Ti Pannacapapatay ni Jeronimo
Ngem addanto pay sabali a maipuur iti pasuc idiay Constanza. Ti dara ti sabali a sacsi masapul a mamanecnec iti pudno. Ni Jeronimo, idi pinalubosanna ni Hus idi nagpacada a napan iti concilio, isut pinaturedna ken pinatibkerna, ket imbagana a no addanto aniaman a peggad a pacatnaganna, tumarayto nga apan tumulong kencuana. Apaman a nangngegna ti maipapan iti pannacabalud ti Reformador, toy napudno nga adalan dinagusna ti nagrubbuat tapno tungpalenna ti carina. Nagluas nga awan incuyogna a pases, malacsid ti maymaysa a cacuyogna a nagpa Constanza. Apaman a nacagteng idiay, nalawlawagan nga isu napanna la insarsarac ti bagina iti peggad, ta awan aniaman a mabalinna idi nga aramiden a pangispal ken Hus. Nagtaray manipud iti ciudad, ngem isut kinemmegda idi adda pay la iti dalan nga agawid, ket isut pinaisublida a nacacawar, ken adda iti babaen ti panangaywan ti maysa a compania ti soldado. Idi damona ti agparang iti saclang ti concilio, dagiti panangpadas ni Jeronimo a sumungbat cadagiti pammabasol a naiparang a maibusor kencuana sinabat dagiti ickis “Isut maipuur! isut maipuur!” Isut naipisuc iti maysa a pagbaludan a narugit ken nasipnget ket nacawaran iti maysa a pamayan a nacaparigat unay kencuana, ket sa napacan laeng iti tinapay ken danum. Calpasan ti sumag- mamano a bulan dagiti kinadawel ti pannacabaludna pinagsakitda ni Jeronimo iti casta a gistay natay, ket dagidi cabusorna gapu iti danagda no tumaray ketdi, pinalucayanda ti rigatna. nupay pinagbayagda iti uneg ti pagbaludan iti macatawen.DP 100.1
Ti ipapatay ni Hus saan a nagbanag iti cas ninamnama dagiti pasurot ti papa. Ti pannacasalungasing ti naited kencuana a pases pinarasucna ti maysa a baggio ti lucsaw, ket ti concilio natinongna, nga isut natalged nga aramiden, a lugar a puuranda ni Jeronimo, pilitenda, no mabalin, a pagbabawien. Isut inyegda iti sangoanan ti concilio, ket pinagpilpilida no agbabawi wenno matay a maipuur iti pasuc. Ti ipapatayna idi damona ti mabalud isut maysa coma a caasi, no maidilig cadagiti nacaalalinggec a tuoc a linac-amna; ngem itan, idinto ta napacapuyen gapu iti sakit, ken rigat ti pannacabaludna, ken tuoc ti panagdandanag ken panagururay, sa naisina cadagiti gagayyemna, ken nauppapay gapu iti ipapatay ni Hus, ti tured ni Jeronimo napacsuyanen, ket immannugot nga agrucnoy iti concilio. Incarina a sumurot iti pammati ti Catolico, ket inannugotna ti aramid ti concilio iti panangcondenarna cadagiti doctrina da Wicleff ken Hus, ngem nupay casta malacsid dagiti “nasantoan a kinapudno” nga insuroda.DP 101.1
Babaen toy a panagtuloc ni Jeronimo pinanggepna nga eddepen ti timec ti concienciana ken italawan ti dusana. Ngem idi adda nga agputputong iti uneg ti pagbaludan a narugit ken nasipnget nakitana iti nalawlawag no ania ti naaramidna. Pinanpanunutna ti tured ken kinamatalec ni Hus, ket sana indilig a pinanunut ti panangilibacna iti pudno. Pinanunutna ti nadiosan a Maestro isu nga insapatana a pagservian, ken isu a nagibtur a natay iti cruz gapu kencuana. Idi di pay nagbabawi nasaracanna ti liwliwa iti tengnga dagiti amin a tuocna, gapu iti pammatalged ti pananganamong ti Dios; ngem itan ti butbuteng ken duadua isudat namarigat iti cararuana. Ammona idi a masapul nga adda pay sabali a panagbabawi nga ipaaramidda kencuana sananto mabalin ti makicappia iti Roma. Daydi daná a pagpagnaanna awan turongna no di agtungpal iti naananay a panaglicud. Gapuna nga inkeddengna a dinanto paglicudan ti Apona gapu la iti ayatna a malisian ti apagbiit a panagsagaba.DP 101.2
Saan a mabayag naiyeg manen iti saclang ti concilio. Ti panagrucnoyna idi cua saan a nacapnec cadagiti ocom. Ti pannacawawda iti dara, a pinatadem ti ipapatay ni Hus, umawawag iti sabali a baro a mapapatay. Ti laeng pacabalinan idi ni Jeronimo a mangtaginayon iti biagna isu ti awan reservann a panangitulocna iti pudno. Ngem inkeddengnan a suroten ti pamatina, ken ti cabsatna a martir a naipuur.DP 102.1
Imbabawina ti immuna a panagbabawina, ket cas maysa nga araripatayan, nagkiddaw ti maysa a gundaway tapno madefenderna ti panggepna. Agsipud iti danag dagidi obispo iti saona, impapilitda a ti aramidenna laeng isu ti panangisaona a bigbigenna wenno dina bigbigen ti kinapudno dagiti darum a naipabasol kencuana. Ni Jeronimo nagprotesta a maibusor iti casta a kinadawel ken kinakillo. “Impupocdac iti tallogasut ket uppat a pulo nga aldaw iti nacabutbuteng a pagbaludan,” kinunana, “iti tengnga ti rugit, rengreng, ken amin a kita ti bisin; ket sadac iyeg iti saclangyo, ket denggenyo dagiti cabusorco, ngem didac cayat a denggen . . . No agpayso met laeng a nasiribcay a tattao, ket dacay ti silaw ti lubong, agalluadcayo ta dicay agbasol a maibusor iti kinajusticia. No maipapan caniac, maysaac laeng a nacurapay a tao a matay; ti biagco awan unay patpategna; ket iti panagkiddaw co cadacayo iti dicay panangikeddeng ti nakillo a sentencia, diac unay agsao gapu caniac no di ket gapu cadacayo.”DP 102.2
Ti dawatna pinatganda. Iti sango dagiti ocomna, ni Jeronimo nagparintumeng ket nagcararag tapno ti Espiritu ti Dios isu comat mangiturong cadagiti panunut ken saona, tapno awan comat sawenna a maibusor iti pudno wenno aniaman a saan a maicari ken Maestrona. Natungpal kencuana iti dayta nga aldaw daydi cari ti Dios cadagidi immuna na adalan: “Maipancayto pay cadagiti agturay ken arari a maipuon ca-niac . . . Ngem inton iyawatdacayto, dicay agawaan no casano wenno ania ti sawenyonto; ta iti dayta met la nga horas maitedto cadacayo no anianto ti sawenyo. Ta saan a dacayo da- giti agsao, no saan ket a ti Espiritu ni Amayo ti agsao cadacayo. ”DP 102.3
Dagiti sao ni Jeronimo pinagsiddaawda uray pay dagiti cabusorna. Nacatawenna a naipupoc iti pagbaludan a nasipnget ken narugit isu a nacaparparigatan unay ti bagina ken nagdandanagan ti panunutna, ket saan a nacabasa uray man la coma no nacakita. Nupay casta dagiti argumentona naiparangda a binuyogan ti kinalawag ken pigsa a cas itay saan a nasingsingá ti gundawayna a nagadal. Intudona cadagiti nagdenngeg kencuana ti atiddug a lista dagiti nasantoan a tattao a kinondenar dagiti nakillo nga ococom. Gistay iti isuamin a caputotan adda laeng tattao a naumumsi ken napagtalaw cabayatan ti panagsapsapulda a mangipangato cadagiti tattao iti tiempoda, ngem iti ududina naipakita a caicarianda ti dayaw. Ni Cristo met laeng nadusa a cas maysa a managdac dakes iti maysa a nakillo a pangocoman.DP 103.1
Idi nagbabawi ni Jeronimo binigbigna a nalinteg ti sentencia a nangdusa ken Hus; itan ibabawina ti panagbabawina ket sinacsianna ti kinasingpet ken kinasanto daydi martir. Kinunana: “Isut naamammoc nanipud kinaubingna. Naimbag unay a lalaki, nalinteg, ken nasantoan isut nadusa agpapanpay awan basolna . . . Uray siac sisasaganaacon a matay; diacto agsanud a sumaranget cadagiti tuoc nga insagana caniac dagiti cabusorco ken ulbod a sacsi, isuda a sumungbatto iti maysa nga aldaw iti kinaulpitda iti sangoanan ti dackel a Dios, isu nga awan macaulbod.”DP 103.2
Iti panangbabalawna iti bagina met laeng gaput panangilibacna iti pudno, ni Jeronimo intuloyna a kinuna: “Cadagiti amin a basol a naaramidco nanipud kinaubingco, awan ti macapadagsen unay iti panunutco, ken nacapabuteng unay iti concienciac, no di la ti naaramidco ditoy dacsanggasat a lugar, idi inanamungac ti nadamsac a sentencia a naipato a maibusor ken Wicleff, ken maibusor ken nasantoan a martir, a ni Juan IIus, a maestroc ken gayyemco. Wen! isut ipudnoc iti amin a pusoc, ket ipalawagco a buyugen ti buteng a sinalungasingco ti concienciac gapu iti butengco a matay idi kinondenarco dagiti doctrinada. Gapuna a dawatec Kenca O Dios a Mannacabalin amin a pacawanennac cadagiti basbasolco, nangnangruna toy a basolco ita, isu a cadacsanda amin. ” Idinto a situtudó cadagiti ocomna, kinunana a sit itibker: “Dacayo kinondenaryo da Wicleff ken Hus, saan a gaputta kiniburda ti doctrina ti iglesia, no di laeng gaputta binabalawda dagiti escandalo nga araramiden dagiti sinasacerdote,—dagiti pasindayagda, tangsitda, ken amin a vicioda. Dagiti banag a pinanecnecanda, a di mabalin a libaken, isuda met ti panpanunutec ken ibunannagco, a cas ti inaramidda.”DP 103.3
Manen bimtac ti narungsot a baggio, ket indarasda ni Jeronimo nga inyadayu nga impan iti pagbaludan. Nupay casta adda sumagmamano idiay gimong a namalditan iti nauneg cadagiti saona, isuda nga agtarigagay a mangispal iti biagna. Isut sinarungcaran dagiti oficial ti iglesia, ket dinagdagda ti panangirucnoyna ti bagina iti concilio. Dagiti caraniagan a masacbayan ti imparangda kencuana a cas gunguna ti panangibabawina ti ibubusorna iti Roma. Ngem cas ken Maestrona, idi naigay-at Kencuana ti gloria toy a lubong, ni Jeronimo timmangken a nagmadi.DP 104.1
Iti saan a mabayag isut sinentenciaanda a madusa. Impanda iti daydi met la lugar a nangyawatan ni Hus ti biagna. Nagna iti dalanna a sicacanta, ket ti langana nagraniag iti rag-o ken talna. Ni Cristo ti minatmatanna, ket napucawna dagiti pammutbuteng ni patay. Idi immaddang dagiti mama, patay kencuana isuda a mamasged coma iti apuy ket napanda iti licudna, ti martir inlaawna, “Umaycayo iti sango a situtured; icabilyo ti apuy iti sangoanan ti rupac. No nagbutengac, awanac coma ditoy.” Dagiti naudi a sao nga imbalicasna idi madaman a sumsumged ti apuy iti licmutna isut maysa a cararag. Inyasugna, “Apo, Mannacabalin-amin nga Ama, mangngaasica caniac, ket pacawanennac cadagiti basbasolco; ta ammom a canayon nga inayayatco ti pudnom.” Ti timecna simmardeng, ngem dagiti bibigna nagtalamitimda a nagtuloy iti ca- rarag. Idi nalpas a pinuuran ti apuyen, dagiti dapu ti martir agraman ti daga a nagdissoanda, naacupda, ket cas naara. mid ken Hus, impurruacda idiay carayan a Rin.DP 104.2
Casta ti pannacapucaw dagiti matalec a tao ti Dios a nangyeg silaw. Ngem ti lawag dagiti pudno nga inwarragawagda, —ti silaw ti natured a pinagpatuladda,—saan a mabalin nga iddepen. Napipia pay a pagsublien dagiti tao ti init iti panagtarayna ngem ti pananglappedda iti ileleggac ti aldaw a ngaungani agbannawagen ditoy lubong iti dayta a tiempo.DP 107.1
Ti pannacapapatay ni Hus cinendianna ti apuy ti pungtot ken kigtot idiay Bohemia. Rinicna ti entero a nacion nga isu natnag a linamut ti gura dagiti papadi ken ti kinamangliliput ti emperador. Imbunannagda nga isut maysa a matalec a nangi* sursuro ti pudno, ket ti concilio a nangikeddeng ti patayna napabasol gapu iti pammapatay. Itan dagiti doctrina ni Hus inawisda ti dacdackel nga imatang ngem uray caanoman idi cua. Gapu ti bilin ti papa dagiti sursurat ni Wicleff nacondenarda a maipuur. Ngem dagiti nacalasut iti pannacadadael inruarda cadagiti nacailemmenganda, ket inadalda nga incadcaddua iti Biblia, wenno iti paset ti Biblia a nabalin dagiti umili a gunoden, ket iti casta adu dagiti naiturong a nangawat iti pammati ti reforma.DP 107.2
Dagidi namapatay ken Hus saanda a nacatacder lattan iti asideg a sitatalna ken kitkitaenda ti panagballigi ti aramid ni Hus. Ti papa ken ti emperador nagmaymaysada a nanglig-is iti tignay, ket dagiti buyot ni Sigismundo naibaonda a cas la pana idiay Bohemia. Simmaruno dagiti riribuc ken gubgubat. Dagiti buyot a gangannaet sinerrecda ti Bohemia, ket ti riri iti uneg ti nacion nagtuloy a nangiremrem iti nacion. Dagidi nagtalinaed a sililinteg iti evangelio naidadanesda a napapatay.DP 107.3