Loading...
Larger font
Smaller font
Copy
Print
Contents
  • Results
  • Related
  • Featured
No results found for: "".
  • Weighted Relevancy
  • Content Sequence
  • Relevancy
  • Earliest First
  • Latest First
    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents

    Khen 18—American Puahphapa

    Christ nihveina hongkum kikding hi, cih tangkona amakaidingin Pasianin mi kliat ateelkhia hi. Amahin tluitangin. adik loklio nasem kliat hi a, Laisiangtho in Pasian’ piak hiloding hi, ci in akimakaih kliat ahi hi. Tua hinapi, thumaan akankhia mi khat ahi hi. Midang puahphate mahbangin William Miller in aneu lai panin zawnkhalna tawh kliangkhia a, kei-nialna leh tliatang zatding pilna angah khat ahi hi. Amah pen asuakta nuam, suahtakna ait phadiak lungsim anei bawng panin akliangkhia ahi hi. Athuakzawlina leh minam leh gam itna in ama’ zia leh tong ahi ngiat hi. American tualgal lai in apa pen galkapmang khat ahi hi. Tua hunlai a nuntakna leh khuasakna haksatnate sungpanin Miller akliangkhia ahi hi.KL 237.1

    Pumpi taksa akilamdan hoih ahilnnanin aneulai pamnahin akhuakzang mahmah hi. Akum atam tawh kituakin, hong kilangtektek hi. Alungsim ommawhin, kikliaikim a, thu thei nuam mahmah hi. College pilna angah loh hangin. alai theilmopna leh thungaihsutna ah azongsatnate, leh alaisim nopnate in thu mukim sak hi. Mawhsak nading gamtat luhek neilo a, zahtak huai in. thutangin smncil thei a, piakkhiatna zong hat hi. Athaneih leh akizekkhiatna tawh aneu panin (318) gualdepzo ngiat hi. Tua hinapi in laisim ding khahsuah ngeilo hi. Galkap nasep leh kmnpi ki-ukna lamah muanliuai ahilunanin hauhna leh zahtakna amanawh hi.KL 237.2

    Anu pen Pasian azahtak malunali khat hi a, aneulai panin aina’ sungah biakna kullut sak hi. Atangval ciangin Pasian omlo ahi, aci mite lakah akihelkha hi. Tua mite in mihoih, mikhual thei, acingh lungsim aneite ahihmanun aneulai asinnate sangin amah ahuzaap zaw hi. Amaute bangin Christian phualpite ah nungta ahihinanin. agamtat pen akim apaam in tampi tak aseksak hi. Ataktaina in mite zahtakna leh muanna angalisak hi. Tua taktaina in Laisiangtho tawh akipattahna pan a angah ahi hi. Aneih siamnate in Laisiangtho langpanin huzaapna ding asuak hi. Hih mite tawh akithuahna hangin. Miller in amaute ‘ lungsim avom hi. Aina’ hun a Laisiangtho genciannate in telzawhding hilo thei ahihinanin. amuh atliak upna in Laisiangtho nawlkhin napi, amunluahding ahoilizaw bangmah mutuanlo hi. Lungkimna ngahtuanlo hi. Hihbangin kmn 12 sung a upna thak alen hi. Ahizongin amahin kum 34 acin ciangin Kliasiangtho in mimawh ahilma atheisak hi. Amahin a upna masate ie hankhuk galah lungnop nadingin ngailunuanna ngah kisa lo hi. Amasuan mialin zing hi. Tuabang hun in athuaknate agenna ah:KL 237.3

    “Beisiang ding, cihpen cilmul tliawliliuai ngaihsutna ahi hi. Tavuan neilina zong asia ding mah ahi hi. Kalu tungali vantungin sumngo bang ahi hi. Leitung in kaklie nuai ah sik bang ahi hi. Tawntung ihcih bang hiam? Silina bang hiam? ngaihsun semsem, ka langpan nuam tektek hi. Nak ngaihsut zaw lengh, ka thukhupnate kithehthang zaw sem hi. Ngaihsun lodingin kahanciam ciangin ka lungsim ki uk thei tuanlo hi. Hinsia ka kisa a, ahihhangin ahang kamu kei hi. Phun in kaluilui a, kua tungah agen kahiam, kathei kei hi. Munkhat teitei ah khiallina omding hi, kaci hi. Koi ah leh bangci in amaan theiding ka hiam, kathei kei hi. Ka tau hangin lametna kanei tuankei hi.” (319)KL 238.1

    Hibangin kha tampi aomsuak hi. “Thakhatthu in ka lungsim sungah Honpa zia leh tong siangtakin ka mu hi. Hehpihna leh hoilma tawh akidhn Kliat in kamawlmate adingin kipiakhia a, mawlma ie dantatna panin hongsuakta sak tawh akibang hi. Tuabang Khat in bangzahta in itbaang ding a. Amah muanna tawh a angsung kidenna lengh cih kangaihsun hi. Tuabang Khat aomlam koici lak ding kahi hiam? Laisiangtho kihello in tuabang Honpa aom lam leh mailam lametna aomlam kilak theilo hi. . .KL 238.2

    “Hihbang Honpa ka kisap lamtak Laisiangtho bekmahin ahong theisak hi. Mawlma sungah akia mihingte’ tangsapnate apiadingin thukhunte akigual dimdiam laibu in bangci bangin humopna ngalilo ding hiam, cih kangailisun hi. Laisiangtho in Pasian’ kiangpanin akingah pulaakna hiding hi, ci in kasang hi. Tuabang ngailisutnate in kei adingin anuamhuai thu ahi hi. Jesu sungah lawmlioih kliat kamu hi. Honpa in lawm tul sawmte lakali alianpen bang hi in, Laisiangtho in abeisa hun in mialin thu kikingkalh khat hinapi, tu in kakhe adingin meivak hi in, kalampi adingin kliuavak ahita hi. Kalungsim tawldam in lungkimna zong kangah hi. Tuihual bang nuntakna sungali Topa Pasianin Suangpi bang ahi hi. Laisiangtho ka shnpen Laibu asuakta hi. Amantakpi in, ka thukanna-in kanopsakna ahi hi. Sim tektek alangzong katheikei semsem hi. Banghangin hih thu hoihin manplia ahililam theibaihlo kahiam? Tu in nialzawh ding hinawnlo hi. Kalungsim in alunggulh khempeuh, ka klia ie natna khempeuh adingin lungkimna leh damna kamu ta a, Pasian’ pilna kangah nadingin kalungtang ka kizekkhiasak ding hi.” (S. Bliss, Memoirs of William Miller, laimai 65-67).KL 238.3

    Miller in amuhdah biakna all a upna apulaakta hi. Ahizongin alawm agualte in amah mahin azat theilizel Laisiangtho in Pasian’ piak hilo hi, cih nialna tawh amah aseldingin ziakailo uh hi. Tu in amaute’ nialna adawngdingin kiging akisa kei hi. Laisiangtho in Pasian’ pulaakna ahihleh, amah leh amah kikingkalhna omlo ding hi, ci in angaihsun hi. Mihingte ‘ thuhilh nadingin akipia ahilimanin (320) mihingte ‘ teltheih dingin akipia ahi hi. Aina’ adingin Laisiangtho hongsim kik a, akilemtuah theilo kikingkallina om leh oinlo akankhia hi.KL 238.4

    Aneihsa lungsimpuakte heinkhia photin, Laisiangtho genciannate bek zangin. kainmal kibang azatna Laisiangtho mun alak Concordance enin Laisiangtho gualkliat leh gualkhat asaikak hi. Ainahin alaisimpen hun maan leh simdan maan zangin. Piancil Laibu pan kipanin gualkhat panin gualkhat asimto hi. Tampi siinzawhding sawinlo zaw in. ama’ buainate asutsiang zawh mateng agualpai ahi hi. Theihzawhloh laigualte atunciangin thu kibang akigenna abudang a amun khat tawh kingeina sehin asaikak zel hi. Kaimnal khatsial in tua Laisiangtho mun khat a thu tawh kisai in aki-awhdan zongkhia in, alem tuah hi. Hih saikakna in ahaksapi khat abang hi. Hihbangin atelhaksa laigual kliat atuahsialin. Laisiangtho mundang khatah agencianna amukhia zel hi. Thungetna leh Pasian’ lainlalina tawh alaisimna tungtawnin hunkhat lai in khuainial abang atheilinate in avaksiang ta hi. Laphuakpa pulaak thuinaan amalunahin aphuklia hi: “Na thu alut naliangin Na kaimnal in khuavak piakhia a, miinawlte tungah theilina apiakhia hi.” (Late 119:130).KL 239.1

    Lunglut takin Daniel leh Manginulina Laibu nih asim hi. Laisiangtho mundangte asim ciangin azat tawndan mall azang hi. Genkholhna limte kitelkheh thei ahilma kipakta in amukhia hi. Genkholhna tampi tangtung khinzo ahilma mu a, genkhollma ah akizang limte, thuhemgennate, gentelmate, leh kampaute in amah tawh akinaipen kizopna ah kigencian kik a, tuabangin akigenna all akammalzatte zong Laisiangtho mun dangah nakizang ahilunanin akhiatna kikan thei leh kitelkheh thei ahilma ainu hi. “Laisiangtho in apulaak thuinaan kaihtualma ahililam kamuli ciangin kalung anuam hi. Khualzinte lam apialloh leh akhialh loh nadingin siangtak leh mawl takin (321) ahong kipia khia ahi hi.” (Bliss, laimai 70). Thukhil khat panin thukhil kliatah ama’ hanciamna thaman ngah kisa in, kal khat panin kal khat genkholhna laigualte asulzuihsuk hi. Vantungmite in alungsim makaihsakin, ateltheihdingin Laisiangtho ahonsak uh hi.KL 239.2

    Abeisa hun in genkholhna bangci dan in tangtung Main, cih sulzuiMn, tua dan mahin atangtung nailote atangtung nading atukteh suk M. Aina’ hunlai a a popular malunah Clirist ie klia tawh hih leitungah Clirist kum 1000 sung amaanna in Laisiangtho tawphah neilo, cih mu ahilunanin anuam malnnah hi. Topa ahongkmnkik ma kum 1000 sungah leitungah dikna leh tawldamna kidim ding, cih upna in azak khumtei hang in. Clirist leh sawltakpite’ hillma tawh kilehngat in, Pasian’ M alauhuaina mailam ah sawtto uh hi. Christ ahongkumma anlak hun ciangin tang leh tahum khenkhiatna omding a, tuaciangin leitung beiding hi. Migilote leh mawhna sungah mite azolte in sia semsem ding uh hi. Hun tawpni ciangin hun haksa hongtung ding a, khuamial kumpi gamin Topa’ hongkumkik dongin kizomto ding hi. Aina’ kam parnn apusuak vangliatna tawh amaute kivallitmn ding a, Aina’ hongpaina vangtangin amaute asusia ding hi. (Matte 13:30, 38- 41; 2 Tim 3:13, 1; 2 Thessaloni 2:8).KL 240.1

    Leitung akikhel nading leh Christ kha tawh amaanna doctrinete in Sawltak pawlpi upna hilo hi. Hih upna pen kmn zahuam 18 akipat dongin kuamahin mnlo hi. Adang upkhiallmate bang mahin, siatna ah avaitut hi. Hih in Topa’ hongpai nadingin mailam saupi ensak a, Aina’ hongnaina limte amudingin adal hi. Ngailunuanna namkliat guan hinapi, Laisiangtho tawphah neilo ahilnnanin Topa hongkumkik nadingin kithawina akisap lamtak awlmawlilo sak hi.KL 240.2

    Laisiangtho in siangtakin Jesu in apumpi taktak tawh hongkum ding hi, cih ahillma Miller in mukhia hi. Paul in: “Vantung parnn Topa malunahin otkhaina tawlr vantungmi mangpa (322) awging tawlr leh Pasian’ peengkul tumna tawh hong kumsuk ding hi” (IThessaloni 4:16) ci hi. Honpa in gen a: “Vangliatna leh minthanna tawh milling’ Tapa in vantung parnn ahongkumsukna amaute in amuding uli hi.” (Matt 24:30). ‘Nisualma lam panin kliua phelep in Mtumna dong ataan mahbangin milling’ Tapa’ hongpaina zong tuabang ahiding hi.” (Matte 24:30, 27).KL 240.3

    Amahpen vantungiM honpite in hong zuiding uh hi. “Milling’ Tapa in minthanna leh vantungiM khempeuh tawh ahongpai ding hi.” (Matte 25:31). “Amahin avantungmite’ peengkul tumna lianpi tawh asawldmg a, teelsa mite akaikhawmding hi.” (Matte 24:31).KL 240.4

    Amah ahongpai ciangin asi midikte kithosak ding a, anungta lai midikte akikhelsak ding hi. “Paul in: “Eite khempeuh ailnnu ding ilihi kei hi, mitphiatkal khat sungin kikhel in, peengkul akitum ciangin, asi mite in akisia theilo pmnpi pua in thokik ding uh a, akikhelding uh hi. Peengkul akitmn ciangin hih asiathei pmnpi in siat theililolma pua in, leh hih silma in silmawnlolma apuak ding hi.” (1 Cor 15:51-53). Thessaloni pawlpite alaikhakna ah. nilivei kumna agenkhit ciangin. Paul in: “Christ sungah asi mite thokik masa ding a, tua khit ciangin ei anungta laite in amaute tawh meeitungah akimudingin huih lakah Topa tawh akimu dingin laktohna ilmgaliding hi. Topa tawh atawntungin eite ilunangkhawm ding hi (1 Thess 4:16, 17).KL 240.5

    Clirist mahmahin amimal in ahongkumkik suk matengin amite in kumpigam ngalilo ding uh hi. Honpa in: “Milling’ Tapa inminthanna tawh ahongkmn ciangin, leh vantungmi khempeuh tawh ahong paiciangin. minthanna tokhom tungah Amah tuding a, Ama’ maiah gam khempeuhte akikaikhawm ding uh hi. Amaute kliat panin khat kiklienkhia ding a, tuucingpa in tuute leh keelte akiklienkhiat bang ahiding hi. Atuute aziatlam ah koih in. keelte aveilam ah akoiliding hi. Tuaciangin aziatlam ah atu mite kiangah, hongpai ta un. Ka Pa thupha piakte aw, leitung piarnna pek panin akibawlsa kumpigam lualita un” aci hi (Matte 25:31-34). Laisiangtho ilisim ciangin milling’ Tapa aliongkumkik ciangin. asi mite in muattheihlohna nei in. anungta laite zong ahingtangin akikhelding uh hi. Hih kikhelna lianpi (323) angahte in kumpigam angahdingin akigingsate ahi hi. Paul in. “Pumpi leh sisan in Pasian’ gam luah theilo hi. Muatna in zong muatlohna luali theilo ding hi. Ahililiangin Pasian’ kumpigam in muatlo a, atawntungin aomding hi. (1 Corin 15:50). Tu in mihingin. asi thei, amuat tliei dimnun ah ih om a, ahililiangin Pasian’ gam in muatna neilo a, atawntungin aomding hi. Tua ahihmanin mihingte in tu-a ihdimnun tawh Pasian’ gam aluahtheilo ih hi hi. Ahizongin Jesu aliongpai takciangin, amite tungah sililolma hongpia ding a, Pasian’ gam aluahdingin amaute asam hi.KL 241.1

    Hilileh adang Laisiangtho munte in Miller ngailisutna ah Clirist aliongkumkik ma a apiangding thute akici, Clirist kha tawh amaanna leh leitungah Pasian’ gam akiphut khitna thute in nihvei ahongkmnkik khitciangin apiangding thu ahilma amu thei hi. Leitung’ pianzia leh hunte’ limte in nitawpni limte tawh akibang uh hi. Tua hi a, a Laisiangtho simna pan bckin. hili leitung tu-a dimnun tawh apaisuak ding hunpen abeita ding ahi hi, ci in athukhup thei hi.KL 241.2

    Miller in. “Kalung abawisak thu kliat in Laisiangtho sunga khangtangthu sutnate ahi hi. Abeisa hun in atangtung khin genkhollmate in akipiasa hun mahin tangtung ahilma kamu hi.KL 241.3

    Kum 120 panin tuiciin (Piancil 6:3); tembaw sung alutzawh ni 7 sung guah azuk nailohna leh ni 40 sung guah azukna genkhollmate (Piancil 7:4); Abraham’ suan leh khakte in Egypt gamah apeemna hun uh kum 400 sung (Piancil 15:13); Pharoah kmnpipa anliuanpa leh an piapa ie ni 3 te (Piancil 40:12-20); Pharoah mangmat kum 7 te (Piancil 41:28-54); kialtunkum 3 leh alang sung (1 Kuinpi 17:1; saikai Luke 4:25); kum 70 saltanna (Jeremiah 25:11); Nebuchadnezzar kumpipa hun 7 (Daniel 4:13-16); leh nipikal 7, kal 62, leh kal khat, tua in kal 70 cingsak a, Judah mite ading akiselikhia hi a (Daniel 9:24-27), hih thupiangte in hun tawh kiciangtan uh hi. Hih hun tawh akiciangtan thupiangte in genkholhna thu bekah kimu a, akigenkholh mahbangin atangtung hi.” (Bliss, laimai 74, 75). (324)KL 241.4

    Hih genkholhnate in ahun tawh kiciangtanin tangtungto diamdiam, cih Laisiangtho sungah amuhciangin. ama’ telna tawh kituakin. Clirist nihvei ahongkmnkikna genkhollma dong asunto hih “Pasian’ hunsehna” pen kimawk koih tlieilo hi. Banghang hiam, cilileh Pasian mah mahin anasemte tungah apulaakna ahi hi. Moses in “Thusimte in Topa Pasian’ neih hi a, tua pulaaknate in ei leh ihtate tungah aom tawntung ahi hi.” Amos kamsangpa in “Pasianin pulaak masa lo-in, bangmah semlo ding hi. Ahizongin Amahin athusimte anasem akamsangte tungali apulaak masa hi.” (Thuhillikikna 29:29; Amos 3:7). Pasian’ thu asin sangnaupangte in Laisiangtho in ciantakin apulaak thumaante leitung tangthu sungah tangtung takpiding ahilma muanlahding hilo hi.KL 242.1

    Miller in: “Laisiangtho in Pasian’ humopna tawh akipia hi a, kimanna neiding hi, cih katheician hi (2 Timote 3:16). Mihingte deihbangin ahong kipia hilo a, Khasiangtho in ahuzaapna tawh misiangthote in agelh uh ahi hi (2 Peter 1:21). Hih thute in ihsin khiatdingin akigelh hi a, lungduaina leh Laisiangtho ie ahong hehnepna tawh lametna ilmeih theih nading ahi hi (Romans 15:4). Khangtangthu sutnate in Pasian’ kaimnal sungah kihello hi, kaci theikei hi. Laisiangtho mun adangte zalunahin ngaihsut ding ahi hi. Pasianin eite tungah pulaakding zahin thupi asak leh eite’ theihdingin thupi asak hih genkhollma tawh kisai khangsutnate pen kapaisan thei kei hi.” (Bliss, laimai 75).KL 242.2

    Kumkikna ding ciantakin agenkhia genkhollma in Daniel 8:14 “Ni 2300 khit ciangin biakbuk kisiansuah ding hi” cih ahi hi. Ama zuih Laisiangtho sutdan ahi Laisiangtho amah leh amah kigencian sakna mail zangin. Miller in, genkhollma all ni khat pen kum khat hi, cih amu khia hi (Gamlakvakna 14:34; Ezekiel 4:6). Ni 2300 in kum 2300 suakding a, Judah mite hun khengto in, tua hunban a biakbuk agen hiding hi, aci hi. Miller in tangpi’ upna ahi (325) leitungin biakbuk hi a, biakbuk hahsiang ding agen Daniel 8:14 in Christ ahongkumkikna tawh leitung pen mei tawh hahsiangna hiding hi, aci hi. Tua hileh, ni 2300 akipat hun kimu theiding hi. Tua hi a, nihvei kumkikna zong ahun kitheikhia zoding hi, aci hi. Tua in leitung bei hun kilangsak ding a, tu laitak a “leitung mite kiphatsakna leh kitlmncihsakna. amawkna vaivannate, siatna leh netcipna abeiding hita hi, aci hi.” Samsiatna leitung panin “kiheinkhia ding a, silina kisusia in. Pasian’ nasem kamsangte leh misiangthote tungah thaman kipia ding a, leitung kisusia ding hi.” (Bliss, laimai 76).KL 242.3

    Asun azan cih oinlo in Miller in genkhollina telkheh nadingin hunpia in lai asim hi. Daniel 8 ah ni 2300 akipat nading azongkhia zo kei hi. Gabriel in Daniel kiangah teltheih nadingin thupiakna aneilikhit hangin. ahiau bek mail ahi hi. Hih genkhollma ah pawlpi tungah anasia bawlsiatna atunna amuhciangin thatang aneikei hi. Thuakzo nawnlo a, vantungmi in zong tawlkhat sung anusia hi. Daniel zong athanemin ni tawlkhat sung cina in alumcip hi. Hih mangmuhna lamdang kasa mahmah a, ahizongin kuamahin atheizo kei hi.”KL 243.1

    Ahihhangin Pasian in kamtaipa kiangali, “hih mipa amangmulma theisak in, aci hi.” Hih sawlna atawntun kul hi. Asawt lo in vantungmi kamtaipa in Daniel kiang hongzuankik a, “Theihsiamna apia dingin kahongpai hi. Tua ahihmanin hih thu thei inla, na mangmulina ngaihsun in.” (Daniel 8:27, 16; 9:22, 23, 25-27). Daniel 8 sung a, a mangmuhna ah athupi khat aom hi. Tua thu in hun tawh akisai ahi, ni 2300 vai ahi hi. Vantungmi in agensa zomkik in, hunkhat vai bulphuh in agenkik hi. (326) “Nipikal 70 te in khuapi siangtho leh amite adingin akikhenkhia ahi hi. Tua hi a, thei inla, tel in. Jerusalem akilamkik nading hun panin Messia kumpi ahong kmnding hun kikal-in nipikal 7, kal 62 hiding a, kongzingte kilamkik in, kulhte kiciangkik in, hunliaksat sung mahin akisemding hi. Nipikal 62 khit ciangin Ama’ ading hilo in, Messia kithat ding hi. Nipikal khat sung mitampi tawh thuciamna akipsakding hi. Tua nipikal laizang all Amahin gangawh biakpiakna leh zehtan thukhamte abeisak ding hi.”KL 243.2

    Daniel 8 sunga mangmuhna “hun ahi ni 2300 kbit ciangin biakbuk kisiansuahding hi” tawh kisai atellalmate agencian dingin Daniel kiangah vantungmi akisawl ahi hi.” Tua thu atheidingin Daniel akisawl khit ciangin, tua “mangmuhna kingaihsun kiksak a,” tua vantungmi ie kaimnal masa in “Khuapi leh na mite adingin nipikal 70 akiselikhia ahi hi” aci hi. “Kiselikhia” cihpen “kikhenkhia” cilina ahi hi. Nipikal 70 in kum 490 lim ala hi a, Judah mite adingin akiklienkhia hun ahi hi. Tua ahihleh koi panin akikhenkhia ahi hiam? Daniel 8 sungah ni 2300 bek mah kigen ahihmanin, nipikal 70 akikhenkhiatna zong hih ni 2300 pan hiding hi. Nipikal 70 in ni 2300 ie aphel neu khat hiding hi. Tua ahihmanin hih huntegel in akipat hun uh akibangding hiding hi. Nipikal 70 akipat hun pen Jerusalem lamkik nadingin thupiak panin akipanding ahi hi. Tua thupiakna ani kimukhia zo hileh ni 2300 akipatna zong akitheiding ahipah hi.KL 243.3

    Ezra 7:12-26 ah. tua tliupiakna kimu hi. Abucingin apiakhiatna pen Persia kumpi Artaxerxes in kum 457 B.C. in nagelkhia hi. Ahizongin Ezra 6:14 ah Jerusalem kliuapi a biakbukpi pen Cyrus, Darius, leh Artaxerxes thupiakna tawh akipandingin kigelh hi. Hih kumpi thumte in (327) hili tliu kipansatsak, kipsak leh bucingsak uh a, ni 2300 genkhollma akipat nadingin kicingsak uh hi. Kum 457 B.C. pen tua thupiakna akicin nidingin ililakciangin, nipikal 70 genkholhnate atangtung khin ahililam kimukhia hi.KL 244.1

    “Jerusalem biakbuk akilamkik nading thupiak hun panin Messia kumpi hun ding pen nipikal 7, nipikal 62” hi a, kigawm leh nipikal 69 ahilikei leh kum 483 asuak hi. Artxerxes thupiak pen Pliahna kum 457 B.C. in kipiakhia ahi hi. Hih ni panin kum 483 pen Phalma A.D. 27 ciang atungto hi. Tua hun in hih genkhollma atangtung ahi hi. Kaimnal “Messia” in “Sathau kinilhpa” agen ahi hi. Phalma A.D. 27 in Tuiphmn John tungtawnin Christ in tuiphmnna ngah a, Khasiangtho’ sathau nillma zong angah hi. Sawltak Peter in atetci panna ah “Pasianin Nazareth khuami Jesu sathaunillma leh Khasiangtho vangliatna apia hi, ci hi.” (Sawltak 10:38). Honpa mahmah inzong agenna ah: “Pasian’ Khasiangtho in Keima tungah om hi. Banghang hiam, cilileh Amahin mizawngte tungali lungdamnathu atangko dingin sathau ahongnillikhin zo hi” ci hi (Luke 4:18). Tui akiphmn kbit ciangin Amahin Galilee lamzuanin “Pasian’ gam tawh kisai lungdamnathu tangko in, a Turn atungzo ta hi’” aci hi (Mark 1:14, 15).KL 244.2

    “Amahin mi tampite tawh nipikal khat sungin athuciam akipsak ding hi.” Hih “nipikal” in nipikal 70 sungah anua nungpen nipikal ahi hi. Judah mite adingin akikhenkhia hun lakah acianlai nipikal khat in kum 7 ahi hi. Hih hun in A.D. 27 panin A.D. 34 hun hi a, Christ leh anungzuite tungtawnin, Judahmite tungah lungdamnathu agenkhiat hun ahi hi. Pasian’ kumpigam lungdamnathu genin sawltakte apaikhiat uhciangin Honpa’ makaihna in, “Gentile te lakah pai naikei un, Samaria mite sungah lut naikei un. Israel’ suan leh kliak amangthang innkuante lakah pai masa un,” aci hi (Matte 10:5, 6).KL 244.3

    “Nipikal laizangah Amahin gangawh biakpiakna leh zehtan thukhamte abeisak hi.” A.D. 31 kmn, akituiphum zawh kum 3 leh alang khitciangin eite’ Topa singkhuam tungah akikhailmn hi. Calvary mualali akipiakkhiatna in (328) kmn 4000 val sung Pasian’ Tuuno akawkmuh biakpiakna vai khempeuh abeisak hi. Lim in ataktak tawh akisiktuah ciangin limlak biakpiakna leh zehtan thukhamte in abei ahi hi.KL 244.4

    “Nipikal 70 ahilikeileh kmn 490 in adiakdiak in Judah mite adingin akiklienkhia hi a, A.D. 34 kmn ciangin Judah mite’ Sanhedrin akici ukpite’ khensatna tungtawnin upna hangin Steven in sihna hongtlmakin. lungdamnathu nial in. Christ’ nungzuite hongbawlsia uh ahilunanin. Judahgam in nilkhiat asuak hi. Tua hun panin kipanin Lungdamnathu in teeltuam mite adingbek hinawnlo a, leitungbup ading ahita hi. Bawlsiatna hangin nungzuite in Jemsalem panin taikhiat kul ta uh a, “atunna khempeuh uhali lungdamnathu atangko uh hi.” “Philip zong Samaria kliua hongtuaksuk a, amaute tungah lungdamnathu atangko hi.” Pasian’ makailma tawh Peter zong Caesarea a galkapmangpa maiali lungdamnathu genpih a, Pasian akihta Cornelius innah atangko hi. Paul in Christ upna ah hongkizo ahihmanin, hili “lungdamnathu Gentile mite lakah apuakkhia dingin sawlna angah hi.” (Sawltak 8:4, 5:22:21).KL 244.5

    Tua hun ciangciang, genkhollma-in agen banghanin atangtung hi. Nipikal 70 akipat hunpen 457 B.C. tawh hongkip a, abei hun pen A.D. 34 ahi hi. Hih thu panin ni 2300 kipat hun leh abei hunding asehnop hi. Nipikal 70 ahilikeileh kum 490 pen ni 2300 (kmn) panin kikhenkhia hi a, kum 1810 acian lai hi. Kmn 490 khit ciangin kum 1810 atangtung ding ahi hi. A.D. 34 panin kmn 1810 gawmto lengh, kum 1844 atungto hi. Tua hi a, Daniel 8:14 sunga ni 2300 pen 1844 ciangin abei ahi hi. Hih hun abeina ah, Pasian’ vantungmi’ tetci panna tungtawnin, “biakbuk kihahsiang ding hi” ci hi. Tua hi a, biakbuk hahsiang ding hun pen, taangpi in a up mahbang un, nihveina ahongkumkik ciangin atangtungding ahi hi.KL 245.1

    Miller leh anungzuite in ni 2300 pen Khalma kum 1844 in hongbei ding hi, ci in aum uh hi. Genkhollma in ahihleh (329) tua kum ie Phalma hun nakawk zaw hi. Hill telkhialhna hangin Christ’ kumkik ding angak mite lakah zmnna leh buaina tampi atung hi. Ahililiangin tua in ni 2300 pen kum 1844 ciangin abeiding hi, cihupna hoisak mahmahlo hi. Tua hun in biakbuk siansuah ding akawkmuh ahi hi.KL 245.2

    Angeina mah bangin Laisiangtho hongthuk kankik a, hih genkholhnate in Pasian’ piak hi, cih lakkhia nuam hi. Tu-a atun naciang atungdingin Miller kilam en hetlo hi. Amuh khiat thute amah tawmin kamuh hi, cingamlo hi. Ahizongin Laisiangtho’ genna kician malunah a, nawlkhin theih hilo hi. Laisiangtho sim nadingin Miller in kum nih tangcim hun azangto hi. Kmn 1818 in, tuazawh kmn 25 ah amite maiah Clirist hongkilangta ding hi, cih bilvulma khat anei hi. Ka lungtang sungali ka kipakna kagenkhiat loh hangin, gupna angah mite lakah ka kihelding kagense loh hangin, kathuakna in kalungsim adimsak hi. Tu in Laisiangtho in laibu thak khat abang hi. Ngaihsutna adingin an nekpawi abang hi. Amangbang, athuthuk, teltheihding abanglo ahillmate tu in khuavak bangin siang in, alaimaite in zingsang phalvak abang hi. Thumaan bangzahin kilangkhia hiam! Akitukkallmate, amaanlohnate tu-in beita a katheih hangin ka lungkim zawliloh nate aom laihangin. khuavak tampi ka mukhia ta a, azing kalungsimin khuavak ngahta a, Laisiangtho ‘ thuhilhna panin ngahtheihding bang omding hiam, kacih abang nawn kei hi.” (Bliss, laimai 76, 77).KL 245.3

    “Hihbang genkholhna hun thupi Laisiangtho sungali kipia khin a, asawtlo in atangtung ding ahiluia kaphawk cianginKL 246.1

    (330) hih bang hun toinno sungin leitungah katangko ding nasep lian kapahwkna in kalungsim ahongsukha hi.” (Ibid., laimai 81). Angahsa khuavak kemcing beklo in piakkhiat ding ahihna kavei hi. Pasian aumlote’ langpanna ngahding lamen in. tuabang hun niahin. CMstian tampite in a it uli Honpa alametna uh hangin kipak ding uh hi, cih amukhol hi. Asawt hetlo hun sungin angahding uh aminthang hotkhiatna hangin kipak ding cih sangin mitampite in thumaan kilalina Laisiangtho sittel selo in sangziau ding ahihna in amah adahsak hi. Tuahangin nihvei kumkikna thu atangko ding akizekaisak hi. Amah mahin akhialh khakding leh midangte lam apialpih khakding angailisun hi. Hih athukhupna adik mah hiam, cihin asitkik hi. Haksatna apia thei thute ngaihsun in kidawmtakin asittel kik hi. Pasian’ kammaL maiah tuabang thunialna omlo hi. Nitang maiah meeikaite abeimah abang hi. Kmn 5 khitciangin adimnun maan takpi ahilma akimu hi.KL 246.2

    Laisiangtho sungah teltakin kihilhcian hi, ci in angaihsut thute midangte kiangah genkhiat ding hi, ci in tua thu mahmahin amah asawl hi. “Hih na asemdingin kakisak ciangin, kabil sungah kitatsat lo in “pai inla, leitung ie alauhuainate vagen in” ahongci hi. “Migilote kiangah, migilote aw, amaute ‘ gitlolma panin akiheikhiat kei ulileh amaute asi taktak ding uh hi, nangmahin amaute lampialna panin nahilh keileh amaute ‘ mawlina sungah asiding uh hi. Amaute ‘ sisan nang tungah kongngen ding hi. Ahihhangin nangmahin agitlolma panin akiheidingin nagen leh a, akihei nopkei uhleh, amaute in amawlma sung uhah siding a, nang leh nang nakigmnkhia ding hi” (Ezekiel 33:8, 9). Migilote phatakin kihilh thei hileh, mi tampite in kisik kik ding a thu kihilhlo hileh, amaute ‘ sisan amah kangen ding hi” (Bliss, laimai 92).KL 246.3

    Hun hoih angalma tawh kituahin aina’ thu-in midangte tungah thugen a, thuhilhsia pawl khatte in ahu ngahin nakpi in thugen leuh deihin thungen a amalunah inzong tua thu agendingin aki ap hi. Amah mah in amimalin tua thu tangko ding bilvulma (331) abilklia ah aza tawntung hi. Tua kammalte in alungsim sungah hongphu zel hi: “Pai in, leitung maitangah tangko in, amaute ‘ sisan nangtungah kongsik ding hi” aci hi. Kmn 9 sung ngak thapaai hi. Tua vangik in aina’ klia tawngden a, kum 1813 ciangin akhatvei nadingin ama’ upna apulaak khia hi.KL 246.4

    Kamsangza ngahin ki-apna dialpi angah nadingin. bawngkap nung azuihna panin Elisha akisapkhiat mah bangin. William Miller zong lokhawlma tute nusia in Pasian’ gam thuthukte mite tungah agenkhia dingin akisam khia hi. Genkhiollmate khat kbit khat sutsukin Clirist ahongkmnkik dong athungaite akalsuan pih hi. Ahanciam khiat sialin tha leh hansanna ngah a, ama’ thugenna in mi tampi alawpsak hi.KL 247.1

    Sanggamte’ ngetna tawh amahin Pasian’ sapna ngah a, ama’ mulmate mihonpi maiah agending akhensat ta hi. Tu in amahin kmn 50 phata a, mihon maiali thugen zongsanglo ahihmanin, ama’ maiah aom hih nasep asemdingin kilawmna nei akisa kei hi. Mihingte klia gupkhiat nadingin athugen akipat lianleh kilangtang takin thuplia ngah akisa hi. A thuhilh khiatna masapen innkuan 13 sungpanin milling nih lobuangin akikhel pah uh hi. Mundangah zong tua thu agendingin akisam pah hi. Pasian’ nasepna ah khanlawhna apiangkhia hi. Mawhneite kikhel in, Clirishante in aklianglo zaw uli hi. Pasian aneilote leh a uinlote nangawnin Laisiangtho thumaan leh Cliristian biakna ah ahong kimakaih uh hi. Aina’ nasepna lak panin tetci panna ah, “Milling dangte in abatphakloh mi dawl namkhatte amahin abanzo hi.” (Ibid., laimai 138). Aina’ thuhilhna in mihonte klianglo sak a, biakna thu kinsak in, leitung vaitak a nuntakna leh zualzannate akiklialsak hi.KL 247.2

    Khua sim phial ah mi a 20 lom, a 100 lom in ama’ thuhillma in akikhelsak hi. Mun tampite ah Protestant biakna in (332) pawlpi tuamtuamte kongte honzak sakin, thuhilhsia tampite kiang panin sapna angah hi. Akisap lolma ah thuhillma aneilo dingin akhensat khit hinapi in, asawt lo in akingen khempeuh ie alang zong akhin zo kei hi. Kumkikna tawh kisai ahun lian ama’ mulma asanglo mi tampite in, Clirist’ kumkik ding tlieithei uh a, hongnai takpi hi, kigin ding hi, ci uh hi. Ama’ nasepna khuapite all, huzaapna alian malunah hi. Zu zuakte in asai uh khakin, asaikliante uh thugen nadingin ahongkhia uh hi. Laithai kimawl a, sum kikhapna munte zong tuabangin akikliak hi. Pasian amnio, aneilo, leitungbup in gupsa hi, acite nangawn kipuahthak uh a, khatvei zong biakinn apai ngeilote biakinn akah uh hi. Pawlpi tuamtuamte in nipikal kikhopnate aneikik uh hi. Sumbawl paaibawlte in zankim in tliungetna leh phatna late sa uh a, aciangciang panin ahunliun in hun azang uh hi. Atuamdiakin uangtakin lawpna cih omtuanlo a, akoikoi ah mihingte’ lungsimin mulkim takin anungta uh hi. Amasa lam Puahpliate bang mahin aina’ nasep in telna piangsak a, lunglawpna sosaklo napi thumaan ah bilvulma apia hi.KL 247.3

    Kmn 1833 in. Miller in Tuiphmn Pawlpi panin thuhilh theih nading license ngah a, tua pawlpi sungah member zong ahi hi. Tua pawlpi sunga thuhilhsia tampite in ama’ nasep maan asa uh hi. Tuabangin anasep azomsuak hi. Tatsat lo in khualzinin thu ahilh hi. Anasep in New England leh gamlai State tengah kibusa hi. Kum tampi sung aina’ nasep nadingin ama’ ip sungpanin zekkhia a, akisapna munte ah apai nadingin anunglam ciangin sum neinawn lo hi. Tuabangin mihon lakah anasepna in hamphatna leh melma ngah cih genloh beina vive hizaw a, anuntak hun mahmah zong akiamsak hi. A innkuan lian a, ta tampite pa zong ahi hi. Ahihhangin amaute in nasep hanciam thei mahmah uh ahihmanin alo uh kemcing leh aina’ nasep apanpilizo hi. (333)KL 247.4

    Kum 1833, Miller in mihon lakah Christ akumkik nadingin amulikhiatnate agen zawh kum nih khit ciangin, Honpa mahmahin akamciam atawpna lim akilangsak hi. Jesu in gen a: “vanpanin aksite akia ding hi” (Matte 24:29). Mangmuhpa John in mangmuhna tawh Topa’ ni amulma ah. “Vantung aksite leitungah kiasuk a, ahun tunglopi in akisingkhia theithek gah kia abang hi” aci hi (Mangmuhna 6:13). Hih genkholima inkilangtang takin November 13,1833 in vamnaitangah akilang hi. Lamdang takin kimu a, zaitakin akilang hi. Aksi kiat nathu akiciamtelma ah. “vangtung maitang bup, America gamtung tengali naitampi sung meikia akilang hi. Hih gamah akiteencil hun panin van panin tuabang nalamdang kilang meelmeel lo hi. Mihon tampite in lamdangsa takin a et laitak un, pawl kliatte in lau in alinglawng uh hi. Milling tampite ‘ lungsim sungah lamdangin etnophuai mahmah lai hi. Tuabang a aksite in leitungah akiat bangin cikmah hun in tuazahin atamin, gualizu ngeilo hi. Nisualina, nitumna, saklam, khanglam akibangin akimu hi. Cilmopna ah vantung maitangbup akikhin tawh akibang hi. Professor Silliman laigellma all, America Saklam gam khempeuh panin khnu hi, ci hi. Zan nai nih panin zingsang phalvak dongmah vanah meeikailo a, aksi tangte kikhawh zialzial in lengphangphang hi.” R.M. Devens, American Progress; or The Great Events of the Greatest Century, klien 28, gelh 1-5).KL 248.1

    “Kampau khat mail inzong tua van a akilang anasia aksi kiate gensiang theilo a, anasiatna kuamahin tetci pang khin zolo hi. Vantung a aksi aom khempeuhte in asanna mun khatah kihontuahin khat khit khat akia tawh akibang hi. Khua- phelep zahin amanlangin aleng uh hi. Leitung mualkil khempeuh ah gimlo tawllo in a tullom in kizui in, pawikham nadingin akivaihawm abang hi.” (F. Reed, in the Christian Advocate and Journal, December 13, 1833). (334) “Anaihuai penin huihpi nungin theithek kung mutin agahte asingkhia tawh kibang hi. Et cim theilo hi.” (“The Old Countryman,” in Portland Evening Advertiser, November 26, 1833).KL 248.2

    New York Journal of Commerce, November 14, 1833 ah lai khat kigelh a, hih alamdang aksi kiat navai mah agen hi, “Adiakdiak in tua zingsang thupiang tawh kisai in thuguisut laisiam minthang khat inzong hih thupiang sutsiang theiloding hi. Kamsang kliat in tmna kum 1800 laipekin nagenkhol sitset a, aksi kia hi, ci in atellalma in tu in ataktakin akimu ahi hi.”KL 249.1

    Aina’ hongkmnkikna limdingin hih akhakbel nalamdang akilak hi. Jesu in anungzuite samin: “Hih nate namuli uhciangin ahun hongnai ta hi, ci in thei un, kongbiang dongin ahongnai zo hi.” (Matte 24:33). Hill limte khit ciangin, Jolinin anungzui thupiang enlai a, vanpi in laidal kizial bangin kihemkhia a, leitungin zinling in, mualte leh tuikulhte in aomnate panun akikhinkhia uh hi. Migilote in milling’ Tapa maitang panin lau in ataikhia uh hi (Mangmuhna 6:12-17).KL 249.2

    Aksi kia ainu mi khempeuhte in atungding thukhenna atangko hi, aci uh hi, “Tua alauhuai nihan ni adingin alauhuai, thu matai, hehpilma lim ahi hi, aci uh hi” (“The Old countryman,” in Portland Evening Advertizer, November 26, 1833). Hihbang tawh mihingte in Christ’ hongkumkik nading mitsuan in nihvei kmnkikna akin thei uh hi.KL 249.3

    Kum 1840 ciangin genkliollma khat atangtung kik hi. Tua in mi khempeuh alunglawpsak hi. Tua zawh kum nili khit ciangin, Nihvei kmnkikna thugenna ah makai kliat mah ahi, Josiah Litch in Mangmulma 9 gencianna khat ahawmkhia hi. Ottoman Empire akiat nading thu genkliollma ahi hi. Ama’ tuatna all, tua kumpi gamin A.D. 1840, August pawl in kiading hi, cih ahi hi. Tua ni atumna ni tawmno khat sungin abeisa hun a agualzawlma agenna all, “Hun masa kum 150 in Turkte plialna tawh Deacozes tokliom akah ma in ahilianin atangtung hi. Kmn 391 leh ni 15 pen hun masa abei ciangin kipanpah a, 1840 August 11 ni, Constantinople a Ottoman thuneilma (335) abeidingin kilamen hi. Hihpen hihbangin apiangdingin ka mu hi.” (Josiah Litch. in Signs of the Times, and Expositor of Prophecy, August 1, 1840).KL 249.4

    Tua agen hun lian in, a palaite tungtawnin Turkey in Europe a Allied Thuneite sungah lutin, Cliristian gamte ukna nuaiah akipia uh hi. Genkholh banglian in thu apiang hi. Tua akitheih ciangin. Miller leh alawmte ie genkhollma ahilhciamna thukhunte maan ahihlam kitheihsak a, nihvei kmnkikna khanlawlma amazangsak hi. Pilnasang aneite leh ukna thuneite in Miller tawh kipawlin. Miller’ thupuakte hillina leh laihawmkhiatna nei uh a, kum 1840 panin 1844 dong nasep khangto mahmah hi.KL 249.5

    William Miller in akliuak azang mahmah khat hi a, ngaihsutna leh laisimna ah vantung’ pilna tawh belilap in, pilna Naak tawh akizom hi. Amahin mi thupi kliat hi a, gamtat hoih leh thumaan adeih kliat ahi hi. Lungsim migitna leh Cliristian kiniamkhiatna belilap lai-a, amah leh amah kidek kidaam in, mi khempeuhte’ thungai in. mi tawh zong akilem hi. Midangte mulma zong ngaihsak a, amaute nialna zong tawiteh khinkhai sak hi. Siphut ahilikeileh pmnlawp lo in. mulma leh doctrinete Pasian’ kaimnal tawh atelikak hi. Aina’ ngaihsutna thutangin, Laisiangtho theician a thukhialte nialin. lampialnate apulaak thei hi.KL 249.6

    Anasia langpanna thuaklo in anasep semkhia lo hi. Ama’ masang a Puahphate mahbangin minnei biakna makaite in ama’ hilli thumaante maipha piaksak lo hi. Alangpangte in Laisiangtho siksanin nialzo lo uh a, mihingte thugente, Pate ngeina thugennate leh doctrine bawltawm tawh anial uh hi. Nihvei kmnkikna atangkote in Laisiangtho tungtawn bekin tetci apang uh hi. Amaute kam panin “Laisiangtho leh Laisiangtho Bek” cih ahi hi. Amaute alangpangte in Laisiangtho bulphuli in niallo uh ahihmanin mite ciamnuilma leh zahpihna athuak uh hi. Hun, smn, leh siamna zangin (336) kipakna tawh Topa’ kumkik ding angak mite azahpih uh hi. Amaute in asiangtho in nuntakding hanciam uh a, ahong kilatkhiat nadingin mite akigingsak uh hi.KL 250.1

    Nihvei kumkikna thu panin mihingte ngaihsutna ahepkhiat zawh nadingin awlmawh takin ahanciam uh hi. Leitung beiding, Christ ahong kumkik nading genkholhnate simna in azumhuai leh mawhna bangin angaihsun uh hi. Tua hun a a popular Pasian’ nasepna in Pasian’ kaimnal upna pen anuaisiah ngiat uh hi. Amaute ‘ thuhilhna in mite Pasian aneilo dingin bawl a, mi tampite in alunggullina uh azongdingin amau leh amau akiphal tawm uh hi. Hih siatna pupi in hihbang tatsiatna- in Kmnkik Ngak (Adventist) te hanga apiang hi, ci in amawhsak hi.KL 250.2

    Mipilte leh thungai nuam mitampi kikaituah uh a, ahihhangin Miller minin biakna laihawm sungah kosiatna leh mindaisakna losiah, kidawk ngei vetlo hi. Kin aneilo, Pasian aneilote in biakna thuhilhsiate hansuahna tawh amottat, Pasian akinlo mite, siimnawh, gensiatna tawh amah leh anasepna tungah selphona abuak uh hi. Lukangpa in innlum lo lumte nusia in khuapi khat panin khuapi khat, klianeu panin kliuaneu khat ah tatsat lo in leitungah atungding thukhenna naita ahilma ahilhdingin azinkhia hi. Mite in mihaipa, mikhempa, ci in aselpho uh hi.KL 250.3

    Zahpihna, zuauthu, leh aminsiat saknate laikhetnate panin akikliah khia hi. “Thu lian leh alauliuai thu nungzui” zangkliai takin angaihsutna uh leh aciamnuihbawl uhpcn. aleitung vai mite in thu tangkote leh tetcipangte’ kimawlna bek hilo a, thukhen ni azahpih uh. Pasian mahmah aciamnuihbawl suak uh a, Ama’ thukhenna aneu sell uli ahi hi.” (Bliss, laimai 183).KL 250.4

    Siatna khempeuh asatsuahpa in kmnkikna thupuak langpan ding hanciam beklo in, athuhilhpa malnnah athah sawm hi. Miller in mihingte’ lungsim sungah thumaan alut theih nadingin Laisiangtho thu nisim nuntakna adingin azekkhia hi. Aina’ thugen angaite mawlinate pulaaksak in.KL 250.5

    (337) amaute’ akipum muante’ lungsim buaisakin. kamsiang takin agenkhiatna tawh langpanna aso sak hi. Aina’ thugenna alangpan pawlpi mite in thu muinal meel aneilote aliangsan sak hi. Kikhopna inn panin apaikhiat ciangin agalte in atliah sawm uh hi. Ahililiangin mihonte lakah milling meel apua vantungmite in Topa’ nasempa khut manin alungso mite lak panin apaikhiat pih hi. Ama’ sepding nasep kizo nailo a, Satan leh apalaite in angimna uh tangtunglo ahihmanin azalila uh hi.KL 251.1

    Langpanna aom hangin, kmnkikna hanciamna ah lawpna khangsemsem a, milling zong akibehlap uh hi. A sawm panin aza, atul in akikailikhopna uh apungto hi. Pawlpi tuamtuam panin zong amaute pawm uh a, amah apawmte nangawn alangpan uh hi. Pawlpite in Miller’ mulma aumte encik in hawlkhiat asawm uh hi. Tua ahihmanin. Miller in pawlpi tuamtuamte laikhakin. ama’ kmnkikna doctrinete in Laisiangtho panin khial mah hi, ci in alakdingin azasak hi.KL 251.2

    Amah in. “Laisiangtho, upna leh kizek khiat nading tliukhun ahihleh, in a umdingin ahongsawl lohpi bang upna kanei uh hiam? Na thugenna pulpit leh laihawmna tawh kote nongnial nazahdingun kote in bang kabawl uh hiam? Na pawlpite panun kote [Adventists] nong hawlkhiat nazah dingun bang um kahi uh hiam? Ka khialh uhleh, kongthum uh hi, kakhialhna uh honglak un. Laisiangtho panin kakhialhna uh hong kawk un. Selphona tampi kangalikhin zo uh hi. Tuate in kakhialhna uh honglak lo hi. Pasian’ kammal bekin kamuhna uh hong khelthei bek hi. Ka thukhupnate in thungetna leh kankhiatna panin kagenkhiat uh hi a, Laisiangtho tawh zong kahong lakkhia thei uh hi.” (Ibid., laimai 250, 252).KL 251.3

    Khangkliat panin khangkhat, Pasian’ nasemte in Pasian kiang panin hilhkholhnate piakhia uh a, uplolma leh langpanna tawh mite in asang uh hi. Noah hun a mite’ mawhna (338) in leitungah tuiciin atungsak dingin Pasian asam hi. Pasianin angimnate ahilh masakna tawh asiatna lampi panin akiheikik tlieilina nading uh ahi hi. Kisik kik dingin kum 120 sung thuhillina kipia khia hi. Tua hikeileh Pasian’ helina in amaute susia ding hi. Ahihhangin tangkopa in amaute adingin thadah zuakna tangtliu gen bangsak uh a, a um kei uh hi. Siatna ah maingal uh a, Pasian’ kamtaipa anuihsan uh hi. Ama’ thumnate zangkliai ngaihsut in. upmawh thugen in angawh uh hi. Leitung a milian hilizah maitangah milling khatbekin bangci in maitang ngat ngam hiam? Noah ie thupuak amaan ahilileh banghangin leitung in mulo in. uinlo uh hiam? Mipil tultampite maiah milling khat ie hillikhollma manglo uh a, tembaw sungah zong bukna zonglo uh hi.KL 251.4

    Miselphote in leitungnate agen uh hi. Khuahun atuamtuam in kilaihdiamdiam cih omlo in. vandum panin zong gualizu ngeilo hi. Lopa eng zangkuamte ah zan ciangin daitui nakia zel hi. Amaute in, “Amahin gentelma agen ahi hiam? ci uh hi,” Dikna thuhilhpa azahpihna uh tawh mi-engtat khat hi in tell, ci uh hi. Selphona ah gualnuamin. abeisa hun sangin asiatna uh ah alungheizaw uh hi. Amaute’ uplolma in atungding genkhollma bingtawp saklo hi. Pasianin amaute’ siatna sawtveipi lungduai takin thuak a, kisikkik nading hun tampi apia hi. Aina’ hehpihna anial mite tungah geelsa tawh kituakin thukhenna atung hi.KL 252.1

    Christ in. Aina’ hongkmnma in zong tuabangin uplolma omding hi, ci in genkhol hi. Noah hun lai mahbangin “tuiciin atun masiah bangmah atheikei uh hi. Tuiciin in amaute taai a, alakhia hi.” Tuabang mahin Honpa’ kammal tungtawnin. “Milling’ Tapa hongpai ding ciangin apiangding hi.” (Matte 24:39). Pasian urn akisa mite in leitung tawh kipawl in. amaute nuntak bangin nungta in. akikham gualnopnate ah kipawlin. leitung tliazual nopsakna in pawlpi nopsakna asuah ciangin; kiteenna longte gingin. mailam hun sawtpi nopsak laiding geelin aom laitakun, thakliat thu in. (339) vantung panin khuaphialep tangin, amaute mulikliollma leh lametnate abeita ding hi.KL 252.2

    Ahongtung ding tuicin atangko dingin Pasianin anasempa asawl mah bangin. akhakbel thukhenna hongnaita ahilina ateeltuam nasempa agenkhiasak hi. Noah hun a amite in ama’ genkhollmate selpho in. thmnaan dikna thuhilhpa azalipih mahbangun. Miller’ hun inzong Pasian um ing, aci mi tampite in hillikholh nate anuihsan uh hi.KL 252.3

    Banghangin Jesu hongkmnkik ding doctrine leh thuhilhna pawlpi tampite in sang nuamlo uh hiam? Migilote adingin Topa’ kumkikna in gimna leh suksiat maimangna hiding a, midikte adingin kipakna leh lametna ahi hi. Hih thu lianpi liangin athmnaan Pasian’ tate in akhangkhang in helmepna angah uh hi. Pasian um akisa mite adingin banghangin a Thuneipa in amaute adingin “kisuilikhakna” leh “pukna leh nialna Suangpi” hise ding hiam? Topa mahmahin anungzuite kiangah. “Note adingin pai in omna kabawlkholh leh, Keimali kahong paikik ding hi. Kehna omna ah note kong paipih ding hi.” (John 14:3). Hehpihna anei Honpa in anungzuite lunglenna leh dalma mukhol in. avantungmite sawlin ahehnemsak hi. Vantungali akahtoh mahbangin. Amah mah ahongpai kik ding hi, ci in kamciam apiasak hi. Vantung lam ento in, nungzuite in Amah amuh tawpdongun aitpa uh en uh a, tua laitakin “Galilee mite aw, banghangin vantung lam en gega nahi uh hiam? Hih Jesu in vantung lainah akilato namuh mah bangun ahong kumkik ding hi.” (Sawltak 1:11). Vantung ini thugenna hangin nungzuite sungah lametna athaksuak hi. Nungzuite in kipakna tawh Jerasalem hongciah kik uh a, atawntung in biakinn ah oniin. Pasian phatin aom uh hi.” (Luke 24:52, 53). Jesu in amaute tawh kikhenkhia ahilnnanin amaute alungdam uh hilo hi. Ze-etna leh sittelna athuak dingin amaute leitungah kinusia ahihmanin akipak uh hilo a. Amah ahongpai kik ding vantungmi in kamciam pia ahilunan ahi hi.KL 252.4

    Christ aliongkuinkik nading a thupuakna in Bethlehem khua a tuucingte kiang a vantungmite tangkona ahi “lungdamnathu” tawh akibangding ahi hi. (340) Honpa a it takpite adingin Laisiangtho sungah aombangin lungdam takin tangko ding ahi hi. Ama’ liongkuinkik ding bekmah eite lametna leh tawntung nuntakna ahi hi. Tua thu in ahongpai masak lai mahbangin zahpih ding, siimnawh ding, leh nial ding hilo hi. Gupna angah mite adingin hih thu in vangliatna leh minthanna ahi hi. Honpa ait takpilote in Amah tawh kigamla nuamding uh a, Pasian’ sawlpa anawlkhinna ulileh ahehsakna uh tawh pawlpite in Pasian kiang panin kihemkhia khin uh ahilma alak uh ahi hi.KL 253.1

    Kumkikna thupuak asangte adingin kisik kikna piangsak a, Pasian’ maiah kiniamkhiatna tungsak hi. Mi tampite in Pasian leh leitung kikal ah sawtveipi khawl uh a, Christ adingin dinkhiatding hunta cih aphawk uh hi. “Tawntung nate in amaute adingin ataktak asuak hi. Vantung in amaute tawh kinai in, Pasian’ maiah mawlma kisuantakna anei uli hi.” (Bliss, lahnai 146). Cliristiante in klialam ah thaksualma angah uh hi. Amaute adingin hun tom ahilma kiphawksak a, amipihte adingin sepding bawldingin manlang takin sepding ahililam akiphawk uh hi. Leitung nungkin in, tawntung in amaute maiali akihongkhia abang hi. Klia nuntakna ie asi theilo tauna leh thmnnate in klia awkin avalh mahbangin tutawm a thupiang abang hi. Pasian’ Khasiangtho in amaute tungah kinga in, asanggamte tungah kintakin thmn zawh tau zawlma thaguanin, Pasian’ lampi abawlsak uh hi. Nisim nuntakna ie agamdai tetci panna in akingeina sell leh ki-apna aneilo pawlpi mite adingin thuhillina asuak hi. Tua mite in azon gualnopna kuamah nawngkaisak nuamlo uli a, sumbawl paaibawlna ah akiapna uh. leitungah pahtawina angah nopna uh lungtupte akisuk kliaksak ding deililo uh hi. Tuabang hangin kmnkikna upna in gal leh langpanna ngah a, atangkote zong ado uh hi.KL 253.2

    Genkholhna hunte tawh kinialna in nelizawh ding hilo ahihmanin, langpangte in, midangte alungkiatsak nadingin, mangmuhna in akisincip hi a, sittel ding hilo hi, aci uh hi. Tuabangin Protestantte in zong Romete mah ie nung asulzuih uh hi. Papa pawlpi in Laisiangtho mite khut sungpanin lakhia uh a, Protestant pawlpi in zong (341) Mangmuhna in Laisiangtho thumaan ie phelkhat ahi, tu hun in akizangding thumaante pen telzawh ding hilo hi, ci uh hi.KL 253.3

    Thuhilhsiate leh pawlpi mite in Daniel leh Mangmulma sung a genkhollmate in akitheizolo thuthukte hi, ci uh hi. Ahihliangin Christ in anungzuite makaih in, amaute hun a apiangding thute ahilh hi. “Asim khempeuhte in atelding uh hi.” (Matte 24:15). Mangmulma in thuthuk hi, telzawh ding hilo hi, acilina uh tawh a laibu ie amin mahmah tawh akilehbulh sak hi. “Pasian in Amah apiak, asawtlo hun sungin atangtung ding thute Aina’ nasemte tungah lahding ahi, Jesu Christ ie Pulaakna.... Thupha angahte in hih laibu simin, hili genkhollma kammalte za in, hih laibu sungah akigelh thute azuite ahi uh hi. Banghang hiam, cihleh, hun anaizo hi.” (Mangmulma 1:1-1-3).KL 254.1

    Kamsangpa in, “Thupha ngahte in asimte” ci hi. Hih laibu asim nuamlo mi tampi aom hi. Hih laibu sunga aom thupha in amaute ading hilo hi. “A za mite in” acilina ah, mi pawl khat in hih genkhollmate za nuamlo uh hi. Hih mite ading thupha hilo hi. “Asungah akigelhte azui mite in” acili ciangin, mi tampite in hih hillikliollinate nial uh ahilnnanin amaute adingin thupha hilo hi. Hih genkhollma thu ciamnuih bawlin, ciliap huai takin akipia lim tawh gennate azahpihte in, anuntakna uh puahphat ding anial uli hi a, Jesu’ kmnkik nadingin akiging nuamlote, thupha angahlote ahi uh hi.KL 254.2

    Humopna tawh kisai in tetci panna all, bangci in mite in liangtakin mangmulma laibu in thuthuk hi, ci uh hiam? Mite telphak zawhding hilo hi, ci hi. Hih laibu in thuthuk pulaakna hi. Hih laibu simna in Daniel ie genkhollmate ah hong mitsuansak a, abu nih in, athupi hillma anei uh hi. Pasian in mihingte apiak thuhillina hi a, leitung tangthu abeidan ding thupiangte ahonggen khol ahi hi.KL 254.3

    Pawlpi ‘ thuakkhak alunglawphuai thuthuk tampi takte Jolm tungah akipulaak ahi hi. Pasian’ mite dimnun, alauhuaina, abuaina leh akhakna ah akihotkhiat nading ainu hi. Amahin (342) leitung anlak nadingin an aminsak hunkhupna thupuakte Jolm in naciamteh hi. Hih anlakna ah vantung adingin buhguite kailikhopna ahilikeileh meikuang tawh suksiat ding anlakna hiding hi. Ama’ tungah thupi thuzai tampi kipulaak hi. Adiakdiak in akliakpen pawlpi adingin pulaakna ahi hi. Siatna panin thumaan ah akiheikhia mite adingin amaute maiah aom buaina leh manthannate hillikhollma ahi hi. Leitungah atungding thupiang tawh kisai in kuamahin khuamial sungah omloh aphamawh hilo hi.KL 254.4

    Tua ahihleh, Laisiangtho sung panin hih laibu khat vai ah banghang in mi tampite in awlmawhlohna nei uh hiam? Hih hillmate asittel dingin banghangin kizekaisak uh Main? Ahangin, Zimnang in sittel khin zo a, ama’ khemnate apulaak hih laibu pen mite kiangpanin hemkhia nuam hi. Hih thu hangin. Clirist, Pulaakpa in Mangmulma bu tawh kisai buaina lianpi kidona aomding thei kliol a, hih laibu simin, za in, azui mite tungali atungding thupha agenkhol ahi hi.KL 254.5

    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents