulisanan ken nakasamsaman dagiti amin a napateg a kukua daydi agbanbaniaga, nakasugatan ken nakadunoranna. ken sa nabaybay-an a nganngani matay iti igid ti dalan. Ket idi nga agididda, nairana a dimmalan idiay ti maysa a padi; ngem tinalliawna laeng daydi nadunor a tao. Iti mabiit immay manen ti Levita. Kayatna nga ammoen no ania ti napasamak, nagsardeng ket kinitana ti agsagsagaba. Napasingkedan no ania ti rebbengna nga aramiden; ngem isu saan a naragsak a pagrebbengan. Kayatna a nasaysayaat koma no saan a dimmalan idiay tapno dina koma nakita daydi nadunor a tao. Inuyotanna ti bagina a daydi a banag saanna a pakibiangan. Agpadpada dagitoy a tao nga adda takemda a nasagradoan, ken kinunkunada nga isudat mangipatpatarus kadagiti Sursurat. Isuda dagiti naisangsangayan a napili a mangibagi iti Dios kadagiti tao. Isuda koma dagiti tao “a mangngaasi kadagiti nanengneng ken kadagiti maallilaw” (Hebreo 5:2), tapno maiturongda dagiti tao nga umawat iti dakkel nga ayat ti Dios iti kinatao. Ti aramid a nakaayabanda isut pumada iti aramid a sinalaysay ni Jesus nga aramiden idi kinunana, “Ti Es-piritu ti Apo adda Kaniak: ta pinulotannak a mangted kadagiti naimbag a damag kadagiti napanglaw, imbaonnak a mangagas kadagiti naburak ti pusoda, a mangikasaba iti pannakaluk-at dagiti nabalud, ken ti pannakakita dagiti bulsek, ken pannakawaya dagiti nadunor.” Lucas 4:18.UB2 645.2

Dagiti angel sadi langit makitada ti pakarigatan ti kaman ti Dios ditoy daga, ket nakasaganada a makitunos kadagiti tao iti pannakapalag-an ti pannakaidadanes ken panagsagaba. Iti naalluad a panangikeddeng ti Dios inturongna daydi padi ken daydi Levita a magna iti yan daydi nakaidda a nadunor, tapno makitada koma ti pannakasapul ti asi ken tulong. Sikikita ti amin a langit no dagiti puso dagitoy a tao matignayda a sikakaasi iti pakaay-ayan daydi tao. Ti Mangisalakan isu ti nagisuro kadagiti Hebreo idiay let-ang: manipud iti monmon ti ulep ken iti monmon ti apuy insurona ti leccion a naigiddiat unay iti leccion nga inawat dagiti tao kadagiti papadi ken mannursuro. Dagiti naasian a bilin ti linteg naiturong pay uray kadagiti nababa nga ayup, a dida ammo nga isao dagiti masapsapul ken sagsagabaenda. Naited ken ni Moises dagiti bilin nga agpaay kadagiti annak ti Israel maipapan itoy a banag: “No masarakam ti vaca ti kagurguram, wenno ti asnona nga agtawtawataw, isublimto manen kenkuana a di bumurong.” No makitam a maitublak a siaawit ti asno ti gumurgura kenka dikanto panpanawan, sikanto ti di bumurong a kadduana a mangluk-atto kenkuana.” Exodo 24:4, 5. Ngem iti daydi tao a dinunor dagiti tulisan, imparang ni Jesus ti kasasaad ti maysa a kabsat nga agsagsagaba. Dikad koma dakdakkel ti pannakatignay ti pusoda a mangngaasi kenkuana ngem ti maysa la nga ayup a para awit! Ti damag naited kadakuada babaen ken Moises a ti Apo a Diosda, isut “dakkel a Dios, mannakabalin ken nakabutbuteng,” nga “aramatenna ti kinajusticia kadagiti ululila ken balo, ket ayatenna ti gangannaet.” Iti kasta imbilinna, “Gapuna ayayatenyo ti gangannaet.” “Ayatemto a kas ita bagim.” Deuteronomio 10:17-19; Levitico 19:34.UB2 646.1

Insao ni Job, “ti gangannaet saan a nagdagus idiay lansangan; no di ket linuktak dagiti ruanganko iti agpagpagna.” Ket idi a dagiti dua nga angel iti langa ti tao immayda idiay Sodoma, intamed ni Lot ti ulona iti daga, ket kinunana, “Adtoy ita, appok, dawatek kadakayo, umaykayo koma iti balay ti adipenyo, ket umiankayo.” Job 31:32; Genesis 19:2. Ammo unay ti padi ken ti Levita dagitoy a leccion, ngem dida inaramid ida iti panagbiagda. Nasanayda iti escuela ti kinamanaginsisingpet ti nacion, nagbalinda a naagum, naakikid, ken managilaksid. Idi a kinitada ti nadunor a tao, dida nabigbig no kanasnacionanda wenno saan. Impagarupda lattan a maysa a Samaritano, ket pinanawandan.UB2 647.1

Iti wagasda, a kas sinalaysay ni Cristo, awan nakita daydi masirib iti linteg a di maitunos iti naisuro kenkuana maipapan kadagiti sapulen ti linteg. Ngem idin naiparang kenkuana ti sabali a buya:UB2 647.2

Maysa a Samaritano, iti panagbaniagana, dimteng met iti yan daydi agsagsagaba, ket idi a nakitana, simnek ti kaasina kenkuana. Dina sinaludsud no daydi gangannaet isut Judio wenno Gentil. No koma no Juaio ammo unay ti Samaritano, a no koma no isu ti adda iti kasdi a kasasaadna, ti tao tinupraanna koma ti rupana, ket sa lumabas a sirururod. Ngem daydi agbanbaniaga saan a nagsarimadeng. Dina pinanpanunut nga uray isu agpeggad met iti pannakaranggas no agbayag idiay a yan. Nakaanay kenkuana nga adda idiay ti maysa a tao nga adda masapulna ken agsagsagaba. Inuksotna ti kawwesna met laeng a pinangabbongna kenkuana. Ti lana ken ti arak nga insaganana iti panagbaniaga inaramatna a pangagas ken pangpalamiis iti nadunor a tao. Impasakayna iti asnona, ket impagnana a siinayad, tapno di magungun daydi gangannaet, tapno di manayonan manen ti sagabaenna. Impanna iti pagdagusan, ket tinarakenna a nagpatnag, ket binantayanna a sianus. Iti bumigat, idinto ta simmayaat metten ti masakit, intuloynan ti baniagana. Ngem sakbay ti panangaramidna, kiniddawna ti panangtaripato ti bumalay, binayadanna ti nagasto, ket nangibati pay ti sabali a kuarta iti pannakaaywanna; ket dipay la napnek iti daytoy, inaramidna pay ti pamuspusan nga agpaay iti sabali pay a pakasapulan, a kinunana iti bumalay, “Taraknem: ket isuamin dagiti magastom pay, inton sumubliak bayadakto kenka.”UB2 647.3

Idi nagpatinggan ti sarita, inturong ni Jesus dagiti matmatana iti masirib iti linteg, iti maysa a panangmingming a kasna la mabasa ti pusona, ket kinunana, “Asino ngarud kadagitoy a tallo ti pagarupem a kaarruba daydi natulisan?” Lucas 10:36.UB2 649.1

Daydi masirib iti linteg, a dina kinayat, uray idin a dagiti bibigna sawenda ti nagan a Samaritano, simmungbat, “Daydi nangaramat kenkuana iti asi.” Kinuna ni Jesus, “Inkan ket aramiden met ti kasta.”UB2 649.2

Iti kasta ti saludsud, “Asino ti kaarrubak? isut nasungbatanen nga agpaay iti agnanayon. Naipakitan ni Cristo a kaarrubatayo saan laeng a daydiay maysa a kam- kameng ti iglesia wenno kapammatiantayo. Dina tudtudoen ti puli, color ti kudil, wenno kasasaad ti biag. Ti kaarrubatayo isut tunggal tao a makasapul iti tulongtayo. Ti kaarrubatayo isut tunggal kararua a dinunor ken sinugat ti kabusor. Ti kaarrubatayo isut tunggal maysa nga isut kukua ti Dios.UB2 649.3

Iti sarita ti naimbag a Samaritano, inted ni Jesus ti buya ti biagna ken ti misionna. Ti tao isut inulbod, dinunor, tinulisan, ken dinadael ni Satanas, ket sana binaybay-an a mapukaw; ngem ti Mangisalakan simrek ti kaasina iti nalupoy a kasasaadtayo. Pinanawanna ti gloriana, ket immay a nangalaw kadatayo. Nasarakannatay a matmatay, ket inaywanannatayo. Inagasanna dagiti dunortayo. Inyarpawna kadatayo ti kinalintegna. Inikkannatayo iti natalged a pagkamangan, ken nangaramid iti naananay a sagana nga agpaay kadatayo nga Isu met la ti nangbayad. Natay tapno masubbotnatayo. Ibagana kadagiti pasurotna, “Dagitoy ibilinko kadakayo, tapno agayanayatkayo koma iti maysa ken maysa.” “Kas ti panagayatko kadakayo, kasta met agayanayatkayo koma iti maysa ken maysa.” Juan 15:17; 13:34.UB2 650.1

Ti saludsud daydi masirib iti linteg ken Jesus isu daytoy, “Anianto ti aramidek?’ Ken ni Jesus a nabigbig na a ti ayat iti Dios ken iti tao isut pakadagdagupan ti kinalinteg kinunana: “Aramidem daytoy ket agbiagkanto.” Daydi Samaritano tinungpalna dagiti imbaga ti naasi ken naayat a puso, ket gaput itoy naipakitana nga isut managtungpal iti linteg. Imbilin ni Jesus idi masirib iti linteg “Inkan ket aramidem met ti kasta.” Ti panagaramid, ket saan nga iti panagsao, isut maururay kadagiti annak ti Dios. “Ti agkuna nga agtalinaed Kenkuana, rebbengna met ti magna a kas iti pannagnana idi.” 1 Juan 2:6.UB2 650.2

Daytoy a leccion saan a basbassit ti pannakasapulna ita ngem idi a nagtinnag kadagiti bibig ni Jesus. Ti kinaagum ken ti nalamiis a kinaformal nabayagen nga iniddepda ti apuy ni ayat, ket pinapanawna dagiti parabur a mangaramid a nabanglo ti kababalin. Adu kadagiti mangararamat iti naganna napukawdan ti kinapudno a dagiti Cristiano masapul nga iparangarangda ni Cristo.UB2 650.3

Malaksid no adda napracticaan a panangisacrificio iti siak iti pagimbagan dagiti sabali, iti uneg ti kaman, iti kaarruba, iti iglesia, ken uray sadinoman a yantayo, nga uray no ania ti kunkunatay a pammatitayo, saantay a Cristiano.UB2 651.1

Insilpo ni Cristo ti ngayangayna iti ngayangay ti kinatao, ket kiddawenna a makipagmaymaysatay Kenkuana iti pannakaisalakan ti kinatao. “Ti inawatyo nga awan bayadna,” kunana, “itedyo nga awan bayadna.” Mateo 10:8. Ti basol isut kadaksan kadagiti amin a kinadakes, ket masapul a datayo kaasian ken tulongantay ti nagbasol. Aduda dagiti agriro, ket mariknada ti bain ken biddutda. Mabisinda kadagiti sao a pangpatured. Makitada ti kamali ken riroda, aginggana iti maiduronda iti nganngani awanen ti namnamada. Ditay baybay-an dagitoy a kararua. No pudno met la a Cristianotayo ditav lumik lik nga apan iti sabali a bangir a kumayakaytay iti kas ti kaadayo a mabalintayo kadagidiay a makasapul unay iti tulongtayo. No makitatayo dagiti tao nga agsagaba, uray gapu iti rigat wenno gapu iti basol, ditay koma kunkuna, awan ti bibiangko iti dayta.UB2 651.2

Dakayo a naespirituan pasublienyo dayta a tao iti espiritu ti kinapakumbaba.” Galacia 6:1. Babaen ti pammati ken kararag papanawenyo ti pannakabalin ti kabusor. Isaoyo dagiti pammati ken pammatured nga isunto ti sapsapo a mangagas iti nadanaran ken nasugatan. Aduda, wen aduda unay dagidiay a natalimudaw ken napakapsut iti dakkel a gubat ti biag, idinto a ti naasian a pangliwliwa pinapigsana koma ida tapno agballigida. Ditay koma lablabsan ti maysa nga agsagsagaba a ditay padasen nga iburay kenkuana ti liwliwa isu a nakaliwliwaantay met.UB2 651.3

Amin dagitoy isudat pakatungpalan ti pamunganayan ti linteg—ti pamunganayan nga ilawlawag ti sarita ti Naimbag a Samaritano, ken naiparang iti panagbiag ni Jesus. Ipamatmat ti panagbiagna ti pudno a kaipapanan ti linteg, ket iparangna no ania ti kaipapanan ti panagayattay iti kaarrubatayo a kas met kadatayo. Ket no dagiti annak ti Dios iparangda ti asi, dungngo, ken ayat kadagiti amin a tao, saksaksianda ti galad dagiti alalagaden ti Dios. Panpaneknekanda ti kinapudno a “ti linteg ni Jehova awan pagkurkuranganna, pabaroenna ti kararua.” Salmo 19:7. Ket siasinoman a di makaipakita iti kastoy nga ayat salsalungasingenna ti linteg a kunkunana a pagraemanna. Ta ti espiritu nga iparangtayo kadagiti kakabsattayo isawayna met no ania ti espiritu nga iparangtayo iti Dios. Ti ayat ti Dios iti puso isu met la ti ubbog ti ayat nga ipakitatayo iti kaarrubatayo. “No adda agkuna, Siak ayatek ti Dios, ket guraenna ni kabsatna, isu ti naulbod: ta ti saan nga agayat iti kabsatna isu a nakitana, saanna a mabalin nga ayaten ti Dios isu a dina nakita.” Ayayaten, “no agayanayattayo, ti Dios agtaeng kadatayo, ket ti ayatna nagdanonan kadatayo.” 1 Juan 4:20, 12.UB2 652.1