61 — Ni Zaqueo

Daytoy a capitulo naibatay iti Lucas 19:1-10.

ITI DALANNA nga agpa-Jerusalem, “ni Jesus simrek ket limmabas sadi Jerico.” Iti sumagmamano a milla manipud Jordan, iti igid ti laud ti tanap, isut nakaisaadan ti ciudad iti tengnga dagiti nalangto ken narukbos ti kinapintasna a mulmula. Idiay ti yan idi dagiti kayo a palma ken dagiti nabaknang a minuyungan a sinibsibugan dagiti sibibiag nga ubbog. Isu ti kasla tampok nga esmeralda a naibaet kadagiti turod ken baresbes ti danum iti nagbaetan ti Jerusalem ken ti ciudad iti tanap.UB2 708.1

Adu nga agbubunggoy nga agbanbaniaga nga apan iti rambak aglasatda iti Jerico. Ti isasangpetda kankanayon nga isut naragsak a kanito, ngem idi adda nauneg a ngayangay ti nanggungun kadagiti tao. Naipakaammo a ti rabbi a Galileo a kaisubsublina ti biag ni Lazaro adda idi a naibunggoy: ket uray pay naiyarasaasen dagiti sikap dagiti papadi, dagiti rumeprep a tao nagagarda a mangited Kenkuana ti pammadayaw.UB2 708.2

Ti Jerico isu ti maysa kadagiti ciudad nga idi ugma nailasin nga agpaay kadagiti papadi. Ket iti daydi a panawen adda dakkel a bilang dagiti papadi nga agnaed idiay. Ngem adda met idi dagiti sabali a tao a nadumaduma ti galadda. Isut dakkel a centro ti pagdalliasatan, ket dagiti turayen a Romano ken soldado, agraman gangannaet a naggapu kadagiti nadumaduma a suli, addada nga agnaed idiay, ket gapu iti pannakaurnong ti buis, ti Jerico isu pay ti pagtaengan dagiti adu nga agsingsingir ti buis.UB2 708.3

“Ti turayen dagiti agsingsingir ti buis,” ni Zaqueo, isut maysa a Judio, ket inumumsi dagiti kailianna. Ti takem ken kinabaknangna isut gunguna ti nakaayaban a kinarurodda, nga imbilangda a sabali a nagan ti kinakillo ken panagram-oy. Nupay kasta daydi turayen ti panagsingiran ti buis saan met a natalipupos a tao a pinatangken ti lubong a kas ti ipagarupda. Iti baba ti kinailubongan ken kinatangsit adda a nailemmeng ti maysa a puso a nalaka a maisuko iti bileg a nadiosan. Ni Zaqueo nangnangngegna idi ti maipapan ken Jesus Ti damag ti Maysa a pakasarakan iti asi ken pammadayaw kadagiti nababbaba a kita ti tao naisaknap iti adayu ken iti asideg. Itoy a turayen dagiti agsingsingir ti buis nairiing ti tarigagay iti nasaysayaat a biag. Iti sumagmamano a milla manipud Jerico isut nangbabautizaran ni Juan Bautista idiay Jordan, ket nangnangngeg ni Zaqueo idi ti awis iti panagbabawi. Ti insuro ni Mammautizar kadagiti agsingsingir ti buis, “Saankayo nga agsingir iti adadu ngem ti naibilin kadakayo” (Lucas 3:13), nupay no saan a natungnal, dakkel ti pannakaimalditna iti isipna. Ammona idi dagiti Sursurat, ket nariknanan ti pannakababalaw a ti araramidenna isut dakes. Idi ngarud nangngegna ti damag dagiti sao a naggapu iti Dakkel a Mannursuro, nariknana nga isut maysa a managbasol iti imatang ti Dios. Nupay kasta ti nangnangngegna maipapan ken Jesus sinindianna ti pusona iti inanama. Ti panagbabawi, ti panangpasayaat ti biag, isut mabalin, uray pay kenkuana; saan aya a ti maysa kadagiti mapagtalkan unay nga adalanna ket ag-singsingir ti buis? Dinagdagus a sinurot ni Zaqueo ti pannakaconvencerna, ken ti panangisublina ti inulbodna kadagiti tao a nagbasolanna.UB2 709.1

Nairugina idin nga isardeng dagiti addangna, idi a naisaknap iti amin a Jerico a ni Jesus sumsumreken iti ili. Inkeddeng ni Zaqueo a kitaenna ni Jesus. Inruginan a bigbigen ti kinapait dagiti bunga ti basol, ti kinarigat ti pagaalanan daydiay a padpaaasenna ti magna manipud iti saan a nalinteg a dana. Narigat idi nga ibturenna ti di pannakaawat, ken sarangten ti panagipagarup ken di panagtalek iti peksa a mangpalinteg kadagiti riro a naaramidna. Iniliw daydi turayen dagiti agsingsingir ti buis a kitaen ti rupa daydiay a dagiti saona inyegda ti inanama iti pusona.UB2 711.1

Napunno ti tao dagiti dalan, ket ni Zaqueo, a pandek, awan makitana iti tuktok dagiti alo dagiti tao. Awan ti mangited kenkuana ti dalan a pagnaanna; iti kasta, timmaray bassit nga immununa ngem dagiti adu a tao, napan iti yan ti narukbos a kayo ti higos, a rimmangpaya iti dalan ti nabaknang nga agsingsingir ti buis immuli, nagtugaw iti maysa kadagiti sanga, isu a pakabuyaanna kadagiti aglabas a tao iti baba. Umasasideg dagiti tao, lumabasdan, ket ni Zaqueo, a sigagagar ti kararuana, iwarasna dagiti matana a mangilasin iti langa nga ililiwenna a makita. Iti tuktok ti arimbangaw dagiti papadi ken rabbi ken ti ikkis ti panagkablaaw dagiti adu a tao, daydi di naibalikas a tarigagay ti turayen dagiti agsingsingir ti buis nagsao iti puso ni Jesus. Iti apagdarikmat, iti baba ti kayo ti higos, agsaraeng ti maysa a bunggoy, ket agsardeng met dagiti bunggoy iti sango ken likudan, ket ti Maysa kumita iti ngato a ti ikikitana kasla basbasaenna ti kararua. Nganngani pagduaduaanna ti riknana, ti tao nga adda iti kayo nangngegna dagiti sao, “Zaqueo, umulogka daras ta ita masapul nga agdagusak idiay balaymo.” Mangted ti pagnaan dagiti adu a tao, ket ni Zaqueo, magna a kas la iti tagtagainep, ipanguloanna ti ipapan iti pagtaenganna. Ngem dagiti rabbi kumitkitada a sirurupanget dagiti rupada, ken agtantanabutobda a sigugura ken siuuyaw ta “ni Jesus napan nakidagus iti maysa a tao a managbasol.”UB2 711.2

Ni Zaqueo isut naranga, napasiddaaw, ken napaulimek iti ayat ken kinapakumbaba ni Cristo iti ididinnana kenkuana, idinto ta di met maikari. Itan ti ayat ken kinamatalek ti kasarsarakna a Mannursurona luktanna dagiti bibigna. Iparangna ti nalatak a panangipudno ken panagbabawina.UB2 712.1

Iti sangoanan dagiti adu a tao, “ni Zaqueo nagtakder, ket kinunana iti Apo: Adtoy, ti guddua dagiti kukuak, Apo, itedko kadagiti napanglaw; ket no adda inulbodko iti asinoman a tao, isublik ti maminpat pay a kaadu.”UB2 712.2

“Ket ni Jesus kinunana kenkuana: Ita nga aldaw immay ti pannakaisalakan iti daytoy a balay, ta isu anak met ni Abraham.”UB2 712.3

Idi a ti baro a turayen pinanawanna ni Jesus, nagsiddaaw dagiti adalan idi kinuna ti Mannursuroda, “Ayaunayen ti rigatda a sumrek iti pagarian ti Dios dagiti agtalged iti kinabaknang!” Nagsisinnao ti maysa ken maysa, “Asino ngarud ti mabalinto a maisalakan?” Idin adda pakaipakitaan ti kinapudno dagiti sao ni Cristo, “Ti saan a mabalin kadagiti tao, mabalin iti Dios.” Marcos 10:24, 26; Lucas 18:27. Nakitada no kasano, a babaen ti parabur ti Dios, mabalin ti maysa a baknang a sumrek iti pagarian.UB2 712.4

Kasakbayan ti panangkita ni Zaqueo iti rupa ni Cristo nairuginan ti aramid a pakaiparangarangan ti pudno nga agbabawi. Sakbay ti panangpabasol ti tao, impudnonan ti basolna. Nagsukon iti panangbabalaw ti Espiritu Santo, ket inrugina a tungpalen ti isuro dagiti sao a naisurat nga agpaay iti Israel idi ugma a kas met kadatayo. Iti nabayagen a panawen kinuna ti Apo, “No ti kabsatmo ta pumanglaw, ket ti imana agpasag kenka; saranayemto ngarud; wen, ngem uray pay no isut gangannaet koma, wenno agbanbaniaga; tapno makipagbiag kenka. Dikanto aramiden ti panagpatubo kenkuana wenno pamaadu, no di ket agbutengkanto iti Diosmo; tapno ti kabsatmo makipagbiag kenka. Dikanto ited ti pirakmo iti panagpatubo, wenno ited kenkuana dagiti saganam a taraonmo tapno paaduem.” “Dikayto agpipinnarigat ti maysa ken maysa; no di ket agbutengkanto iti Diosmo.” Levitico 25:35-37, 17.UB2 712.5

Ni Cristo met laeng ti nangibaga kadagitoy a sasao idi a nailinged iti monmon ti ulep, ket ti immuna a sungbat ni Zaqueo iti ayat ni Cristo isu ti panangiparangna iti asi kadagiti napanglaw ken agsagsagaba.UB2 713.1

Dagidi agsingsingir ti buis adda timpuyogda tapno mabalinda a parigaten dagiti tao, ken agtitinnulong ti maysa ken maysa Kadakuada kadagiti naulbod nga aramidda. Daydi panagram-oyda isu la ti pakatungpalan ti naipakadawyan kadakuada a nabalinen a sapasap. Dagiti papadi ken rabi a nanguyuyaw kadagiti agsingsingir ti buis, uray pay isuda nakabasolda met iti panagpabaknang babaen kadagiti di nalinteg nga aramid, a ti pambarda isu ti panagaramidda iti nasagradoan a pagrebbenganda. Ngem idi ta ni Zaqueo simmukon iti influencia ti Espiritu Santo dagus metten a binaybay-anna ti aniaman nga aramid a maisuppiat iti kinalinteg.UB2 713.2

Ti panagbabawi saan a pudno no dina ikuykuyog ti aramid iti pannakapabaro. Ti kinalinteg ni Cristo saan a kagay a pangabbong iti di naipudno ken di nabaybay-an a basol: isut pamunganayan ti biag a mangbalbaliw ti kababalin ken mangtengngel iti panagkukua. Ti kinasanto kaipapananna a ti amin isut agpaay iti Dios; isut natalipupos a pannakaisuko ti puso ken biag iti panangtungpal kadagiti pamunganayan ti langit.UB2 713.3

Iti pagsapulan ti panagbiag ti Cristiano ipakitana koma iti lubong ti wagas a kayat ti Apotayo a maaramat. Iti aniaman nga asikasoenna masapul nga iparangna a ti Dios isut Mannursurona. “Kinasanto iti Apo,” masapul a maisurat kadagiti libro ti pagsapulan, katulagan, recibo, ken aniaman a pakaisuratan ti pagcomercio. Da gidiay nga agkunkuna a sumursurotda ken Cristo, ngem nakillo met dagiti wagasda, agsaksaksida iti ulbod a maibusor iti nasantoan, nalinteg, ken manangngaasi a Dios. Tunggal naconvertir a kararua, a kas ken Zaqueo, iparangna ti iseserrek ni Cristo iti pusona babaen iti panangiwaksina kadagiti di nalinteg nga aramid a nangmarka iti panagbiagna. Kas idi turayen dagiti agsingsingir ti buis, masapul a mangted ti pammaneknek iti kinapudnona babaen iti panangisublina kadagiti inulbodna. Ti Apo kunana, “No ti nadangkes ipulangna ti salda, isublina daydiay innalana a tinakaw, magna kadagiti linlinteg ti biag, a saan nga agaramid iti kinadakes, . . . awanto kadagiti basbasolna nga inaramidna ti malagip a ma ibusor kenkuana: . . . isu agbiagto a di bumurong.” Ezequiel 33:15, 16.UB2 713.4

No pinaldaangantay dagiti sabali babaen iti nakillo a panagsapul iti comercio, no nalablabes ti panagsingirtayo, wenno rinam-oytay ti siasinoman a tao, uray pay adda iti babaen ti linteg, masapul nga ipudnotay ti babak, ket agisublitayo no la ket adda iti pannakabalintay a mangaramid. Isut rumbeng nga isublitay daydiay nga innalatayo, agraman ti nasapulanna koma kabayatan ti kaaddana kadatayo no naikabil iti nalinteg ken nainsiriban a pannakaaramat bayat ti kaaddana kadatayo.UB2 714.1

Ken ni Zaqueo kinuna ti Mangisalakan, “Ita nga aldaw immay ti pannakaisalakan itoy a balay.” Saan la a ni Zaqueo ti nabendicionan no di ket dagiti amin a kabbalayna. Napan ni Jesus iti pagtaenganna tapno maitedna kenkuana dagiti leccion ti kinapudno, ken tapno maisurona dagiti kabbalayna kadagiti banag ti pagarian. Nairikep kadakuada ti sinagoga gapu iti ibubusor dagiti rabbi ken dagiti agdaydayaw idiay; ngem iti kaparaburan a pagtaengan diay Jerico, naguurnongda iti pagtaenganda iti lawlaw ti nadiosan a Mannursuro, ket dinengngegda dagiti sao ti biagUB2 714.2

Sa la umay ti pannakaisalakan ti kararua no ni Cristo isut awaten ti puso a Mangisalakan a personal. Ni Zaqueo inawatna ni Jesus, saan laeng a kas aglabas a sangaili iti pagtaenganna. no di ket Maysa nga agnaed iti templo ti kararua. Dagiti escriba ken Fariseo binabalawda a kas managbasol, nagtantanabutobda a maibusor ken Cristo ta pinasangaili ken ni Zaqueo, ngem ti Apo binigbigna nga isu ti maysa nga anak ni Abraham. Ta “dagiti mammati isuda dagiti annak ni Abraham.” Galacia 3:7.UB2 714.3