Loading...
Larger font
Smaller font
Copy
Print
Contents
  • Results
  • Related
  • Featured
No results found for: "".
  • Weighted Relevancy
  • Content Sequence
  • Relevancy
  • Earliest First
  • Latest First
    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents

    Khen 5—John Wycliffe

    Puahphat hun ma-in, khatvei vei Laisiangtlio bu tawm thei malunali hi. Ahihhangin Pasian in Aina’ laibu akisuksiat khit ding phallo hi. A thumaante kisincip paisuak zolo ding hi. A nasemte asuaktak sak nadingin sikkongkhakte leh tlionginn kongpite ahonsak mahbangin athu zong hongkhia thei hi. Europe gam tuamtuamte ah Khasiangtho’ humopna tawh akiseelsim sum bangin thumaan nazongkhia uh hi. Pasian mahmahin Aina’ Laisiangtho makaihin, uukna taktak tawh nasim uh hi. Amaute ‘ nuntakna abeilawh dongun khuavak nasang nuam uh hi. Avekin amuhtheih kimloh uh hangin, sawtveipi akiphumcip thumaante amukhia dingin na kipanpih hi. Vantung’ sawl kamtaite bangin amaute kuankhia ulia, siatna kolpite leh pupa thuciinte satkliam in, tuabang upna sungah hun sawtpi thong akia mite samkhia in, diangkhia in asuahtakna uh alak dingin nakisawl hi.KL 59.1

    Waldensiante lobuang, Pasian’ thu pen khang tampi tak mihingte kikliaknelh ahilunanin pilna aneite’ kampau bek tawh kisim thei hi. Ahizongin gam tuamtuam a khuatual pau tawh Laisiangtho kiteikhia in mihingte tungah akipiak khiat hun ahongtung hi. Leitungin mialpi zankim anawktan zo uh hi. Khuamial hunte abei hita a, gam tuamtuam ah khuavak lim hong kilang hi. (80)KL 59.2

    Kum zahuam 14 atunciangin England ah “Puahphatna Zingsol hongsuak hi. John Wycliffe in England ading bek hilo, Cliristian gam khempeuh adingin puahphatna atangko hi. Rome langpang dingin kipiakna pen kuamahin daisak zolo ding hi.Tua langpanna in mimalte, pawlpite, leh gamte’ suahtakna apiangsak hanciamna ahi hi.KL 59.3

    Wycliffe in zaitakin sinna nei a, tua-in Pasian kihtakna in pilna kipatna asuak hi. A college kalma ah Pasian’ aupna mite in muhsak a, sangkah nading sumtha leh talent tampi zong anei hi. Gilkial dangtak bangin pilna lunggulh ahihmanin, thu sinna atuamtuam theikim nuam hi. Mialpi hun lai nitumna lamte’ biakna leh ngaihsutna, pawlpi’ thubulphuhte, gam ukna thukhamte, ama’ gam ki-ukdante ah pilna hong ngalikhia hi. Anungciangin ama’ hanciamnate in akhangno lai-a akipattalma hong musak hi. Ama’ hun all thuduli-sansat (speculative) ngaihsutna ah siam ahihmanin thukhial tampi mukhia hi. Gam leh pawlpi thukhamte asinna tawh gam leh biakna suahtak nading hanciamna adingin akithawi asuak hi. Pasian’ kammal panin gamhiamte aliong zat theih ciangin, angahsa khuak pilna leh sangte tawndan hongsiam hi. Suahpihpilnaleh tangzai takin alaisinnate in lawmte leh galte zahtakna angah sak hi. Aina’ nung azuite in gam makaite lakah amapi khat ahilma lungkim takin ainu uh hi. Aina’ puahphat nasepna zong agalte in anungzuite laitheililolma leh thanemna hangin mawhsak ngamlo uh hi.KL 59.4

    College ah aomlai mahin Wyclilfe in Laisiangtho simding nakipan hi. Tua kum masate ah Laisiangtho pen tang kampau bek tawh omlai a, pilna sang aneite bekin thmnaan tuinaak nazuan thei uh hi. Pilna aneilote in thumaan kantheilo uh hi. Puahphat nading in Wycliffe ie masuan nakihong hi. Pilna anei mite (81) in Pasian’ kammalte nasin uha, a thmnaan leh suahtakna apia hehpilma namu uh hi. A laihilhnate uhah hih thumaante thehthang uh a, nuntakna apia kammalte ah mite napaipih uh hi.KL 60.1

    Laisiangtho ah Wycliffe akimakaili ciangin sangah alaisinnate kulikal takin abuan mah bangin Laisiangtho zong ahong sittel hi. Tua panin asangkalma leh pawlpi’ tliuhillina in lungkimsak zolo ahihmanin, Laisiangtho hong lunggulh malunali hi. Pasian’ kammal hangin azon masak thute amawkna ahililam amukhia hi. Hih sungah gupkhiatna ngimna na kipulaak a, mihingte adingin Clirist bekin palai ahi hi. Christ ie nasepna ah amah hong ki ap a, amulikhiat thmnaan tangko dingin akhensat hi.KL 60.2

    Puahphate bangin, Wycliffe in, anasep kipat hun panin ama’ nasepna in koi lam manawh ding, cih mukhollo hi. Rome tawh kimaitangsik in langpanlo hi. Ahililiangin thmnaan ah akipiakkhiatna in thukhial tawh buailo in omlo hi. Papa ie khialhna amuhcian semsem ciangin Laisiangtho ‘ hillmate cikgen tektek hi. Pupa ngeina zuili nadingin Rome in Pasian’ kammal nusia hi. Phungzite ie siampiza in Laisiangtho nilkhia uh ahililam zong laulo takin amaute mawhsak hi. Mihonpite tungah Laisiangtho apia kikding leh pawlpi sungah Laisiangtho ‘ thuneilina aguangkik dingin angen hi. Amali pen asemzo leh akin thuhillisia hia. thuhilh zong siam a, ama’ nuntakna in zong ama’ thugente apulaak hi. Laisiangtho atheilma, ama’ thungaihsutna akhaulma, asiangtho anuntakna, leh asaton ngeilo ama’ hansanna leh athumaanna in mihonte zahtakna leh muanna angahsak hi. Rome Pawlpi sungah alaang mawhnate amuh uh ciangin, mi tampite in abeisa hun a amaute upna ah lungkim zo nawnlo uh hi. Wycliffe in ahong pusuah thmnaan ah lungdamna tawh kipak uh hi. Puahphapa in amaute sangin huzaapna lianzaw aneililam Papa te in amuh uh ciangin ahehmahmah uh hi. (82)KL 60.3

    Wycliffe in khialhna muh siam malunah a, Rome tliuneilma tawh zuilikhiallmate laulo in kawkkhia hi. Kumpipa maiah pastor asepna tawh pope in English kumpi tunga asialikailmate leh lawki kmnpite tunga azek tawm thuneihnate in ngaihsutna leh Laisiangtho pulaakna tungtawnin amaanloluia alak hi. Pope ie ngetnate in helina so sak a, Wycliffe ie hilhnate in gambup makai lutangte ngaihsutna huzaap hi. Kumpite leh thuneite in lawki vaiah pope ie aana neilina leh pope tunga asiah piakna uh kipum kliat in anial uh hi. Tuahangin England ah papa thuneilina in sattuk abang hi.KL 60.4

    Puahphapa’ langpandiak siatna adangkhat in. kliutdawh ngetna tawh anungta siampite (friars) vai ahi hi. Hihbang siampite England ah tam mahmah a, gam liatna leh khantohna adaisak malunah hi. Hih hangin nasepna, pilna zonna, leh khalam thukhunte athazawmsak hi. Phungzi siampite’ thadah nuntakna leh khutdawh ngetna in mihonpite’ neihsa zawng- khalsak bek thamlo in. amaute kimanna zong thelthangsak hi. Amaute hangin khangnote’ lungsim zong siasak leh lung kiasak hi. Amaute ‘ huzaapna hangin mi tampite in phungzi sangte ah lutin, nu leh pate phalna omlo, theilma zong neilo, amaute thupiakna langpang uh hi. Rome Pawlpi sungah Pate masate lakah unau sanggam ki itna leh tavuante sangin phungzi sangah nuntakna thupi sak zaw in agenna ah: “Na pa in nakongkliak ah dingin, thmnin tauin, na nu in zong nangmah ahong puakna apurnpi, nawitui ahongpia anawite hong lah hangin nangmahin nakhe nuaiali natuanzan dinga, Clirist kiangah nataisuak ding hi.” Milling abanglo hih thuhilhna tawh Martin Luther in agen mahbangin “Cliristian leh milling banglo in, mi ngongtat leh keeivom abangsak zaw hi” acih bangin phungzi sang alut tate in nu leh pate langpanna ah kahpasik abang uh hi (Bamas Sears, The Life of Luther, laimai 70, 69). Tuabangin papa (83) makaite in tanglai Phariseete bangin, amaute ngeina tawh Pasian’ thupiakte bangmahlo amansak uh hi. Tuahangin innte guaksuak in, nu leh pate zong aomkhop pihding uh tanu tapate aneikei uh hi.KL 61.1

    University akahte nangawn phungzuite’ makailikhiallma tawh kikhem in phungzi sang akahsak uh hi. Tawlkliat khit ciangin mitampi kisik kik uha. anuntakna uh mialsak in, nu leh pa lungkhamsak ahililam uh kipliawk uli hi. Ahizongin hihbangin thaang sungah a awkkhit uhciangin suahtak kikding haksa malnnah hi. Phungzite akihtakna uh tawh nu leh pa tampite in atate uh University sangah puakngamlo uh hi. Tuahangin pilna sinna sangpite ah sangnaupang akiam hi. Sangte kiamin haina alal hi.KL 61.2

    Hihbang phungzite tungah pope in mawlma pulaakna sanglapin mawhna maisak theih nading thu apia hi. Hih in siatna akhangsak hi. Sum ngah nading lunggullma tawh mawlma namcin apalsatmite kimaisak a, siatna akliang tektek hi. Cinate leh mizawngte athuak dingin kidapkoih a, damna apiading letsongte in phungzi siampite kiang atung hi. Lauthawngsakna tawh sum kipiasak a, letsong apialote upna aneilo bangin anial uh hi. Mizawng akineihna uh phawklo in. phungzite hong hau semsem uh a, inn golpipite leh nopsak uangtatnadingin akibawl sabuaite in again mite zawnkhalna alak hi. Gualnopna leh uangtatna ah ahunte uh beisak uh a, amaute tangdingin bangmah atheilote tangthu peuh agentheite, mite lungdam nadingin ciamnuih agen theite asawlkhia uh hi. Tuateng mahin phungzite’ mihaite asuaksak hi. Hih phungzite in mihonpite pen pupa thuciinte tawh klimncip uh a, biakna tavuanin pope ie thuneihna phawkna. asisa misiangthote biakna. phungzite letsong piakna hi, cisak hi. Tuabang piakna tawh vantungah mun ngah nadingin kicing hi, cilai uh hi. (84)KL 61.3

    Hih phungzi sangte puahphat nadingin pilna anei leh upna aneite’ hanciamna in amawkna asuak hi. Wyclilfe ahihleh amulma ciim malunah a, siatna zung abulpanin kal khia in. tuabang geelna in khial ahihmanin phiat ding hi, ci in agenkhia hi. Thu kikupna leh thukanna hong kitoksuah hi. Phungzite vak kawikawi in. Pope ie mawhmaisakna zuak kawikawi uh a, sum tawh mawhmaisakna leiding mi apatau sak hi. Mawlunaisakna Pope pan hilo zaw in. Pasian’ kiangpanin ngetding hi zaw lo hiam, ci uh hi. Hih phungzite ‘ kizenna patau uha, amaute’ duliliawpna lungkim thei ngeilo hi. “Rome ie phungzite leh siampite in cancer natna bangin eite ahong netum uh hi. Pasianin eite pello in hong honkhia hem tua ahilikeileh mihonte mangthang takpi ding uh hi” aci uh hi (D’Aubigne, labu 17, klien 7). Amaute mawhna asel nadingun. hili khutdawlmgen phungzite in. kote in Christ’ limlahna azui kahi uh hi. Jesu leh anungzuite pen mite piakkhiatna tawh kipanpih hi, ci uh hi. Hih thu hangin Pasian’ nasepna siasak a, mi tampite zong Laisiangtho simdingin kimakaih hi. Tua thupiangte pen Rome’ deihpen zong hilo hi. Mihingte’ lungsim pen thmnaan thutak naak ah kimakaih a, tuapen amaute selcipnop thu ahi hi.KL 62.1

    Wycliffe in hih phungzite langpanin lai tampi at in, hawmkhia hi. Tuabang ahilma tawh amaute kam kiselna zang zaw lo-in, mihonpite in Laisiangtho leh a Piapa lamah akihei nadingun lianciam zaw hi. Mawlunaisakna leh pawlsung panin hawlkhiatna nasep ah Pope in mihon siampite sangin thunei zaw lo a, mikliat in ama’ tungah Pasian’ mawhsakna angah masak keileh kuamahin amah hawlkhia theilo ding ahilma Wycliffe in gen hi. Milling awn tampite’ kha leh purnpi’ sal in akimatna ahi pope mahmahin sum tawh aphuh, kha leh leitung ukna, aphukmai nadingin lampi hoilizaw zong aman mulo hi.KL 62.2

    Rome in English kurnpi’ thuneilma laksak dingin agelna alangpan dingin Wycliffe kisam hi. Kmnpipa palaiza kipia in kum nili sung Netherland ah pope ie palaite tawh akikmn uh hi. Tua laiah France, Italy, leh Spain panin biakna makai 85 te tawh khnu thei uh a, England in amuhloh aseelcip abeisa thupiang tampi amulibeh hi. Anungciangin amah apanpihding thu tampi amuhbeh hi. Papa zumpite panin ahong pai palaite tungtawnin amaute tupna leh sawmna taktak azawt khiazo hi. England ah hongciah kikin. asep ngei laihillma nasep ahong zom kik hi. Lau leh seel nei lo-in. Rome pasiante ie huaihamna, deihgawlma, kiphatsakna, leh khemnate lungtung takin apulaak khia hi.KL 62.3

    A laihawmte khat sungah pope leh asumdongte’ thu agenna ah: “Ih gam panin mizawngte nuntakna hupkang sakin, nekkhawm bawl nading leh khalam nasep nading ci-in kum simin kumpipa smnsal panin atullom in asuukkhia uh hi. Akisamsia Simon ie lampialna (simony) nungzui in, Christian makailma angah nading ulileh thukhial aletkip nading uh ahi hi. Ihgam in kham mualpi asuak phial zongin, midangte’n la lo-in, leitung haulma tawh akisatheite’ siahdong phungzite in la bek Me uh, hunkhat ciangin mualpi hong bei dinga, ih leitang panin ihsuin khempeuli kipuakhia in, hong kipuakkik nawnlo ding hi. Pasian in hih Simon ie lampialna samsiat ta hen!” (John Lewis, History of the Life and Sufferings of J. Wiclif, laimai 37, 1820 ed.).KL 63.1

    England ahongciah zawh asawtlo in, Wycliffe in Lutterworth ah Ulian dingin akiselma kumpipa kiang panin angah hi. Kamsiang takin athugennate kumpipa in zadalilo ahilina alak ahi hi. Gam mite upna leh zumpi uliante vaihawmnate Wycliffe in huzaap ahilma zong kimu hi.KL 63.2

    Papa’ keekbakte aina’ tungah hong kia hi. Pope thupiak (bull) tliumte England hongtung pah hi. University, kumpipa, leh ukpite tungah khat tek hong kipuak hi. Thukhial hilhpa aki daihsak nadingin manlang takin availiawm nading sawlna lai ahi hi (Augustus Neander, General History of Christian Religion and Church, Hun 6, Khawk 2, thu 1, laikhawk 8). Tua laite atumna in, bishopte in thusit dingin Wycliffe nasam uh hi. Gamsunga kumpinam ulian Mite in amah nazui uh hi. Mihonpite in azum umcihin, honglut uh a, thukhente buaisak uh a, (86) nuamtakin inn kicialisak kik hi. Tuazawh asawtlo in hih puahphapa langpanna ah ahuzaap nuam ukpite in a uham Edward 3na hulina nangah uh ahililiangin amah hongsi hi. Wycliffe apanpih leh akemcingpa tuapa dimnun all ahong kahto hi.KL 63.3

    Papa laipiakte atunciangin England ah lampialpa mat leh thongkhiat ding thupiakna asuak hi. Hih thupiakin thu talsik kliat hongsuak hi. Wycliffe in Rome ie phulakna thuakloh aphamawh ding ahong bang hi. Ahizongin tangtawng panin agenna in, “Lau kei in, nangmah ahupa ka hi hi” (Piancil 15:1). Amahin khatvei akhut hongzaakin anasempa honghu hi. Silma ahong pai hangin Puahphapa ading hilo, thah nading thuapiapa papa kisiat nading ahi hi. Papa Gregory llna hongsi ahihmanin Wycliffe thusit dingin akikai khawm biakna uliante in akithehthang uh hi.KL 63.4

    Puahphatna nasep akhantoh nadingin Pasian’ piakkhiatna in hun manpha hongpiakbeh hi. Gregory asih khit ciangin papa asuak nuam pope nih hong kidem uh hi. Akhial theilo pope nih vang hong kidem uh a, pawl hong kaituak uh hi. Kliat tungah kliat kigalbawl dingin amaute tunga thumaante kihuksak uh a, alangte uh samsia in. amau’ lam apangte vantung thainan kipia ding hi, ci in kamciam apia uh hi. Tuabang hangin papa hong thanem gawp hi. Khat leh khat kilangpan zawlizah kido uh a, Wycliffe adingin tawlngak hun atung hi. Pope khat panin pope khat tungah samsiatna leh pawlsung panin hawlkhiatna kipia tuak uh a, sisan hawk bangin aluan lawh hi. Pawl sungah thupalsatna leh kidaisakna hong lian hi. Tua hun in Puahphapa in Lutterworth ah gamdai takin atawlngak kawmin mihonte tungah ukza akidem pope panin kumpite’ Kumpipa Jesu lamah apuakzawh nadingin na asem hi.KL 64.1

    Kidemna leh siatna apiangsak tua kikhenkhapna in papa in bang hitaktak hiam, cih mipite in amuhtheih nadingin lampi abawl ahi hi. Popete Kikhenkhapna laibu sungah Wycliffe in (87) mihonpite sainin. hih akidem siampi nihte in khat leh khat kimawhsak in. anti-clirist akingawlma uh angaihsunsak hi. Pasianin tuabang siampi khat mun angalikikding deililo ahilunanin Christ’ min tawh anih un baililam takin azawh nadingin anili un akitamkham sak hi” (R. Vaughan, Life and Opinions of John de Wycliffe, Vol. 2. Laimai 6).KL 64.2

    Wycliffe in a Topa mahbangin, mizawngte tungah lungdamnathu atangko hi. Lutterworth circle sunga mizawngte lakah athu hilhnate lungkim zolo a, England gambupah asepsawm hi. Tuabang vaihawmna atangtun nadingin akiap, akician, thmnaan it in, atangko nuam thuhillisiate kipawlna khat abawl hi. Hihte in mun khempeuh ah paikawikawi ulia, vanzuakna munte, kliuapi kongzingte leh khuata lamdungte ah thu agen uh hi. Uhamte, cinate leh mizawngte zongkhia in, Pasian’ hehpilma lungdamnathu apia uh hi.KL 64.3

    Oxford ah theology Hilhpa ahilma tawh University biakinnpi ah Pasian’ thu ahilli hi. Ama’ nuaiah sangkah sangnaupangte tungah thmnaan takin thmnaan hilh ahilnnanin amali pen “Lungdamnathu Doctor” kici hi. Ahizongin ama’ nuntak sunga alianpen nasep in, manglai in Laisiangtho ateikhiatna ahi hi. Tua nasepte lakah khat in On the Truth and Meaning of Scripture (Thmnaan leh Laisiangtho ‘ Khiatna) ahi hi. Tua laibu sungah England gam mi khempeuhin Laisiangtho simin, ama’ zat kampau mah tawh Pasian’ nalamdang septe theisak nuam hi.KL 64.4

    Ahililiangin aina’ nasepte thakhat thu in adinkliawl hi. Kmn 60 zong pha nailopi in, tatlo in anasepna, laisiinna, leh galte siinnate hangin atha angalte tekbaih sak hi. Natna lamdangpi kliat angah hi. Tua thu aza khutdawlingen phungzite in akipak malnnah uh hi. Tu in pawlpi tunga abawlsate nasia takin kisik ding a, mawlina pulaakdingin eite hongzuan ding hi, ci uh hi. Rome pawl 4 panin makaite in sihding ngakin almn Wycliffe kiangah hong kikaikhawm uh hi. “Nakhialhnate phawk inla. kote maiah kote nat nadinga nagenkhiatte dawkkik in” aci uh hi. Puahphapa in daitakin ngai a, amah akempa-in aphottoh dingin angen hi. Ama’ kisikna gending angakte tungah kiptak, khauhtakin amaute alinglawngsak zahdongin “Ka si keiding hi, kanungta ding hi. Khutdawlmgen phungzite ‘ siatna kapulaakding hi” aci hi (D’Aubigne, laibu 17, khen 7). Lamdangsa leh maimial takin tua khan panin manlang takin apaikhia uh hi.KL 64.5

    Wycliffe in agen kampau ahong tangtung hi. Rome langpan nadingin alioihpen galhiam again mite tungah akoihman dingin anungta hi. Tua in Vantung’ vaihawmna ahi mihingte asuakta sak, khuavak apia, leh mite thumanpha apuak Laisiangtho ahi hi. Hih nasepna amualsuah zawh nadingin haksatna leh dongtualma tampi aphukha hi. Damlolma tampi in amah luai a, anasep nading hun tawmbek om ahihlam athei hi. Amaingat ding langpanna ainu hi. Ahihhangin, Pasian’ karnmal in amah tha aguan hi. Laulo linglo in, ama anawt hi. Khuak pilna kicingtaakin, thuakna hau malnnah a, alianpen nasep nadingin Pasian in atuamdiakin kemcingin thupha apia hi. Cliristian gamte in agamlum laitakin, Lutterworth nasepna phualah, apualam ah huihpi suangvalte phawklo in, akisawl nasep ah akizang hi.KL 65.1

    Akhakna ah anasep kizo siangta a, Manglai in Laisiangtho akibawl masapen ahi hi. England gam adingin Pasian’ kaimnal akihongkhia hi. Puahphapa in singkhuam leh thalma zong lauzo nawnlo hi. Mikangte khut sungah amit ngeilo ding khuavak akoih zo ta hi. Again mite tungah Laisiangtho apiak manin haina leh siatna ie khau-khilma phel in, galsimna phual panin anasiapen gualzawlma in apiakzawliloh again ading suahtakna leh kliangklianna apia hi.KL 65.2

    Tua hun laite in laikhetna piang nailo hi. Laibu apun nadingin gimtakin khut tawh kiteikhia hi. Laisiangtho bu khat ngah khakding thupi lua ahilnnanin (89) mi tampite in ut takin laitei pih uh hi. Tua hinapi in akideilizah kipiakhia zo tuanlo hi. Ahau zaw deuhte in Laisiangtho abup in adeih uh hi. Midangte in abu neu neu in alei uh hi. Khatveivei bu neu khat aleidingin innkuan khuatangin smn akipawl uh akul hi. Tuabang tawh Wycliffe ie Laisiangtho in mihonpite inn hongzuan thei hi.KL 65.3

    Papa ie tliuhillina ah thu amang mite’ ngaihsutna hong khanglo ta hi. Wycliffe in Protestantte atuamdiak doctrinete ahi: Clirist upna tungtawnin gupna, akhial theilo Laisiangtho hilh hong kipanta hi. A sawlkhiat thuhilhsiate in Laisiangtho pua khia in. adang puahphate laihawmte tawh aliawinkhia uh hi. Hill upna athak kinaksan lua ahilunanin England inihonbup ie alang bangin amah apawm uh hi.KL 65.4

    Laisiangtho ahong kidawk ciangin pawlpi thuneite in lamdang hongsa uh hi. Wycliffe sangin athahat zaw khuavak puakte amaisik ding uh ahita hi. Amaute galhiamin tawmcik bek azawh theih khuavak agen ahi hi. Tua hun laitakin England ah Laisiangtho bu hawmkhiatding kikhaktanna thukham om nailo hi. Banghang hiam, cih leh amaute kampau in khatvei mail zong kihawmkhia nailo hi. Tuabang thukhamte anungciangin kibawl a, ngattakin kizang hi. Tua hun mahin siampite lianciamna awhnawhlo in. Pasian’ kammalte hawmkhiatna hun hoih akingah hi.KL 66.1

    Khatvei, papa makaite in Puahphapa adaisak dingin availiawmsim uh hi. Thukhenna zumpi ah thumvei kisit khin a, azozo kei uh hi. Bishopte’ kikhopna in aina’ laigelhte lampialna hi, ci in gen uh hi. Amaute in khangno kumpi thak Richard 2na’ maipha ngah uh a, akimawhsak doctrine aumte thongkiat theilma thu apiasak hi.KL 66.2

    Wycliffe in Pawlpi kikupna panin England kumpi Parliament all thumto hi. Gam kumpi kikailikhopna ah laulo takin papa za dawl tuamtuamte langpanin. pawlpi’ piak tatsiatnate puahpliatding angen hi. Gensiamna tawh papa ukna tawh aana zatkhiallma leh tatsiatnate agenkhia hi. Agalte zong abuaigawp sak hi. Wycliffe ie lawmte leh apanpihte in apau akhiamdingin zawhthawhthu tawh asawl hi. Puahphapa mahmah inzong (90) atheihsa mah bangin akmn tam khin zo a, lawm neilo, amah guakin kumpi leh papa kikop thuneilma ah akipiak hong kulta hi. Hih bang hun laitakin papate in aguallelh lam uh hong kimu uh hi. Wycliffe ie thugensiamna liangin parliament uliante hong kisatsuah uha, bawlsiat nading thupiak kidawk kik in, Puahphapa in suahtakna angah kik hi.KL 66.3

    A thmnveina zmn ahong kitut ciangin. England gam sungah biakna makai uliante’ thusitna hong maingat kik hi. Hih munah lampialna khat zong maipha kipialo ding hi. Rome in khatvei gualzo kik thei hi. Tua hileh Puahphapa nasep adinkhawm kulding hi. Tuabangin papa makaite in angaihsun uh hi. Hih ngimna amaute in apicinsak zawh uhleh, zawhthawhthu tawh a doctrinete adawk kik dingin Wycliffe thu kipia ding a, thukhen zmn panin meikuang tawh haltum dingin acialikhia ding ahi hi.KL 66.4

    Ahililiangin Wyclrffe in bangmah dawlikik kullo a, bangmah phel kullo hi. Hangsan takin athuhillmate lenkinken a, mi bawlsiate mawhsakna anial hi. Amah mall, adinnum. kliuahun mansuah in. thungaite in Pasian’ thuklienna tokhom maiah amaute ngaisutna leh khemnate tawntung thmnaan tawh tawiteh dingin asam hi. Tua kikhopna innpi sungah Khasiangtho vangliatna kithuakkha a, thungaite tungah Pasian samsiatna atung hi. Tua mun panin apaikhia zoding tha nei akisa kei uh hi. Pasian’ thal panin thaltang khat in Puahphapa kaimnalte klia in alungtang uh abun dingin kingaihsun uh hi. Lampial dingin amawhsakna uli in amau mail alampial zaw dingin kisuantakna aneisak hi. Akhiallma uh athehthang lai nuam uh ahi hiam, ci in amaute akun hi. Sum leh paai leh za leh dimnun angalmop manun Pasian’ hehpilma azuak uh hi, ci in amawhsak hi.KL 66.5

    Atawpna ah amah in, “Note in kua tawh kam akisel nahi uh hiam” Sihna hankuang kil ah aom puteekpa tawh thu anei nahi uh hiam? Hilo hi! Thumaan in note sangin hatzaw hi. Thumaan in note hong zoding hi” aci hi (Wylie, Laibu 2, Khen 13). Tuabang agenna tawh. kikhopna panin amah paikhia a, agalte khatmah in zong khaktan theilo uh hi.KL 67.1

    Wycliffe in nasep azokuan ta hi. Thmnaan adingin adial khai zong ama’ khut panin akilakhia ding hita hi. Ahihangin kliatvei lai, lungdamnathu adingin tetci apang laiding hi. (91) Khiallma khuamial kuapi ah thmnaan kitangko kik ding hi. Misiangthote’ sisan aluangsak zelzel Rome a papa thuklien zumpi ah Wycliffe akisam hi. Alinphawn lauhauina ah amah amittaw hilo hi. Launa sazang khat mahin tua sapna ah apai ngamlo dingin laulawng saklo hi. Rome ah a aw kizalo ding ahizongin, lai tawh paithei ahihmanin, lai tawh adawngkik hi. Anasepna mun panin Puahphapa in pope lai akhak hi. Tua lai in Christian klia tawh zahtakna awsuah pua sakin agelh hangin papa ie kiphatsakna leh liaulma atai ahi gige hi.KL 67.2

    “Amantakpi in note maiah. adiakdiak in Rome khua a pope tungah, kong pulaak nop ka upna in amaan hi. Ka upna hong kiphatsak ding maw, ahihkeileh, ka khialh lelizong, kapuahpha ding hi.KL 67.3

    “Amasa penin, Clirist ie lungdamnathu in Pasian’ tliukham ie purnbup ahi hi, cih kangaihsun hi. . . Hih lungdamnathu ie thukham ah midangte akisai khak mah bangin leitunga Christ ai-awh in ading Rome a bishoppa zong akisai khadingin kalamen hi. Banghang hiam, cih leh Christ ie nungzuite lakah liatna in leitung pahtawina leh min tawh hilo, Jesu dan leh anuntakna naitakin zuilma hizaw hi. . . . Leitungah anuntak lai in Christ in azawngpen pa Ilia, leitung ukna leh pahtawina khempeuh nial in akuankhiapa ahi hi. . .KL 67.4

    Thmnaan mi khatmahin pope ahilikei leh misiangthote kliatmali azuiding hilo a, Zebedee tapa Peter adingin Jesu Christ azuihsa mahbangun, leitung liatna deilma tawh Christ’ kalsuanna zuilma tawh kilehbulhin, langpannain khiallmate ah nungzuihding hilo hi. . .KL 67.5

    “Leitung ki-ukna leh kumpizate pope in nusia in. a uliante ciantakin hanthawnin gamtang sak zaw ding hi. Tuabang mahin Clnist leh adiakdiakin Sawltakpite in bawl uh hi. Tua ahihmanin, hih thute all kagenkhiallina aomleh silina tawh thuhilh ding kakisam hi (92), akisap lelizong, ka mimal in kadeihna leh ka utna tawh kituakin kasep theih leh Rome ie bishopte maiah akiap dingin kong ngen hi. Ahizongin Topa in alehlamin aliongdeihsak leh mihingte’ thu kaman sangin Pasian’ thu kamangzaw ding hi.”KL 68.1

    Akhup nadingin: “Pasian kiangah thungen ni. Pope Urban 4na in nasep akipat mahbangin. Pasianin amah toksuah henla, amah leh a makaipite in nuntakna leh omdan ah Jesu Christ nungzui zaw hen. Phatakin amite hilh henla, amaute in zong tuabangmah in anungzui ta un hen!” (John Foxe, Acts and Monuments. Vol. 3, laimai 49, 50).KL 68.2

    Tua bangin Wycliffe in pope leh amakaite Christ sunga lungnemna leh kiniamkhiatna tawh laikhak a, Amaute tung bekah hilo, Cliristian gam khempeuhte tungah pulaak in, amaute leh a up uh Topa Christ asaikak sak hi.KL 68.3

    Wycliffe in ama’ upna in anuntakna saungding ahihlam lamen gige hi. Kumpipa, pope, leh bishopte in ama’ siat nadingin kipawl uh a, asawtlo hun sungah singkhuam tungah thalma thuak takpi ding hi, ci in kingaihsun hi. Ahizongin aliangsanna kiamtuanlo hi. “Banghangin upna hanga kithalma lukhu thu gen kahi hiam? Akiphasak Rome uliante tungah lungdamnathu tangko inla, upna hangin thalma peello in hong paiding hi. Bangliangin gamdai in nungta ding kahi hiam? .. .Hong bawlsia mah uh hen, tua ngakin ka omding hi” aci hi (D’Aubigne, bu 17, khen 8).KL 68.4

    Ahizongin Pasian’ ciitna in anasempa hulai hi. Hangsan takin thumaan adingin adingpa in nisimin gentheilma tliuakin, galte ie muhdahna tawh thalma thuak klialo hi. Wycliffe in amah leh amah kidalding ngaihsun ngeilo hi. Topa in ama’ adingin kidalna lum hi a, tu in, galte in amah manzo dingin akingaihsut hun laitakin, Pasian’ khut in amaute batlolma mun ah ahemkhia hi. Lutterworth a biakinn sungah nekkhawm piadingin aom laitakin, amah tuk a, hun tomno sung apumpi phelsilma tawh abeita hi.KL 68.5

    Nasem dingin Pasianin Wyclrffe akoih hi. Amah in (93) thumaan thu akamsungah koih a, amah akepcingna tawh mite tungah athumaan atung thei hi. Topa in dal a, a nasepnate hun kisausak in, puahphat nasep nadingin bul aphutsak hi.KL 68.6

    Wycliffe in Mialpi Hun sung mun simtham panin hong paikhia hi. Ama’ maiah puahpha mi kliat zong na omlo hi. Tuiphmn Jolm bangin nasep tuamdiak nei in hong khangkhia a, hunthak amuak hi. Ama’ puahhatna guipi ah kithuhualna leh picinna om a, anungciangin ahongpai puahphate in kliup zolo uh hi. Pawlkhatte in ama’ khit kum 100 val ciang nangawnin phazolo hi. Puahphatna nasep adingin bulthuk leh zaitakin pluitin. kiptak leh maan takin ahun tawh kituakin bulhsiam ahilunanin ama’ nasepte bawlkik lainkik ding kisainlo hi.KL 68.7

    Wycliffe in apatkhiat khanlawlina in Laisiangtho panin aliong kipansat hi a, mihingte’ lungsim, atheilina uh. leh again uh Rome ie gualzawhna panin suahtakna apiading ahi hi. Kum 1400 huam panin hih Laisiangtho in thupha naak Ilia, nuntakna tui bangin aluangsuk ding ahi hi. Wycliffe in Laisiangtho pen Pasian’ deihna hmnopna pan in akipia hi a, upna leh nuntak nadingin akicing thukhun hi, ci in um sitset hi. Rome Pawlpi in Pasian’ photkhiat Ilia, akhialthei ngeilo thuneilina nei in, kum 1000 val athuhillma uh leh angeina un zong pataulma omlo in zahtakna tawh sanding hi, ci in amah akipattah hangin hihte panin kihemkhia in Pasian Laisiangtho zuilizawkding akhensat hi. Hih thubek in thuneilma nei hi, ci in mite ahanthawn hi. Pawlpi in pope tungtawnin thu aneiding hilo a, thuneilma in Pasian’ Laisiangtho panin ahong paikhia Ama’ kaimnal panin hongpai ding hizaw hi, ci in atangko hi. Laisiangtho in akicing Pasian’ deilma pulaak a, Khasiangtho in akhiatna agenpa hi in, mimalte in tua thuhillinate asimna uh tawh amaute ‘ tavuan asinding uh ahi hi. Tuabangin amahin pope leh Rome Pawlpi panin mite lungsim hepkhiatsak in, Pasian’ thu ah apaipih hi. (94)KL 69.1

    Wycliffe in Puahphate lakah alianpen ahi hi. Akhuak’ zaina, asiangtho ngailisutna, thumaan ah kipna, leh thumaan hutna ah hansannate in ama’ nungah ahong pai mite khatmah inzong pha zolo hi. Asiangtho anuntakna, agim tlieilo akulikal laisimna leh nasepna, akisia theilo thutanna, leh Christ bang itna leh biakna nasepna ah thumaannate in Puahpha masate zia leh tong ahi hi. Theilina leh kha kliuamial nuntak siatna tawh telikakin aina’ nuntakna in piandang hi.KL 69.2

    Wycliffe ie zia leh tongin pilna apia leh nuntakna akliel thei Asiangtho Pasian’ kaimnal ie vangliatna adingin tetci apang hi. Hihbang mi apianna pen Laisiangtho hang ahi hi. Alian thumaan pulaaknate amanthei dingin ahanciamna in pumpi taksate thaksuak sak in, hatsak hi. Lungsim zong zaisak in, theilma zong teitangsak a, thukhenna zong kiciansak hi. Laisiangtho simna in, laibu dangin apiak theililoh ngaihsutna, thuakna. leh tupna hoihsak hi. Ngimna. lungduaina. hansanna, ngailunuannate kipsak in, gamtatna hoihsak in, kha nuntakna asiangtho sak hi. Kinna leh zahtakna tawh Laisiangtho simna in leitung milling ie thuguisutna ahoihpente sangin mongneilo Lungsim tawh sangnaupangte kizomsak a, leitung adingin ahatzaw, khuaksiangzaw, ahoilizaw thukhunte apia hi. “Na thu alutna in khuavak pia a, theilma aguan hi” Laphuakpa in aci hi (Late 119:130).KL 69.3

    Wycliffe in ahilh doctrinete in akithehthang nadingin hun taw inasa hi. Anungzuite pen Wycliffite ahilikeileh Lollard te kici hi. Amaute in England bek tuancil lo uh a, lungdamnathu athehtliang kawikawi uh hi. Tu in amakaipa uh kilaksak ta a, a thuhilhsiate in ngentel takin na asemsan uh hi. Mihon tampite in amaute’ thugenna angaidingin hongbawk uh hi. Minuamsa pawl khat leh kumpipa zi nangawn hong kikhel uh hi. Mun tampite all mihonpite omdan zong kikhel malunah hi. Biakinn tampite sungah Rome ie milim biakna limte akihemkhia hi. Ahizongin Laisiangtho bekmah akimakailisak mihonte tungali mulkimna aneilo bawlsiatna huihpi in anawk hi. English kumpite, athuneihna uh ahatzawk nadingin Rome hulina hongzawt uh hi. Puahphate pampaihding ze-ol hetlo uh hi. England ie tangthu sungah akhatveina in lungdamnathu azui mite singkhuam tawh thahding thu akipia hi. Upna hanga silma khat pan khat hong kizomto hi. Thmnaan adingin tetci pangte kiman in kibawlsia hi. Amaute kalma aw in Sabaoth Topa bil in aza hi. Pawlpi’ gal leh kmnpi lehhekte bangin amaute saben in kiben hangin mun simthamte ah tangko veve uh hi. Amaute in mizawngte innte ah bukna mun ngali uh a, lei kawhawm leh suang kawhawmte ah abu uh hi. Nasia takin bawlsiatna kipia hinapi, lungkhing takin ki apna, kinna, lungduaina tawh biakna tatsiatnate langpan uh a, kum za tampi gending natawlngalo uh hi. Hih hun masa lai a, Cliristiante in thmnaan phel theihbek uha, ahililiangin Pasian’ thu itding leh zuihdingin nasin siam uh hi. Tua hangin amaute in lungduai takin nathuaksia uh hi. Sawltakte hunlai a nungzuite bangin Christ’ nasep nadingin aneihsate uh apiakhia uh hi. Inn ah aom theidingin akiphalte in akihawlkhia asanggamte uh busak uh a, amaute zong a inn panun akihawlkhiat ciangin inn leh lo neilo in anungta dingin alungkim lei uh hi. Amantakpi in tul tampite in bawlsiate helina hangin linglawng uh hi. Upna khalisuah in asuahtak nadingun smn tawh kitankhia in, thongte panin apaikhia uh hi. Kisikna puante silhin, apulaaknate uh lai in khenkhia in akihawm khia hi. Tuabang lakah mi tawm hetlo, minuamsa leh mizawngte in thmnaan adingin laulo in tetci apanna uhhangin thongsung, “Lollard Tausangte” leh meisel tawh halna thuak uh a, “Ama’ Gentheilma ah kipawlkliopna” ah kilawmna ngah uh ahihmanun akipak uh hi.KL 70.1

    Papate in Wycliffe nuntak laitakin amaute’ deilma semkhia zolo hi. Ama’ siluangin hansungah daitakin akisial khit nangawnin amaute muhdalma kilungkim sak zonai lo hi. Constance Council tliupiakna tawh ama’ silizawh kum 40 khit ciangin aguhte kilakhia in mihonpi maiali kihal in, avuu te akim ah aom luite sungah akibua hi. Lai at khat in (96) “Hih lui in ama’ vuu te Avon puakin, Avon in Severn ah. Severn in gunpite ah taai in. tua panin tuipi sung atun hi. Tuabangin Wycliffe ie vuu te in ama’ gen doctrine ie lim suak a, leitungbup ah akizel hi” (T. Fuller, Church History of Britain, bu 4, khen 2, laikhawk 54). Agalte in amaute ‘ tatsiatna ie thupitna aphawk klia kei uh hi.KL 70.2

    Wycliffe ie laigelhte tungtawnin Bohemia mi John Huss in Rome ie upna maanlote anialdingin kimakaih a, puahphat nasep ana lut hi. Hih gam nihte in again alei in akigamlat uh liangin tlimnaan khaici navawh uh hi. Bohemia panin gamdang ah pualiphatna kikhaksawn hi. Sawtveipi akimangngilh Pasian’ thu ah mihingte lungsim na kimakaili hi. Pasian’ kliut in Puahphatna apun nadingin lampi anasialkhol hi.KL 71.1

    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents