Ang Kaayohan sang Pagbanatbanat (ejercicio)

Ang paggiho amo ang kasugoan sang aton lawas. Ang tagsa ka organo sang lawas may iya nga tinangdu nga buluhaton, nga sa paghimo nia sina nagasandig ang iya pagtubu kag kusug. Ang normal nga giho sang tanan nga organo nagahatag sing kusug kag kabaskug, kag ang indi paggamit sa iya nagakadto sa pagkagabok kag ka-matayon. Bugkusi ang isa ka butkon sing bisan pila lang ka semana, kag nian hubari sia sang iya higot, kag makita mo nga maluya sia sang sa isa nga imo gingamit sing haganhagan sa sulud sang amo man nga tion. Ang indi man pagpangabudlay magapatubas sang amo man nga efecto sa bug-os nga kusug sang lawas.PP 64.1

Ang indi pagpangabudlay among mabungahon nga kabangdanan sang balatian. Ang pagbanatbanat nagapaabtik kag nagatimbangtimbang sang circulacion sang dugo, apang sa indi pagpangabudlay ang dugo wala nagacircular sing hilway, kag ang pagbaylo sa sulud nia, nga labi ka kinahanglan sa kabuhi kag sa maayong panlawas, indi mahanabu. Ang panit, subung man, magamaluya. Ang mga higku indi mapagowa subung nga dapat mahimo kon ang circulacion mapaabtik sang mabaskug nga pagbanatbanat, ang panit mahuptan sa maayo nga kahimtangan kag ang mga baga mapun-an sang madamu nga putli, lab-as nga hangin. Ini nga kahimtangan sang lawas nagahaboy sang doble nga lulan sa mga organo nga manugpagowa sang higku, kag ang balatian amo ang patubas.PP 64.2

Ang mga lupog indi pagpabay-an sa indi paggihogiho. Kon may yara nga lakas nga kabudlay sa bisan ano nga dulong, ang liimpit nga pagpahuway sing isa ka parag-on kon kaisa magatapna sang katalagman nga balatian; apang sa hitabu sang mga lupog, talagsa kinahanglan ang pagpauntat sang tanan nga paggihogiho.PP 65.1

Yadtong magbalalatian gikan sa pangabudlay sa painoino dapat sa pagpahuway gikan sa manugpahagas nga hunahuna; apang dili sila pagtuytuyan sa pagpati nga katalagman nagid ang paggamit sang ila gahum sa painoino. Madamu ang nabuyok sa pagkabig sang ila kahimtangan nga labi na ka lain sang sa iya kamatuuran. Ini nga kahimtangan sang painoino isa ka kaulangan sa pagayo, kag indi dapat pabaskugon.PP 65.2

Mga ministro, mga maestro, mga estudiante, kag iban pa nga mga manugpangabudlay sa utok sa masunsun nagaalantus gikan sa balatian sa patubas sang mabaskug nga pagpangabudlay sang painoino, nga indi mapahuwayan bangud sa pagbanatbanat sang lawas. Ang ginakinahanglan sining mga tawo amo ang labi ka activo nga kabuhi. Ang tul-id gid nga pamatasan sa paghaganhagan, updan sang nagakaigo nga banatbanat, magapaseguro sang kabaskug sang painoino kag lawas, kag magahatag sing gahum sa pagbatas sa tanan nga manugpangabudlay sa utok.PP 65.3

Yadtong nagpahagas sang ila lawasnon nga mga gahum dapat indi pagpabaskugon sa pagbiya sing bug-os sang pangabudlay sa kamot. Apang ang pangabudlay para nga nga maghatag sing labing daku nga bentaha, dapat manginsystematico kag naluyagan. Ang banatbanat sa sagwa among labing maayo; dapat sia planohon sa bagay nga magapabaskug bangud sa paggamit sang mga organo nga napaluya; kag ang tagiposoon dapat magbuylog sa iya; ang pangabudlay sang kamut indi mahulog nga daw inulipon.PP 65.4

Kon ang mga lupog wala sing butang nga makaocupar sang ila tion kag atension, ang ila mga hunahuna mabutang sa ila kaugalingon, kag magamaluya sila kag maakigon. Madamu nga veces magahunahuna sila sang ila malain nga mga balatiagon tubtub nga magahunahuna sila sang ila kaugalingon nga labi pa ka lain sang sa ila matuud nga ginabatyag, kag indi gid makahimo sang bisan ano nga butang.PP 66.1

Sa tanan sini nga mga hitabu, ang nadumalahan sing maayo nga mga pagbanatbanat sang lawas magapamatuud nga isa ka maayo nga galamiton sa pagbulong. Sa iban nga hitabu ina isa ka butang nga indi mabulag sa pagpahauli sang panlawas. Ang kabubut-on nagaupod sa pangabudlay sang mga kamot; kag ang ginakinahanglan si-ni nga mga lupog amo ang pagpamata sang kabubut-on. Kon ang kabubut-on katulog, ang painoino mahimo nga indi kinaugali, kag indi mahimo ang pagsumpong sa balatian.PP 66.2

Ang pagkawalay hilikoton among daku nga pakamalaut nga makaabut sa kalabanan nga mga lupog. Ang mamag-an nga pagpangabudlay sa mapuslanon nga buluhaton, nga indi nia pagpalapyoan ang iya painoino kag lawas, may malipayon nga influencia sa ila nga duha. Magapabaskug sang kusug, magapaayo sang circulacion, kag magahatag sa lupog sing kabusug sa paghibalo nga indi nagid sia bug-os nga walay pulus sa sining masaku nga kalibutan. Ayhan sarang sia makahimo sing diutay lang anay sa primero, apang masapwan nia sa madali nga ang iya kusug magatubu, kag ang kadaku sang bulohaton nga mahimo sarang mapatubu suno sa iya masarangan.PP 66.3

Ang banatbanat nagabulig sa mga tawo nga indi matunawan bangud sa paghatag sa mga organo sa pagpatu- naw sang maayo nga kusug. Ang pagtoon dayon sing mabaskug okon pagbanatbanat sing mabaskug sa tapus sang pagkaon, magasablag sang buluhaton sa pagpatunaw; apang ang malip-ot nga paglakatlakat sa tapus sang pag-kaon, nga ang olo tadlong kag ang mga abaga iliad, isa ka daku nga kaayohan.PP 66.4

Wala sapayan sang tanan nga ginasugid kag ginasulat nahanungud sang iya pagkaimportante, may yara gihapon nga madamu nga nagapatumbaya sa pagbanatbanat sang lawas. Ang iban nagabuy-onan tungud kay ang ila kalawasan ginalupnan; ang iban naganiliwang kag nagaluluya tungud kay ang ila gahum sa kabuhi ginahagas sa ila pagpagowa sang sobra nga pagkaon. Ang atay ginalulanan sa iya tinguha sa pagtinlo sang dugo sang mga kahigkuan, kag ang balatian amo ang patubas.PP 67.1

Yadtong ang ila pamatasan okon ang ila buluhaton kalabanan pungko dapat, kon itugot sang tiempo, magbanatbanat sa sagowa kada adlaw, tingadlaw okon tigtulugnaw. Ang lakat among ginapakalabi sa sakay okon pagdala sang salakyan, tungud kay nagadala sia sang kalabanan nga mga unod sa pagbanatbanat. Ang mga baga mapilitan sa paggiho sing maayo, tungud kay indi mahimo ang paglakat sing may kabaskug sa indi man mapuno sila.PP 67.2

Ang amo nga banatbanat sa madamu nga hitabu manginmaayo pa sang sa bulong para sa lawas. Ang mga manugbulong masunsun nagalaygay sa ila mga masakit sa pagpanakayon sa mga lawod, sa pagkadto sa mga tuburan mineral, okon sa pagduaw sa nagkalainlain nga mga lugar sa pagbaylo sang clima, nga sa kalabanan nga hitabu kon sila magkaon sing haganhagan, kag magkuha sing malipayon, kag maayo sa lawas nga banatbanat, magamahaulian ang ila lawas, kag maluwas sila sa paggasto sang tion kag kuarta.PP 67.3