Nalabes nga Aramid Maipapan iti Taraon
“MAAMMOAN COMA DAGITI ISUAMIN
A TATTAO TI KINATIMBENGYO.”PKS 159.1
Saan nga isuamin dagiti agparparang a mamati iti reforma ti taraon ket pudnoda a reformador. Iti adu a tao ti laeng reforma nga aramidenda isu ti panangibellengda iti sumagmamano a kita dagiti di nasalun-at a canen. Saan a nabatad ti pannacaawatda cadagiti pamunganayan ti salun-at. ket dagiti lamisaanda a napno ca-dagiti macaranggas a cancanen, adayu nga isudat pagtuladan ti Nacristianoan a kinatimbeng ken kinaparbeng.PKS 159.2
Ti sabali a clase, iti panagtarigagayda a mangisaad ti nalinteg a pagtuladan, maiturongda iti sabali a nalabes nga aramid. Dagiti dadduma dida cabaelan a gunoden dagiti matarigagayan unay a taraon, ket lugar nga aramatenda dagiti banbanag a casayaatan a mangiracion iti pagcurangan, manganda cadagiti napanglaw ti taraonda. Ti canenda dina ited dagiti elemento a masapul a pangbangon iti naimbag a dara. Ti salun-atda agsagaba, ti kinaservida maranggasan, ket ti pagpatuladda macadadael lugar a macaparabur iti reforma ti taraon.PKS 159.3
Dagiti dadduma ipagarupda nga idinto ta ti salun-at bassit laeng ti taraon a kiddawenna, sangcabassit laeng ti imatang a masapul iti panangpili wenno panangsagana iti canen. Dagiti dadduma imutanda dagiti bagbagida iti taraon, ket awan umanay a panagduduma ti taraonda a mangiracion iti masapsapul ti bagi, ket iti casta agsagabada.PKS 160.1
Dagiti di unay macaawat cadagiti pamunganayan ti reforma masausan nga isuda dagiti caingetan, saan laeng nga iti iyaannurotda iti capanunutanda met laeng, ngem iti pay panangipapilitda ti capanunutanda cadagiti familiada ken carrubada. Ti bunga ti biddut a reformada, cas makita iti dakes a salun-atda, ken iti araramidda a mangipilit iti capanunutanda cadagiti sabsabali, itedda ti saan a pudno a capanunutan maipapan iti reforma ti ta-raon, ket iturongna ida a di umawat nga entero iti reforma.PKS 160.2
Dagiti macaammo cadagiti linteg ti salun-at ken paiturayan iti pamunganayan ti annuroten, adayuandanto dagiti nalabes ti araramidda, iti pannangan ken iti panangipawpawil. Pilienda ti taraonda, saan a gapu iti panangpagustoda iti gartemda, no di ket gapu iti pannacapakired ti bagida. Birokenda ti panangtaginayonda iti amin a pigsa iti casayaatan a condicion nga agpaay iti cangatoan a panagservida iti Dios ken iti tao. Ti gartemda adda iti babaen ti panangituray ti razon ken conciencia, ket magungunaanda iti salun-at ti bagi ken isip. Nupay dida ipilit dagiti capanunutanda cadagiti sabsabali iti macaitibcol a pamayan, ti pagpatuladda isut maysa a pammanecnec a macaparabur cadagiti nalinteg a pamunganayan. Dagitoy a tattao adda dackel nga influenciada nga agpaay iti imbag.PKS 160.3
Adda pudno a kinamanakem iti pannacareforma ti taraon. Toy a banag maadal coma a nalaing ken sipapasnec, ket awan coma ti maysa a mangdillaw cadagiti sabsa- bali gaputta ti araramidda saan a maitunos iti amin a banag iti araramidna. Saan a mabalin ti mangaramid ti di agbalbaliw nga annuruten a mangregular cadagiti ugugali ti tunggal maysa, ket awan coma ti sinoman a mangipagarup iti bagina nga isu ti mangipato cadagiti isuamin. Saan a dagiti isuamin ket mabalinda a canen dagiti agpapada a banag. Dagiti canen a naimas ken naimbag iti maysa a tao mabalin a saan a naimas, ken mabalin a macaranggas iti sabali. Dagiti dadduma ilucmegda ti gatas idinto a dagiti dadduma dida awaten. Dagiti dadduma a tattao dida marunaw dagiti gisantes ken bucbukel; dagiti dadduma masaracanda a naimbag unay dagitoy a taraon. Dagiti dadduma tagiimbagenda a canen dagiti granos a nagubgubal ti pannacasaganada, idinto a dagiti dadduma dida mabalin a canen dagitoy.PKS 160.4
Dagiti agtaeng cadagiti baro a dagdaga wenno cadagiti napapanglaw a distrito, a nataccon dagiti bungbunga ken nueces a masaracan, dida coma mapilit a manglacsid iti gatas ken iclog iti taraonda. Agpayso a dagiti tattao a nalasag a napigsa ti ricna ti animal cadacuada, masapulda a liclican ti mangan cadagiti estimulante a canen. Ket naisangsangayan a di coma agsida iti iclog dagiti familia dagiti annac a nacairuam cadagiti ugugali a naderrep. Ngem no maipapan cadagiti tattao a nacapuy dagiti organoda nga agaramid ti dara—aglalo no dida macagunod cadagiti sabsabali a canen a macairacion cadagiti masapsapul nga elemento,—dida coma idian nga entero ti agsida ti gatas ken iclog. Ngem masapul nga aramiden ti dackel nga annad tapno gunodenda ti gatas cadagiti nasalunat a baca, ken iclog nga aggapu cadagiti nasalun-at a manoc, a naimbag ti pannacapacan ken pannacatarakenda; ket dagiti iclog malutoda a nalaing tapno nalacada a runawen ti digestion.PKS 161.1
Ti reforma ti taraon maaramid coma iti maininut a pamayan. Inton dumegdeg ti sacsakit dagiti animal, umad- adda a saan a natalged ti panagsida iti gatas ken iclog. Maaramid coma ti pamuspusan tapno masunnoan ti lugarda cadagiti banbanag a nasalun-at ken saan a nangina. Dagiti tattao iti amin a yan masursuroanda coma no casano ti panagluto ti awan lalaucna a gatas ken iclog, iti amin a pacabalinanna, ket nupay casta naimas ken naimbag ti canenda.PKS 161.2
Ti panangiruam ti mamindua laeng a pannangan iti maysa nga aldaw iti caaduan rumsuanto a macapaimbag iti salun-at; nupay casta babaen dagiti sumagmamano a liclicmut dagiti tattao mabalin a masapulda ti mangan iti mamitlo. Ngem no manganda iti mamitlo, bassit la coma ti maicatlo a canenda, ket ti canenda isu tay nalaca a runawen ti digestion. Dagiti biscutso wenno cumaremkem a tinapay, ken bungbunga, wenno cafe a naggapu iti kinirog a granos, isudat caimbagan a canen iti rabii.PKS 162.1
Dagiti dadduma cancanayon a sidadanagda into la ket no ti kinnanda, nupay casano casimple ken casalun-atda, mabalin a macaranggas cadacuada. Cadagiti cacastoy, palubosandac nga agcuna, Dicay coma pagarupen a ti canenyo macaranggasto cadacayo; dicay coma panpanunuten a pulos daytoy. Mangancayo a mayalubog iti caimbagan a panangipatoyo; ket inton nadawatyon iti Apo a bendicionanna ti canen nga agpaay iti pannacapapigsa ti bagiyo, patienyo coma a nangegna ti cararagyo, ket aginanacayon.PKS 162.2
Agsipud ta ti pamunganayan kiddawenna cadatayo nga idiantay dagiti banbanag a macagargari iti bitoca ken macadadael iti salun-at, laglagipentay coma a ti napanglaw a taraon agpataud ti napanglaw a dara. Dagiti sakit a caricutan nga agasan rumsuada nga agtaud itoy a gapu. Ti bagi saan a mataraonan iti macaanay, ket sumaruno ti dispepsia ken sapasap a panagcapuy ti bagi. Dagiti agtaraon iti casta saan a canayon a mapilitda nga agaramid iti casta gapu iti kinapanglaw, no di ket isut pilienda gapu iti kinanengneng wenno liway, wenno tapno tungpalenda dagiti biddut a capanunutanda maipapan iti reforma.PKS 162.3
Ti Dios saan a mapadayawan no ti bagi ket maliwayan wenno mapagpalaloan, ket iti casta saan a maitutup nga agservi Kencuana. Ti panangaywan iti bagi babaen ti panangracion kencuana iti taraon a naimas ken macapapigsa isut maysa cadagiti umuna nga annong ti agtagibalay. Nasaysayaat nga adayu a nalaclaca ti ngina dagiti pagananay ken alalicamentayo ngem ti curangantay ti taraon a raciontayo.PKS 163.1
Dagiti dadduma a pangulo ti balay curanganda ti maipuni iti lamisaan ti familia tapno macasaganada ti nangina a pangparagsacda cadagiti sangaili. Daytoy saan a nainsiriban. Iti panangparagsac cadagiti sangaili saganaen ti nasimsimple. Palubosam a dagiti masapsapul ti familia isudat umuna a maimatangan.PKS 163.2
Ti di nainsiriban nga economia ken dagiti artificial nga ugugali masansan nga isuda ti macalapped iti panangiparangarang ti kinamanagpadagus a masapul ken pacabendicionan. Ti regular a racion ti taraon nga agpaay cadagiti lamisaantayo adda coma umdas a kinawadwadna iti casta a ti di pinadpadaanan a sangaili mabalin a cablaawan a siraragsac a di papaawitan ti ina ti balay iti panangsaganana iti adadu.PKS 163.3
Dagiti isuamin sursuroenda coma no ania ti canen ken no casano ti panangluto iti canen. Dagiti lallaki, a cas met dagiti babbai, masapulda nga ammoen ti nalaca ken nasalun-at a panangsagana iti canen. Ti trabajoda masansan nga ipanna ida idiay dida pacagunodan ti naimbag a canen; no casta, no ammoda ti agluto, mabalinda nga ipadas ti ammoda iti naimbag a panggep.PKS 163.4
Panunutenyo coma a nalaing ti pagtaraonyo. Adalenyo daytoy manipud puon aginggat bunga. Parang-ayenyo ti panangiturayyo iti bagiyo. Tenglenyo ti gartem iti babaen ti panangituray ti razon. Uray caanoman dicay coma pagpalaloan ti bitoca gaput pannanganyo iti aglablabes, ngem dicay met curangan ti bagiyo iti naimbag ken naimas a canen a kiddawen ti salun-at.PKS 163.5
Ti nacuriteng a capanunutan dagiti dadduma a mayat a mangreforma iti salun-at adda naaramidna a dackel a ranggas iti panggep ti higiene. Dagiti pasurot ti higiene laglagipenda coma a ti reforma ti taraon iti adu a banag maipatonto gapu iti racion ti taraon nga ipunida iti lamisaanda; ket lugar nga agaramidda ti mangibabain kencuana, pagpatuladda ketdi coma dagiti pamunganayanna tapno igunamgunamda ida cadagiti manakem nga isisip. Adda maysa a dackel a clase dagiti tattao a bumusorto iti aniaman a tignay ti reforma, uray casanot kinamanakemna, no dayta a reforma patengngelna ti gartem. Dagitoy a tattao agconsultada iti nanam lugar nga iti razon wenno iti linteg ti salun-at. Toy a clase dagiti tattao ibilangdanto a radical dagiti amin a mangbaybay-a iti timmangkenen a dana ti ugali, ket sada igunamgunam ti reforma, uray casano kinalinteg ti aramidda. Tapno dagitoy a tattao ket awan coma ti pamuidanda nga agdillaw. dagiti pasurot ti higiene dida coma padasen a kitaen no casano ti pannacaigidgiddiatda cadagiti sabsabali, no di ket inda coma asitgan ida agingga iti pacabalinanda a dida isacsacrificio ti pamunganayan.PKS 164.1
No dagiti mangigunamgunam iti reforma ti higiene ket umamangda iti nalabes nga aramid, saan a siddaawen no apay adu cadagiti mangibilang a dagitoy isudat tattao a mangiparangarang cadagiti pamunganayan ti salun-at, paidenda nga entero ti reforma. Dagitoy managaramid ti nalabes. masansan nga adadu ti ranggas a maaramidda iti ababa a tiempo ngem ti mabalin nga agasan ti nalinteg a panagbiag iti dagup ti panagbiag.PKS 164.2
Ti reforma ti higiene maibatay cadagiti pamunganayan a nalawa ken adayu ti madandanonna, ket ditay coma pabassiten ti pategna gapu cadagiti nacurapay a capanu- nutan ken araramid. Ngem awan coma ti sinoman a palubosanna ti ibubusor, wenno rabrabac, wenno ti tarigagay a mangayayo wenno manginfluencia cadagiti sabsabali, a mamaglicud kencuana manipud cadagiti pudno a pamunganayan, wenno macagapu kencuana a di mangipatpateg cadagitoy a pamunganayan. Dagiti paiturayan iti pa-munganayan sititibker ken sipipingetdanto nga agtacder gapu iti kinalinteg: nupay casta iti amin a pannakipulpulapulda iparangarangdanto ti naayat ken Nacristianoan nga espiritu ken ti pudno a kinamanagparbeng.PKS 164.3