Idiay Escocia dagiti bukel ti kinapudno nga inwaras da Columba ken dagiti cadduana uray caanoman saanda a nadadael amin. Iti ginasgasut a tawen calpasan ti panagrucnoy dagiti iglesia ti Inglaterra iti Roma, dagiti iglesia sadi Escocia tinaginayonda ti wayawayada. Nupay casta, idi maicasangapulo ker dua a siglo, ti kinapapa naipasdec ditoy, ket awanen ti nacion a naululpit ti panangiturayna. Awanen ti van idi ti nacarearo a sipnget. Nupay casta dimteng dagiti sinamar ti lawag a nangsilnag iti sipnget, ken nangipanamnama iti umay nga aldaw. Dagiti ag Lollards, a naggaput Inglaterra agraman ti Biblia ken dagiti sursuro ni Wicleff, adut naitulongda iti pannacataginayon ti ponnacaammo iti evangelio, ket tunggal siglo adda sacsina ken martirna. DP 191.2
Idi panangrugi ti Dackel a Reformacion immay dagiti sursurat ni Lutero, ket sa immay ti Baro a Tulag iti saot Ingles a sinuratan ni Tyndale. Idinto a di nadnadlaw dagiti papadi, dagitoy a babaonen siuulimecda a limmasat cadagiti bantay ken tay-ac, ket pinarayrayda a pinagbalin a baro a biag ti silaw ti kinapudno a nganngani naeddep idiay Escocia, ket sinatsatdn ti trabajo nga inaramid ti Roma iti aguppat a gasut a tawen a panangupupitna. DP 192.1
Iti casta ti dara dagiti martir nacaited ti baro a pigsa toy a tignay. Dagidi pangulo a Catolico, idinto ta nadlawda ti peggad a mangamames iti panggepda, inyegda iti pagpuuran ti dadduma cadagiti catacnengan ken cadayawan nga annac ti Escocia. Pulpito ketdi ti inaramidda, ta nangngeg iti amin a daga dagiti sao a nagwayaway manipud eadagitoy matmatay a sacsi, ket pinabilegda dagiti cararua dagiti umili nga agpakinakem a mangibelleng cadagiti cawar ti Roma. DP 192.2
Da Hamilton ken Wishart, isuda a principe iti cababalin ken nacayanacan, agraman atiddug a bilang dagiti napacumbaba nga adalan inyawatda ti biagda idiay pasuc a pagpuuran. DP 192.3
Ni Juan Knox pinanawanna dagiti ugugali ken palpalimed ti iglesia, tapno agbussog iti kinapudno ti sao ti Dios; ket ti sursuro ni Wishart pinalagdana ti pakinakemna a mangbaybay-a iti comunion ti Roma, ket sa makitipon cadagiti maidaddadanes a Reformador. DP 192.4
Idi idagdag dagiti cadduana ti panangawatna iti saad ti kinapredicador, nagbuteng nga umawat itoy a baclayen, ket sa la immannugot calpasan ti adu nga aldaw a panagpacnina ken napait a pannakigubalgubalna kencuana met laeng. Ngem apaman nga inawatna ti saad, intuloyna ti trabajona a binuyogan ti pakinakem a natibker ken tured a di maublag bayat ti caadda ti biagna. Toy nalinteg ti pusona a Reformador dina kinabuteng ti rupa ti tao. Dagiti apuy ti kinaraartir, a pinasgedandan iti liclicmutna, pinapartacda ketdi ti anepna tapno rumegregta. DP 192.5
Idi inyegda ni Knox iti sangoanan ti reyna ti Escocia, nga iti sangoanan dayta a reyna adu a pangulo a Protestante ti napacapuy ti reggetda, ni Juan Knox saan a nagsarimadeng a nanaesi iti pudno. Isu saan idi a paabac gapu iti ayayo; saanna nga inlemmengan dagiti pammutbuteng. lmpabasol ti reyna keucuana ti kinahereje. Insurona dagiti umili nga umawat ti maysa a religion nga iparit ti estado, kinuna ti reyna, ket iti casta nasalungasingna ti bilin ti Dios a mangituyang iti isusurot dagiti paiturayan cadagiti principeda. Ni Knox sititibker a sim. mungbat: DP 192.6
“No casano a ti nalinteg a religion saan a naggapu cadagiti nailubongan a principe ti sigud a pigsana wenno autoridadna. no di ket naggapu laeng iti agnanayon a Dios, casta met a saan nga incapilitan cadagiti paiturayan ti panangyannurotda ti re. ligionda iti gartem dagiti principeda. Ta masansan a dagiti principe isudat canengnengan cadagiti amin a sabsabali no maipapan iti pudno a religion ti Dios... .No amin dagidi caputotan ni Abraham simmurotda coma iti religion ni Faraon, isu a nangituray cadacuada, dawatec kenca, Senora, ania a kita ti religion coma ti adda ditoy lubong idi? No amin a tao idi tiempo dagiti apostol simmurotda coma iti religion dagidi emperador ti Roma, ania eoman a kita ti religion ti adda ditoy rabaw ti daga? .... Anansata, Senora, mabalinmo nga awaten a dagiti paiturayan saan nga incapilitan a surotenda ti religion dagiti agturayda, nupay maibilin cadacuada ti panagtulnogda cada cuada.” DP 193.1
Kinuna ni Maria, “Sica ipatarusmo dagiti Sursurat iti maysa a pamayan, ket isuda (dagiti mangisuro iti Catolica Romana) ipatarusda iti sabali a pamayan; sino ngarud ti patiec, ket sine ti mangipato?” DP 193.2
“Rebbengmo a patien ti Dios, isu a nabatad ti panangisawangna iti saona,” insungbat ti Reformador; “ket ti adda iti law.as ti isuro kenca ti Sao ti Dios, dimo rebbeng a patien ti maysa wenno ti sabali. Ti sao ti Dios nabatad a maawatan nga uray isisuna; ket no cas adda agparang a nasipnget iti maysa a disso, ti Espiritu Santo, isu a dina caniwasen ti bagina met laeng uray caanoman, isut ilawlawagna iti nabatbatad iti sabali a disso, tapno awan coma ti maduadua no saan la a daydiay mangipatangken a matda a nanengneng.”5“Works of John Knox.” DP 193.3
Casta dagiti pudno nga insawang ti awan butengna a Reformador iti pagdengngeg ti reyna, uray pagpeggadan ti biagna. Tinaginayonna ti casta met laeng a di maublag a tured, ket nagcarcararag ken nakiruprupac iti pannakidangadang ti Apo, aginggat nawayawayaan ti Escocia manipud iti Kinapapa. DP 194.1