EKIHANDE EKYA 39—ENDAMBI Y’AMALIGE

“Nikwa oko mugulu oyo Omunyamwami mukulu ye Mikaeli, oyu-kategaya abandu benyu, asyahangana. Neryo hasyabya endambi y’obulige, obute bwatabya eritsuka omugulu ekihanda kyatsuka, n’erihika oko mugulu ono; kandi oko mugulu oyo abandu benyu basyalamibwa obuli mundu oyukabanika iniabirisakwa omo kitabu.” Danieli 12:1.OO 614.1

Obukwenda obwa malaika owakasatu bukendisyabya bukakingwa, olukogo silwendisyaswatonganira abikali b’oku kihugo abakindirwe-lubanza. Abandu ba Nyamuhanga ibabiriberererya omubiri wabo. Ibabiritunga “Embula y’enyuma-nyuma,” “erisubibwamoakagala erikalwa ewa Nyamuhanga,” neryo ibayiteka-tekere esaha y’erirenga kubo eyisamalirebo. Abalaika ibakalabanganako luba-lubaerihetuka n’eryandagala. Omulaika akasubayo erilwa oku kihugo inyatulago ati omubiri wuwe amahwa; olulengo olw’erigunzerera ilwabiriretwa oku kihugo, n’abo ababiriminyikala ku bakolobera Ebihano by’obunya-lubula ibabiritunga “ekibohi kya Nyamuhanga oyuliho.” Neryo Yesu akendisyalwika obutonganiriri bwuwe obw’omu hekalu y’endata. Akendisyasumba ebyala byiwe neryo, n’omulenge munene, inyabuga ti: “Kyahwere!” n’abalaika abosi bakendisyalusya esyombita syabo sy’oku mitwe akendisyabya akaranga ekilayiro ekikulu ati: “Oyutahikene, ikale isyahikene: n’oyutunda-tundire, ikale inyanatunda-tundire n’oyuli mutunganene, ikale inyanatunganene: n’omubuyirire, ikale inyanabuyirire.” Obuli lubanza lukendisyabyailwabiritwibwa busana n’engebe kutse busana n’oluholo. Kristo inyabiririhirira abandu buwe n’risangula kubo kw’ebibi byabo. Omuganzo w’abandu buwe inyabirihindana; obwami n’obutabale, n’obunene bw’obwami ahisi sy’olubula ehosi,” ibukisiya ibwahebwa abali b’omwandu w’omulamo, na Yesu inyakayatabala nga Mwami w’abami kandi nga Mukulu w’abakulu.OO 614.2

Akendisyabya akalwa omu hekalu, omwirimya akendisyaswika abikali b’oku kihugo. Omu butuku obukita-buba obwo abatunganenen ni b’eribyaho embere sya Nyamuhanga omubuyirire isibawite mutonganiri. Erikakirya eriryasangawa irine oku babilikendisyalusibwaho, neryo Satani inyabya n’eritabala eryoswire oku bandu abagunzerere isibayisubiremo. Eriyiyinia lya Nyamuhanga busana n’abandu iryabirihwa. Ekihugo ikyabirigana olukogo luwe, ibabirigaya olwanzo luwe, kandi ibabirilyatangirira Ebihano byiwe. Ababi ibabirilaba oku mutano wabo ow’olukogo; Omulimu wa Nyamuhanga ogu babiryikala ibanemugana, okw’igunzerera inyamabirilusibwa kubo. Abatunganene isibakisukulibirwe olukogo lw’obunya-lubula, isibawite oyhukategayabo oku mubi. Neryo Satani akendisyakuna abikali b’oku kihugo b’omu muhito muguma ow’erigunzerera. Abalaika ba Nyamuhanga bakendisyabya bakalwika amahunga awakala-kalire aw’esyongumbu sy’abandu, ebindu ebyosi ebyangaleta akatsumbu-tsumbu bikendisyakundulwa. Ekihugo ekyosi kikendisyayitsungira omw’itinda erikalire kwilaba eryahika oku Yerusalema eya kera.OO 615.1

Omulaika muguma mwatinda ehimbere ehy’abanyaMisiri ehyosi neryo amosulya omu kihugo mw’ekiriro n’erisusumana. Omugulu iyo Dawidi agaliraya Nyamuhanga omw’iganza abandu, omulaika muguma mwaleka ihabya eritinda erikalire eryo omu kibikiwe kyasuyirawa. Obutoki obukatinda obwakolesibawa abalaika babuyirire omugulu Nyamuhanga alahyira, bukendisyakolesibwa abalaika ababi omugulu akendisyaligirabo. Hali amatoki w’amaka litya awanayiteka-tekire, kandi awalindirire eririgirwa ly’obunya-lubula lisa, erilalagania eritinda lyo ehosi-hosi.OO 615.2

Abo abakasikaya Ebihano bya Nyamuhanga ibabirihingikwako olubanza ambu nibo balekire eritswerwa iryahika oku kihugo, kandi bakendisyatwalwa nga nibo balekire ihabya emisiki n’ebihunga ebikita-buba n’amalwa n’eryut’omusasi omu bandu ababiryosulya ekihugo mw’amalige. Obutoki obulyasa n’erikunga ery’erigunzerera ibwabirihitania ababi; erihitana lyabo limugulumira okw’aboababiryangirira obukwenda, na Satani akendisyahira mubo mw’omulimu w’eriponabo n’eryendereryabo.OO 615.3

Omugulu Nyamuhanga aleka eriswabya omukati-kati k’ekihanda eky’abaYuda, abahererya n’abandu mubataminyakyo. N’omu banabya ibataberweko Satani kandi ibakahunga-hungibawa esyongumbu nyibi kandi esikalire kutsibu, mubabya ibakinayitwala ng’ekihanda ekisombwerwe na Nyamuhanga.Obuhererya bw’omu hekalu mubwaloly’embere, n’eby’obuhere ibinemuhererwa oku biherero bitunda-tundire, kandi obuli kiroibakasaba omuyisa owakalwa elubula ase oku bandu abalikw’olubanza lw’eryut’omusasi wa mugala wa Nyamuhanga omwanze kandi ibanemusonda eryita abahererya n’abakwenda buwe. Ku litya omugulu eritwamo eritesub’enyuma ery’e Hekalu lyasyabya iryamabirirangwan’ebikendisyabya oku kihugo ibyabirikundikwa, abikali b’oku kihugo sibendisyaminya. Emihanda y’ekisomo yikendisyalolibw’embere n’abandu obu mulimu wa Nyamuhanga abirilusibwako. N’omuhwa ow’obunya-Satani ogu munya-mwami w’amalolo akendisyakunamo abandu busana n’eriberererya ebyo anzire erikola, akendisyayitwa nganimuhwa busana na Nyamuhanga.OO 616.1

ESabato ng’oku yabiribya nzumwa y’engabane ey’erihalikanako omu bihugo eyiri abakristyo ehosi, n’amatoki aw’engangirirya/enyikirirya n’e gavumenti ibabiriyihambana mutwe-na-kuboko erikaka abandu eriramya eSande, erigana kombe-kombe ery’embagara y’abandu eryolobera erisondaery’abanene likendisyaleka ekihugo ekyosi ikyanza kiti balusibaweho. Kikendisyabugibwa ambu embagara y’abandu eyo abakayitsimba eriganiaekyahiribawaho ekanisa kandi ini kilayiro ky’ekihugo nibya balusibaweho, ambu kyuwene ibo bamagalwa kwilaba ebihanda by’abandu ebyosi, erireka bikatabulwa n’eribya omu mibere y’obute-bwa-bilayiro. Eribuga iryan’eriguma “abalemi b’abandu” mubahiralyo oku Kristo ebirimo bigonye bibiri ebilabire bati: “Kitolere busana netu omundu muguma inyaholabusana n’abandu, ekihanda ekyo kikasyahera,” omunya-mengew’eriteba iyo Kayafa atya. Yohana 11:50. Omubuge ono akendisyabya w’erigenderako ery’abosi, neryo ekilayiro kikendisyalabibwaho eky’erilwa n’abo abakayira eSabato y’ekilayiro kyakani mu yibuyirire, eritwirabo olubanza ambu batolere ekisuyiro ekitsurumire kwilaba ebyosi n’enyuma w’obutuku bulebe eriha abandu b’obwiranda bw’eryitabo.Obunya-roma obw’omu kihugo ekya kera n’obu prostanti obw’omu kihugo ekiriho bukendisyakwamaolugobe lugumerera okw’abo abakasikaya Ebihano by’obunya-lubula ebyosi.OO 616.2

Abandu ba Nyamuhanga neryo bakendisyakunwa omu mibere y’eryagalibwa n’obulige eyikatondogolawa omuminyereri ng’endambi y’omuhito wa Yakobo. “Omwami Mukulu akabuga ati, twabiryowa omulenge w’erititimana, ow’erisaga, kandi butsira ow’obuholo… Amasu w'abandu awosi abiritumba-tumba, iloli! Kusangwa ekiro ekyo ni kikulu, indi sihali ekiringirirene nakyo: nibya ni ndambi ey’omuhito wa Yakobo; nikwa akendisyalamibwa erilwa mugo.” Yeremia 30:5-7.OO 617.1

Obutuku bw’ekiro ky’eryagalwa omu mutima erya Yakobo, omugulu alwa omu misabe busana n’erilamibwaerilwa omu byala bya Esaho (Enzuko 32:24-30) bukimanaho busana n’ebyo abandu ba Nyamuhanga bakendisyalabamo omu butuku bw’omuhito. Busana n’amabehi ogu akolesaya eryimya omuyisa wa tata wuwe owabya wa Esaho, Yakobo mwatibita akasagir’engebe yiwe, inyakasaga busana na mugala wabo erisayisya ati akendimwita. Abere abirigunza birimo binene inyane eyo atibita, mwatsimbula olugendo okw’ilayira lya Nyamuhanga, erisub’eka na bakali buwe n’abana buwe, ebihamgulo byiwe, n’obuhyo bw’esyonde, erigenda omw’ihanga ly’ewabo. Abere akahika oku mitano y’ewabo, mwosulamw’obuba n’engitsi busana n’engulu ambu Esaho anemwasa inyane n’ekikundi ky’abalwi, butsir’itika-tika, busana n’erituhulya. Ekitunga ky’abandu ba Yakobo isibawite eby’amalwa kandi n’omuhanda wosi w’eriyilwirako, mubabanika ibakayabambirawa n’eryitibwa luba. Eryongera oku mulyambo ow’engitsi n’obuba, abyamoeriyiswekera kusangwa ekibi kiwe iyuwene-wene nikyo kyaleta akabi kano. Amaha wuwe abya omu lukogo lwa Nyamuhanga lusa; eriyilwirako liwelyabya iy’emisabe misa. Mwakola ekyosi ekikatokekana eriyirihirira busana n’esobi eyo akola oku mugala wabo n’erilangira ati akabi akamwitire ngitsi na buba kakahwaho. Abakwami ba Kristo kubatolere nabo erikola batya, omugulu basyahika oku butuku bw’amalige, ibalengaho ekikatokekana eriyihira omu kyakakala ekitolerene embere sy’abandu, eriyilusyako erilangira abandi bo nabi, n’erikakirya akabi akakasagisaya obwiranda bw’eriyilwirako.OO 617.2

Abere abiriyilusyako erihika liwe, ati bakasyalangira eryagalwa-bulengekania liwe, iyo Yakobo mwasigala iyuwene eriyitonganira embere sya Nyamuhahga. Mwabikula ekibi kiwe kandi amaliga olukogo lwa Nyamuhanga okw’iyo, obwo, omw’iyikehya linene inyanemusaba busana n’endagane eyakolawa n’abo tata wuwe, n’erilaganisya eryamulaganisibawa omu syonzoli sy’omukati k’ekiro omugulu abya eBeteli kandi n’omu kihugo ky’obusayiro bwuwe. Omuhito omu ngebe yiwe neryo amabiryasa; buli kindu kyamamubimbako. Omu mwirimya kandi inyane iyuwene mwaloly’embere inyanemusaba n’eriyolobeka embere sya Nyamuhanga. Oku ndambi eyo, ebyala byamahiribwa oku kitigo kiwe. Amaminya ati omunya-nzigu akasondaya engebe yiwe, neryo n’akagala akosiak’erihw’amaha amahambana binya-nganga n’oyukasyamwita oyo. Obutuku bwabere bukatsutsangika, omundu oyu atasi oyo mwahulukya amaka wuwe awate-wa-bundu; omundu oyo abere akamuhambako, omulume oyuwabya awite akagala ono mwabya ng’oyuwamasanyarara, neryo, isibukimulimwo, amawirira ebikya eby’oyukalwa nayo oyu atayitegererye oyo, inyanemulira n’erimusaba omw’imukuta-kutako n’obwolo-bwolo. Oku ndambi eyo Yakobo mwaminya ati y’omulaika w’endagane oyu alyabya akalwa nayo. N’omu anabya inyamabirilehema n’eryagalwa obulumi obukalire kutsibu, mwatalwika ekilubirirwa kiwe. Abya inyabirigunza mugulu muli inyanemwagalwa busana n’eriyibulabula, eriyitwira-lubanza n’omuhito busana n’ekibi kiwe; oku ndambi eno iniw’eritunga erisikibwa ati kyabiribuyirwa.OO 617.3

Omunya-lubula oyuwamwasira oyo mwabanika ng’oyukagenda; nikwa Yakobo mwamwamakirirako, akasaba omuyisa. Omulaika oyo mwamuhatikana ati: “Nyireke ngagende kusangwa obutuku bukakya;” liriryo omundu wa Nyamuhanga oyo mwabuga n’omulenge w’endata ati, “Sinendireka wukagenda, erilusyaho iwulyanyitsumula.” Ku ni buyiketerwa bungahi, ku n’iyiyinia lingahi ebikakakanganibawa hano! Lino kulyanatabya in’ibuga ly’emiyiheko, kutse ery’eriyiminyako, Yakobo angabere inyakatindawa oku ndambi eyo; liriryo eryiwe lyabya erisika ly’omunduoyukakanganaya obutseke bwuwe n’obutya-butya bwuwe, inyanayiketere olukogo olwa Nyamuhanga oyukategaya endaganeOO 617.4

“Mwabya n’amaka oku mulaika, neryo amakinda.” Hosea 12:4. Erilaba omw’iyikehya, eriyisubamo n’eriyihereryayo, omundu mubihya oyuli w’erihola ono mwasingana oku Mukama w’elubula. Mwasangwa inyabirihambirirya okw’iyilaga lya Nyamuhanga n’omutima w’olwanzo olutawite busubulirona Nyamuhanga syangaganire erisaba ly’omubihya ono. Ng’ekikanganisyo ky’erikinda liwekandi ng’ekikahir’omu bandi mw’omuhwa eritwala eky’erilangirirako kiwe, erina liwemulyabindulwa erilwa oku lina erikamwibukaya ekibi kiwe, amahebwa erina erikibukaya erikinda liwe. Enzumwa yiti Yakobo amasingana embere sya Nyamuhanga lyabya isikya indi akendisinga n’abandu. Mwaleka eriswasaga erihinda-hindana erihitana lya mugala wabo, kusangwa Omwami Mukulu abya iniyo akamulwira. Satani abya inyabirihira oku Yakobo kw’olubanza embere sy’abalaika ba Nyamuhanga, inyakabuga ati asingene erimutinda busana n’ekibi kiwe; Mwahira Esaho mw’omutima ow’erimubambira, neryo omu kiro kinene eky’amalwa aw’omundu wa Nyamuhanga oyo, Satani mwalengaho erimuhiramoeriyowa inyasingirwe-lubanza, atoke erimugunzamoakagala analeka erimakirira oku Nyamuhanga. Yakobo mwasonda erihw’amaha; nikwa mwaminya ati atitawatikibwa erilw’elubula inyakendihera. Asangawa kwenene inyabiriyisubamo oku kibi kiwe ekinene, neryo asabiriraya busana n’olukogo lwa Nyamuhanga. Abya isyangabindulwa erilwa oku kilubirirwa kiwe, nikwa mwamakirira omulaika oyo, amahayo erisaba liwe inyanemulira erikalwa oku mutima erihika aho akindira.OO 618.1

Ng’oku Satani ahira omu Esaho mw’omutima w’erilwa na Yakobo, kw’anemwendisyadunga ababi bw’atya eritind’abandu ba Nyamuhanga omu butuku bw’amalige. Kandi ng’oku anahira oku Yakobo kw’olubanza, akendisyahira n’oku bandu ba Nyamuhanga kw’esyombanza atya. Akaganza ekihugo nga ni bandu buwe; nikwa akatunga akake akakategaya Ebihano bya Nyamuhanga kakayinyalika oku butabale bwuwe. Amatoka eribulegetyabo erilwa oku kihugo, erikinda liwe irikendihindana. Akalangira ati abalaika ababuyirire bakategabo, neryo akalwaho inyaminy’ati ebibi byabo byabiribuyirwa; liriryo syasi esyombanza syabo nga syabiritwibwa omu hekalu endata.Anasi ndeke-ndeke ebibiebyo atebererayaboerikola, neryo akakanaya bino by’embere sya Nyamuhanga omu kyakakala ekikanyirire kutsibu, inyakakanganaya abandu bano ng’oku batolere eritendisimwa Nyamuhanga ng’ayo ng’oku ate angasimwa. Akabuga ati Nyamuhanga omu bulingirirania, syangabuyira amalolo wabo neryo akabulegetya iyo n’abalaika buwe. Akayiganzira abandu abo ati ni buwe neryo akasonda ati bamuhereribawa omu byala byiwe eritindabo.OO 618.2

Satani akendisyabya akabihira abandu ba Nyamuhanga busana n’ebibi byabo, Omwami Mukulu akendisyamuligira erirenga kubo ekikagunza. Obuyiketerwa bwabo oku Nyamuhanga, eryikiriya lyabo n’erisika lyabo, bikendisyalengwako erikalire. Bakendisyabya bakasubya amalengekania wabo w’enyuma, amaha wabo akendisyahwerera; kusangwa omu syongebe syabo esyosi bakendisyabya ibakalangiramoakabuya kake buyira. Bakendisyabya ibanibukire obutseke bwabo n’obutya-butya bwabo. Satani akendisyalengaho erisayisyabo omu kirengekanio kiti ebyo bakasikirako ni buyira, ati ekitingu ky’eribihya lyabo sikyendisyasangulwa na kera. Akendisyaganirya eritinda eryikirirya lyabo, ati bakendyolobera ebirengo byiwe neryo ibabinduka erilwa okw’ikwama Nyamuhanga.OO 618.3

Abandu ba Nyamuhanga n’omu banemwendisyatimbwako esyonzigu abayiteka-tekire eritindabo, eryagalwa omu mutima eringaho-ngaho eryo bakendisyabya ibali nalyo siryendisyasayisyabo omugulu bakendisyendereribwa busana n’eryikirirya lyabo; bakendisyabya ibanemusaga bati sibatayisubamo obuli kibi, neryo batu erilaba omu sobi nyirebe eyo bakolire bakenditaluka eribana eribererera ly’erilaganisya ly’omulamya liti: “Ngendisyakuteya oku ndambi y’erirengwako, eyikendisyahika oku kihugo ekyosi.” Eribisulirwa 3:10. Bamabya ibanginatunga erisikibwa ery’eribuyirwa isibangasaga erikolwa nabi kutse luholo; nikwa bamabanika isibahikene, bakatalya esyongebe syabo busana n’ebisobire omu mibere-na-mitse yabo, neryo erina lya Nyamuhanga eribuyirire irikendigaywa.OO 619.1

Oku buli luhande bakenisyowa emipango y’erilwa n’egavumenti ya Nyamuhanga neryo ibalangira emikolere y’erihona n’erilwa na Nyamuhanga; neryo omu syongebe syabo mukendisyabuka eryanza inene, eriyikumbuka omu mutima bati eriwa inene lino lisubulirawe aho n’obubi bw’ababi buhweho. Liriryo banemusabirirya oku Nyamuhanga bati abande oku mubiri w’erihona n’erilwa nayo, likendisyabya in’iyowa nga bakayiswekera bati ibibene-bene sibawite butoki bw’eriyinyalika n’erisubyayo ekihunga ky’ekibi. Bakendisyayowa bati ku balikolesaya eritoka lyabo eryosi omw’ihererya Kristo eriloly’embere erilwa omu kagala erihika omu kagala, amahe wa Satani inyangabere na butoki bukeobw’erikindabo.OO 619.2

Bakendisyagalya emitima yabo embere sya Nyamuhanga, ibanemukangania okw’iyisubamo lyabo oku bibi bingyi, n’eryahula eriyilaganisya ly’Omulamya liti: “Wuleke ahambiriraye oku kagala kage anakwika obuholo nage, nayo akendisyahiraho obuholo nage.” Isaya 27:5. Eryikirirya lyabo isiryatataluka busana n’emisabe yabo eritendisubibwamo oku ndambi eyo. N’omu banemwendisyabya n’engitsi eyikalire kutsibu, n’obuba bunene kutsibu n’eryagalwa omu mutima linene kutsibu, sibendisyaleka eriyisabira. Bakendisyamakirira akagala ka Nyamuhanga nga Yakobo kw’amakirira omulaika; n’omubuge w’emitima yabo akendisyabya ati: “Sinendireka wukagenda erilusyaho iwabirinyitsumula.”OO 619.3

Yakobo kw’atasangwa inyabiriyisubamo busana n’ekibi kiwebusana n’eritunga obukulu bw’amabutwa omu nzira y’obwibi, Nyamuhanga syangowire emisabe yiwe n’eriteya engebe yiwe omu lukogo. Ku litya omu butuku bw’amalige, abandu ba Nyamuhanga balyabya ibanawite ebibi ebyo batitatura omugulu bakagalawa busana n’obuba, ibakendikindwa; erihw’amaha irikenditwaho eryikirirya lyabo kandi isibendibya n’erisika erisabirirya oku Nyamuhangabusana n’erilamibwa. Liriryo omugulu banayowiremoobutahikene bwabo, bakendisyabya isibawite kibi ekibisire kyosi eky’eribisula. Ebibi byabo ibyabirigenda kera omw’itswerwa kandi ibyabirisangulwa, kandi isibangibuka nabyo.OO 620.1

Satani akasondola abandu okw’ikirirya bati Nyamuhanga syendisyatsomana obutayiketerwa bwabo omu hindu hike-hike hy’omungebe; nikwa Omwami Mukulu akakanganaya omw’ikola oku Yakobo ati syendisyataligira kutse eriyiyinia busana n’ekibi na hake. Abosi abakalengaho eriyitonganirira kutse eribisa ebibi byabo, neryo bakaleka bikikala ibine omu bitabu by’elubula, isibayisubire mubyo, kandi isibiganyirwe, Satani akendikindabo. Ekisomo kyabo ng’oku kisikibirwe bungana kandi n’omubiri wabo kw’ahirirwemo olukengerwa bungana, enzira eyo bakwamire ku yikabya yitya nyibi omu meso wa Nyamuhanga kandi n’erikindwa Satani ku liri litya. Abakayirigondaya okw’iyiteka-tekera ekiro kya Nyamuhanga sibangatungalyo omu butuku bw’amalige kutse oku yindi ndambieyikendisyasubukaho. Abosi abo ebyabo ni buyira.OO 620.2

Abakayahulamo bakristayo abakendisyahika oku luheolw’erigunzerera olukita-buba olwo isibayiteka-tekire, omw’ihw’amaha lyabo, bakendisyatura ebibi byabo omu binywa by’eryagalwa ly’omutima, obwo ababi ibanemuyisima busana bakalangira ku bakagalawa. Eritondogola lino niry’omusindo ng’owa Esaho kutse owa Yuda. Abakakolalyo bakabya ibakalira busana n’ebyamalwa omu kibi kyabo, liriryo butsira eriyitwira-lubanza busana nakyo; bakabya isibalyayiswekera busana n’ekibi. Bakaminya ng’oku mubakol’ekibi, erilab’omw’isagaly’erisuyirwa; nikwa nga Faraho owa kera, ibakendisuba okw’ilwa n’olubula eritswerwa eryo lyamalusibwaho.OO 620.3

Emyatsi ey’engebe n’eribyaho erya yakobo ni myatsi eyikasikaya yiti Nyamuhanga syendisyagusa abandu abatebibawa n’erirengwako n’erigoberibwa eryingira omu kibi, nikwa ibabirimusubako n’eritisubamo ery’okwenene. Omugulu Satani akasonda-sonda eritinda ekitunga kino, Nyamuhanga akendisyatuma abalaika buwe erisikya n’eriteyabo omu butuku bw’amalige. Eribambira lya Satani litsurumire kandi siryesub’enyuma, amatebo wuwe akalire; nikwa eriso ly’Omwami Mukulu line oku bandu buwe, n’okutwe kwuwe kukahulikirira ekiriro kyabo. Eryagalwa lyabo ni rinene, ebirimi by’erihisiryo bikendisyayitwa nga bikayahisayabo; nikwa oyukeraya akendisyabalusyamulyo ng’esy’ amagetsi esilabibirwe omu muliro. Olwanzo lwa Nyamuhanga oku bana buwe omu butuku bw’erirengwako lyabo erikalire kutsibu eryo lukendisyabya ilunasikire kandi ini lwolo-lwolo ng’oku lwabya omu biro by’endeke ebyo babyamo, nikwa kikayitsutsibawa busana nabo erihiribwa omu senge-senge y’omuliro; obunya-kihugo bwabo ni bw’erihisibwa ekisosekano kya Kristo ikyanaminyikala omw’ibo. Obutuku bw’eryagalwa omu mutima obukayatuhikako bukendiyitsutsa eryikirirya eryangayiyinia obuluhe, erimalayo n’enzala — eryikirirya erite lyangasububula omundu n’omwangalengwako kutsibu bungahi. Obutuku bw’olukogo bukahebawa abandu bosi busana n’eriyiteka-tekera endambi eyo.OO 620.4

Yakobo mwakinda kusangwa mwayiyinia kandi isyalisuba’enyuma. Erikinda liwe ni kikanganisyo eky’obutoki bw’erisaba erilwire oku mutima, eriterekerera. Abosi abakendihambirirya okw’ilaganisya lya Nyamuhanga, ng’oku akola, kandi bakabya n’erihatikana n’eririyiyinia ng’oku ayiyinaya, bakendisyatoka nayo ng’okw’atoka. Abo abatanzire eriyiyigana, eririra embere sya Nyamuhanga, erisaba butuku buli kandi n’omutima owatwikire busana n’omuyisa wuwe, sibendisyabanago. Erihalikana na Nyamuhanga — ni bake abasi nga ni kihi! Talebaya ng’oku ni bake kutsibu ababirihereryayo emitima yabo oku Nyamuhanga n’eryanz’inene erihika aho obuli butoki bwabirikolesibwa. Amahunga w’erihw’amaha ogu mubuge wa mundu wahi ate angatoka eritondogola omuguluasyaswirya okw’abo abakasaba n’omutima owosi n’eriyihombeka, talebaya ng’oku ni bake abakamakirira n’eryikirirya eritelwika okw’ilaganisya lya Nyamuhanga.OO 621.1

Abawite eryikirirya like lino bali omu kabi akakalire ak’eriwa ahisi sy’obutoki bw’ebikatebereraya ebya Satani n’olulengo olw’erikaka obulengekania bw’eriyitwiramo. Nibya n’omu bangayiyinirya ekirengo bakendisyabya n’eryagalwa erikalire kwilaba omu butuku bw’amalige, kusangwa sibalitayirakyo mu mutse wabo eriyiketera Nyamuhanga. Eby’eryiga by’eryikirirya ebyo bagalagandaya bakendisyakakwa eryigabyo ibanahembirweko omuliro erikalire ow’erigunzibwamo amaha.OO 621.2

Tukatolera itwayibegeresya Nyamuhanga omw’isondekania erilangira eriyilaga liwe ng’oku likakola. Abalaika bakasakanga obuli misabe eyilwire oku mutima. Kwanya itwayilusyako ebikatutsemesaya kwilaba erigalagandya eribya buguma na Nyamuhanga. Obwera obulengererye, eriyiyigana erirengererye, Nyamuhanga amabya inyanatusimire, lirengire ebindu by’obuteke, ebitsumbi, eriyisalaganda n’eribya bunywani n’abandu, erisimwa na Nyamuhanga lyamabya liteho. Tukatolera itwabya n’obutuku bw’erisaba. Twamaligira obulengekania bwetu eritwalirirwa eby’ekihugo, Omwami Mukulu anginatuha obutuku omw’itulusyako esisumba syetu esy’eys’ amagetsi, esy’amanyumba, kutse esy’amataka awalimoomukene.OO 622.1

Abakine balere sibangabereibakalombereribawa erikol’ekibi bamabya ibanginagana eryingira omu nzira yosi-yosi erilusyaho eyo omu bangasabira omuyisa wa Nyamuhanga. Abakwenda abakatwala erikunga ery’erigunzerera ly’oku kihugo kubangabya ibangasaba busana n’omuyisa wa Nyamuhanga, butsira lugata-gta, liriryo n’akagala kanene kandi omw’ikirirya, nga Yakobo kwakola, ibakendibanaemyanya minene aho bangabugira bati: “Namalola oku Nyamuhanga meso-oku-meso, n’engebe yage yamabya iyineho.” Enzuko 32:30. Ibakendiganzirwa olubula ng’abanya-mwami, ibawite obutoki bw’erisingana na Nyamuhanga n’abandu.OO 622.2

“Endambi y’amalige eyiteyatabyaho na kera” yikisiya iyatuhikako; neryo tukendisyayitsutsa eribya itunawite eriminya eryo tute nalyo lino kandi eryo abangyi bakagalamirirako eritunga. Nikya luberera indi emiryambo yikaganiribawako kwilaba ng’oku yikabya iyiri; liriryo kino siko kiri kitya oku muhito owaliemberesyetu. Siwangatoka eritonda obunene n’obukali obw’omuhito oyo. Omu butuku bw’erirengwako obwo, obuli mundu akendisyatekwa eriyimanira embere sya Nyamuhanga. Omwami Mukulu ati: “Noa, Danieli na Yubu n’omu bangabya ibane omu kihugo, ng’oku nyineho, sibendisyalamya mugala kutse mwali, liriryobakendisyalamya emitima yaboomu butunganene bwabo.” Ezekieli 14:20OO 622.3

Hatya, OmuhereryaMukulu owetu omugulu anemutuhulikirira, tutolere itwarondekania eribya butsira nzolo omu Kristo. Omulamya wetu mwatolobera obutoki bw’erirengwako n’omu kyangabya omu kirengekanio. Satani akegaya emitima y’abandu mw’ohw’anginabana obwimaniro; omundu akabya inyanawite engumbu nyirebe eyo ebirengo byiwe bikatungiramoobutoki. Nikwa Kristo mwayibugako ati: “Omunya-mwami w’ekihugo kino akasa, kandi syawite kindu omw’ingye” Yoane 14:30. Satani mwatabana kindu omu mugala wa Nyamuhanga ekyangamutokesirye erimukinda. Mwateya ebihano bya Tata wuwe neryo, omw’iyomumutabya kibi ekyo Satani akakolesaya eriyigasiramo. Eno y’emibere abo abakendisyimanaomu butuku bew’amalige eyo batolere ibabanikamo.OO 623.1

Mw’omu ngebe eno omu tutolere itwayilusyako ekibi, erilab’omwikirirya omu musasi wa Kristo owakatulihirira busana n’ebibi. Omulamya wetu mubuya akatukokaya erimuyikundikaniako, erikundikania obutseke bwetu bw’oku kagala kiwe, obutaminya bwetu bw’oku bwenge bwuwe, obuta-hikana bwetu bw’oku bubuya bwuwe. Erihitya liwe niryo itendekero eryo tutolere eryigiramoobwolo-bwolo n’eriyikehya lya Yesu. Omwami Mukulu emigulu yosi akahira embere syetu, butsira enzira eyo twangayisombolerya, eyikatubanikira nga nyolo kandi eyikatuwanira kwilaba, liriryo ebilubirirwaby’ekwenene eby’engebe. Kiri okw’itwe erikolerana n’ebitunga ebyo olubula lukakolesaya omu mubiri w’erisanga-sangania emibere-na-mitse yetu y’oku ekyo olubula lukanza. Sihali mundu oyuwangagalagandya omubiri onokutse erisegeryago embere erilusyaho inyakayiretera omugambo owakalire.OO 623.2

OmukwendaYoane, omu syonzoli, mw’owa omulenge munene elubula inyanemubuga ati: “Obulige oku bali oku kihugo n’eby’omu ngetse! Kusangwa enzigu Satani abiryandagalirakubo, inyanahitene kutsibu, kusangwa anasi ng’oku awite akatambi kake buyira.” Eribisulirwa 12:12. Ebindu ebikendisyaleka eribuga erilwire omu mulenge w’elubula ono inyabugibwa bikita buba. Erihitana lya Satani likendisyagenda likakanyirira obutuku bwuwe bukagenda bukakuhiha, n’omubiri wuwe ow’eritebyan’eritinda akendihika oku kasweswe omu butuku bw’amalige.OO 623.3

Ebindu ebikita-buba eby’emibere eyite ya bundu ebikalangirawa bikisiya ibyabanika omu kyanya omu kikanganisyo ky’obutoki bw’wemirimu eyikakola ebitiko-tiko. Emirimu mibi yikendisyagenda eyiri abami b’ekihugo n’oku kihugo ekyosi, erikamatyabo omu matebo, n’erihatikana kubo kw’eriyiyunga oku Satani omu lukanda luwe olw’erigunzerera erilwa n’egavumenti y’elubula. Erilaba omu matoki ano, abalemi n’abalemwa abosi bakendisyatebibwa. Abandu bakendisyahangana ibakayambahulamo bati nibo Kristo winyini-nyinin’eriyahulirya olukengerwa ky’Omulamya w’ekihugo n’eribuga bati abandu baramayebo. Bakendisyakola eby’eriswekya ebyuwenenga eby’erilamya esyondwala kandi bakendisyayitwala ngabawite eribisulirwa erikalwa e lubula erikaganaya obwimiri bw’amasako.OO 624.1

Ng’ekikakindayira omu musato mukulu ow’amatebo, Satani iyuwene-wene akendisyayiminyikalyamo Kristo. Ekanisa yamabirigunza mugulu muli iyinemubuga yiti yirindirire erisubula ly’Omulamia ng’eriberererya amaha wayo. Oku ndambi eyo omutebya mukulu akendisyaleka ikyabanika Kristo ng’amasa. Omu bipindi by’ekihugo ngabane-ngabane, Satani akendisyayikangania oku bandu ng’ekindu kingaho-ngaho ekikakangabagasanaya, ekisosene ng’eritondogola Omwana wa Nymuhanga ng’oku akendisyasa omugulu asyasa erikatondogolawa omu Eribisulirwa 1:13-15. Olukengerwa olukendisyabya ilumutimbireko lulengire ebyosi ebyo omundu amatalangira. Emirenge y’erikinda yikendisyosulya ebyanya yiti: “Kristo amasa! Kristo amasa!” abandu bakendisyawa ahisi embere syiwe bakamuramya, obwo inyanasumbire ebyala byiwe n’erihira kubo kw’omuyisa ng’oku Kristo atsumula abiga buwe omugulu abya inyane oku kihugo. Omulenge wuwe akendisyabya ini mwolo, liriryo inyanuwene ndeke. Omu mirenge myolo-myolo, akendisyakangania ebiguma by’oku myatsi ey’obunya-lubula ey’olukogo kandi ey’okwenene eyo omulamia abuga; akendisyalamya esyondwala sy’abandu, neryo, omw’ibya ng’ali n’emibere-na-mitse ya Kristo, akendisyabuga ati abiribindula eSabato erihirayo oku kiro kya Sande, neryo akendisyalayira abosi erisikya ekiro ekyo, eky’abiritsumula mu kibuyirire. Akendisyabuga ati abakalolay’embere omw’iteya ekiro ky’ebirinda mu kibuyirire bakahira oku lina liwe kw’ekitsumi omw’igana erihulikirira abalaika buwe abatumawa kubo ibane n’ekyakakala n’okwenene. Ano akendisyabya iw’amabehi awakalire kutsibu, mbwino awalengire amabehi awosi awamatabya. Ng’abasamaria abatebawa iyo Simoni Magasi, ekipuhu-puhu ky’abandu, eritsuka oku muke kwilaba abosi erihika oku munene kwilaba abosi bakendisyateya okutwe oku bindu bino, ibanemubuga bati, “Buno bw’obutoki bunene obwa Nyamuhanga.” Emibiri y’abakwenda 8:10.OO 624.2

Nikwa abandu ba Nyamuhanga sibendisyatebibwa. Erikangirirya erya Kristo ow’amabehi ono siriribasula n’amasako Abuyirire. Emiyisa yiwe yikendisyuhulirwa oku bandu abakendisyabya ibakaramaya enyama n’ekisosekanio kyayo, - ekitunga ky’abandu kinyini-nyini ekyo eBiblia yikabugako yiti erihitana lya Nyamuhanga eritatulungenemomagetse likendisyutulirwako.OO 625.1

Kandi, eryonger’okw’ekyo Satani syendisyaligirwa ekihugo-hanga omusindo winyini-nyini ogu Kristo akendisyasiramwo. Omulamya abiririkunga abandu buwe eritenditebibwa oku nzumwa eyi, kandi abiritulago ndeke-ndeke ibukine luba omusindo w’eryasa liwe. “Hakendisyabutuka abakristo b’amabehi, n’abaminyereri b’amabehi, neryo bakendisyakangani ebiminykalo bikulu-bikulu n’eby’eriswekya; kutsibu indi, kiryatokekana, ibakendisyatebya n’abayisogawa… Neryo busana n’ekyo, omugulu basyabuga nenyu bati, Lebaya aneomu mbwarara, isimwayayo; Lebaya ane omu byumba by’embita, simwase muligego. Kusangwa akarabyo ng’oku kakalwa ebulwa-lyuba, ikakolerya erihika ebuwa-lyuba; n’eryasa ly’Omwana w’Omundu kulikendisyabya litya.” Matayo 24:24-27, 31; 25:31; Eribisulirwa 1:7; 1Abanya Tesalonika 4:16, 17. Eryasa lino sihali ng’oku butoki bwosi bwangahanga-hanga lyo. Likendisyaminywa omu kihugo ehosi- ekihugo ekyosi kyasyalangiralyo.OO 625.2

Abo basa ababiribya bigi b’amasako tswiri-tswiri kandi ababiritunga olwanzo lw’okwenene, nibo bakendisyateyibwa oku mabehi awakalire awakendisyatwala ekihugo mu banyewa aya. Erilaba omu bwimiri bw’e Biblia abandu bano bakendisyaminyerera omutebya omw’iyisosekania liwe. Endambi y’erirengwako yikendisyahika oku bandu bosi. Erilaba omw’iyungirwa ly’ebirengo, oyuli mukristayo w’okwenene akendisyaminyikalibwa. Abandu ba Nyamuhanga mbwino banahandire oku kinywa kiwe lino indi sibangagendera okw’iyowa lyabo kibiri-biri, kwehi? Omu muhito owali ng’oyu, banginamakirira oku Biblia, kandi eBiblia nyisa, mbwino? Kyamatokekana Satani akendikakiryabo okw’itunga eriyiteka-tekera eryimana omu kiro ekyo. Akendihiraho emiteka-tekere ey’erikika enzira yabo, inyatimbya kubo kw‘eby’obuteke bw’ekihugo, erirekabo ibaheka omuheke owalitohire, owakaluhaya, emitima yabo iyanosulamoemiyitsutso y’engebe eno, n’ekiro eky’erirengwako ikyanasirabo ng’omwibi.OO 625.3

Ekilayiro ekikendisyalabibwaho abalemi b’amaenyikirirya w’ekikristo mbiriri-mbiriri kikalwa n’abakategaya Ebihano bya Nyamuhanga kikendisyabya kikalusyaho obuteya bw’egavumenti, n’erirekerabo abandu abanzire ibabulegetibwa, abandu ba Nyamuhanga bakendisyatibita erilwa omu miyi minene-minene n’omu hiyi hike-hike, neryo ibayikumira haguma mu hikundi hike-hike, ibayikala omu myanya eyitemobandu kandi eyiyiherere. Abangyi bakendisyabana obusayiro endata omu meruka. Ng’abakristo b’omu misya eya Piedmont ng’oku bakola, nabo bakendisyayira ebitwa mu busayiro bwabo, neryo bakendisyasima Nyamuhanga busana “n’ebihalange ebyo.” Isaya 33:16. Nikwa abangyi ab’ebihand’ebyosi n’ab’ebitung’ebyosi, ab’ebitsumbi n’abahisi, abateke n’abera, abiragulu n’aberu, bakendisyaguswa omu miriki eyitsurumire kutsibu. Abanze ba Nyamuhanga abo bakendisyagunza ebiro ebitegendeka, ibanabohirwe omu mahulula, ibanakingirwe omu mitahimbwa, abandi nibya ibabirilekeranibwa erihola busana n’enzala ibane omu myanya y’omuliki eyikita’nye eyirimirwe, omu kitaka immune ebigetse. Isihali kutwe kwa mundu wosi okwanzire erihulikirira eritaga lybo, isihali kuboko kwa mundukwosi-kwosi okwanzire eriwatikyabo.OO 626.1

Omwami Mukulu, mbwino akendisyibirirwa abandu buwe omu ndambi eyikalire eyo? Mwanibirirwa iyo Nuha muyiketerwa omugulu eritswerwa lyahika oku kihugo ekya kera, kwehi? Mwanibirirwa iyo Loti omugulu omuliro andagala akalwa elubula erisyasungusula emiyi minene-minene eyabya omw’ibatama, kwehi? Mwanibirirwa iyo Yusufu inyanatimbirweko abakaramaya esyosumba e Misiri, kwehi? Mwanibirirwa iyo Iriya omugulu asagisibawa ekilahiryo kya Yezebeli busana n’eritindwa ly’abaminyereri ba Baali, kwehi? Mwanibirirwa iyo Yermiya omugulu abya omu kyuna ky’omuliki ekyoswiremoomwirimya kandi ekikita buba, kwehi? Mwanibirirwa abatabana abasatu omw’isigiro ly’omuliro? Kutse iyo Danieli omu kyuna ky’esyondale, kwehi?OO 626.2

“E Sioni muyabuga yiti, Yehova abirinyisigania, kandi Omwami Mukulu wage abirinyibirirwa. Kunaho, omukali anginibirirwa omwana wuwe oyukonga, neryo inyabya butsira lukeri oku mugala oyuwalwa omwonda yiwe? Inga, banginibirirwa, nikwa ingye sinendisyakwibirirwa. Lebaya nabirikusaka omu biganza by`ebyala byage.” Isaya 49:14-16. Omwami Mukulu w’emilondo abiribuga ati, “oyukatula okw’iwe akabya inyamatula oku kalangira k’eriso liwe.” Zekaria 2:8.OO 626.3

Esyonzigu n’omu syangahirabo omu muliki, nikwa ebisenge by’ebyuma eby’omulikisibyangatsutsanga erikanirania ahokati-kati k’abandu na Kristo. Oyo oyukalangira obuli butseke bwabo, oyunasi obul’irengwako ali endata oku matoki w’ekihugo awosi, n’abalaika bakendisyasa luba omu byumba by’omuliki ebirimw’embwera, ibakaleta ekyakakala n’obuholo erilwa e lubula. Enymba y’omuliki yikendisyayitwang’ekikali; kusangwa aboswiremoeryikirirya bakendisyabya ibikere mukyo, n’ebisenge byago bikendisyakamoekyakakala ky’obunya-lubula, ng’omugulu Paulo bana Sirasi basaba n’eryimba esyonyimbo sy’eripipa omukati k’ekiro ibane omu nyumba y’omuliki eya e Filipi.OO 627.1

Eritswera lya Nyamuhanga likendisyahika okw’abo abakarondekanaya eryagalya n’eritinda abandu buwe. Eritendy’anguha erituhulya liwe mugulu mulilikaleka abandu ibasikira omw’itwa Ebihano, nikwa erisuyirwa lyabo lineyo kandi likalire kutsibu kusangwa lyabirimalayo butuku buli. “Omwami Mukulu akendisyahangana ng’okw’ahangana omu kitwa ky’e Parazimu, akendisyahitana ng’okw’ahitana omu musya wa Gibyoni, amakola omubiri wuwe, omubiri wuwe owate wa luberera.” Isaya 28:21. “Omwami Mukulu ati, Ng’oku nyineho, sinyiritsemera oluholo lw’omukola nabi.” Ezekieli 33:11. Omwami Mukulu “niw’olukeri kandi oswire olukogo, syalyanguhira erituhulya, kandi oswire obubuya n’okwenene,… akaganyira obukola-nabi n’eriketa Ebihano n’ekibi.” “Liriryo oku lundi luhande syendisyalusya oku mundu oyusingirwe-lubanza kw’olubanza.” Erilwayo 34:6, 7; Nahumu 1:3. Erilaba omu bindu ebikalakalire omu litunganene akendisyakangania okwenene kw’obutoki bw’Ebihano byiwe ebyo babirilyatangirira. Obukale bw’ekisuyiro ekirindirire oyukatwa Ebihano bya Nyamuhanga bwanginaminyirwa okw’irindeka ly’eritswera omu bulingirirania ery’Omwami Mukulu. Ekihanda ekyo aty’anguha erituhulyako, kandi ekyo atendisyabulegetya erihika aho kyasosulya olulengo lw’obunya-malolo embere sya Nyamuhanga, okw’igunzerera kikendisyanywa olutehi lw’erihitana liwe isilutulungenemolukeri.OO 627.2

Kristo akendisyabya akaleka omubiri wuwe w’obutonganiriri omu hekalu, erihitana eritatulungenemo kandu, erikasagisibawa okw’abo abakaramaya enyama n’ekisosekanio kyayo n’eritunga akaminyikalo kayo (Eribisulirwa 14:9, 10), likendisyutibwa. Amalige eyutibawa e Misisri omugulu Nyamuhanga abya inyakasabula abaisraeli, emibere yayo yabya yisosne n’eritswera eryo erikalire kwilaba kandi eminene-minene kutsibueyikendisyawa oku kihugo ihakisiya butuku buke kutsibu abandu ba Nyamuhanga ibasabulwa ery’erigunzerera. Omusakangyi w’Eribisulirwa akatondago erihisya erikalire eri ng’oku likendisyabya. Akabuga ati: “Ebironda bibi, ebikalire mubyahulukira oku banduababyako olusako lw’enyama eyo, n’okw’abo abaramaya ekisosekanio kyayo.” Engetse muyabya ng’omusasi w’omundu oyuholire.., na buli kindu kiriho omu ngetse mukyahola.” “N’esyonyusi n’esyongununuko sy’ amagetsimusyabya musasi.” Eribisulirwa 16:2-6, 8, 9. Omw’itwira abandu ba Nyamuhanga b’olubanza lw’erihola bakendisyabya ibabiribya kw’olubanza lw’omusasi wabo, ebyala byabo nga byabiryutago. Omu musindo owasosene n’oyu,, Kristo mwabuga ati abaYuda ab’omugulu wuwe baliko olubanza olw’omusasi ow’abandu ababuyirire owabya inyabiryutibwa erilwa oku biro bya Abele; kusangwa babyamoomulimu owasosire ng’oyo, kandi babya bakarondya erikola omubiri iwan’omuguma n’ow’abita abaminyereri.OO 627.3

Omu muhito owakakwamaho, eryuba likahebawa obutoki obw’”erihisy’abandu n’omuliro. “N’abandu mubahisibwa omu kihuhani kinene.” emilondo 8,9. Abaminyeri ku babya batondogwere emibere eyo kihugo kyasyabyamo okundmbi eyikita buba eyi batya: “Ekitaka kikalira; … kusangwa eby’erigesa by’omwirima byabiriheribwa….” “Emiti y’omwirima eyosi, yabiryuma: kusangwa obutseme bwabirihwa oku bana b’abandu.” “Esyombuto syabiribolera omu birongwe by’omw’irima, ebigona byabirisigala isimuliki.” Esyonyama sikakunda siti, kwehi?” Ebihangulo by’esyonde byabiriyibula-bula, kusangwa sisiwite lulisiryo…. Esyonyusi sy’ amagetsi syabiryuma, n’omuliro abirihisya amalisiryo w’omu mbwarara.” Esyonyimbo sy’omu hekalu sikendisyabya ipura ly’oluhula oku kiro ekyo, omwami Mukulu Nyamuhanga atya; hakendisyabya ebinda by’abandu binene omu buli mwanya; bakendisyagusabyo ibane bukutu.” Yoeli 1:10 -12, 17-20; Amosi 8:3.OO 628.1

Amalige eno siyendisyahika ehosi, naho abikali b’oku kihugo ibakenditsweka, liriryoo yikendisyabya in’ihisya erikalire eryo abandu bakendisyabya ibamataminya. Eritswera eryosi oku bandu, olukogoo lute lwakingwa, lyabiribya irinatulungenemoolukogo. Omusasi wa Kristo owakatonganira abirikikirira omubihya y’okw’itunga olulengo lw’erisingwa-lubanza luwe omu bwoswire; nikwa omw’itswera ery’erigunzerera erihitana likendisyutibwa isirirmoolukeri.OO 628.2

Oku kiro ekyo embule y’abandu bakendisyasonda ekisukuliryo ky’olukogo lwa Nyamuhanga olw’ababirigunza butuku ibanaganyirwe.”Omwami Mukulu ati, lebaya ebiro bikasa, nage nasyatuma enzala omu kihugo, si nzala y’ebyalya, kutse enyota ey’ amagetsi, nikwa ey’eryowa ebinywa by’Omwami Mukulu.. Neryo bakendisyaganga-ganga erilwa oku ngetse erihika oku yindi ngetse, kandi erilwa endata n’erihika n’ebulwa-lyuba, bakendisyatibita eyi n’eyi, bakasondya ekinywa ky’Omwami Mukulu, neryo sibendisyabanakyo.” Amosi 8:11,12.OO 629.1

Abandu ba Nyamuhanga sibendisyabya butsira eryagalwa; nikwa omugulu bakendisyabya ibanemwendereribwa n’eryagalibwa, omugulu bakendisyabya isibawite k’eriyiwatikyamo, n’eryagalwa busana n’eribula ak’erirya, sibendisyalekeranibwa bakanahera. Nyamuhanga oyo oyuwakolerera iyo Iriyasyendisyalaba oku mwanya ow’oyukahayo engebe yiwe na muguma. Oyo oyukaganza esyonzwiri sy’oku mutwe akendisyalolererabo, neryo omu butuku bw’enzala bakendisyogutibwa. Omugulu abakol-nabi banemuhola busana n’enzala n’ekilwere, abalaika bakendisyakikirira abatunganene, neryo ibahabo ebyo esyongebe syabo sikayitsutsa.Omundu oyuka”lendereraomu nzira y’obutunganene” akalaganisibawa ati, “Obundu bukendisyamuhebwa;; amagetsi wuwe akendisyabya inyaneho.” Omugulu abera n’ab’obwaga abakasondaya amagetsi, kandi isihali n’eritondi, n’olulimi lwabo ilwagoba busana n’enyota, Ingye Omwami Mukulbhu ngendisyowabo, ingye Nyamuhanga wa Israeli sinendisyasiganiabo.” Isaya 33:16, 17.OO 629.2

“Omuti w’omutini n’omwanemwendisyabya isyatasako musanga, kutse emiriki-riki eribya isiyiriko biguma; emibiri eyikakolawa omu mizeituni yikendisyakwa busa, n’amalima syendisyalwamo ky’erirya; esyonde syasyatsweka omu malisiryo, kandi omu bihangulo simwendisyabya bitungwa;” nikwa abo abakamusaga bakendisya” yitsangurira omu Mwami Mukulu, n’eritsemera omu Nyamuhanga w’omulamo wabo.” Habakuki 3:17, 18.OO 629.3

“Omwami Mukulu niyo muteya Wawe; Nyamuhanga ni kitsutsu kyawu oku luhande lWawe olw’amali. Eryuba siryendisyakwita omw’itungyi, kutse omugesera omu kiro. Omwami Mukulu akendisykuteya oku kibi kyosi; akendisyakusabula omu kitego ky’omuteyi, n’oku kilwere kibi kutsibu. Akendisyakuswika omu byeya byiwe, nawu wasyayiketehera eribya omu mapupa wuwe; okwenene kwuwe kwasyabya engabo yawu n’omukoba Wawe. Siwendisyakwa buba busana n’ebikita omu kati k’ekiro; kutse busana n’omusoha owamuguluka omw’itungyi; kutse busana n’obulwere obukagenda omu kati k’omwimya; kutse busana n’eriherya erikatsandaya omw’itungyi-lya-pe. Abandu ekigonye bakendisyagwa oku luhande lWawe, n’abandi mutwalo bakendisyawa oku luhande lWawe olw’amali, nikwa sikyendisyakuhikako hakuhi. Wukendisyakwam’eritungerera n’ameso Wawe n’erilangira oluhimbo olw’abakola-nabi. Kusangwa wabiriyira Omwami Mukulu mu bwikalo bWawe, oyuli busayiro bwage, nibya oyuli w’endata kutsibu; sihali kabiakasyakuhikako, n’omw’anabya muhito erihika hakuhi n’aho wikere.” Esyonyimbo 121:5-7;; 91:3-10.OO 629.4

Kandi ibwa, omw’ilangira ly’abandu kikendisyayitwa abandu ba Nyamuhanga nga bamayakuningira obwimiri bwabo bw’omu musasi wabo eryutika ng’abandu abitibwa kera busana na Kristo. Nabo ibibene-bene bakendisyatsuka erisaga bati Omwami Mukulu abirirekabo busana n’eryitibwa esyonzigu syabo. Ni ndambi y’eryagalwa omu mutima eyikita buba. Omu musibo n’omu kiro bakendisyalakira Nyamuhanga busana n’eritsunirabo. Ababi bakendisyayitsangura, n’emirenge y’erigololerya yasyowibwa yiti: “Eryikirirya lyenyu liri hayi lino? Busana naki Nyamuhanga syalibatsunira erilwa omu byala byetu mwamabya imuli bandu buwe kwenene?” Liriryo abalindiriri abo bakendisyibuka Yesu akaholaa oku musalaba w’e Kalivari abahereri bakulu n’abalemi bakabuga n’emirenge y’eyigulu omw’isekererya bati: “abya akalamya abandi; iyo syangayilamya. Amabya ini mukama wa Israeli nyakatakima lino erilwa oku musalaba, netu tukendimwikirirya.” Matayo 27:42. Nga Yakobo kw’abya, abosi bakendisyagulikana na Nyamuhanga. Amasu wabo akendisyakangania erihalikana omukati k’emitima yabo. Obusu obwa buli muguma ibwabirisiguka. Nikwa isibangaleka eriyitonganirako.OO 630.1

Abandu kubalibya ibangalangire n’ameso w’obunya-lubula, ibangalangire ebikundi by’abalaika abalengirye omu kagala ibanimene ahali abo ababiriteya ekinywa kya Krristo n’eririndirira. N’erikwirabo obulige, abalaikza ibabiriyilangirira eryagalwa omu mutima lyabo, n’eryowa emisabe yabo. Bakendisyabya ibalindirire ekinywa ekya Mukulu wabo owamalwa eritsagurabo omu muhito wabo. Liriryo ibatolere eriswalindaho kake. Abandu ba Nyamuhanga ni b’erinywa oku lutehi n’eribatisibwa omu lubatisyo olwo. Erimalyayo eryo, eriri lya bwagali bunene okw’ibo, niryo erisubamo erirengire busana n’emisabe yabo. Bakendisyabya banemulengaho eririndirira n’obuyiketerwa busana n’Omwami Mukulu erikola, bakendisyasondolwa eribya n’eryikirirya, amaha n’obuyiyinia ebyasangirwe ini bike kutsibu n’omu ngebe yabo ey’engangirirya/enyikirirya. Nikwa busana n’abayisogawa, endambi y’amalige yikendisyakuhihibwa. “Nyamuhanga syendisyatuhulya busana n’abayisogawa buwe, abakamulakira omusibo n’ekiro, kwehi? Ngababwira nyiti akendisyatuhulya busana nabo luba-luba.” Luka 18:7, 8. Omuhindo akendisyasa luba kutsibu kwilaba abandu ng’oku bakaganiraya. Engano yikendisyasonga-songibwa n’eribohwamu mulo-mulo busana n’ekigona kya Nyamuhanga; esyomberya sikendisyabohwamu bitsitsi eby’eritundamo omuliro ow’eribulegetya.OO 630.2

Abasirikani abateya b’obunya-lubula, n’obuyiketerwa bunene, bakendisyaloly’embere n’obuteya bwabo.Ekilayiro oku bandu bosi n’omu kikendisyabya ikyabirihiraho endambi eyo abateya b’Ebihano bangitibirwamwo, emigulu eyindi esyonzigu syabo bakendisyalengekania ambu endambi y’ekilayiro yamahika, neryo endambi eyalabibawaho yite yahika, bakendisyalengaho eryitabo. Nikwa isihali na muguma oyuwangalaba oku balind banya-butoki abimene oku buli mundu muyiketerwa. Abandu bakendisyabambirwa bakatibita erilwa omu miyi minene-minene n’omu malambo, nikwa emihamba eyo bakasonda eribandanga bomoyikendisyatsutsangika neryo iyataluka ng’emiribwa eyitemobwahi. Abandi bamalaika bakendisyalwira kubo ibabiriyisosekania ng’abandu ab’amalwa. Omu migulu eyosi, Nyamuhanga abirikola erilaba omu balaika babuyirire busana n’eriwatikya, n’eritsunira abandu buwe. Abanya-lubula babiribya ibakingira omu myatsi y’abandu. Babiribya ibakabanika ibambite esyongyimba esikakangabagasanaya ng’akarabyo; babiribya ibakasa ng’abandu, ibambite ng’ababunga. Abalaika babiribanika oku bandu ibanasosire abandu ba Nyamuhanga. Babiriluhukira ahisi sy’emiti omu mwisi wuti mbwino baluhire. Babiribya ibakaliga amakune w’abandu omu mahimbano. Babiribya ibakakola ng’abasondoli b’abandu abo butuku bulyirira ibane omu lugendo. Omu byala byabo babiryakya omuliro oku kiherero. Babirikyungula esyonyuyi sy’amanyumba w’omuliki, n’erilusya mugo mw’abagombe ba Nyamuhnga. Ibanambite ebikimba bingaho-ngaho by’elubula, mubasyakumbagalya eribwe eryabya okw’isinda y’omulamya.OO 631.1

Ibanasosene n’abandu, abalaika bakanabya omumahinda-hindaniro aw’abatunganene kandi bakanabungira esyonyihindano sy’ababi, ng’oku baya e Sodoma, eriyasakanga ebikakolawa abandu bayo, eriminya nga babirilengetuka oku lulengo olw’erilindeka lya Nyamuhanga erisuyirabo. Omwami Mikulu akatsemera omu lukogo; neryo busana n’abake abakamukolera, akakakiraya amalige, n’eriyira obutekane obw’abali banene mu buli. Ababihya oku Nyamuhanga sibaliminya ng’oku esyongebe syabo siriho busana n’abake abali bayiketerwaobu bakatsemera omw’isekererya n’erigaya.OO 631.2

Abalemi b’ekihugo kino n’omu batasikyo, ibwa kandi emigulu emineneomu syondeko syabo abalaika babiribya babuyiriri b’abandu balebe. Ameso w’abandu abirisamalirabo; amatwe w’abandu abirihulikirira erisaba lyabo; eminywa y’abandu yabirigania ebirengekanio byabo n’erigaya esyondeko syabo; ebyala by’abandu byanabirihika kubo n’eritsumabo. Omu kyumba ky’endeko n’omu mbuga y’eritwiramo esyombanza, abakwenda b’elubula banabirikangania ng’oku banasi ndeke ehistoria y’omundu; babiriyikangania ng’oku bakatoka eritonganira abakalyatangirirawa kwilaba abatonganiri abasi ndeke. Babirikinda ebilubirirwa birebe n’erikakirya obubi obwangakubirye omubiri wa Nyamuhanga wo kutsibu, kandi owangalwiremo eryagalwa linene oku bandu ba Nyamuhanga. Omu ndambi y’omuhito kandi ow’eryagalwa omu mutima “abalaika b’Omwami Mukulu bakatimba kuboabakamusagaha, kandi akatsunirabo.” Esyonyimbo 34:7.OO 632.1

N’olukando lunene, abandu ba Nyamuhanga balindirire ebikanganisyo by’eryasa lya Mukama wabo. Abateya b’omuyi ng’oku bakabulibawa bati, “Ekiro ni kuti?” erisubamo likahebawa butsir’itika-tika liti, “Engyakya-ngyakya yikasa, n’ekiro nakyo.” Isaya 21:11, 12. Ekyakakala kikahuluka n’amasangya oku bitu, endata oku singyi sy’ebitwa. Olukengerwa luwe lukaminyikalibawa luba. Eryuba ly’obutungannene likayakoleraya. Engyakya n’ekiro ebyosi biri hakuhi kutsibu — erikya ly’eritungyi eritendisyahwaho oku batunganene, eritekana ery’ekiro ekitendisyahwaho oku bakola-nabi.OO 632.2

Abakagulikana bano bakahayo emisabe yabo n’eririra oku Nyamuhanga, olukimba olukasukuliraya olukagabulabo oku bitelangirawa lukendisyabya nga lwamalusibwaho. Ekyanya kikendisyakangabagasania n’erikya ly’obutuku eritendisyahwaho, neryo, ng’emirenge eyuwenenga ey’esyonyimbo sy’abalaika, ebinywa bikendisyawa oku kutwe biti, “Wimane okw’olobera Nyamuhanga lyawu. Obuwatikya bukayasa.” Kristo, omukindi ow’amaka, akendisyakangya abasirikani buwe abaluhire abo bw’embita y’olukengerwa olutendisyahwaho kera-na-kera; n’omulenge wuwe akendisyalwa omu syonyukyo esikyungukereati: “Mulebaye, nyine hagumanenyu. Simukwe buba. Nyinasi ndeke erisusumana lyenyu; nabiriheka amalige wenyu. Simulilwan’enzigu eyo bate batalengesya. Nabirilwa oluhiolwo omu kitswa kyenyu, neryo omu lina lyage mwabirikindir’iguma.OO 632.3

Omulamia mubuya oyo akendisyatuma obuwatikya oku ndambi yinyini-nyini eyo tukayitsutsirabwomwo. Enzira y’elubula yeribirwe ebisando byiwe. Obuli erihwa erikatsimita ekisandu kyetu lyabirihutalya ekiwe. Obuli musalaba ogutukasabawa eriheka, abirisangwa ahekago. Omwami Mukulu akaligira amalwa eribyaho, eriteka-teka omundu busana n’obuholo. Endambi y’amalige ni butuku obukalire busana n’abandu ba Nyamuhanga; liriryo ni ndambi eya buli mwikirirya oyuli wa kwenene erilolya ameso w’endata, neryo omwikirirya anginalangira ekima ekyalaganisibawa ikinamutimbireko.OO 633.1

Abalamibawa b’Omwami Mukulu bakendisyasubula, neryo ibasa e Sioni ibanemwimba; n’obutseme obwa kera-na-kera bukendisyabya oku mutwe wabo; bakendisyatunga obutseme, n’amalige n’erisusumana byasyatibita. Ingye, nibya ingye, ningye ngabahumulikanaya; iwe niwendi wutu wusage omundu oyukendisyahola, kandi n’omugala w’omundu oyukendisyayirwa ng’ebiti, kwehi; neryo iwibirirwa Omwami Mukulu oyuwakuhanga; Neryo obunakya wabiryikala iwunemusaga busana n’erihitana ly’oyukagalaya, wuti mbwino anemwendikutinda? Neryo erihitana ly’oyukakulyatangirira liri hayi, kwehi? Omusayi oyuwabirihambwa akanguha ng’anemwendiboholwa, kandi ati syaholere omu buhya, kutse ati akalyo kiwe kaksyatalukana. Nikwa Ingye Omwami Mukulu, Nyamuhanga Wawe, oyukapanza engetse, eyo ebisunda byayo byabya bikahuha. Omwami Mukulu w’emilondo niryo lina liwe. Kandi nabirihira ebinywa byage by’omu buno bWawe, kandi nabirikuswika omu kyutsutsu ky’ebyala byage.” Isaya 51:11-16.OO 633.2

“Busana n’ekyo wowe kino lino, iwe wukagalagwa, n’oyutamire, liriryo isiwunywire bwabu: Omwami mukulu Yehova kandi Nyamuhanga Wawe, oyukalwa oku bandu buwe, akabuga ati, Lebaya nabirilusya omu ebyala byawu mw’olutehi lw’erititimana, nibya n’obudangabu obw’olutehi lw’erihitana lyage; siwendisyaswanywa kulo na kandi. Nikwa ngendihiralwo omu byala byabo abakakwagalaya; ababiribuga oku kirimu kyawu bati, unama, itwanakukyuruka; nawu wabirilambika omubiri Waweng’ekitaka, kandi ng’enzira, busana n’abo abakakyuruka.” Omulondo owa 21-23.OO 633.3

Ameso wa Nyamuhanga abere akatungerera oku birimo, mwayihanda okumulyambo ogu abandu buwe bakendisyasanga-sangana, omugulu amatoki w’ekihugo akendisyakumbabo. Ng’omutibiti oyuwabiriyirwamo munyewa, bakendisyabya n’obuba bw’eryitibwa enazala kutse obutsurumi bw’abandu. Nikwa oyuli mubuyirire oyuwagabula amagetsi w’Engetse ey’Omunyama embere sy’abaIsraeli, akendisyakangania obutoki bwuwe obunene n’eribindula obunyewa bwabo. “Omwami Mukulu ati, bakendisyabya bandu bage oku kiro ekyo omugulu nasyakola amabwe wage aw’obuguli bunene; neryo nasyaganyirabo ng’omulume kw’akaganyira omugala wuwe winyini-nyini oyukamukolera.” Malaki 3:17. Omuasisi ow’abandu bayiketerwa ba kristo amutika oku ndambi eyo, isyendibya mbuto eyibibirwe busana n’erilusyayo ebiguma busana na Nyamuhanga, ng’omusasi ow’abitibawa kera busana na kristo kw’akola. Obuyiketerwa bwabo isibwendibya bwimiri erireka abandu bakaminya n’eririga okwenene; kusangwa omutima owakingirigitene abiriswirya n’erisubyayo ebisunda by’olukogo erihika aho bite byangasyasubula. Abatunganene balyalekeranibawa eryitibwa esyonzigu syabo oku ndambi eyo, irikendibya ikinda busana n’omunya-mwami w’omwirimya. Omusakangyi w’esyonyimbo akabuga ati: “Omu ndambi y’amalige akendisyanyibisa omu nyumba yiwe nyibuyanga; omu kisenge ky’embita eky’e Hekalu yiwe nimoakendisyanyibisa.” Esyonyimbo 27:5. Kristo abiribuga ati: “Mwase, abandu bage, mwingire omu byumba byenyu neryo muyikingire; muyibise nganikya butuku buke, erihika aho erihitana likendisyalaba. Kusangw, lebaya, Omwami Mukulu akahuluka erilwaomu mwanya wuwe erisyasuyira abikali b’oku kihugo busana n’amalolo wabo.” Isaya 26:20, 21. Omulamo ow’abo ababiririndirira eryasa liwe ibane n’erisika, kandi obu amena wabo asakire omu kitabu ky’engebe akendisyabya w’olukengerwa lunene.OO 634.1