Bung 6—John Huss Le Jerome (John Huss and Jerome)

Bohemia ramah AD 800 hrawng ihsin Khristian sakhua cu a rak lut zo. Baibal khal an mai tongin an rak nei zo. Khawmnak khalah an mai tong an hmang zo. Sihmansehla, Pope thuneihnak cu a hung turn vivo ih Pathian thu lamah cun an niam sinsin. Siangpahrang pawl tla mualphoih a rak tuah theutu Pope Gregory VII khan, mipi par ah lu ling a turn vivo. Bull an timi, dan a tuah ih, Bohemia ramah cun khawmnakah Bohemia tong hman cu a khap sak. “Tong theih lomi (Latin) tong hman a si lo iruangah sualnak a phunphun le zumnaldh feh sualnak tla a suak theu. Curuangah Pathian biaknakah tong theih lomi hman hi Ziangkimtithei duh zawng a si.” tiin a ti. (Wylie, b.3, ch. 1). Hitivekih ti hi Rom cun Pathian thu tleunak cu mihter ih, mipi cu thim lakah kharkhum ding a tinak tluk a si. Asinan, Pathianin Kohhran hrangah lamzin dang a tuah sak. Italy le France ram pawl ihsiin Waldens pawl le Albigens pawl lak ihsiin tiduhdah a tuartu mi tampi cu Bohemia ramah an relh zul a si. A langah thu zirh ngam lo kha hai sehla, a thupten hmarngai zetin thu sim hna cu an tuan. Cutivekin, zumnak dik cu a feh vivo a si.DR 80.2

John Huss a um hlanah, Bohemia ramah hin Kohhran borhlawhnak le mipi that lonakah mi hrekkhatin langhnghan in rak zilhhautu an um ve. Cucu mi tampiin an ngai thupiih an thlun sawn. Cucu Puithiam pawlin an tih tikah Thuthang Tha a simtu pawl parah tiduhdahnak an tuar theu. Ram lak le tlangramih a tlan pawl tiangin ralkap pawlin an dumthlun ih, mi tarn nawn an that. A nehhnuah cun Rom biak dan a thlun duhlo cu meisaih ur that ding ti thu an suah. Khristian pawl cun an nun pek an huam ko. Thuthang Tha hin hibang pawl thinlung a neh tikcu a um leh ding tih an beiseizet a si. “Rundamtu zum ruang lawngah rundamnak cu hmuh theih a si” tiih a zirhtu mi pakhat cun a thih zik zawngah cun, “Thu dik hmelma pawl hin tuah cun in neh hrih ko. Sihmansehla, kumkhua cun a si lo ding. Miphun niam ihsiin mi pakhat a ra suak ding ih, hriamnam a keng lo ding. Thuneihnak kha a nei lo ding. Himi hi cu an neh lo ding a si.” tiin a phuang. (Ibid., b.3, ch. 1). Martin Luther cu tuah cun a hla zet lai. Asinan, mi pakhat cu tuah a ding ringring zo. Rom Kohhran a hronak cun ram kip a cawk tho thlang ding.DR 81.1

John Huss cu mifarah le minauta te a si ih. A nauhak lai ihsiin a pain a thih san a si. Anu hi Pathian tihzah mi, ca thiam le Pathian ngaisang zet mi a si ih, cu vek cun a fapa khal hi siter a duh zet a si. Huss cu tlawngah a ret ih, a zirmi a thehin Prague khaw college ah a lut. Mi rethei an si veldn, a nu cun zianghman duat theinak a nei lo. Prague lam cu an nufain an pan ih, an thlen zik zawngah a nu cun Pathian hnenah thilhthiamin thla a cam ih, a fapa hrangah thlawsuah a dil sak. A nuih thlacam mi cu ziang tluldh nasain ha Pathianin a san ding ti a thei ban lo.DR 81.2

Huss cu college a kainak ah a thiam thei nasa. A felin a zaidam ih, rualpi pawl a thiam zet fawn ih, mi lar zet a si. Rom Kohhran minung a si vekin, Kohhranin pe theiih an rel theu mi thlaraulam thlawsuahnak pawl cu hmuh tumih zuam zet mi a si. Vawikhat cu, Jubilee puaiah sual thuphacawinakah a va feh ih, a sum a neih hmuahhmuah cemin sual ngaidamnak hmuh ve tumin mipi lakah lamzin a zawh ve. College a thehin Puithiamah a lut ve thlang. Kar lo teah a hmin a thang ih, Siangpahrang turn bik rorelnak hmunih puithiam hna tuanin a um. Professor sinak a kai lala. Rei loah a kainak University-ah sinak turn bik Rector tiang a tuan thlang. Mi bawm cawpih tlawng kai theu kha, caan rei lo te sungah an ram hrangih mi suan um zet a hung si, Europe ram pumpi tiang a hmin a thang a si.DR 81.3

Huss hin Kohhran tuah that a tumdan hi cu a danglam cuang. Puithiam hna a tuan hnu kum rei nawn hnuah cun Bethlehem Biakinnih thu simtu ah ruat a si. Himi bialdnn rak saktu hin mipi theih thei zawng tongih thu sim hi a ngainat zawng tak a si. Himi hi Rom huat zawng si hman sehla, Bohemia ramah cun an bang cuang lo. Pathian thu hi an thei lo nasa ih, milian pawl tla cu suahsualnak a phunphun tuah an hmang zet. Hibang hi Huss cun na zetin a zilhhau theu ih, Pathian Cabuin nun dan tha a sim vekih nung dingah a zirh hai.DR 82.1

Prague khaw mi mipakhat, Jerome an timi cun England ram ihsiin Wycliife nganmi ca pawl a rak tlun. Jerome hi a nehhnuah cun Huss ih kawppi a hung si. Cutik laiih England lalnu cu, Wycliffe ih zirhnak thluntu nu kha Bohemia ram lai fanu a si ih, amaih bawmnaldn Wycliffe ih ca pawl kha Bohemia ramah tampi zem darh a rak si dah zo. Hibang pawl hi Huss-in a rak siar tikah a lung a lut nasa ih, a ngantu hi cu Khristian dik tak a si ko ding a ti ih, tuah that ding a timi pawl tla cu a lungkimpi zet. Huss cun Rom Kohhran thawn thenawknak lamzin cu ka zawh thawk thlang a si tihkhal cu a theiaw mai lo.DR 82.2

Hi lai hrawngah hin England ram ihsiin mikhual pahnih cu Prague khuaah an ra thleng. Cathiam zet, Thuthang Thaah tleunak ngah zo mi an si ih, himi ram hlapiah hin Thuthang Tha cu karhzaitir dingah an ra a si. Pope laltuknak cu an do ih,Hmansehla thuneitu pawlin an rak kham nan, an rat sannak bik ti cu, an ban san mai duh ce lo. Tuahdan ding lamzin dang an hawl sal thotho. Thu sim thiam zet an si veldn, zuk ngan thiam zet an si fawn. An thil thiam hmangin thu an sim thlang. Mipi suah khawmnak hmun pakhatah cun zuk turn pipi pahnih an ngan. Pakhat cu Bawi Jesuh ih zuk, tangdawr zetih laak par a to lai a si ih, Jerusalem a luh lai zuk a si. (Matthai 21:5). A Dungthlun pawlin bang zet hmel puin, hnipuan tet hruldn, kedam hman hruk lo’n an thlun lai kha a si. A pakhattu cu, mipi pawlin Pope an thlun lai zuk a si. Pope cu hnipuan sunglawi mangkheng hrukin, raang ceimawi parah an toter ih, a hmai lamah tawtawrawt kengtu pawlin hma an hruai, a dung lamah Cardinal pawl le Bishop pawlin hnipuan ropi zetzet hruhin an thlun lai zuk a si.DR 82.3

Himi zuk sermon hin mipi pawl ih lung a phangter zet. Cumi zuk zoh dingin mipi pawl an feh ciamco. Zo khalin a san cu an theithiam theh. Bawi Khrih ih siahhlawhih a saalawtu Pope titirawk dan le porhawk dan, le Bawi Khrih ih tangdawrnak le hnuaiphahawk dan zia cun mipi pawl thinking cu a sun tlang a si. Ticun, Prague khawpi cu a buai celcel thlang. Mi khual pawl khal cun tlan hloh thain an thei ih, an feh san. An thil zirhmi lawngte zohmanin an nghilh dah lo. Huss khalin hi zuk hi a hmu ve ih, a thinking a tham zet a si. Pathian Cabu le Wycliffe ih canganmi pawl kha ngunngaih zetih zir a turn ve thlang. Wycliffe ih thil rawt suahmi hmuahhmuah cu a zaten a lungkimpi hrih lo nan, Pope le a hnatuantu pawl um dan cu fiang zetin a thei ve thlang. An porhawknak pawl, an duhhamnak pawl le an thatlonak pawl cu a sim uar ve sinsin thlang a si.DR 83.1

Thuthang Tha cun Bohemia ihsiin Germany ram tiang a thleng lohli. Prague tlawng hmunpiah dokalhawknak a hung um laiah khan, Germany ram ihsi tlawng kaiih ra, tlawngta pawl cu anmaih ram lamah an kiir sal. Mi tarn nawn cu Huss in a rak zirh man ih, Thuthang Tha cu an ram lamah an va thehdarh ve a si.DR 83.2

Prague khua ih thil um dan pawl cu Rom a va thleng ih, Huss khal Pope hmaiah vafeh dingin an ko. A feh a siah cun thih a si mai. Bohemia lal le lalnu, le an tlawng hmunpiih mi pawl le lal upa pawl le an ram milian pawl cun amah feh lo’n a aiawh feh siang dingah an dil pi. An dilnak cu Pope cun ziangah a rak siar lo ih hleiah, Huss cu mawh neihtirnak le Prague khaw pumpiah tuahthatnak lam thu rel a khap saknak thu a suah sawn a si.DR 83.3

Hiti vek thusuah hi, cu tik laiah cun an tih zetmi a si. An camsiatnak thuhla pawl an hun sam tikah cun mi a rap thei ngaingai. Puithiam pawlin len Pope cu Pathian aiawhtu, van le hremhmun tawh kawltu, a duh vekih pumsa le thlarau parih thunei thei ah an ret fawn si. Hitivek hrem tuar pawl hrangah van saangka cu khar a si ih, Pope-in a thusuahmi a hnukldr sal lo a siah cun mithi tiangin hmun nuam ihsi dumsuak thei ding ah an mat a si. Himi hremnak tuar an um tikah cun, an hrangah bialdnn khar a si ih, mithi cu biakinn lengah an khawm pi thei fang ih, an ruak hman thlanmualah phum sian a si lo ih, horkuam ah a hnuh in an hnukih an hlon men theu a si. Hiti vek hin mipi thinking cu an ralrapter theu.DR 83.4

Prague khawpi cu a buai celcel thlang. Mi tampi in cun Huss cu an mawhsiat ve ih, hibang buainak hi amah ruangah a si, kaihih Pope kutah pek men ding a si an ti. Buainak a reh theinakdingah Huss cu amaih khaw lam panin a tlung. Prague khuaih a hawipi pawl hnenah hitin ca a kuat: “Nan hnen ihsiin ka feh suah hi Bawi Jesuh ih tidan a si. Hitivek thinking dik lo neitu pawl hin catuan hremhmun ih an feh lo hramhramnak dingah le mi tha pawl hrangah tiduhdahnak thlentu ka si lonak dingah a si. Cu hleiah, puithiam pawl hin nan lakah Pathian thu dik rel hi an khap rei tuk ding ti ka phan ruangah a si fawn. Pathian thu dik ihsi hnukkiir salawding ka si hrimhrim lo. Cuih thu dik ruangah cun Pathian bomnakin thih khal ka huam simaw.”tiin. (Bonnechose, TheReformers Before the Reformation, vol. 1, p.87). Huss cun cawl lo’n ram kipah mi tampi hnenah a thu cu a sim thotho. Pope-in a khapnak cu Thuthang Tha karhnak a si sawn. “Thutak cu kan dodal lo ding. A tanpi lawng kan tanpi thei,” (2 Korin 13:8).DR 84.1

Hi tikcu ah hin Huss ih thinking cu a buai zet. Kohhran hin amah cu hlonhloh turn khal hai sehla, Kohhran thuneihnak cu a pawmpi lai. A hrangah cun Rom Kohhran cu Bawi Khrih ih mo a si lai. Huss hin a domi bik cu, Kohhran relbawlawk dan si lo’n, thuneihnak dik lo zetih a hmannak hi a si. Himi thuhla ah hin amaih ruahnak le a siatha theihnak cu a kalhaw nasa. Thuneihnak cu a zum vekih dik lo thei lo a siah cun, ziangruangah ha zum loh a turn? Zum ding len sual a si ti a thei fawn. Kohhran thil tisual thei lo pawm cu ziangah so sual a si? Hi thil khawruah harza hi a cing felaw thei lo ih, a ruahnak harter biktu a si. A ruahnak ih dikbik siih a theihmi cu: Rundamtu hi leilungih a nun laiih thil um danpawl kha a hung lang salih, Kohhran puithiam pawl hi an khawlo theh ih, an thuneihnak kha daan lo vekin an hmang theu a si. Himi a ruah dan hi cu amaih thinking lamzin a si ih, mi dang hrangah cun anmaih ruahthiamnak hmang ve thluh dingah a ret. A umzia cu; Kohhran hin puithiam hmangin thu a simmi si lo’n, Pathianin Baibal hmangin thu a simmi hi fehsual lonak ih lamhruaitu a si.” (Wylie, b.3, ch.2).DR 84.2

Prague khawpi buainak cu a hung dem deuh thlang tikah, Huss khal cu Bethlehem Biakinn chapelah a ra kiir sal ih, tui hlan hnakih nasa sawn le thahnemngai sawnih Pathian thu sim a turn a si. A hmelma pawl hi an caldn an nasa zet ko, a si nan, lalnu le a khawnbawl pawl mi tha tampi cu amaih hawipi tha an si ih, mipi tarn zetin amah cu an rak tan ve fawn a si. A thu zirh a thianghlim zia pawl le amaih nun a thianghlim zia pawl cu, Rom minung pawl ih thu zirhmi a niam zia le an duhhamnak le an borhlawhnak pawl thawih thim tikah, Huss lam tantu si cu mi tarn takin an cak sawn a si.DR 85.1

Tu khalah Huss hin amah bawmtu ding minung zohman a nei hrih lo. Hmansehla, England ramih Wycliffe zirhnak rak pawm tu, Jerome khan a bawm ve thlang. Hi tei pahnih hi an thih tiang in an thenaw lo ding ti khawpin an nun hi a sih aw. Jerome cu pa fim zet, thu sim thiam, zir kau mi, le mi hip thei zet a si . Asinan, thinking pacannak lamah le hohanak lamah cun Huss cu a tluk deuh lo. Huss hi cu miphawklek lo, thinking nghet neiih thil ruat ta mi a si ih, Jerome hi cu thil ti rumro mai mi a si. Huss ih that dan zia a theih iruangah a thu a el dah lo. An pahnihih an kopawk ruangah hin, Kohhran tuahthatnak lam kha a feh cak zet a si.DR 85.2

Pathian tleunak cun himi teih pahnih thinlungah eng nasa zet a pek ih. Rom dik lonak khal fiang zetin an hmu thei ih, hmansehla, Pathianin leilungah a pek ding tleunak hmuahhmuah cu an ngah hrih lo. Himitei pahnih hmangin Pathian cun Rom zirhnak thim lak ihsiin mipi pawl cu a thursuak rero ding a si. Asinan, harsatnak tampi pahtlang ding an nei lai ih, kal khat tete’n, an tuan tawk tein a hruai vivo ih, tleunak hmuahhmuah cu vawilekhatah hmu theh ding ti cu a si lo. Cutivekih pek an si nak cu, thimsungih rei pi umih, ni engah hmakhatteih va suak vekin an mit a vaiin an buai ding a si. Curuangah hruaitu pawl hnenah cun mipi pawl theithiam ding fangin a tawk tetein tleunak cu a pe theu. Hnatuantu rinum zetzet an hung suak lai ding ih, mipi pawl cu tuahthatnak lamkaupi ah an fehpi vivo thei ding a si.DR 85.3

Ticun Kohhranah cun thenawknak cu a hung um ih, Tuah cun Pope si dingah mi pathumin an cuhaw ih, an nghirngho awknak cun Khristian khawvel cu a tise nasa. Tongsia ih camawk long duhtawk loin hriamnam tiang an len thlang. Ralthuam le ralkap neih tam an zuamaw ciamco a si. Sumpai an hawl nasa ih, himi hrangah hin mi thil pek pawl, hnatuannak hmun le Kohhran inn le lo pawl tla an zuar hluahhlo men. Puithiam pawl khalin an tlunih an hotu pawl ti dan cu an rak zir ve ih, an khingpi donakah biakinn bungrua pawl tla cu an rak zuar thup a si. Kohhran hrangah kan ti tihmansehla, thil ten um an tuahmi hi Huss cun dimdoi lo zetin a rak riat ve; mipi pawlin len an harsatnak hmuahhmuah cu Rom Kohhran ruangah a si tiin an rak mawhsiat ve a si.DR 85.4

Prague khawpiah cun tualvuakawknak a ra um sal dengdeng. Hlanlai bangin, Pathian rawngbawltu cu “Israel buaitirtu” tiah an puh (1 Siangpahrang 18:17). Khawpi cu khapnak hnuaiah a um sal. Huss khal an khaw lamah a tlung sal. Bethlehem Chapel ihsi hmarngai zetih a thu sim pawl tla a tawp ve hrih ding a si. Thu dik hrangah a nunnak a cem hlanah Khristian ram hmuahhmuahah kau sawnin thu a sim lai ding a si.DR 86.1

Europe ram buainak pawl cinfelnakah, Constance khuaah rorelnak General Council khawmpi cu koh a tul thlang a si. Hi rorelnak hi Siangpahrang Sigismund ih thupekin Pope John XXIII timi, Pope khingawtu pawl laldh pakhatin a kohmi a si. Pope John cun hi rorelnak hi a duh lo zet. A nuncan le a thil timi pawl zohfiang a dawl lo ding ti a thei ruangah a si. Cu laiih Kohhran nun le Bishop pawl ih nungcang pawl khalin zohfiang dawl lo hlir an si ih, sihmansehla, Siangpahrang ih thu an el ngam fawn lo.DR 86.2

Hi council khawmpiin a tumtah bikmi cu Kohhran thenawknak cin fel le a dik lonak thianfai a si. Himi Council hmaiah ding dingah Pope pahnih aiawh koh a si. Zum dan thar a tuahtu John Huss tla koh a si ve thiamthiam. Pope pahnih pawl cun an nunnak him thei dingah an zum awlo ih, curaungah an aiawh an fial a si. Pope John cu Council hotu si khal sehla, tih cingin a ra. Siangpahrang Sigismund hin a bannak ding phiarin a zum ih, Pope lallukhuh a hminsiattirnak le Pope ah hriil a si theinak dingih thil tha lo a tuahmi pawl kha amai parah a ra tla ding ti a phang fawn a si. A lamtang pawl cun an thlun. Khawpi sungin Kohhran milian le mipi tam zetin an rak hmuak. Roreltu upa pawlin a lu tlunah puan an zar ih, an rak phen a si. A lamtang pawl ih hnipuan sunglawi dan tla cun mipi pawl a neh zet a si.DR 86.3

Cutik lai fangah cun mikhual pakhat cu Constance khawhnar a ra thleng. Cu cu Huss a si. Huss hin a hmaiih thil tihnung ummi cu a theithiam ko. Hi tawk ihsi cun a hoipi pawlih an thlun cu rem a ti nawn lo. Kan tongaw nawn zik lo ti thinking a pu a si hmang, amah longin a feh thlang ih, ur thahawknak meipi lam pan vekin a ruat aw. Bohemia lal le Siangpahrang Sigismund hnen ihsin Idlhimnak thukam cu a ngah. Sihmansehla, thi dingah a tim a tuahaw cia ringring a si.DR 87.1

Prague khuaih a rualpi pawl hnenah ca a kuatmi cu: “U le nau pawl, Siangpahrang hnenin kilhimnak ka hmuh hnu in, ka hmelma pawl tong dingah ka feh ding a si. Ziangkim tithei ka Pathian kutah ka ap aw zo; nan thlacamnak khal a ngai ding ti ka zum ih, ka hmelma pawl ka el neh theinak dingah fimnak cu ka kaa sungah a ret ti ka zum. Amaih thu dikah kan din ngheh theinak dingah le, sual forhnak pawl, thawktlak le a tulah cun thih tiangin ka hmasawn theinak dingah Thlarau Thianghlim cu in pe a si. Bawi Khrih cun a duhdawt mi pawl hrang ah a tuar ih, kei khal rundamih kan um theinak dingah, thinsau zetih ka tuar theinak dingah zohthim ding in pek mi a si ruangah, a danglam ding maw si? Anih cu Pathian a si ih, kannih cu a sersiammi kan si ih; anih cu Bawipa a si ih, kannih cu a siahhlawh kan si ih, anih cu leilung Lu bik a si ih, kannih cu mi tlaktlai lo kan si ih; Cuti cingin kan hrangah a tuar a si si! Tuarnak hi thianghlimnak a si ah cun, ziangahso kan tuar loh ding? Curuangah u le nau pawl, ka thihnak hi a mai sunlawinak ding a siah cun zamrangih ka thih theinakdingah thlacam uh; ka tuarding cu tih loih ka tuar theinak dingah thlaza in cam sak uh. Hmansehla, nan hnenah ka ra Idir sal a tha sawn ding a siah cun, sualnak pakhat hman kawpkai umloih ka ra Idirsal theinak ding ah le, ka u le nau pawl hnenah zohthim tlak thil tha ka tanta theinak dingah le, Thuthang Tha cu pakhat te hman hrelh loih ka phuansuah theinak dingah, Pathian hnenah thla kan cam pei. Prague khuaah hin ka hmel nan hmu nawn lo khal a si thei men; sihmansehla Pathian ziangkim titheitu cun nan hnen ka feh a siang a siah cun, a daan ngainatnak le theihnakah cun thinlung fek zetin hmai lam kan pan tlang vivo pei.” (Bonnechose, vol.l, pp.147, 148).DR 87.2

A cakuat pakhat cu Thuthang Tha thurin lamih a letaw mi puithiam pakhat hnenih a kuatmi a si ih, cunah cun amaih dik lonak thuhla cu phahniamaw zetin a ngan; “Hnipuan tha ngaina, zianghman lo men uarih caan tampi hmangtu,” tiin a ti aw. A zilhnak thuhla cu hitin a ngan bet vivo; “Pathian sunglawinak le thlarau rundamnaldn na thinking cu rak khat hram seh, leilung thil neih lamah cun si lo’n. Na thinking si loin na inn sung ceimawinak lam kha fimkhur aw; cubang pawl hmuahhmuah hnakin na thlarau lam thanlennak lamah na ruahnak pe aw. Sakhaw mi zetin um aw la, mi zonzai hnenah tangdawrin um aw, pum puarnak menah tlakral awlo ding a si. Na nun dan pawl na tuah that loih, thil tha lo lakah na supawk loah cun, keimah vekin nun simnak na tong ding a si. Ka thurin pawl na thei ko. Na nauhak lai ihsin ka zirhnak na co zo, curuangah thu tampi ngan a tul lo. Bawipaih saalin ka lo dil a si, thil tha lo ti ka hman ruang ah, in tluktertu, nang khalin na theihmi kha, rak cing ve nawn hlah law.” A cangan leng lamah cun, “Ka thi ti fiang ten na theih hlan lo cu, hi ca hi awng lo dingah ka lo dil.” tiin a ngan. (Ibid., vol.l, pp.148, 149) .DR 88.1

A fehnak hmun kipah Huss cun a zirhmi thu pawl a thlen hlat dan a va hmu vivo ih, mi khalin amah tha an pek dan khal a va hmu. Mipi tarn zet amah hmuh duh rori ah an ra feh khawm theu ih, khaw hrekkhatah cun khaw upa pawlin zin tluanin an kil theu.DR 88.2

Constance khua cu a va thleng ih, an duh dandanin um an sian sak. Siangpahrang hleiah Pope humhimnak tiang a ngah. Hmansehla kilhimnak thukam cu bawhsiain Pope le Cardinal pawl thupekin an kai ih, thawnginah an khum. A nehhnuah cun Rhine tiva pawn lamih thawnginnah an kuatsal ih, cunah cun thawng a tla a si. Pope khalin a hrawkhrawlnak cu a hlawkpi lo. Huss ih thawngtlaknak ah cun thawng a tla ve a si. (Ibid., vol.l, p.247). Uire nak le rel tha lo thilsual borhhlawh zet a tuah mi pawl a hung lang theh. Council cun a lallukhuh cu an Ion sak ih, thawnginnah an khum. Pope dang pahnih khal cu an bantir ih, Pope thar an hriil.DR 88.3

Huss in puithiam pawl a relsiatnak hnakih nasain Pope pawl khal an rak sual a si cu. Curuangih tuahthat a rawtmi kha a si. Hmansehla,Pope mualphotertu Council cun Huss khal cu tisiat a turn ve thiamthiam. Huss kha thawnginnah an khum kha Bohemia ram mipi pawl an lung a awi lo. Mi lian tampi pawl khan Council ah cun ca an kuat ih, an duh dan a si lo thu an thlen. Siangpahrang khalin a thu an bawhpelh thuhlaah a lung a awi lo ve ih, Huss ih thuhla an relnak khal a dodal a si. Khatlamah, Huss ih hmelma pawl len an ngawltawt thlang ve si. Siangpahrang cu hrophah le fak phahin an nawr. Siangpahrang hnenih sin humhimnak thu cu hmu kha sehla, hi vek mi fehsual simaw, fehsual veldh zummi simaw parah thukam hlen hi a mamawh fahran lo ti zawngin an ti. (History of the Council ofConatance vol. 1 ,,p.516). A netnakah an hlawhtling ta a si.DR 89.1

A thawng tlaknak le a dam lonak ruangah Huss cu a cak lo zet ih, thawnginn thim le daam rimsia thawn, a thi dengdeng. A netnakah cun Huss cu Council hmaiah an run hruai. Thirhri khih cingin a humhimnak tiamtu Siangpahrang hmai roriah a va ding. A thu an rel sung hmuahhmuah cu thu dikah dingin thu a sim. Acozah le Kohhran milian pawl hmai khalah puithiam pawl a demnak thu cu a rel lai thiamthiam. A thurin pawknghet maw thih ha a duh ti an hriilter tikah thih cu a hriil sawn.DR 89.2

Pathian thatnak cun a um pi ih, a thuhla an rel lai khalah van lam hnangamnakin a khat a si. A rualpi pakhat hnenih a ca khuat ah,” Hi ca hi thawng inn ihsi ka ngan a si. Ka kut pawl cu thirhri ih khih a si ih, thaisunah hin ka hrangih thih tiang hremnak cu ka parah a rat ka zum. Bawi Jesuh ih bomnakin nun tharih hnangamnak hmunah kan tonawk tikah cun Pathian zaangfahnak a nasat dan cu kan hmu lai ding. Mangbangnak le tukfawrhnak laldh in bomnak a nasat zia pawl thawn.” tiin a ngan. (Bonnechose, vol. 1, p67).DR 89.3

Thawng inn sung ihsiin sakhaw dikin nehnak a ngah tikcu cu a beisei ringring. A maangah cun Prague khawpi biak inn, thuthang tha a rel theunakah a rak Idir ih, biak inn pharih Bawi Jesuh zuk cu Pope le puithiam pawlin an rak thiat hlo ih, hi maang hin a riah a seter nasa. Hmansehla, a thaizanih a maangah cun, zuk cu mi tampiin rawng mawi a phunphunin an rak cei sal ih, an rak kulh thepthep. An ngan thehah cun mipi pawl cun, “Tuah cun Pope le Bishop pawl ra khal sehla an siat thei nawn lo ding,” tiin an au kha a hmu. A maang a sim tikah, “Bawi Khrih ih zuk cu siatbal a si nawn lo ding ka ti a si. Siatter an duh ih, sihmansehla amah hnakih thusim thiamtu thatha pawlin mi thinlungah cun an ngan tha sinsin ding a si.” tiin a rel theu. (D’ Aubigne, b. 1, ch.) DR 89.4

Huss cu rorelnakah an run hruai sal ih, himi hi rorelnakah a din neta bik turn a si thlang ding a si.Cutawkih um pawl cu an menmen lo, siangpahrang thawn, lai laicin pawl thawn, an palai pawl thawn, Cardinal member pawl thawn, Bishop, puithiam le a hmutu mipi pawl thawn an um thepthep. Khristian ram kip ihsiin hlanawknak hmaisa bik cu zoh dingah an ra. Himi hi mai siatha theihnak ihsi sakhaw zalennak neih theinak dingih hlanawknak hmaisa bik cu a si.DR 90.1

A thu kaihmi kha thlah dingih an hun ti tikah cun a duh cuang lo. Amah humhim dingih thukamtu, thuphan per, an siangpahrang ih mithmai cu a hei zoh kelkel ih, “Vantlang mipi humhimnak le siangpahrang humhimnak kut sungih um cu a hnangam thlak zia rinsanin, hi Council hmaiah hin keimaih duh thu ih ra ka si.” tiin a ti. (Bonnechose, vol.2, p.84). Mipi cun siangpahrang mithmai cu an rak zoh thepthep ih, siangpahrang Sigismund ih mithmai cu a sen theh. Thi dingah thu an then ih, mualphohnak an tuah thawk. Bishop pawlin puithiam hnipuan an hruktir ih, cutikah cun, Huss cun, “Kan Bawi Jesuh khal Heroda khan Pilat hnen a fehtir sal tikah, elsennak kawr var an hruktir kha maw,” tiin a ti. (Ibid.vel. 1, p.86). A thurin cu sawhsawn dingin an nawr lai thotho. Anih cun mipi lam a hawi ih, ‘Ziang hmel neiin ha vanram cu ka zoh ding? Thuthang Tha ka simmi ngaitu mipi hmuahhmuah mithmai zozai cu ziangtin ha ka zoh ding? Ka thu cu ka sawhsawn lamlam lo ding. Hi pumsa rethei zet, thi dingih ruatmi hnakin an thlarau rundamnak cu ka ngai thupi sawn,” tiin a ti. A hnipuan hruk cu a sang sangin an hlih sak ih, ansia an lawh phahphah fawn. A netnakah cahnahih tuahmi lukhuh var an khumter ih,khawse lem an zuk ih, “Hruai sualtu lalpa” tiin an ngan. Huss cun, ” Bawipa Jesuh, ka hrangah hling lukhuh na khuh ih, himi lukhuh ningzahnak hi na hminin lungawi ten ka khum ko ding.” a ti.DR 90.2

Cutiih an cei theh cun, Bishop cun, “Tuah cun na thlarau cu Satan kutah kan kawltir thlang,’ tiin a ti. Huss vethung cun van lam zoh cingin, “Bawipa Jesuh, na kut sungah ka thlarau ka lo kawltir, in rundamtu na si.” tiah a ti.(Wylie, b.3, ch.7)DR 91.1

Ticun hrem dingah hotu pawl kutah an pe ih, thihtirnak ding hmun lam an pan pi thlang. A thluntu pawl cu hriamnam keng mi tampi pawl, puithiam pawl, Bishop pawl an hnipuan ropi zet zet ih thuamaw pawl an si ih, Constance khua ih mipi hmuahhmuah thawn, tarn tak an si. Thingah an tembet ih, meisaih an ur hlanah cun, “Na dik lonak hi hnuk kiir awla, rundamaw mai aw,” tiin an ti rero nan. Huss cun, “Ziang dik lonak ha ka sawhsawn dingmi cu? Thil sual zianghman ka tuah lo a si ti ka theiaw a si. Ka simmi le ka thu nganmi pawl cu sual ihsi rundamnak thu a si. Cumi theihpitu dingah cun Pathian ka ko. Curuangah ka thu sim mi le ka ca nganmi pawl cu thu dik a si ti lungawinak thawn ka thisen hin a nemnghet a si,” a ti. (Ibid., b.3, ch.7). Meisa alhin a hun tuam tikah cun, “Jesuh, David Fapa, ka parah zahngai hram,” timi hla a sak ih, a aw neih cem tiangin a sak vivo a si.DR 91.2

A hmelma pawl rori hmanin a ralthat dan cu an mang a bang nasa. Mi pakhat, Pope minung dik tak cun, Huss a martarnak le a nehhnu ih martar ve Jerome ih thuhla a simmi cu: “An caan tawp a thlen hmanah an tih hrimhrim lo ih, mo puai ruai kilnakah feh ding veldn meisa ih urding khalin an man ringring a si. A natdan len an rel fawn lo. Meisa alhin a kang lai fangah hla sak an thawk ve ih, meipi sa khalin an hla sak a kham thei cuang lo,“. (Ibid., b.3, ch.7).DR 91.3

Huss-ih pumsa cu meisain an urkang ih, a vutcam le a umnak lei cu an rut ih, Rhine tivaah an hlawn ih, tifinriat lamah a fen liam. A tiduhdahtu pawl khan a thu simmi pawl kha an nawk ral theh hmang an ti pang pei. A vutcam tifinriatin a fen pawl cu leilung ram kipih Thuthang Tha thlaici vawrh vek a si sawn ti an thei lo.Ram tampi khalah theihpitu pawl tampi an suak lai ding ti tla an thei fawn lo.DR 91.4

Constance khaw rorelnak zungpi sungih aw khawk cu thangthar hung um vivo ding pawl tiangin an thei vivo ding a si. Huss cu a um nawn lo. Thu dik a simmi lawng te a hlo dah nawn lo ding. A zumnak le a tuarnak zohthim ding in pekmi hin, sawisakawknak le thihnak tiang thleng khal seh la thu dik hrangih ding nghet dingah mipi siar cawk lo tha inpe a si. An ur thatmi hin Rom pawl nunsiat khat zia cu leilung a theihtir a si. Thu dik huatu pawl cun, an theih lo sungah thu dik thehdarhnak an bom sawn riangri a rak si.DR 91.5

Constance khuaah cun urthatawknak ding thing cu an phun sal lala. Theihpitu dang, mi pakhat ih thisen cun thu dik cu a phuang lehsal ding a si . Jerome khan Huss cu rorelnak hmun a feh zik tumih a hei thlah laiah khan, an thenawk zik zawngah Huss cun raltha le fek zetih um dingah a fuih ih, tihphanumih ka um ahcun in rak run zang pei a ti. Huss kha thawnginn a tang ti a theih vete khan a thutiammi kha tuahsuak rori tumin a rualpi pakhat cu hruaiin Constance khaw lam cu an pan. An va thlen tikah cun Huss cu runsuah ding rual a rak si nawn lo ih hleiah, amah hman kha kaih dingih vatarhaw vek a si. Khawpi sung ihsin a tlan suak ih, hmansehla ralkap pawlin lamlakah an rak kai ih, kawl bun cingin khawpi lamah an hruai kiir sal. Thurelnak hmunih a va thlen hmaisak bik nakah cun, amah an heknak thu pawl leh,“Meisaih ur ding” tiin an auh ciammam a si.(Bonnechose, vol. 1, p,234). Thawngah an khum ih, thirhri in an hr eng ih, a taksa khalin a tuar nasa ih, tidai le sang long an pe. Caan rei nawn a tan hnuah cun, a har tuk ruangah a tuar lo ih, tihphan umin a na thlang. A hmelma pawl cun hrem lo’n a rak thi pang ding ti an phang ill, reilote sung nuam deuhin an ret. Hmansehla thawngah cun kum khat lai a tang thiamthiam.DR 92.1

Huss kha thi hmansehla, Rom pawl duh veldn thil cu a um cuang riai lo. Humhimnak ding thu kha an bawhsiat ih ruangah mipi pawl lungawi lonak kha a sosang zet ih, Jerome khal cu ur that lo’n a thu kha zukter dingah Council cun a turn leh sawn a si. Thurelnak hmunah cun an run hruai ih, a thurin pawl phatih suah maw a duh, meisa ih ur that ti an hriiltir. Thawng innih a tan tantir laiih a hrehum dan ruah ahcun, thih cu hriil sawn men awm tak a si. Tuah cun, damlonak ruangih a cah lo nak thawn, a thawng tlaknak hrehum zia thawn, thinharnak a tuar thawn, rualpi zohman hmuh ding um lo thawn, Huss ih thihnak ruangah a lungphannak thawn, Council thu veldh um cu a lungkim men thlang. Catholic pawl zum dan vekih um dingah thu a tiam awsal. Wycliffe le Huss pawlih thurin, rorelnakin a hlonmi pawl tla cu a lungldm pi sal. Hi vek si khal sehla, an zirhmi ‘thu dik thianghlim’ hi cu nung ringring ding a si ko.(Ibid., vol. 1, p. 141).DR 92.2

Hi vek caan remcangah hin Jerome cun a siatha theihnak cu hupbetin, a thil tuar ding cu pumpelh a turn sawn a si. Hmansehla, thawngin a um laiah a hun ruahsal ih, a thil tuahmi cu fiang zetin a hmu thlang. Huss ih ralthat daan le a rinum daan pawl tla a vun ruatsal ih, a nihin len a phatsan fawn. A Bawipai rawngbawl dingih a thukam pawl tla cu a hun ruat suak sal ih, a nih cun ka hrangah thinglamtahah a tuar ta kha a si. A phat hlanah kha cun a tuarnak pawl, Pathian duhsaldh um ti a theihawknak pawl tlain a hna a ngam ter ngai ngai ih, tuah cun siirawknak le rinhlelhnakin a thinlung cu a hrehumter ngai ngai a si. Rom thawih remawk ngai ngai ding ahcun, phatsan ding thil dang tla a nei lai ti a thei aw fawn. Tuih a lamzin hi a thlun vivo ding a siah cun a dungsip hlenta ding a si. Tuah cun tumtah nghet zet a nei thlang: “Caan malte sung tuarnak pumpelh dingah a Bawipa cu a phat nawn lo ding” tiin.DR 93.1

Thuthennak hmaiah cun a ding sal. Thuthentu pawl kutah a pekawknak kha thuthentu pawlin an duhdawk hrih lo. Huss ih thisen suahnak veldh suahtir kha an hiar zet a si. Thu dik hmuah hmuah kha a hlon theh tik lawngah Jerome cun a nun a humhim thei ding a si. Hmansehla, a zumnak cu a thlah duh lo ih, a unau pa martar-ih a rak thi zomi cu meipi tiangin thlun a turn thlang a si. Curuangah a phatsannak hmuah hmuah kha pawi a ti tuk ih, a siraw sal ih, thi mai thei a si ruangah a thiamnak thu relnak dingah caan a dil zawk rero. A thu simmi cun mi thinlung a neh zet ding ti an theih tikah, Bishop pawl cun, “In lehkirsal nak cu kan lo heknak thu pawl hi a dik ti le dik lo ti lawngin a si pei.”tiah an ti. Jerome cun cuti tukih tong euhseuh cu a ngai thei nawn lo ih: “Ni 340 sung thawnginn thim lakah in khum zo ih, hnawmhnawk le thawmvang nasa lakah le rimse lakah ka pawihaimi zianghman in pe lo’n in ret ih, tuah nan hmaiah ding dingah in hruaisuak leh ih, ka hmelma pawl ih tongmi lawnglawng nan ngai ih, ka tongmi in ngai ve lo ding maw? Mifim ngai nan siah cun, khawvel tleu nan siah cun, thuthennak dik lo tuahin sualah lut hlah uh. Kei hi cu nungdamih rel tlak kha ka si nawn lo, ka nunnak hi cu zianghmanah ka siar nawn lo; dik lo zetin rorel hlah uh tiih ka lo sim tikah hin, keimai hrang lawngih rel ka si lo, nanmai hrang ka lo ruah sawn ruangah a si,“tiin a ti. (Ibid., vol2.pp.146, 147).DR 93.2

A dilnak cu an siansak hram ih. A thuhla reltu ding pawl hmaiah cun thilhthiamin thla a cam; A thu sim le a ruahnak pawl cu Thlarau Thianghlimih lam hruainak le Bawipa mualpholo dingah thu dik dodalnak lam hrimhrim sal lo dingin Pathian hnenah a dil. Bawi Jesuhin a Dunghtlun pawl hnenah a thukammi: “Keimaih ruangah hotu pawl le bawi pawl hmaiah anmah le Jentail pawl theihtirnak dingah an lo hruai lai ding; hmansehla an lo kaihtir tikah cun, “Ziangtin so,ziangso ka sim ding?”tiin nan lungphang hlah uh; nan sim ding thu cu a caan teah aman a lo theihter ko ding. A simtu cu nannih nan si lo ding ih, nan Paih Thlarauin nanmahah a run sim sawn ding,“tiih a rel ciami cu a parah a ra thleng a si. (Matthai 10:18-20).DR 94.1

Jerome ih thu simmi cu a hmelma pawl hmanin mak an tiin ropi an ti nasa. Kum khat sung rori thawnginn thimah an khum ih, ca siar cu rel lo, zianghman hmuh theih a si lo ih, na tuar le thin baangin a um a si. Hmansehla, a thiam thu a hun sim tak tak cu, mi a neh nasa; kum rei zet rak timtuah aw cia vek rori a si. A thu ngaitu pawl hnenah cun mithianghlim tarn tak parah roreltu misual pawlin thiam lo an coter mi pawl kha a phawrhsuak theh. Santhar mino um vivo pawl lakah hin mipi cawisan mi si si ih, an dumsuah pawl, a nehhnuih cawisan leh sal an tarn. Bawi Khrih rori khal kha misual vekin hremnak a tuar a si kha.DR 94.2

A thu a hnuhdawk awk laiah khan Jerome cun Huss parih thiamlo an cotir mi tla a dik tiin a pawmpi ih; tuah cun Huss ih a thianghlim zia le sualnak a neih lo thu a phuang sawn a si; “Mi duhnung zet, fel le thianghlim a si ih, mawhnak zianghman nei lo cingin thiamlo nan cotermi a si...., kei khal thih ka man; ka hmelma pawl le mithalo pawlin an buatsaihmi hremnak ihsi hin ka phuakaw lo hrimhrim ding; hi bang pawl hin zohmanih bum theih lomi a Pathian hmaiah hin an mi bumnak thil pawl hi an dinpi leh ko ding,” a ti. (Bonnechose, vol.2, p.151) .DR 94.3

Thu dik a phat ruangah amah le amah thiamaw lo zetin hi tin a sim: “Ka tleirawl ihsiin ka thil tisual hmuahhmuah lakah martar mithianghlim ka John Huss le ka rual tha Wycliffe pawl thihnak kha, thih phanumnakih ka um laiah ka rak lungldmpimi tlukih ka thinlung tina le hrehum ka timi a um dah hrih lo. Ka thinking ngaingaiin pawi ti zetin ka phuang aw a si, thih tih ruangah le ka tihhrut ruangah men an zirhnak kha ka rak sawisel ve a si. Cuihruangah ka sual i ngaidam dingin, himi ka sualnak tumpi hi in ngaidam dingah Ziangldmtithei Pathian cu ka dil a si.” tiin a ti. Roreltu pawl cu tih baksak lo’n a hei iu zul ih, ‘Wycliffe le John Huss pawl hi thiamlo nan cotir ih, Kohhran thurin an cawh buai ruangah a si lo kha, puithiam pawl an uanthuan nak le an nun siat hrawkhrawl ruangih an phiar mi a si. Himi an thu phuanmi thiam thiam hi kei khalin ka phuang a si, thei uh.” tiin a ti.DR 94.4

A thu relmi cun Bishop pawl cu, an thinheng tuk ah thia durdo cingin , “Ziang finfiahnak so kan tul nawn? Kan mit roriin fehsual a sinak cu kan hmu rori a si.” tiin an ti.DR 95.1

Jerome cun ziang pawisa lo’n, “Eh, thih hi ka tih hmang nan ti maw si? Thawnginn tihnung tukah kum khat in khum zo, thih hnaldh tihnung sawnin in tuah zo. Turk pawl, Judah pawl le milem be pawl hnakih siain in sawisa zo ih, ka ruh leh ka tisa hmuahhmuah khal an tawt theh thlang ih, cuti cingin ka phunzai dah cuang lo, phunzai cu mi raltha pawl ti dan a si lo; a si nan, hiti tuldh Khristian nan sawisa hi cu mak ka ti rori a si.” a ti. (Ibid., vol.2, pp. 151-153)DR 95.2

Buainak a hung suak sal lalaih. Jerome cu thawnginn lamah an hruai Idr sal. Khawkhangtu pawl lak ihsin mi hrekkhat a thu simin a neh zet mi an um ih, cu pawl cun runsuah an duh. Cu pawl cu Kohhran hruaitu milian pawl an si. A umnakah an va feh ih, Council kutah peaw mai dingin an lem ih, laksawng tarn zet pek tla an tiamkam a si; asinan,Bawipa, leilung thil sunglawi ngaisang lotu veldn nghetzetin a ding.DR 95.3

“Cabu Thianghlim sung ihsin ka dik lonak in khihhmuh thei a siah cun ka phuakaw ko ding.’a ti. A lemtu pakhat cun, “Cabu Thianghlim e!? Thil ziangldm hi Cabu Thianghlim ihsi ruah ding maw si? Kohhranin a hrilhfiah loah cun zoin ha thei thei ding?” tiin a ti. Anih vethung cun, “Minung tuah cawp daan pawl hi kan Bawipaih Thuthang Tha aim a rin tlak sawn ding maw? Paul khalin a cakuat mi pawl hnenah daan tuah cawp thu ngai dingah a fawrh lo pi. ‘Pathian thu cu hawl sawn uh. ‘ A ti sawn ho khaw.’ ti’n a ti tikah a lemtu pa cun, “Feh sual cu na rak si tho hi, ka lo lem cu ka siiraw tuk. Khawsiain a lo thunun a si hi,” tiah a ti. (Wycliffe, b.3, ch. 10)DR 95.4

A rei hlanah cun a thihnak dingah thu cu an titlu thlang. Huss an ur thatnak hmun thiamthiamah an hruai. A feh phahin hla a sak rero men. A hmel cu hlim zetin le hnangam zetin a um. Bawi Khrih lam a hawi ih, thih tihnak hrimhrim a nei lo. Meisa tiktupa cun meisa a tih zikah Jerome ih dunglamah a va feh. Cunah Jerome cun, “Ziangahso dunglamih i hel? Ka hmai lamah hin ra aw la, meisa cu nawk aw hen. Tih ningna cun hi hmunah hin ka um ding na he.” tiin a ti.DR 96.1

Mei sa cun a hun kang thok thlang. A thu sim neta bik cu a thlacamnak, “Bawipa, ka Pa ziangldm a tuah theitu, zangfah ten ka sualnak pawl i ngaidam maw. Na thu dik cu ka ngaina ringring a si ti na theih kha.” tiin a ti. (Bonnechose, vol.2, p.168). A aw cu a theih thei nawn lo ih, thlacamih a hmur phun lawng a hmuh theih thlang. A pumsa pawl a kan theh hnu cun, a vap le a umnak lei cu an rut theh ih, Huss ih vap vek thiamthiamin Rhine tivapi ah an hlawn a si.DR 96.2

Cutiveldn Pathian hrangih mei far vangtu pawl cu an thi theu a si. Thu dik tleunak karhzaiter dan le an ralthat dan zohthim ding pawl hi a hlo dah nawn lo ding. Cutik lai caan ih, leilung tlunih khaw hung vang ding, a rak khamtu hrangah cun zing ni suak khamldr turn vek a si.DR 96.3

Huss an ur thah thuah hin Bohemia ramih a um pawl cu an thin a heng ih, an thlabar nasa a si. Ram pumpuluk mipi pawlin, an siangpahrang hrawkhrawlnak le puithiam pawlin an huat ruang menih thi ah an ruat sawn a si. Thu dik zirhtu a rak si tiin an phuang ih, a thihnak dingih a thu petu council kha tual thatah an puh sawn a si.DR 96.4

A thu zirhmi pawl kha theih an cak sinsin hai. Pope thupekin, Wycliffe ih ca nganmi pawl kha nawhkang theh ding a si. An nawh hrelhmi pawl kha an hun phawrh ih, Baibal thawn an zohthimih mi in an zir ih, mi tarn zetin an pawm pi riangri a si.DR 96.5

Huss ih thu zirhmi kha a hung lar tikah cun, amah thattu pawl khan an zoh men thei nawn lo. Pope le siangpahrang tangrualin ticimih an turn ih, siangpahrang Sigismund ih ralkap rual pawlin Bohemia cu an hung sim sal a si.DR 97.1

Runsuaktu ding a hung suak ve thung. Bohemia mi pawl hotu General Ziska a si ih, doawk an thawk ter tiah a mit a caw. Cu laiih General fel bik a si. Hmansehla, Pathianah thum aw in le thu dik hum dingah tan an khawh ve ih, ralkap rual hawrkhawm cu mipi pawlin an rak do. Siangpahrangin ralkap thar a lak bet deuh deuh fawn. Siangpahrang ih ralkap pawl cun an va sim theu nan, mipi pawlin an rak dum hlo theh khel. Huss ih mi pawl hin thih an tih lo ruangah do an har ngaingai. An doawk hnu kum rei hlanah Ziska cu a thi. A aiah Procopius-in a thlak ih, amah vekih fel zet, thil thenkhatah phei cun a fim sawn a si.DR 97.2

An hotu a thih tikah cun an hmelma pawl cun an zuam sinsin. Pope cun Huss lam tang pawl cu do dingah thu a suah. Ralkap rual tarn ngaingai an hung thawk. Bohemia cu an hun sim salih; sihmansehla, an rak neh riai. Doawknak dang an hun phuang sal. Europe ramih Pope lalnak hmun hmuahhmuah ihsiin sumpai pawl le ralthuam tampi cu a ra lut zutzo ih, raldotu ding mipi tarn zet thawn an suakkhawm. Tu cu Huss ih minung pawl an tlawm thlang tengteng ding tiah an zum. Neh ding zumaw zetin ralkap tarn ngaingai cu Bohemia ramah an hung lut ih, annih lam khal nasa zetin an rak ralringaw ve. An naihaw deuhdeuh thlang ih, tiva pakhat lawngin a dang thlang. “An hmelma pawl tarn dan cu a menmen lo. Lam hla zet ihsin Huss pawl do dingah an ra thawk ih, tiva cu kan lovin khat lam ralih sin Huss ih minung pawl cun an thlir ringring. Hmakhat te ah ziangin simaw thinphangter ti hman theihlo’n cu tluk ralkap tarn cu an tlanhlo thluh a si. Hmuh thei lomi thil pakhat khat cun a dum tlan darh theh a si hmang. Bohemia mi pawl cun an hei dum bet ih, an va that ciammam ih, ral thil tampi an lak sak ih, doawknaldn an ram a siatsuah aiin an lenpi sawn riangri a si. Kum a rei hlanah Pope thar cun doawk thotho cu a thawk sal. A hmaisa vek thiamthiamin Europe ramih Pope uknak ram sungih ralkap le ralthuam pawl cu an hun khawm sal. An thutiam tuah theu kel veldn an tuah leh. Doawknaldh a feh pawl cu an sual ziangvek khal ngaidam ding an si ih, a thimi pawl cu vancung laksawng sunglawi le nungdamih a ra tlungmi pawl cu lennak le tihzahnak pek dingah an tiam zul a si. Ralkap tampi cu Bohemia ram sungah an ra lut thlang. Huss ih minung pawl cun dung sip vekin an um ih, voilehkhatah an hei nam ciammam. Pope ih minung pawl cun an thil tisual an theihawk tikah cun a tlai lutuk thlang ih, an ra doding nghakin an thlam pawlah an rak nghak men thlang a si. Procopius ih ralkap pawlin an rat thawm cu an theih tikah, an mah an hmuh hlan ihsin, an tih tukih an General pawl le ralkap pawl cun an hriamnam pawl hmuahhmuah tan tain an tlan darh theh. Pope aiawh ih ra tel an hotu cun tan khawh ding tik khalah a ralkap pawl tlan cun an pah ih, amah cu an phur hlo riangri a si. An neh neknek ih, ral thil tampi an khawm sak lala a si.DR 97.3

Cutiveldn, Europe ram cozah turn turn, raldo thiam le raltha hril suah, ralkap tha tha nei khawnkhawmaw pawl cu a vawi hnihnak khalah an zam hlo ta riai! Hinah hin Pathian thiltitheinak cu a lang a si. A hung simtu pawl cu minung thiltitheinak hnaldh ropi sawnin thlaphangin a tuah. Tipi Senih Pharao ralkap pawl nehtu, Gideon le a ralkap zathum hmaiih Midian pawl zamtirtu, zan khat thilih Assuria ralkap pawl tekdarhter thluhtu khan, ral pawl tekdarh dingah a kut a hun phar sal a si. Sikhasehla, annih cu thinphangin an um ding. Ziangah ti le, Pathianin nan ral pawlih ruh cu a thekdarh thluh. An tumtah mi hmuahhmuah a cemter theh. Ziangah ti le, annih cu a hnon mi an si.DR 98.1

Pope dungthlun pawl ih neh ci an si lo ti an theih tikah, tongkam thiam sawn tahratin thutiam kamawk nak an tuahpi sawn. Cutikah Bohemia mi pawl cu duh vekin Pathian biak zalennak nei vek an bang nan, Rom pawl kut sungih tlukluhnak vek tluk a si sawn riangri. Rom thawih remawknak dingah Bohemia mi pawl cun thil pali an ngen: Baibal zalen zetih sim theinak, Bawipai Zanriah kilnakah Kohhran mitin tel theinak, Pathian biaknaldh mai tong hman theinak, cozah thuneihnakah Puithiam pawl hrawlh awk lo ding, thil tisual hremnakah mipi le Puithiam pawl bangrepin zoh ding ti pawl a si. Pope dungthlun upa pawl cun,” Hi thil pali hi an lungldm pi, a si nan himi thupawl relfelnak cu Council kutsungih ah a um dingih, cucu Siangpahrang le Pope hi an si ko.”tiah an ti. (Wylie, bk.3,ch,18). Cutivek cun remawknak cu an tuah ih, Rome cun thazaangih a neh lo mi cu a bum zawngin a bum ngah a si. An thil ngenmi hrilhfiahnak le Bible hrilhfiahnak cu Rom kutih a um si ahcun, an duh vekveldn an la kawi thei thotho ding a si.DR 98.2

Bohemia minung tarn tak cun an zalennak a siatter ti an theih ruangah, an lung a kim thei thotho lo ih, thenawknak a hung suak riangri ih, buainak le thisen suahawknak tiang a hung suak. Hi buainakah hin Procopius khal a thi ih, Bohemia zalennak khal a cem ta riai a si.DR 99.1

Sigismund, Huss le Jerome pawl parih hrawkhrawl zetih a tuahtu kha, Bohemia lal a hung si thlang. Behemai zalennak thutiam cu tuah sikhasehla, pope thuneihnak cu tumter a turn thotho. Asinan, pope tlawnlungawi a turn cu a hlawkpi lo. Kum kul sung cu buai zet leh ningtihin a um. A ralkap pawl khal an riral theh ih, doawknak ruangah a sumsaw an neih mi hmuahhmuah a cem theh. Kum khat lawng a lal manih, a thi. A ram sungah tualsung doawknak a mutaw rero fawn. Hminsiat nak lawng thangthar pawl a tan ta.DR 99.2

Buainak leh thi hnai suahawknak a um camci ih, hnam dangin an hung sim fawn. Thuthang Tha rinum zetih kaitu pawl len tiduhdahnak an tuar rero fawn a si.DR 99.3

Rom thawih remawknak tuahtu an unau pawl kha len, Rom dik lonak an lungkimpi si, zumnak dik neitu pawl cu hawrkhawmawin kohhran dang an din sal a si. “United Brothren” an ti aw. Miin an hua zet fawn. Asinan, nghet zetin an ding. Hramlak le puk sungah relh lo thei an si nawn lo. Pathian biak khawmnak le a thu siar cu an thulh cuang lo.DR 99.4

A thup ten ram tampiah mi an fail suak ih, cubang pawl ihsin khawi maw laklakah thudik pawktu an um a si ti cu an thei ih, khaw kipah mal tete’n an um ih, tiduhdahnak khal an tuar phah phah. Alp tlangah tla Kohhran an din. Cui kohhran cu thudikih a nghatawmi an si ih, Rom kohhran diklonak cu an thlun ve lo. (Ibid, b.3, ch.19). Hibang pawl thu an theih tikah an lungawi zet ih, Waldenses Khristian pawl thawn cakuatin an pawhaw rero thlang.DR 99.5

Thuthang Tha zirhnak vekih nghet zetih dingin, Bohemia mi pawl cun tiduhdahawknak lak khalah si seh, caan thim bik lak khalah, miin zanthim sung ihsiin khawvang an nghak vekin, annih khalin zing khawvang ding cu an thlir ringring a si. Caan harsa bikah um hmansehla, Huss le Jerome pawlin an rak rel theu veldn Ezipt ramih Joseph-in “Ka thi ko ding. Asinan, Pathianin a lo vehvai ding ih, a lo hruai suak ko ding.” a ti vek kha a si. (Ibid, b.3. ch.19) . Kum zabi hleinga tawp lamah cun United Brethren Kohhran cu mal tete’n a hung karh vivo. Tiduhdahnaldn an luat theh hrih lo nan, tawkfang cu an hna a dai. Kum zabi hleiruknak tir lamah cun, Bohemia leh Moravia ramah bialdin zahnih lai an nei a si. (Ezra Hall Gillett: Life and Times of John Huss, vol.2, p.570). Meipi le hriamnam laldh a luat pawl cun Huss-in a rak sim ciami ni suak cu an hmu thlang a si. (Wylie,b.3.eh. 19).DR 100.1