Loading...
Larger font
Smaller font
Copy
Print
Contents
Pilna Laigil - Contents
  • Results
  • Related
  • Featured
No results found for: "".
  • Weighted Relevancy
  • Content Sequence
  • Relevancy
  • Earliest First
  • Latest First
    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents

    23. TAWLNGAK-THADIPKIKNA

    Tawlngak thadipkikna leh gualnopna pen kilamdang ngiat hi. Tawlngak thadipkikna pen ama’ min maan bangin a kizat ciangin tawlnga-in tha dimkik cih hi-in, thakhauh na ding leh thadip na ding geel ahi hi. Donlekep leh nasep i neih ngeite pan kihemkhia phota, tua in lungsim leh pumpi tawlngak thadipkikna piang sakin lawp huai penpen nuntak nasepna ah a thak thahing tawh na sem kik ding in hong piang sak thei hi. Thukhat ah gualnopna ki uang zat lua thei-in, a kimangthei nasep na dinga kisam thatangte hup mang hi. Nuntakna ii matutna maan a maidalna tecipang hi.PL 176.1

    Pumpi bup pen a gamtang ngiat dinga kigeel hi-in, cilesa hatnate cidamhuai gamtat thasanna tawh a kikep masiah, lungsimhatnate a sangpenpen hihzawhna ah kisawt zat thei lo ding hi. Cilesa thasan-lohna pen a kipelh theilo phial sang inn dei sung leh a mundang cidam huai lo ommunte ah om tuaka, naupangte leh a diakdiakin micingtak-lote’ aa dingin mun khat hanciam sak huai hi. Huihlut huih pusuak kicinglo thei tham hi. Cidam huailo tutdante in pianngei ahilo omdante piangsaka, tuapte leh lungtang kisainate nencip hi. Huih diikna sungah huih sianglo in luai awn leh natna lungnote in buai sak kha thei ahih manin naupangnote in ni khatin, nai thum pan nai nga huih diiksuk-diiktohna nei kul hi. Sangdei sungah kumzawn cinatna tawphahpi kisial zel cih lamdang sa kei ni (207). Pumpi sung nasepna khempeuh laka a zaang neu penpen in khuak hi-a, pumpi sung bupa kiphut phawktheih nasepna hong kipatna hi-in, tua khuak in liamna lianpi hong thuak ta hi. Seploh phamawh tawh a khancing nailo-a nasepna maw thatang zat luatna maw in cidamhuai lo dinmunte’ nuai ah hong koih ciangin, khuak ii nasepna hong gautaak het loin, a hoih lo thamante kikhanman zelzel hi.PL 176.2

    Naupangte kong khaknelhin sawtveipi kibilhcip sak huai lo hi. Pumpi khantoh na ding tawphah hoih khat a kiphah mateng amaule amau a kizomin laisim ding phal huailo lai hi. A kum masa kumgiat pan kum sawm kikala naupangte’ nuntakna ah gamlak ahih keileh huan lianpi pen sangkhan hoihpenpen hi-in, nute pen sia hoihpenpen hi-a, piansaknate pen a hoihpenpen laisimbu ahi hi. Naupangno khat hong khanga sang hong kah ciang nangawnin, a laisimbute sunga thutheih-kimna sangin ama’ cidamna a nak thupitzawkna theihsak huaizaw hi. Amah pen pumpi leh lungsim khanna a nih tuaka pahtaak penpen dinmunte tawh ki-umcih sak huai hi.PL 176.3

    Naupangte pen huih leh thalakna a kisapna uh bek a lauhuai hilo hi. A tan niamlam sangte mah bangin a tan sanglam sangte ah zongh kisapnate pen cidamna mah hi-a, tua cidamna kinawlkhin mahmah hi. Sangnaupang tampite pen ni khat khit ni khat, khandei kinai teptup sungah tu uhin, a laibute uh awnsukin en uha, a awm uh bing keei-in, huih dim takin diiklut theilo, a sisan luanzia uh zeman keei banah a khete uh votin, a lutang uh sa hi. Pumpi zongh kicing takin a kisam ante kisik lo lai ahih manin, satakte thanemin, pumpi bup luanzia taksuak loin natna in bawm hi. Tuacibang sangnaupang-te khan tom thei uh hi. Nitang sung leh innpua huih laka hun mantaka thalakna tawh omdan siamin laisim le uh lungsim hatna a khan mah bangin pumpi hatna a khangsa tawh amaute sang pan hong ciah ve uh.PL 177.1

    Pilna zonna ah cihtakna tawh hun hawmthawha a cilzat sangnaupang khat in, pumpi thasanna tawh hun beisak pen kisum lo ahih theih huai hi. (208) A laibu sim uh taanghaamkin a kina, a sim paisuakte in, a sawtloin a lungsim thahinna mansuah ding uh hi. Pumpi khantohna limtaka a kin sangnaupang-te in a hun bupa laisim nilohte sangin pilna lamah nasia takin madawk zaw mahmah ding hi.PL 177.2

    Ngaihsutna dung khata cihtak bekbakna in lungsim kikhaikimlohna piang sak zelzel hi. Lungsim leh pumpi thahatna-te kikim takin zangin, ngaihsut thulute a tuamtuam hi thei leh i hihtheihna(faculty) ciatte sumlo takin i zangh thei ding hi.PL 177.3

    Pumpi thatang zatlohna in lungsim hatna bek hi loin, khalam hatna zongh kiamsak lai hi. Pumpi bup kiphuhzia tawh kizom khuak zaangte pen palaite(medium) hi-in, tuate tungtawnin vantung in mihing thuza-in, kizopna a neih banah sungtawng nuntakna dong a sukha ahi hi. Khuakzaang kiphuhna sunga meidat(electric) kivilahna dung khempeuh a su-nawngkai khempeuhte in lungsim thahatna thakiam sakin thusantheihbaihna zawmsak banah khalam nunzia kiphot toh na ding haksa sazaw kaan hi. PL 177.4

    A uanglua-a laisimna in khuak sunga sisan a luang khangsaka, lungsim lawplohna piang sakin, tua in kideek-kidamna zawmsak, lungsim lawpna hoi sak maw lungsim kikhel vatsak themthum maw cih khat piang sak hi. Hibangin lungsim siantho-lohna kongpi kihong ta hi. Thatang hatnate zatkhialhna ahih keileh zatlohna pongpong in leitung bup a zel gamtatsiatna tuihualpi tawh kisai-in vaipuak lianpi a nei ahi hi. Sodom kisiatna a makaih, “kiphatsakna, antam nekluatna leh thadahna honpi khat-te,” pen hih khangmite hunah mihing khantohna sihzah dong dingin lungkham a pia maidal ahi hi.PL 178.1

    Siate in hibang thute theih huai-in, a sangnaupang-te uh zongh hih tangthu dung zui-in hilh huai hi. Nuntakna maan pen ngaihsutna maan tungah kinga-a, ngaihsutna a siantho na dingin thatang zatna a kisapna sangnaupang-te hilh un. (209)PL 178.2

    A sangnaupang-te’ aa dinga a lemtaang tawlngak-thadipkikna vai pen siate in lungbuaina tuak thei zelzel hi. Sang tampite ah pumpi, khutlekhe thalakna-te a hoih lamin a kizat teei hangin, kivilna leh kisaina limci a om keileh kizang khengval thei hi. Khangno tampite in kimawlna innpi sungah a thatang uh suukin nakzat lua uh ahih manin a gimna sa un, a khantawnun phut kik thei hi.PL 178.3

    Kimawlna innpi sunga thathang lakna limtakin a kinei ta zongin, huih kicinna sunga tawlngak-thadipna ban zo ngeilo hi. Tua ahih manin, i sangte in a hoihzaw septheihna hunpha zon huai hi. Sangnaupang-te in a cidamhuai thalakna neih hamtang kul hi. Gamtat sia themkhat pen thadahna leh ngimna mel neihlohna sangin hingman huai zaw hi. A kinei kinken thatangzat kimawlna pen khangnote’ hoihkim na dinga lungtanga, a neite’ aa dingin ngaihsut ding thulu khat hong hihi. Hih kimawlnate ii huzapna in sanga sangnaupang khat ii khantoh na ding leh a sihnunga a lawhtak ding vai, siate in hong ngaihsut khop khak ciangin hong lungbuai ta uh hi. Sangnaupang khat ii hun tampi a la lua mahmah tua kimawlnate in a laisimna pan a lungsim sawitai sak ta hi. Tua kimawlnate in khangnote’ aa dingin kimanna nei leh nuntakpih na dingin kiginkholhna huhna bangmah pia lo hi. Tua kimawlnate ii huzapna in kipuahsianna, citpiakna leh pasaltanna taktak lam manawh pih lo hi.PL 178.4

    A mindawk mahmah gualnopna pawlkhat ahi: tuukpeng bawling leh kitupna boksiingte pen a ngongtat sangkahna-te hong suak hi. Hite in tanglai Rom-mite’ kimawl teekteek mah bangin a gamtat-nunzia uh hong khansuah uh hi. Mi uknop luatna, ngongtatna a piangsak lei kiphatsakna, nuntakna awlmawh lohna cihte hong piangin, khangnote’ hatna a hingkiam na dinga hanciamna hi-in, siahuai dipkuat huai mahmah hi.PL 178.5

    A ngongtat lua lo, adang thatangzat kimawlnate zongh kikhengval mawl lua ahih manin, paulap bei tuanlo hi. Hite in gualnop uukna-te leh lungsimlawnna-te phongkangin, a kimangthei khut tawh nasepnate ii a limna bei sak hi. A kizangh pah vaipuakte leh panlaknate pelh ding lungsim tawng guan ta hi. (210) Lungnop diideena leh lungdaih nopsaknate a deih nuntaknate suksiat sawm ta hi. Hi bangin a lipkhap huai thamante tawh gualnop-zautat na ding leh topeng thaangtat na ding kongpi kihong ta hi.PL 179.1

    A kinei nei gualnop kikhawlhna-te in zongh lungsim khantohna maw gamtat-nunzia khantohna maw khat zawzaw makhak taktak hi. Ngimna gina neilo kipawlna-te, a uanglua zongsatnat-te, gualnop zonna leh zulhtat thangtatna-te in kisiat na dingin nuntakna bup loomin seek hi. Nulepa leh siate in thukawng heekin, tuabang gualnopna-te munah phattumna a pia nuntak zawhna guan thei uh hi.PL 179.2

    Hithu ah, na khempeuh tawh kisai i cidam kim theih na dingin Kha Siangtho in lampi hong lak khin hi. Khangno’ lai-a Pasian’ makaihna nuai-a, a om khempeh ii nuntakna pen vaisiang mahmah hi. Amaute pen piansak nate’ laigil tawh kinai-in nungta uh hi. A tate un nulepa’ nasepte huhin, pianpih nate’ hauhna kuapi’ hoihnate leh a thukhunte kanin sin uh hi. Tua gamkhing gamdai kuampi leh singhalhte’ sungah, amaute in khang khat pan khang khat, a siangtho muanna tawh a kitaiban suksuk tua a thahat thumaan thutakte taldomin ngaihsun uh hi. Tuabang kipattahna in migina mi thahate piang sak hi.PL 179.3

    Hih khanghun sungte-a nuntakna pen gulkhem tungtham hi-in, mihingte a na khempeuh ah hingkiam vek uh hi. Khang masa lai-a mite’ vaisiang nunzia a vekin i ciing khin zo kei zongin, amaute’ kiang pan in eite tawh kituak ding lungsim, pumpi leh kha kilamkikna maan ahi tawngak-thadipkikna kithuhilh-nate eite in ettehin i sin thei ding hi.PL 179.4

    Thadipkikna vai ah, dotna tampi a phulna inn leh sangte ah sep ding tampi om zawsop hi. Hi thute inn leh sang koizaw ah koihzaw ding cih teelin ngaihsut huai hi. Lungsim leh pumpi hoih taka kikhaikimna pen sumlepaai ahih keileh i kipaakpih ngeina leh behlephung-te sangin manpha zaw pek a sa mite in, (211 a naupangte’ aa dingin piansaknate’ tung pan leh kiimlepaam thadipkikna lak pan hamphatna zon huai hi. Hithu in pilna tawh kisai nasepna ah huhna lianpi hi dinga, sangkahna peuhpeuh pen sangnaupang-te’ lokhawh nasep na ding leitang banah sawktheih zaptheih ding logamte leh singhalhte omna munah kiphut sang hi ding hi.PL 179.5

    Sangnaupang-te’ aa dinga, tawlngak-thadipkikna tawh kisai a hoihpen thamante pen siate tungtawna mimal kipanpihna pan kingah ding ahi hi. Sia hoih khat in a sangnaupang-te, a manpha mahmah ngahkhong silpiakte a tawm tazongin, ama’ kikholhpih teekteekna pan guan(impart) thei hi. Khangham khinsate banah khangnote leh naupangte’ aa ding zawin, thumaan thu in, khuangaihna tawh amaute i lawn ciangin amaute’ omzia i thei bek ding hi. Hih sepna pen a muibunpen amaute’ phattuam na ding thu ahih manin i theih ding kisam gige hi. Sangnaupangte leh siate kikal kizopna khau ahi ki-itna a thakhauh na dingin a kiphawk tham khollo lah a thubun gige khat pen sangkah sung a hilo, a pualama, kimaingap kikholhna ahi hi. Sang pawlkhat-te ah siapa pen sangnaupangte tawh amau tawlngak-thadipkik hun sungin om khawm den hi. Siapa pen amaute’ zawtna zolna sungah kihonin, munthak khualzinna (excursion) sungah a kibualkhop ciangin amah teek tawh amaute pumkhat a suak phial ahi hi. I sangte in hidan zangh zo leh hoih mahmah ding hi. A kisamh siapa’ kipiakkhiatna a haksat sim ngei hangin, gahpha bel at teek ding hi.PL 180.1

    Tawldam-thadipkikna in naupangte leh khangnote amau teekteek phattuamna thupha a piak banah midangte zongh phattuamna a pia thei uh hi a, tawldam-thadipkikna om keileh kuamah in tua thupha ngah lo ding hi. A pianpih un khangnote in lawpna leh thangah baihna nei uh a, ngaihsutpiakna zong sang baih uh hi. A etlawm dinga sang huang leh sangdeite sungah singkung suan na ding geelna ah lawpna a khanlawh na dingin siate in vaihawm tahen. Hamphatna a zahnih kingah ding hi. A hoih dinga a zepsawm sangnaupang-te in a mual’ a vul cihte deihlo ding uh hi. Puah khitsa thu namtuinate, thupiak mannopna leh donlekep zongsatna cihte thakipiak ding ahi hi. (212) Kipawlkhop theihna lungsim leh kipanpihna a khantohna-te in sangnaupang-te’ aa dingin khanman thupha ahih hong kilang ding hi.PL 180.2

    Sangnaupang-te huan nasepna sungah naw, zangkuam sungah maw singhalh lakah maw cihkhat munthak paipihna tawh lawpna thak khat piak huai ding hi. A kikhakcip hih a nopci munte leh piansaknate hoihna a phawk dingun sangnaupang-te a kihanthawn mah bangin, amaute in zongh a hawpsawn ding uh ahi hi.PL 181.1

    Mi a vii siapa in naupangte a makaihna ah kihuhtheihna hunpha tampi mu ding hi. Naupangno-te in a diakdiakin, a siapa uh lunghiang vet loin muanna leh zahtakna tawh thupi sim uh hi. Siapa in innsung nasep huh ding ngaihsut a piakna peuhpeuh, nisim maban nasepte ah cihtakna leh mi cidamlote leh mizawngte tungah a nasepna ah gah nei teeiteei hi. Hibangdan tawh hamphat lawhna a thuapin ki ngah ding hi. Deihsakna tawh ngaihsutpiakna pen a piapa’ tung mah ah tungkik ding hi. Nulepate’ lam pana lungdamna leh panpihna in siapa’ vangik zang sak tuamin, a lampi zongh taang sak ding hi.PL 181.2

    Tawlngak-thadipna leh cilesa pianzia lungsim piakna in peel loin, hun khat sung a kiseh sang nasepna hun ngeina-te nawngkai sak kha mah ding hi. Tua nawngkaisakna in bel maikhak zo taktak sam lo hi. Lungsim leh pumpi thakhauh sakna ah huaiham-loh lungsim thapiakna leh sangnaupang leh siate in a huama taang lungsim lunglut tekna banah kimaingap taka kipawlnate tawh a tonkhop nate in abei hunte leh a bei sepkhiatnate a zah za tampi-in hong loh kik ding hi. Khangnote’ aa dingin thupha zawi in tawlngalo thahatna lawh saka, amaute aa dingin a lauhuai naakpi khat suak thei zel hi. Hoihna tawh a kidim lungsim ii munlakkholhna in hoihlohna a dal mun muanhuai bang hi-a, a kisim zolo thukham leh kisekna kawmdalpite sangin manpha zaw tham hi. (213)PL 181.3

    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents