Bung 1— Jerusalem Tisiatnak (The Destruction of Jerusalem)

“Tuih sunah hin daihnak hrangah ziangso a tul ti hi thei thei cila maw! Asinain cucu na hmuh thei lo dingin thuh a si! Nan ral pawlin an lo kulh theh ding ih, an lo kham thehnak le khua zaldpin an lo fuuknak caan a ra thleng ding. Nangmah siseh, na phaar dawlmi sungih a ummi na minung pawl siseh, an that theh ding. Nangmah rundam dingih Pathian a rat tikcu na theih lo ruangah lungto pakhat hman suangawin a taangmi an um lo ding a si!” tiah ati. (Luka 19:42-44).DR 6.1

Olif tlangzim ihsin Jesuh cun Jerusalem khawpi cu a vun cuan ih; mawi zetin le hnangam te’n a um ko. Lantak puai laifang a si ih, ramkip ihsin an puai sunglawi cu zawh dingah Jakob tesinfa pawl hmuahhmuah cu an feh khawm. Hmuan pawl, sabit hmun pawl le mualrawn hmun hring parih puai zawh mikhual pawl ih puanthlam pawl tla thlir nuam zetin a ra lang. Cubang pawl tlun lamah cun inn ropi zet zet le Israel khawpi hauhruang cu a ra lang thenthen a si. Hlanlai Siangpahrang hlasakthiamin, “Pathian tlang, Zion tlang cu a saang ih a mawi zet fawn. Siangpahrang khawpi cu leilung pumpuluk ih lungawinak a si (Saam 48:2)” tiih a rak tiih lai caan veldn, Pathian duhsaknak co ih hnangam zet le hmeltha tiaw zetin, Zion fanu khal cun pawrhaw nawnin, “Lalnu-ah ka to, riahsiatnaldh khuh ban ka si lo” a rak ti ve. Temple ropi zet cu fiang ngai ngaiin a vun hmuh theih. Simlam ni tla dingin vur veldh a varmi, Biak innpi phar sailungvar ih tuahmi cu a vun tlet hemhem ih, sui saangkapi le inn sang ropi zet zet pawl le inn luzum pawl tla cu an tie serser a si. “Sawiselbo, Judah pawlih suan tawlawl si dingah a mawi tho. Hi Innpi an zoh tikah Judah mi zoso a porh lo le aipuang lo a um ding! Jesu cun Jerusalem khawpi cu a hei naih deuhdeuh ih, a hmuh ngah tikah a tap. (Luka 19:41). Mipi pawl vethung cu Jesuh hmualdn an nuamawi ngaingai ih, thulhfau hnah hoiin Israel Siangpahrang hnenah “Hosana” tiin khawk rumroin an au. Hmansehla, leilung Tlantu Bawipa cu zoih theihpi ban lo’n lungainakin a nen etet. Pathian Fapa, Israel pawl rundam dingih Pathian mi ruat, thihnak a nehtu, mithi hman thlaan sung ihsin kosuak theitu cu a mitthli a biangah hnul cawk lovin a luang duahdo. Hi a lungngainak hi a menmen lo. Sim cawk lo le hnemtheih loin lungngainak a tuar a si.DR 6.2

A lamzin zawh ding cu thei ring ringin a mitthli cu luang duahdo hmansehla, a lungngainak hi amai hrangih lungngai a si riai lo. Lungngainak hmun Gethsemani hmuanih Tuu Saangka, tuihlan kum za tarn zet ihsin an rak hmanmi misual an thah ding pawl an hruaisuah nak saangka tla cu a ra lang thei thlang. Anih khal hi “Tuu fate thah dingih an hruai” (Isaiah 53:7) veldh an hruai tikah cun hi saangka hi a hrangah a rak awngaw ve ding a si. A pawn nai te hei zoh tikah cun khenbetawknak Kalvari tlang cu a um fawn. Sual thawinak hrangih a nunnak a hlan tikah Bawi Khrih in a zawh ve dingmi lamzin tluan cu thim tihnungza cun a khuh theh. Atu veldh lungawinak caan fangah hin hitivek thil pawl hi a ruah men ruangih lungngai cu a si lo. A parih rel cawk lo lungngainak ra thleng ding cu thei cia ringring hmansehla, midang hrangih a pekawk theinak thinlung cu a tidanglam thei cuang lo.DR 7.1

Kum thawng tampi Pathian duhsaknak le a Idlvennak hleice, Pathianin a mihril pawl parih a thummi kha Bawi Jesuh cun a hmu ringring. Hithu ah hin, Moria tlangih thukam hrangah fapa neihsun cu tembehih biaktheng parih hlum a simi khan, Pathian Fapa hlanawknak ding hi a zohter a si. Cuih hmun rori ah cun thlawsuahnak thukam, Rundamtu Messiah peknak ding thukam ropi tak cu a zumtu hmuahmuah pawl ih “Pa” hnenah cun nemngheh a rak si cia zo. (Seem 22:9, 16-18). Cumi hmun Oman hruihih thawiawknak meikhu vanih somi khan mithahnak ralnam vancungmiin a vai rero tla kha a kham dai sal thei (1 Saan. 21). Cumi cun, Rundamtuih hlanawknak le kan hrangih in dilsaknak kha fiang ten a zohtir. Pathian cun lei tlun hmun dang hmuah hmuah hnaldn Jerusalem hi a cawisang ce, “Bawipa cun Zion a hriil zo. A umnak dingah a duh a si.” (Sam. 132:13) ti a si. Citawkah cun kum tampi zawlnei thianghlim pawl tlain nunsimnak thu an rak au pi rero zo a si. Cunah cun an rimhmui bel pawl tla an rak hmang rero theu. Thil rimhmui le an thlacamnak pawl cu vanah a so. Cunah cun tuu faano thahmi thisen cu nitin te an hlan theu. Himi hin Pathian Tuu Faano (Jesuh) cu a zohter a si. Cunah cun zahfahnak tohkham par ah Pathian Jehovah cu sunglawi zetin a langaw theu a si. Cunah cun zahfahnak tohkham parah Pathian Jehovah cu sung-lawi zetin a langaw theu a si. Cutawk ah cun lei ihsi van tiang a dawnawmi kailawn umnak a si. (Seemtirnak 28:12; Joh. 1:51). Cui kailawnah cun Pathian vancungmi pawl cu an suk so theu. Cumi cun hmun thianghlim bik fehnak lamzin cu leilung hrangah awn a si ti a langter. Israel mi pawlin Van lam thawn rak pehzawm aw hai seh la cu, Jerusalem cu kumkhuain a um ding nan (Jeremiah 17:21-24). Hmansehla, hi duhsak nak hlei ce a dawngtu miphun pawlih thuanthu cu dungsipnak le helnak longlongin a khat. Vanlam thatnak cu an dodal ih, an zalennak a sual zawngin an hman ruangah, an tikcu caan tha pawl cu an tlan san a si.DR 7.2

Israel pawl cun Pathian thlahmi pawl cu mitkemin le a thu tla an hmuhsuamin, a zawlnei pawl tla tiduhdah khal hai sehla, (2 Sansiarnak. 36:16) Pathian cu lainatnaldh a khatmi, mi zaangtah thei tak, thin sau, ngilnei le thutaldh a khatmi a sihnak a langteraw ring ring. (Suahlannak 34:6). Vawi tampi hawi san khal hai sehla, zahngai zetin a sawm ring ring ko. A cennak hmun khawpi le amaih mi pawl cu a lainat tuk ruangah pai fate an duhdawt hnakih duhdawtnak hnakih nasa sawnin a duhdawt ruangah mi tla thlahin zingpit ihsin a sawm ring ring theu. (2 Sansiarnak 36:15). A laklen a kamkhat ih, a laklen a lem ih, a canglen nun a sim theu. A nun sim nak cu thlunduh cuanglo hman hai seh la van laksawng sunglawi bik cu a pe tho tho lai a si. Hi laksawng pakhatah hin van malsawm- nak hmuah hmauh cu a phorh suak thluh a si.DR 8.1

Pathian Fapa rori cu hi khawpi nun thin duh remrem lo lemsal leh dingah a ra. Bawi Khrih hi silawm sabit kung tha tak Israel pawl Ezipt ram ihsi a hruaisuaktu kha (Saam 80:8). Pathian kut rori in khawse bia pawl cu a dawi tlan ih, lei tha zet hmunah cun a sabit cu a phun ih, a Idlvengtu cun hruangin a kulh. A siahhlawh pawl cu a cawmtu dingah a thlah hai., “Ka sabit hmuan hrangah ka tuah lomi ziangso a um?” tiin a au. (Isaiah 5:1-4). Sabit cu a rah thlanding tiah a zoh tikah cun, sabit rah thur lawng lawng a rak rah. Cucingin rah tha a rah sal pangah tiin siatsuah lo ten a um ih beisei nakin hmuanah cun amah rori cu a ra ih, sabit kung cu a kimvelin a cek duur ih, a nghetang sia pawl tla a thian fai ih, duat zetin a tuah tha theu. Amah rori ih a phunmi sabit cu rundam dingah a tha a nau thei dah lo a si.DR 8.2

Kum thum lai Tleunak Bawipa cu amai milai pawl lakah cengin thil tha tuahah a tawivak theu ih, khawse zawl pawl tla a tidam ih, sal tang tla a suah, mitcaw pawl tla a tivang, kebai pawl tla a fehter hai ih, hnaset tla thu an thei ih, phar tla a thianhlimter ih, mithi tla thoter sal ih, mizawnzai hnenah Thuthang Tha a sim theu a si. (Matthai 11:5; Luka 4:18; Tirhthlah 10:38). Milian le mifarah a thleidang dah lo ih, a thu rel lungawium zet pakhat cu, “Thilrit a phurmi le zonzaih a tuartu pawl, ka hnenah ra uh, colhdamnak ka lo pe ding.” timi hi a si. (Matthai 11:28).DR 9.1

Cucingin a thatnak cu sualnaldn an leh rul ih, a duhdawtnak cu huatnaldn an thungrul theu. (Saam 109:5). Hmansehla, a rat san nak bik zaangfahnak hnatuan cu nghet zetin a kai ringring a si. A thatnak cu a hawltu poh poh an hlawhsam kel lo. Amah cu inn le lo nei lo, mi vakvai, mi hmuhsuam le zawnzai zet a si; sihmansehla milungngai pawl a hnem ih, an mamawh ziangldm a ti sak ih, nunnak laksawng cu co ve dingah mi a sawm theu a si. A zaangfahnak tamzet cu mi luhlul pawlin an hnon hmanah zaangfahnak turn sawn le duhdawtnak rel cawk lo’n a thlun ringring theu. Cutivek cu sihmansehla, Israel cun amah bawmtu a neih sun le a hrangih a hawipi tha bik cu a duh lo , Duhdawtnak thawn a tuahmi pawl tla cu an hnong ih, a remruat mi pawl tla an dodal , anmai himnak ding thu a rel tikah an hnihsan men a si.DR 9.2

Beiseinak le ngaidamnak caan cu a liam cuahco thlang. Pathian thinhengnak khuat hai tla, reipi rak lawngzomi khal a hung khat sal vivo. Helnak le tluksannak caan sung hmuahhmuahih mero kha tuah cun thinharnak sumdumpi ah a hung cang sal ih, an parah a sur zik deng deng thlang. An thihnak ding ihsi a rundamtu ding le an duh fawn lo, an hmuhsuam ih, an dum suak a si, rei lo te ahcun an khengbet sal ding . Khrih cu Kalvary thinglamtahah khenbet a si veten Israel pawl cu Pathian thlawsuah cotu an sinak le a duhsak hleice nak cu a tawp thlang ding a si. Minung pakhat nunnak khal hi leilung ro sunglawi bik hmanin a hen ban lo ih, Bawi Khrihin Jerusalem cu a hun cuan tikah, khawpi le a sungih miphun hmuahhmuah an hlo theh ding cu a hmuh, cubang pawl cu Pathian Jghgwpi le amai miphun ih a hriilmi rogsunglawi an si fawn.DR 9.3

Israel pawl ih tluksannak le sual ruangih siatnak ra thleng ruangah hin zawlnei pawl cu an tap theu ih, Jeremiah cun, “Ka lu hi ticawm si sehla, ka mit hi mitthli cirhtiput si sehla ka va duh so! Cuti cun a sun a zanin ka tap ding, an thah cia mi ka minung pawl hrangah ka tap ding. Ziangah tile, Bawi paih minung pawl cu salih kaih miah an cang theh zo.” (Jeremiah 9:1, 13:17) tiin a ti. A hlan kum reizet I sin rak hmu tlang thluh tu Jesu ih thinking ziangtluk in a na ding ? Reipi sung Jehovah Pathian cennak khawpi rak si ringring theu, a tise dingih vancungmiin hriamnam a vai dan hmuahhmuah tla a hmu theh. Olif tlang kawn, (Titus le a ralkap pawlin a nehhnuih an luah tak nghe nghe kha), cutawkin a hei cuan ih, hawrkuam ralkhatih Hmun Thianghlim le a inntepeng tla cu a hei hmu theh ih, an ral pawlin hauhruang an kulh thluh lai tla cu fiang ngai ngaiin a mitthli laldn a hmu thei theh a si. Doaw dingih ralkap pawl timtuah awn rupro pawl tla a thei theh. Khua an kulh theh hnuih nunau le nauhak pawl rilrawng rak le Ido tla a thei thei. A Innpi mawi le thianghlim em em, inn ropi le inn sang pawl tla meisain a kang alh hluakhlo le inn cim vun hnenhnenah an can theh tiangin a hmu thei cia theh a si.DR 10.1

A hei cuan vivo ih, thukamnak miphun pawl tla ram kipah an darhsarh theh ih, tipi thuanthum parih lawng kek darh vekih an darhsarh tla cu a hmu a si. taksa tuarnak , Jerusalem fa le parih a rung tla dingmi hi thinhengnak a thawk nak fang a si ti a thei ih, thuthennak ni neta ah cun a Idmin a tuar theh thlang ding a si. Pathian duhdawtnak le lainatnak cu hi thu riahsiat thlak zetah hin alang. “Jerusalem, Jerusalem! Na hnenah Pathianin a thlahmi profet pawl na that ih, a palai pawl khal lungtoin na deng. Arpiin ar fate pawl a thla hnuaiih a uap vekin na minung pawl cu ka kutin ka hum turn rero nain na duh lo!”(Matthai 23:37). Maw nang miphun hmuahhmuah lakih duhsak bik! An lo tlawn lai le nangmai hnangamnak ding hi thei hram maw. Phulatu vancungmi hman ka kham kir ih, lungthleng dingin ka lo sawm ih na duh fawn lo. Rawngbawltu pawl, palai pawl le zawlnei pawl lawng kha na lungten a rak si lo. Israel mithianghlim, nangmah lo tlantu rori hman na hnong a si. Tisiat theh na si ah cun, nangmah lawngin a mawh cu na phur ding. “Nunnak ngah dingah ka hnenah nan ra duh cuang si lo.” (Johan 5:40).DR 10.2

Ngolnak le zum lonak lamih thinlung hak leilung minung, Pathian phulaknak le thuthennak a tawng lai dingmi pawl hi, Jerusalem thuhla hin a rak zohter a si ti Jesuh cun a thei. Miphun tluse pawl hrangih thil tihnung, a thinlung rawn dengtu khan cui lungsiatnak awka zaangfah thlak zet cu a run au suahter a si. Sualnak ruangih mangbangnak pawl, mitthli le thisen suahnak ra um lai ding pawl cu a hmu a si. Hitivek hrehum tuartu pawl hi nasa zetin a zaangfak hai ih, an tuarnak cu sawn a duh zet a si. Minung pawl lungngainak turn zet cu amai kut hmanin a kham kir lo ding. Mi malte lawngin a bawmnak cu an hawl ding. Rundam an si theinak dingah a nun khal cu thi khawpin burhsuah a duh ko. Hmansehla, nun nei dingah a hnenih a ra mi cu mi malte an si zik fawn.DR 11.1

Van Mi ropi cu a mitthli a dawk hluahhlo! Ruahban lo Pathian Fapa cu a thinling a mangbang ih, lungngainaldn a nun cu a uai rit zet. Hi hi van mi pawl cun mak an ti zet. Hi hin sual hi a rak sual nasatzia a run langter ih, Pathian ziangldmtithei hrangah cun, Pathian daan bawhsiatnak hnuaiah, sual mawh nei pawl rundam a harsatzia cu a langter. Jesuh cun an thlah neta pawl cu a zoh tikah, Jerusalem siatnak thlentirtuih bumnak tho tho kha an run zawh ve ti a hmu. Judah pawlih thil tisual nasat bik cu Jesuh Khrih an duh lonak kha a si. Kristian pawl sualnak turn bik khal lei le vanih a thuthennak langtertu Pathian Daan an pawm duh lo hi a si. Jehovah- ih Daan tuahmi cu an hmuhsuam ding ih, thulolakah an cantir ding a si. Laksak an si ni ah cun mi siarcawklo sual salih a tang pawl, Setanih sal pawl, thih hnihnak a tuar ding pawl cun thu dik thu cu an ngai duh lo ding. An mit khawhmuh lo daan cu a va mak sak em!DR 11.2

Lantak paui hlan ni hnihnakah Jesuh in Temple cu a suah san ih, himi hi Temple a pal neta bik nak a si. Judah hotu pawl hrawkhrawlnak cu a kamkhat ih; Olif tlangah a dungthluntu pawl thawn an va feh sal ih, khawpi a lang theinak tlangpang hramhring parah toin, hauhruang pawl, inn sawng sang le inn luzum pawl lang then then cu a hei cuan sal. Tlang thianghlim parah mawi zetih ding, Temple sunglawi tla cu khawp lo zetin an hei thlir sal rero.DR 11.3

A hlankhuapi kum thawng tarn nawnah khan, Saam hla phuahtu cun, Israel pawl cu Pathianin a duhdawt hleice daan le a cennak dingah hi hmunthianghlim hi a rak hril thuhla pawl tla a rak phuah zo. “Jerusalemah inn a nei ih, Zion tlangah amah a um... .An aiah Judah phun le a duh zetmi Zion tlang a hril. Cutawkah vancungih a umnak inn bangin a Bialdnn thianghlim cu a sak.” (Saam 76:2; 78:68,69). Temple hmaisa an sak lai caan kha Israel pawl an lenh lai fang a si. Siangpahrang David khan hmanrua tampi a khawlkhawm cia ih, a sak daan ding tiangin Pathianin a ruahman sak. (1 Saan. 28:12, 19). Israel Siangpahrang laldh a lim bik miangmo Solomon khan a saktheh a si. Hi Temple hi amai tikcu laiah cun lei tlunah a sunglawi bik a si. Sihmansehla, zawlnei Haggai ih ka ihsin, “Bialdnn thar cu a hlun hnakin a nasa sawn ding.. .miphun hmuah hmuah ka hlonhlo theh ding ih an sumsaw le an hlawn thil pawl cu hitawkah an rak keng ding; cutin hi Bialdnn cu lennakin a khat ding.” tiin Bawipa Pathianin a ti. (Haggai 2:9,7).DR 11.4

Nebukadnezzar-in Temple a tisiatmi kha Bawi Jesuh suah hlan kum 500 hrawngah khan sal tang ra kir pawlin an sak tha sal. Cutiklaiah cun pitar putar, Solomon ih Temple a ropit zia a rak hmu banzo thenkhat an dam lai ih, a lungphum an hun phum lai an hmuh tikah a hlan veldn a \ropi nawn lo ruangah an tap rero a si. Cucu zawlneiin hitin a rel, “A hmaisa Bialdnn kha ziang tluldnso a mawi, a ciingtu nanmah lakah pakhat tal nan um maw? Atu ah ziangtin nan hmu? Atu hi cu zianghman a si ual lo nan ti ding.” (Haggai 2:3, Ezra 3:12). Cuti cingin, a hmaisa sawn hnakin a neta sawn hi a ropit daan cu a nasa sawn ding tiih tiamkam zo mi a rak si.DR 12.1

Alang daan menih thlirah cun, Temple neta cun a hmaisa sawn cu a tluk lam lam lo. Temple hmaisa kha cu Pathian cennak ti theihtirnak zianghman a um ve lo. A hlan thla vek in Pathian thiltitheinak a lang nak hi zianghman a um fawn lo. Bialdnn thar cu sunlawinak meroin a bawm ti vek a um lo ih, biakthengih an thawinak thu hlanmi kang dingah van ih sin meisa a rung tla ti vek kha zianghman a um ve lo. Hmun Thianghlim le Cerubim karlaldh Sheldnah tla a um loih, Pathian kuang ti vek, zangfahnak tohkham ti vek le thuphuannak vek tla a um ve lo a si. Puithiamin Pathian a auhnak tla van ihsi a rak sangtu aw zianghman theih ding a um ve lo.DR 12.2

Kum za tarn nawn sung Judah pawl cun zawlnei Haggai hmangih Pathian thukam kha a 1dm lo a si tivek zianghman rel kha a um cuang lo. An thinlung uanthuannak le an zum lonak pawl khan zawlnei thu vek kha a umzia zianghman an theithiam ban lo. Temple neta sawn kha cu Jehovah ih sunlawinak mero cun a khuh lo khawp mai. Hmansehla, minung ih a ra cangmi Pathian, Pathian pakhatih mi pathum a simi Pathsian dik tak cun, a taksa rori thawn a run cencilh nak khan a run tiropi sawn a si. Nazareth Jesuh rori in Temple sung a hun luah ih, mi pawl a zirh, mi na pawl a hun tidam tak tak mai cu, “Phunldp Duh” timi kha Temple sungah alut ti a fiang rori a si. Bawipa Jesuh rori in a cennaldh a hman ruangah Temple hmaisa hnaldn a neta a ropit nak cu a si. Sihmanseh la, Israel cun cuih vanlam laksawng cu an hnong ih, Zirhtu phahniamaw bik khan Sui Saangkapi ihsin a suahsan ni ihsin, Sunlawinak hmuahhmuah cun Temple cu a suahsan ve. Rundamtu Bawipa cu a lawng ding ih, a thing ding.” tiih a relmi cu a ra thleng a si. (Matthai 23;38).DR 12.3

Jesuhin Temple siat ding a rel ciami hi a dungthlun pawlin an theih tikah cun mak an ti zet ih, an thla a bar nasa ih, a thu rel umzia cu fiang takih theih an duh a si. Hi Bialdnnpi sunglawi ih a um theinak dingah hin sum le pai, thazang le remtheihnak le kutthiam tampi pawlih kum sawmli hnaldh tarn ren leh sup um loih sakmi a si. Lai Herod the Great khan Rom pawlih sumpai le Judah pawlih sumpai pawl thawn a vur ciamco a si. Cutik caanih leilung tlunih lal bik khalin laksawng a pe nasa a si. Rom ihsin lungvar tha ci, turn pipi an run lak mi pawl tla kha himi Inn saknakah a si ih, cu cu silawm dungthluntu pakhatin, “Sayapa, zoh hnik! Hi inn le lungtum pipi pawl cu a va makso!” a ti kha.DR 13.1

Cu thusuhnak Bawi Jeushin a leh daan cu, ” A si ko! Hi pawl hi zoh hnik uh. Fiang ten ka lo sim; hi lungto pakhat hman hi a umnak keelah a um nawn lo ding; a zaten bal theh an si ding.” tiah a ti. (Matthai 24:2).DR 13.2

Jesuhih dungthlun pawl hin Jerusalem siatnak le Jesuhih ratsalnak thuhla hi, tisain sunglawi zetih leilungah ro a rel nak pawl, Judah lungthleng duh lo pawl a hremnak le Rom kut tang ihsi an suah ding thu pawl thawn an ngai kawp theu. Bawipa cun ka ra sal ding ti cu a sim ko. Curuangah, Jerusalem thuhla a sim tikah hin an thinlungah a rat salnak ding hmang tiah an ruat theu. Cuihruangah Olif tlangih an to khawm lai khal ah an sut tho tho, “Hi thil hi ziangtikahso a si ding? Cun na rat salnak caan le san cemnak langtertu ziang thil so a um ding, in sim hnik?” tiah an sut. (Matthai 24:3).DR 13.3

Thil ra um lok mai ding cu dungthlun pawl theih lo dingih thup a si sawn. Hitikah hin thil pahnih cu fiang ten rak theih hai seu la cun: Rundamtuih tuarnak le a thihnak thu pawl le Jerusalem le Temple pawl siatnak ding thu pawl kha, an va tih nasa zik ha! Jesuh cun a tikcu caan cem hlanih thil thleng ding thuhla cu a thluathlam lawngin a sim a si. A thu rel umzia cu an theithiam ngai ngai hrih lo; sihmansehla, miin an mamawh tikah cun a zirh mi thuhla pawlih umzia cu theihter an si ding. A phuan cia thu pawl hin umzia thuah hnih a nei. Jerusalem siatnak thu a sim hi leilung san cemtikih thil tihnungza ra thleng ding zohtir nak khala si ve.DR 14.1

Judah luhlul pawl parih thil a ra thleng ding pawl cu Jesuhin a dungthluntu pawl hnenah a phuang ih; Messiah an duh lo ih hleiah an khenbeh sapbai ruangih phulaknak ra thleng ding phei hi cu a sim tarn ce. Thihhlohnak taktak ra thlen zikih hrelh rual loih hminsinnak ra thleng ding le cumi caan tihnung cu hmakhatih ra thleng ding a si thu tla a sim. Curuangah Jesuh cun a dungthlun pawl hnenah, “Profet Danielin a rak simciami, Tuksumza Thil borhhlawh cu nan hmu ding. Cuih thil borhhlawh cu hmun thianghlimah a ding ding. (Hi ca a siartuin: a sim duhmi hi theithiam aw.). Cule Judahramih a um mi pawl cu tlang parah tlan hai seh.” tiin a ti. (Matthai 24:15,16, Luka 21:20,22). Rom acozah hminsinnak AAlaan cu hmun thianghlimah cun phun a si tikah cun, cuih hmun thianghlim cu khawpi hauhruang ihsin hla nawn a va filawrmi a si ih, Jesuh ih dungthlun pawl cu zamrangin an tlan hlo lohli pei. Himi hminsiahnak an hmuh vete’n a him duhtu pawl cu an muangcang ding a si lo. Jerusalem le Judahram pumah hin tlan fihlimnak ding hminsiahnak hi thlun nghal ding a si. In parih a um mi pawl khal an sumsaw cuh dingah inn sungah an lut ta ding a si lo. Lo leh sabit hmuanih hna tuantu pawl khal an hnipuan pawl cuh dingah an feh lo pei. Mitthep sung hman muancan ding a si lo. Cuti lo cun, siatnak cun a rawn man ngah pang ding.DR 14.2

Herod ih lal laiah khan Jerusalem cu nasa zetih ceimawi a si ih hleiah, hauhruang le a saangka pawl le ralven nak inn-sang tarn zet cu a sak bet ding ti a zumum ih, siat theih menmen lo dingih ruahmi a si. Hi lai fangih a siat ding thu reltu cu, Novah vekih mi aa ih ngai an si rori ding. Hmansehla, Bawi Khrih cun, “Lei le van cu an cemral ding nain ka tongkam cu a cemral dah lo ding.” tiah a ti. (Matthai 24:35). Judah miphun sualnak ruangah Jerusalem parah thinhengnak cu thum a si ih, zum duh lonak le a lungruhnak cun a siatnak ding cu ni a suak theu veldn pelh lo in a thlenter ding a si.DR 14.3

Bawipa cun zawlnei Mikah ih kaa ihsin, “Maw Israel uktu pawl, dingthluk lairelnak a hua ih thil tha kha thil tha loih a cantertu nannih pawl, i ngai hnik uh! Pathian khawpi Jerusalem cu mithahnak le fel lonak parah nan sak rero a si. Khawpi uktu bawi pawlin nawhthuh duhah thu an then; puithiam pawlin sum ngah duhah Daan cabu an hrilhfiah ih, profet pawlin tangka duhah hmailam thu an phuang; cule an zatein, ‘Kan hnenah Bawipa a urn’ an ti theh. (Mikah 3:9-11).DR 15.1

Hibang thu pawl hin Jerusalemih ceng pawlin tha an tiawkzia le an that lo nasat zia cu a langter a si. Pathian Daan thu tla cu a kip a kawiih thlun theh vekah an salaw ih; A Daan pawimawh bikbik cu an bawhse fawn si. Khrihih thianghlimnak le a thinlung fainak cun an thatlonak cu a hun lanter ruangah amah riangri cu an hua ih; an sual ruangih an parih thil tha lo ra thleng hmuahhmuah cu Khrih ruangah tiin an puh theh. Mithianghlim, sualnak a nei lomi a si ti cu an thei tuk ko; hmansehla, an miphun pumpi a him theinakdingah cun amah hi thah a tul a si an ti. Judah hotu pawl cun, “Hiti kan zoh men ring ring a siah cun, mi hmuahhmuahin amah hi an zum ding ih, cutikah Rom acozah thuneitu pawlin kan Bialdnn le kan miphun an siatsuah theh ding a si.” tiah an ti. (Johan 11:48). Khrih hi an thah ahcun miphun cak le pumkhat an si sal thei dingah an ruat ih; an puithiam bawipain miphun pumpi siat theh hnak aiin mi pakhat thih a tha a timi kha an lungkimpi a si.DR 15.2

Cutivekin Judah pawl cun Zion cu thisenin an sak ih, Jerusalem cu diklonaldn an sak a si.(Mikah 3:10). An sualnak pawl cu a zilh theu ruangah Rundamtu Bawipa cu an that ih; hmansehla, tha an tiawk tuk ruangah Pathian duhsak miphunah an salaw lai thiamthiam ih, Bawipa cun an ral pawl hnenin a runsuak mai ding tiin an zum a si. Curuangah zawlnei cun, “Hibangtuk nan si ruangah Zion cu loram vekin leh theh a si ding. Jerusalem khua cu khawropah a cang ding ih, Biakinn umnak tlang cu tupiah a cang ding a si.” tiin a rak sim a si. (Mikah 3:12).DR 15.3

Jesuhin Jerusalem siatding thu a sim hnu kum sawmli lai cu Pathianin Judah le Jerusalem parih a thuthennak cu a thlenter hrih lo. A Fapa thattu le a thuthang a duh lotu pawl parih Pathian thinsau zia hi mak tak a si. Theipi rah suah lo’ timi khal kha Pathianin Judah parih a tawlrel daan ding zohternak a si. Thupek a hun suah tikah cun, “Hau mai aw! Ziangahso leiram tha a ei rero ding?” ti a si. (Luka 13:7). Hmansehla, Pathian thinsau zet cun a hun zuah hrih. Judah mi tampiin Jesuhih nuncan le a hnatuan pawl an theih ngah hrih lo ruangah a si. An faa le pawl tlain thu ngainak caan tha an neih hrih fawn lo ruangah tla a si. An nu le pa pawlin an duh lomi kha ziangvek a si ti an hmu ve hrih lo. A dungthluntu pawl le an tuanpi pawl thu rel ihsin Pathianin an tlunah tleunak a run thlentir ve ding. Thuphuancia a dik zia cu Jesuhih sinak le a dam sung thuhla lawng si loin, a thihnak le thawhsalnak thuhla pawl tla an hrangah theih sian ve a si ding. An nu le pa pawlih mawhnak ruangah an faa le pawl cu mawhter an si lo ih; Hmansehla, an nu le pa pawl ih thil hmuh mi hmuahhmuah hleiah, anmaan an hmuh le an theih betmi tiang an hnong lai thotho a siah cun, an nu le pa pawlih sualnak kha an tawm ve ih, an bawhsiatnak no cu tikhahin a um ve a si.DR 16.1

Jerusalem parah Pathianin thinsaunak a lantir tikah Judah pawl luhlulnak leh lungthlenglonak pawl cu a tifiang sinsin. Jesuhih dungthlun pawl parih an nun siat daan le an huatnak ruangah, zaangfahnak laksawng cu an hnong a si. Cunahcun Pathianin anmah a uapnak cu a hlip ih, Satan le a dungthlun pawl a tembehnak tla cu a phelh thlang ih, Judah pawlin anmah hruaitu dingih an hriilmi rori cun a uk a si. Pathian fa le pawl cun bawi Khrihih thatnak, an thilsual ti caknak hman a nemdai theitu kha an duh lo ih, an thilsual ti caknak sawn cun anmah cu a neh ta a si. Satan cun an thinlung tenum bik le nunse bik cu a hun cawk tho thlang. Thil tha le tha lo khal an thleidang thiam nawn lo ih, thleidang thei ding khal an si nawn lo; tisa caknak le thinhengnak khuahkhirhin an um theh ruangah a si. An nunsiat daan rori tla cu, Satanih minung pawlih tuah ding hrim hrim mi a si. Sungkuaah siseh, mipi lakah siseh, milian bik le te bik siseh, mi hmuahhmuah sungah rinhlelhawknak le halhsikawknak pawl, huatawknak le hekawknak pawl, sosannak le thahawknak pawlin a khat theh. Khawi tawk hmanah himnak a um nawn lo. Rualpi leh sungkua rori hman an kaihawkter duh thlang. Nu le pa pawlin an faa le tla an that ih, faa le khalin nu le pa tla an that fawn. Thuneitu pawlin len anmah le anmah hman an thununawk thei nawn lo ih, an tisa hiarnak an thunun thei lo ruangah an nun a se ngaingai a si. Pathian Fapa an thah theinak dingah Judah pawl cun thu theitu diklo pawl an hmang a si.DR 16.2

Tuah cun thu theitu diklo pawl ruangah an nunnak hrangah tihphan a um zet vethung a si. An thil tuah daan zoh tikah, “Israel pawlih mithianghlim cu kan mithmai ita la hlo uh” tiah reipi sung an rak au dah zo a si. (Isaiah 30:11). Tuah cun an duh vek roriin an tuah thlang. Pathian tihzahnak an nei nawn loih, Satan cu an miphun hruaitu a si thlang a si. Sakhaw lamih hotu pawl le acozah lamih an hotu pawl cu a thu hnuaiah a ret theh thlang a si.DR 17.1

Ziangmaw tawkah cun pawl rem awlo zet tla midang suasam dingah cun an thurualaw theu ih, ziangmaw tawk len anmah le anmah khal an nuaiaw theu ih, zaangfahnak um riai loin an vawaw theu ih, Temple thianghlim khalin an nun tha lo cu a kham thei lo. Pathian betu pawl tla cu biaktheng hmai roriah tla an thawi that aw ih, hmun thianghlim khal cu miruangih tiborhbanin a um theh a si. Hitivek pawl lakih an hruaitu pawl cun, “Jerusalem a siat ding hi phan ding a si lo. Pathian khawpi a si ko ual,” ti tlain an au zawk rero a si. An thazang thatnak dingah zawlnei der pawl kha nawhthuh an pek ih, Pathian runsuahnak cu nghah men khiaukhi ding ti’n an auter a si. Cutiklai hmanah cun Rom ralkap pawl cun Temple cu an kulh thepthep zo a si. Rom ralkap pawlin khawpi cu an luah thluh hnu hmanah an hmelma pawl titlawm dingah Pathianin ziang simaw tin a rawn ti mai dingah an zum thotho lai. Sihmansehla, Israel cun Pathian humhimnak cu a rak hnong zo a si ih, tunah cun himnak zin a awng nawn hrimhrim lo a si. Maw Jerusalem, na va zaangfahthlak ha] A sungih um pawl cu an tualvuakaw zul ih, anmaih kut roriih an thahmi Jerusalem faa le pawl thisen cu khawlakah tla a luang zeizei a si. Cu lai fangah cun an ral pawl khan an hauhruang tla cu su cimin an ralkap thatha tla tampi an thah sak zo a si.DR 17.2

Jerusalem siatnak cu Bawi Jesuhin a rel cia bangin a ra thleng a si. Jesuhin a simcianak, “Mi nan tahnak veldn an lo tah ve ding,“(Matthai 7:2) a timi kha Judah pawl parah a ra thleng a si.DR 17.3

An thihhloh ding theihternak, hminsinnak mak tak tak tla a hung um. Zanlaiah Temple le biaktheng tlun vekah eng an hmu. Nitlaksuarah mero parih raldonak rangleng le doaw ding timtuah awn rupro vek tla an hmu. Zanlaiah hmun thianghlimih rawngbawl rerotu puithiam pawl tlain ziang awn simaw tla an thei ih, lei lung tla a hnin dutdo ih, mi tampi um veldn, “Khai! hitawk ihta tlan suak kung,” an ti. Sak lam saangkapi tla cu thir tlawn tuahmi, rit em em, lungto parih tohmi a si ih, a awn le a khar hmanah pacang kul hrawng lo cun ti theih ci a si lo. A cuih saangka tla cu a zoih tham lo’n amahtein a rak awngaw ring ring theu a si. (Milman, The History of the Jews, Book 13).DR 18.1

Kum sarih sung rori Jerusalem khawlakah hin, mi pakhat hi a tawi vak rero theu ih; khawpi mangbangnak ra thleng dingmi cu a aupi zawk rero theu ih, a sun a zanin, “Khawsak lamih aw, khawthlang lamih aw, vantawdenghih aw, Jerusalem le a Temple siatnak ding aw, mo le a pasal aw, miphun zapi hlohralnak aw,” (Ibid) tiin a au zawk rero theu a si. Hi pa hi a laklen thawnginnah an khum ih, a laklen an thawi ih, zianghman a pawisa cuang lo ih, a au kel ten a au thotho. Mi pawl tlain cam rero kha hai sehla, “Jerusalem thawhpihnak, a sung um pawl thawpihnak” ti roriin a sawn theu. Ral pawlin khua an kulh ih, ral kutih a thih tiangin a au kel ten a au a si.DR 18.2

Jerusalem siatnak ah hin, Khristian cu pakhat hman an thi ve lo. Bawi Jesuh khan a dungthlun pawl kha a sim cia theh ih, a thu lungtu pawl cun hminsin nak thu pawl kha an rak thlingthla ring ring ih, “Sihmansehla ralkap pawlin Jerusalem khua an kulh nan hmuh tikah, a siat theh ding ti thei uh. Cutikah cun Judah ramih a ummi pawl cu tlangah tlan hlo hai seh; a sungih um pawl cun suah san hai seh.” A rak timi kha.(Luka 21:20,21). Cestius -ih ho pawlin Jerusalem cu an hun kulh ngaingai ih, lak theih mai ding vekih a lan laiah, an Idr san sal. An va kulh cihmi pawl khan pek awk men an nap lai hrawngah, a san le vang theih lo’n Cestius cun a ralkap pawl cu a hnuk kir sal theh a si. Lainatnak Pathian cun amaih minung pawl himnakah zin a run awng a si cu. Khristian, a rak thlingthla ring ring tu pawl hnenah hminsinnak cu a hun pek nak a si ih, rundam a duhtu hrangah cun a tu hi caan lungawi um cu a si. Khristian pawl tlan suahnak dingah Pathian cun caan a rak ruat fel cia a si. Cestius le a ralkap pawl kha Judah pawl cun an vun dumthlun ih, an nuaiawk buai lai fangah Khristian pawl cu an tlan suak theh a si. Hinah hin Khristian pawl a rak hnaihnawktu ding Rom ralkap pakhat hman an um riai lo cu teh. An kulh lai fang kha Judah pawlih Deute puai lai fang a si ih, Jerusalemah an um khawm thluh lai fang a si. Hitivekin Khristian pawl cu harsatnak tawng lo’n an suak thei theh a si. Zamrang zetin Jordan raalih Perea ram, Pella khuaah an tlan him ta riai a si.DR 18.3

Cestius le a ralkap pawl Idr sal kha Judah pawlin a vun dum ih, an dung lam ihsin hmakhatah an vun nam ih, an that theh thei ding nan Rom ralkap pawl cu an tal suak thei hram. Judah pawl cu hriam tuar an um lo ih, an ral kaih pawl thawn nuamaw zetin Jerusalem lamah an tlung. Himi an hlawhtlinnak hi an tuarnak ding a si sawn. Rom ralkap pawl kha an thin an tiheng ih, khuaih a um mi pawl parah cun mangbangnak nasa zet a thleng a si.DR 19.1

Titus-in Jerusalem kulhruangpi a hun tuah thawkah khan siatnak tihnungza cu a hung thleng thawk thlang. Khua an kulh lai fang kha Lantak puai an neih lai fang a rak si ih, mipi tarn zet an feh khawm lai a si. Ei ding an ret khawlmi pawl kha ret tha hai sehla cun, khaw sung mi pawl cun caan reipi an ring thei ding nan. Hmansehla pawl khat le pawl khat an halhsikawknak le phuba lak an cah tuk ruangah an tise thluh ih, tu ah cun paam namen lo an tuar thlang a si. Sangvut tehkhawng khat rori hman talent khatin an zuar. Rilrawn cu na an ti zet ih, an savun taikap pawl, kedam pawl, an tangphaw khuhnak savun pawl tiangin an piat rero a si. Mi tarn tak cu khaw leng lamah hram hnah vek hawlin an vak suak ih, mi tarn tak cu ral pawlin an rak kai ih, an sawisa that hai a si. Thih ngamih vak suak, a him pawlih thil rawn tlun pawl tla cu, khawsung mi pawl khan an rak lawn sak theh theu a si. Cun, anmaih hotu pawl tlain, ei ding pawl an thup hmang tiah an mipi rilrawng zet pawl cu an sut rero ih, an hrem rero theu. A dawptu pawl cu rawl nei, thau tha zet an si nan, an duhham tuk ruangih an neih cia bakah neih bet an duh ruangah men a si.DR 19.2

Mi a thawng tampi cu, paam le hri ruangah an thi. Duhdawtawknak a hlo theh ih; pasal hmanin a nupi thil a fir sak ih, nupi khalin a pasal thil a fir ve; nauhak pawlin pitar putar pawl rawl hmawm lai rori tiang an phawrh sak. Zawlnei cun, “Nunauin a sungsuak faa a nghilh thei ding maw?” tiih a suhnak khawpi sung mipi pawlin an leh daan cu, “Tuksumza a si, ka minung hnenih a thlengmi vanduainak cu; Lainatu nu le pawlin rawl aiah an suan hai an sungsuak an fate pawl cu.” ti a si. (Isaiah 49:15, Tahhla 4:10). Cumi lo khal, ahlankhuapi kum zabi 14 tik laiih phuancianak kha a ra thleng thlang a si: “Ziangbangtuldh nunau phun tha le phun u, a len tukah a kein leilung a pal dah lomi a si hmanah cubangtuk thiamthiamin a faate ih sa cu a ei ve ding. A duhdawtmi a pasal le a fanu le a fapa pawl tla a hlawm lo ding. Ral pawlin an khua an kulh tikah cun rawl loin a van a saang tuk ding ih, a neih pekte a fano tla a ei ding ih, amaih suul tiangin a ei ding, cu khal cu zohman hlawm loin a thuptein a ei ding a si.” (Daan. 28:56,57).DR 19.3

Judah pawl cu an pekawk zamrang theinak dingah an hun tihthaih. Mi a peaw duh lo pawl cu an thawi ih, an sawisa ih, khawpi ihsi hmuh banah an khengbet vivo. Nitinte hi vekih an khenbeh ruangah hin, Jehosaphat phaizawl le Kalvari hmun cu thinglamtahin a khat theh ih, feh hman a theih lo a si. Pilat ih hmaiih, “Hi pa thihnaldh thisen cu kanmah le kan tesinfa pawl parah thleng ko seh.” tiih anmah le anmah an camawk kha, tihnung zetin an parah a hung thleng a si. (Matthai 27:25).DR 20.1

Titus cun hibang thil tihnung pawl hi tawptir a duh ih, Jerusalem khal harsat a tuar nak isin runsuah a duh. Hawrkuamih miruang vun hnenhnen a hmuh pawl tla cu rapthlak a ti tuk. Temple hi a atcilh hmang ti khawpin Titus cun Temple sunglawi cu a vun cuan ih, “Lungto pakhat khal kha tham hlah uh,” tiah thu a vun pe. Hi Inn la dingih an caang hlanah hin, Judah hotu pawl kha a rak lem dah ih, “Hi Inn thianghlim hi thisen thawn cun, in tiborhban sak hlah uh maw.” a ti rero. A leng lamah sualdn hmun dangih do aw cu si hai sehla, hi Temple hi Rom ralkap pawl khan tisiat an turn hrimhrim lo. Josephus khal khan a thiam patheihtawpin a hun lem ve theu ih, “Nanmah le nan khawpi le Temple pawl hi a himnak dingah ra peaw mai uh.”tiin. Hmansehla, amah cu an cam ih, minung laldh a ngen saktu neta bik, Temple a himnak dingah thu a rel laiah cun, thalin an sai a si. Judah pawl hin Pathian Fapa ih ngennak khal kha an rak hnong zo ih, tuih a lemih an lem hin a tilungruh sinsin ih, a tawp tiang tan khawh an turn ta sawn a si. Titus khan Temple hi humhim sak turn mengmang kha sehla a hlawhtling lo, amah hnakih mi ropi sawn pakhat khan, “Lungto parih a suangaw lungto hrimhrim a um lo ding,” an rak ti zo!DR 20.2

Judah hotu pawlih luhlulnak le khawpi sungih suahsualnak phunkip an tuahmi cun Rom ralkap pawl cu a tithinheng ih, venthawn um zet thlangin an thei fawn. Ticun Titus cun a ralkap hmuahhmuah thawn Temple cu lak a turn ta a si. Hmansehla, a theih hram ahcun Temple cu tisiat lo ding a ti tento lai. Asinan, a thupek cu a thlun hleih theih nawn lo. Zanah an riahbuk lamih a tlun sungah, Temple ih um Judah pawl khan a leng lamih ummi Rom ralkap pawl cu rinloah an va do ciammam. Cutiih an buai niainiai lai fangah cun Rom ralkap pakhat cun inntepeng awng sungah meisa a hei sep lut ih, pindan sung lam khalen sidar far thingih tuah thehmi a si fawn ih. Hmun thianghlim sehvelih pindan kha a hun alh thum hluahhlo ta a si. Titus le a ralbawi pawl an ra tlan suak ih, meisa cu thelhtir an turn nan zohmanin an ngai nawn lo. An thinheng a tawngkhawng tuk thlang ih, ralkap pawl cun Temple kiangkap pindan pawlah tla cun mei far cu an paih lut hluahhlo thlang ih, an ralnam pawl phawiin, pindanih rak relh khawm pawl cu a vahin an vah ciammam. Temple kailawnah tla cun thisen hi a luanin a luang dutdo a si. An doawk thawmvang lak ihsin, “Ikabod!” (Pathianih sunlawinak cun Israel a tlan san a si) tiin au thawm a hung suak celcel thlang a si.(l Samuel 4:21).DR 21.1

Titus cun a ralkap pawlih thinheng tuk cu kham rual siin a thei lo ih, a ralbawi pawl thawn hmun thianghim cu an ra zoh ih, ropi an ti ngaingai a si. Meisa cun hmun thianghlim cu a thlen hrih lo ruangah run a turn sal ih, mei alh cu kham dingah a ralkap pawl cu thu a hun pe ih, a lalldanghrawl hmangih thupek a suah hmanah, a ralkap pawlin Judah pawl cu an mitkem tuk thlang thawn, an doawknakah an thin a sa tuk thlang thawn, thilri tha zetzet lak ding an hmu thawn, an hotu bik khal an hmaisawng thei nawn ta lo a si. Ralkap pawlin meisa engih an hun zoh tikah sui hlir sui hlirin an tie ser ser zul fawn. Hmun thianghlimah cun sumsaw rothil man tarn siar cawk lo an ret an zum fawn. Ralkap pakhat cun saangka ong ihsin mi hmuh lo sungah meisa a sep lut ih, hmakhatah a pumten a alh vukvi ih, Titus le a dungthlun pawl khal meikhu tuar loah an sip. Ticun Temple cu a kang duaido thlang a si.DR 21.2

Rom ralkap pawl khalin rapthlak an ti nasa. Judah pawl hrangah cun ziang tluldn rapthlak tak kei maw! Temple umnak tlang cu khawlak hmanin a lang thei a si. Tuah cun tlang kaang vekin a tlang pumpiin a alh thlang. Inn pawl tla cu an kaang kai vivo ih, an ciim durdo a si. Inn tiun khuh ih an hmanmi sidar far thing pawl tla cu meisa tleuah meialh veldn a tleu sen hem hem ih; inn luzum suiih an luanmi pawl tla cu kah en vekin an tleu sen hemhem a si. Saangka tlunih inn saang pawl tla cu an alh vutvo ih, meikhu cu dum nguihngawn a khu fawn. A velldmih tlang pawl tla cu a tlet eng hem hem zul. Hmun ihldpah minung pawl cun lungphang ciingin an cuan thepthep zul ih, hauhruang par ihsin le hmun sang deuh umnak ipiangah a cuantu mipi an khat thepthep ih, an hmelah cun beidawnnak le lungngainaldn a khat theh ih, thenkhat cu phuba lak cakin an hacang an rial ih an hrum zawk rero a si. Ralkap pawl a suksoih tlan le au thawm thawn, thenkhat thi ding ai le Ido thawn , meipi alh thum vutvo thawn, a awnin a awn hiamhiam a si. Khat lamah hmun saangih um pawl au le Ido cun tlang cu a khawkter fawn ih, an awn celcel a si. Hauhruang umnak tlang tluanih rum le rak thawm tla cu awn hiamhiamin a um. Rilrawng thi ding pawl tla thei le thei lo’n an ring an hun tunih, an rak rum ve rero fawn.DR 22.1

Temple sungih an sah awknak cu a leng lam ihsi rak zoh hnaldn a nasa. Nunau mipa khal siseh, a tar a zur khal siseh, hel pawl le puithiam pawl khal siseh, tankhawhih rak dotu le zaangfah rak dilih rak kun rero pawl khal siseh, zohman thleidan um lo’n, ralnamin an that theh a si. A thattu hnak hmanin an thahmi pawl cu an tarn sawn. Ralkap pawl cun miruang pawl parah tlan le tliauin an thah theh thluh hlanlo cu an thua rero men thlang a si. (The History of Jews, Book 16).DR 22.2

Temple siat hnu reiloteah cun khua cu ralkap pawl cun an la theh. Judah hotu pawl cun an tanhmun khuarnak hauhruangpi tisiat rual loih nghet cu an tlan san theih ih, Titus cun a va zoh tikah a rak lawng theh zo ih, mak a ti nasa. An hauhruang kulh a that daanzia cu, an hriamnam neihmi sungah hawn tisiat theinak ding hrimhrim a um lo ti a hmuh tikah, “Pathianin ka kutah in pekmi rori a si.” tiah a ti. Khawpi le Temple pawl cu an hrawh se theh. Temple dinnak hmun tla cu leilettuin lei a let vek in an hai let theh. (Jeremiah 26:18). Minung maktaduai khat lai an thi ih; a nung um sun khal salah an hruai theh ih, thenkhat cu Titus-ih Rom khawpi luh tisunglawitu dingah salah an tlun ih; zohtha suahnak hmunah sahrang pawl tla an keutir ih, inn le lo nei lo’n leilung pumpiah an darhdai ta ta a si.DR 22.3

Judah pawl hin anmah temnak ding hri hi anmahin an hruai vek a rak si; anmah khan anmaih tuar sal ding thinhengnak no kha an tikhat a si. An miphun pumpi siat hlohnak le hruai darhih an umnak le hrehumnak an parih ra thleng hi, anmai ci tuh an at a si. Zawlnei cun, “Maw Israel mi pawl, keimahin ka lo siatsuah ding! Zoso a lo hum thei ding? Nan sualnak ruangah nan bah zo ih, nan tlu zo.” tiah a ti. (Hosea 13:9; 14:1). (an tuarnak pawl hi Pathian hremnak an parih thleng vekih lantir turn a si theu). Hitivek hin a si, bumtu cun a hnatuan pawl a zepthup theu. Pathian ngaihthiam- nak le duhdawtbaj cy ab duh eu eu lo ih ruangah, Pathian humhim- nak cu an hnen ihsin anmahin an laktir hrim a si; ticun Satanin a duh vekvek ih a sawisak cu sian sak a si thlang. Jerusalem siatnak thu ih thil rapthlak zet kan hmuhmi pawl hi Satanin a thunun theih- mi pawl a sawisak daan cu fiang ten a lannak a si.DR 23.1

Daihnak le kilhimnak kan co ihruangah hin Bawi Khrih par ah ziang tluldn bat kan nei tarn timi theih ban a si lo. Cu cu Satanih kut sungah a pumten kan tluk luh lonak dingih in Idltu Pathian thiltitheinak a si. Pathian zahngainak le thinsaunak hin misual paih nunsiatnak le siatsuah duhnak cu a kham sak ih ruangah thu ngai lo le lungawinak thiam lo mi pawl hrangah cun lungawinak ding san a um hrih lo. Miin Pathian tiamkam cin a lan lawng ah cun, humhimnak cu lak sak a si theu. Bawhsiatnak ruangah hremnak thlen nghal dingin Pathian cu misual pawl hmaiah a ding lo.; an ci vawrhmi vekvek an seng salnak dingah, zaangfahnak cu amah duh lotu pawl hnenah a kawltir hrih sawn a si. Thu dik duh lonak phunldp, thununnak hmuhsuamnak le maldh ngai lonak, Pathian daan bawhsiatnak hmuahhmuah, tisa hiarnak lamih hmanawknak hmuahhmuah pawl hi a zaten a rah seng sal dingmi ci vawrhnak pawl cu an si. Misualin Pathian Thlarau cu a dodal hrim a si ahcun, a netnakah Thlarauin a feh san ve ih, ticun sual tuah caknak thinlung cu neh thei dingah thazang zianghman a nei nawn lo a si. Satan ihsi a suakmi, halhsiknak le huatawknak ihsi humhimawknak khal a um nawn fawn lo. Pathian zaangfahnak laksawng pekmi ziangih a siar lo tu pawl leh Pathianin zaidam zetih a sawmnak a ngai duh lo mi pawl hrangah, Jerusalem siatnak hi nun simawknak tuksumza le nghetnghai cu a si. Pathianin sual a huat zia le mawhnei pawl cu hrem tengteng ding an si thu cu, hi hnaldh a lan fiannak hi khawiah hman a um lo a si.DR 23.2

Jesuhin Jerusalem parih thuthennak ra thleng ding thu a simmi hin, thil dang ra thlengding khal a kepcih thluh a si. Cuih thil ra um ding ruat tikah, himi hi cu zianghman a si tham lo. Jerusalem cungcangah hin Pathian daan bawhsia ih, a zaangfahnak hnongtu leilung parih siatnak ra thleng dingmi cu kan hmu thei ko. Kum tarn zet sung, bawhsiatnak phunkip ruangih mi pawl thinking mangbangnak cu a nasa zet ih, hun ruah men hmanah tuk a sum ill, mangbangnak a si. Van lam thuneihnak dodal cu, a leh hnu ah a tih nung ngaingai. Hmansehla, tuihnu lam thil ra um ding phuancianakah cun hi hnakih tihnungum kan hmu. Tuih hlanih thil um zo- rei zet sungih buainak nasa zet pawl, ralsanawknak pawl, miphun pumpi timtuah buainak pawl, “Na minung pawlih kedam le thisen hnihmi an hnipuan pawl hmuahhmuah cu meisain ur theh an si ding.” (Isaiah 9:5). Hibang pawl hi cu Pathianin misuaksual pawl hnen ihsi a humhimnak kut a lakkir tikah cun, minung pawl thinhengnak le Satan ih duh zawng, thinhengnak puakkek ding kham a si nawn lo tildh thil tihnung ra um ding thawn cun thim tlak khal a si lo. Cutikah cun, leilungin Satanih thuthennak hnuhma cu tuih hlan hmuahhmuah hnakih fiang sawnin an hmu ding.DR 24.1

Sihmansehla, cutik caan khalah cun, Jerusalem tisiat lai vek thotho khan, a nung um lai pawl hmin khummi hmuahhmuah, “Jerusalemih a tangmi, a nung dingah Pathian ih hriilmi pawl cu mithianghlim tiah koh an si ding.”(Isaiah 4:3). Pathian ih minung pawl cu rundam an si ding. Jesuh Khrih cun, “Cutikah Milai Fapa rat ding theihthiamnak vanah a lang ding; milai Fapa cu vancung mero parin cahnak huham le sunlawinak tumpi thawn a rat kha an hmu ding ih, leilung tiun miphun zakip an tap ding. A ring zetmi tawtawrawt an turn ding ih, leilung Idlliah a vancung mi pawl a thlah ding; van hram khatlam deng ihsin khatlam deng tiangih um mi hriilcia mi pawl a finkhawm ding.” a ti a si.(Matthai 24:30,31). Thuthang Tha a zum duh lo mi pawl cu, Bawipa Jesuhin a ka ih thaw in a tithat ding ih, a tleumi a sunlawinakin a siatsuah ding.” (2 Thesalon 2:8). Hlanlaiih Israel pawl vek bangin, misual pawl cu anmah le anmah an siatsuahaw ding; an bawhsiatnak ruangah an tlu ding. Nunsualih an nun ruangah Pathian thawn an dang dang aw thlang ih, an nuncan khal a tenum ih, sunglawi zetih Bawipaih a ra lan salnak cu anni hrangah cun kanralnak meisa a si thlang ding a si.DR 24.2

Mitin rairing zetin um hai seh; cuti a si loah cun Jesuhih thu rel an theih tul mi thupawimawh ra lang kha an rak ngaihthah pang ding. Bawi Jesuhin Jerusalem siat ding thu a sim laiah khan, cuih caan ra thlen naih tikah hminsinnak a um ding pawl kha a sim theh ih, cubang pawl cu an him theinak dingah a si. Cuti vekin, tu lai khawvel minung pawl hi siatnak ni a ra thlen ding lakah fimkhur zet dingin in zirh a si. Thinhengnak a ra thleng dingmi lakah kan fihlim theinak dingah, a ra thlen naizik zawngih thil um daan pawl cu fiang ten a sim: Jesuh cun, “Ni le thla le arsi pawl parah khin thil danglam zetzet a um ding. Leitlun pumpiah vansaannak a um ding, ziangah tile, tifinriat awn le tilet a tho mi kha an tih ding ih, an thinking a hnawk theh ding.” tiin a ti. (Luka 21:25, Matthai 24:29; Karka 13:24-26; Thuphuan 6:12-17). Hibang a rat salnak anaihzia hminsin nak pawl hi a hmutu pawl cun, “A ra nai thlang ih, saangka Idangah aum thlang ti thei uh.” timi hi ciin ding a si(matthai 24:33). “Cuticun fimkhur zetin um dingin in cah uar bik cu a si (Marka 13:35). Himi thucah a ngaipawimawhtu cu thimin a khuh lo ding. Ralring duh lo tu pawl hrang lawng ah te, “Bawipaih ni cu zanah fifir bangtuldn a ra thleng thutthi ding.” (1 Thesalonika 5:2-5).DR 25.1

J erusalem hlohr alnak thuih J udah pawlin B awi J esuhih thu an bengkhawn lo vekin, tulai minung pawl hin tu lai caan hrangih thucahmi cu an ngaihsak lo ve a si. Ziangtik khalah ra sehla, Pathian a thei lotu pawl hi cu an rin lo laiah “Bawipaih Ni” cun a mancih ding a si. Minung khawsak daan hi a kel ten a feh lai ringring ih, thenkhatin lennak long an dum ih. Sakhaw hruaitu pawl cun khawvel a phuhrukawk thlang daan pawl le a hmasawn cakzia pawl hi an uar ih, an mipi pawl cu himnak a lemin an awi itthat ih, tikcu zanlaiih fifirin rin lo laiih a ruksak vekin, Pathian ngaihsak lo pawl le a zum lo pawl cu siatnak cun a nangcih ding ih, an suak nawn lo ding. (1 Thesalonika 5:3).DR 25.2