Kabanata 6—Kaupod sa mga Kinaugali
“MAGKADTO KITA SA KAUMHAN.”PP 85.1
ANG Manunuga nagpili para sa aton nahauna nga mga ginikanan sang mga palibut nga labing nagakaigo sa ila panlawas kag kalipayan. Wala Nia sila ibutang sa isa ka palacio, okon palibutan sila sang mga artificial nga mga puni kag mga lujos nga ginatinguhaan sang madamu sa karon nga mga adlaw. Ginbutang Nia sila sa hapiit nga pagpakighiupod sa kinaugali, kag sa hapiit nga pagpakigsugilanon sa mga balaan sang langit.PP 85.2
Sa katamnan nga gin-aman sang Dios nga puluy-an sang Iya kaanakan, ang magayon nga mga tanum kag raakaluluyag nga mga bulak nagabi-abi sang mata sa tagsa ka lisu. May yara nga mga kakahuyan nga nagkalainlain, madamu sa ila mga puno sang mahumot kag manamit nga mga bunga. Sa ila mga sanga ang mga pispis nagainamba sang ila mga alambahanon sa pagdayaw. Sa idalum sang ila mga landong ang mga tinuga sa duta nagahinampang sing tingub sa walay kahadlok.PP 85.3
Si Adan kag si Eva, sa ila walay dagta nga kaputli, nagkinalipay sa mga talan-awon kag mga tunog sa Eden. Ang Dios naghatag sa ila sang ila buluhaton sa katam- Dan, “sa pagpanguma kag pagbantay sa iya.” Ang kada adlaw nga pagpangabudlay nagdala sa ila sing maayo nga lawas kag kalipay, kag ang malipayon nga minyo nagabi-abi sing may kalipay sang mga pagduaw sang ila Manunuga, sang Sia ang magdayandayan kag magpakigsugilanon sa ila sa kabugnawon sang adlaw. Adlaw adlaw ang Dios nagtudlo sa ila sang Iya mga leksion.PP 85.4
Ang piano sang kabuhi nga gintangdu sang Dios sa aton una nga mga ginikanan may mga leksion para sa aton. Bisan nga ang sala naghaboy sang iya landong sa duta, ang Dios naghandum sa iya mga anak nga makakita sila sing kalipay sa mga binuhatan sang Iya mga kamut. Sa labi ka hapiit ang ila pagsunod sang Iya piano sa kabuhi, magalabi ka makatilingala ang pagpanghikot Nia sa pag-uli sang nagaantus nga katawohan. Ang masakit kinahanglan dal-on sa pagpakighiupod sing hapiit sa kinaugali. Ang kabuhi sa gowa sa tunga sang kinaugali nga mga palibut magapanghikot sing mga katingalahan sa madamu nga mga maluya kag daw walay paglaum nga mga masakit.PP 86.1
Ang kagahud kag mga kinagula kag mga sinambunut sa mga ciudad, ang ila ahat kag artificial nga kabuhi, among labi ka makalalapyo kag makahalagas sa masakit. Ang hangin, nga napun-an sang aso kag yab-uk, kag makahililo nga mga gas, kag may kagaw sang balatian, katalagman sa kabuhi. Ang masakit, nga sa kalabanan nga bahin natakpan sa sulud sang apat ka mga dingding, magaabut sa pagbatyag nga kaangay sila sang mga binilanggo sa ila mga hulot. Magalantaw sila sa mga balay kag mga cemento nga mga dalan kag sa mga nagadinalidali nga kadam-an, nga ayhan indi makakita sang azul nga langit okon init sang adlaw, okon sang hilamon okon bulak okon kahoy. Sang sila ang matakpan sa sini nga paagi, magapanumdum sila sing mapait sa ila mga gmaantus kag mga kasubu, kag mahimo sila nga tulukbon sang ila kaugalingon masubu nga mga hunahuna.PP 86.2
Kag yadtong mga maluya sa gahum moral, ang mga ciudad bugana sing mga katalagman. Sa ila, ang mga masakit nga may indi kinaugali nga gian nga pagdag-on nabulad sing dayon sa panulay. Kinahanglan sila ibutang sa tunga sang bag-o nga mga palibut, nga sa diin ang ilig sang ila mga hunahuna mabaylohan, kinahanglan sila ibutang sa idalum sang mga influencia nga lain gid sang sa sadtong naglaglag sang ila kabuhi. Kuhaa sila sing pila ka dag-on gikan sa sadtong mga influencia nga nagatuytuy pahilayo sa Dios kag ibutang sa putli nga mga palibut.PP 87.1
Ang mga instituciou para sa pagtatap sang masakit magalabi ka mainuswagon kon sila matukod malayo sa mga ciudad. Kag sa malambutan sang masarangan, ang tanan nga nagatinguha sa pagpahauli sang ila panlawas dapat magbutang sang ila kaugalingon sa tunga sang mga palibut sa uma, nga sa diin makaagum sila sang kaayohan sang kabuhi sa gowa. Ang kinaugali among manugbulong sang Dios. Ang putli nga hangin, ang malipayon nga silak sang adlaw, ang mga bulak kag mga kahoy, ang katamnan sang mga kahoy nga hamunga kag mga ulubasan, ang banatbanat sa gowa sa tunga sining mga palibut, among manughatag sang maayong panlawas, manughatag sang kabuhi.PP 87.2
Ang mga manugbulong kag mga narses dapat magpabaskug sa ila mga masakit sa pagpabilin sing madugay sa gowa sa may hilway nga hangin. Ang kabuhi sa gowa amo lamang ang bulong nga kinahanglan sang madamu nga mga masakit. May makatilingala sia nga gahum sa pagpaayo sang mga balatian nga nabangud sa mga kinagula kag mga kalakasan sang mga binag-o nga kabuhi, ang kabuhi nga nagapaluya kag nagalaglag sang mga gahum sang lawas, painoino kag kalag.PP 87.3
Daw ano ka masinalamaton sa mga masakit nga lapyo sang kabuhi sa ciudad, sang kasilaw sang madamu nga mga suga, kag sang kagahud sang mga dalan, ang kalinong kag kahilwayan sang uma! Daw ano ka mabinalakon ang pagliso nila sa mga talan-awon sang kinaugli! Daw ano ka malipayon sila sa paglingkod sa gowa sa may hilway nga hangin, nga magkalipay sa silak sang adlaw, kag maghaklu sang kahumot sang mga kahoy kag bulak! May yara nga manughatag sing kabuhi nga elemento sa kahumot sang kahoy nga pino, kag sa kaamyon sang cedro kag sipres, kag ang iban man nga mga kahoy may mga elemento nga manugpahauli sang panlawas.PP 88.1
Sa mga nagmalasakit na sing madugay, wala na sing nagaduyog sa pagpahauli sang panlawas kag kasadya kaangay sang pagpuyo sa tunga sang makagalanyat nga pali-but sa uma. Diri ang labing maluya makalingkod okon makahigda sa silakan sang adlaw okon sa handong sang mga kahoy. Mahangad lamang nila ang ila mga mata sa pagtan-aw sa ibabaw nila sang magayon nga kabulakan. Ang isa ka matam-is nga pamatyag sang pagpahuway kag pag-pahauli magaabut sa ibabaw nila sang sila ang magpamati sa mga dinapyadapya sang malum-ok nga hangin. Ang nagamusmus nga espiritu mabuhi liwan. Ang nagabahas nga kusug magabalaskug. Sa indi matalupangdan ang painoino magamalinong, ang ginahilanat nga pulso magatinong kag magaregular. Sang nagatubu sa pagkabaskug ang masakit, magahimulat sila sa pagkuha sing pila ka tikang sa pagpamupu sang magayon nga mga bu-lak, nga among mga hamili nga manugtunda sang gugma sang Dios sa Iya nagaalantus nga panimalay diri sa idalum.PP 89.1
Magpahito sing mga piano sa pagbutang sa mga masakit sa sagwa sang balay. Sa sadtong sarang makapangabudlay hatagan sila sing iban nga makaluluyag, mamagan nga buluhaton. Ipakita sa ila kon daw ano ka ayo kag makabulig ining buluhaton sa gowa. Pabaskuga sila sa pagginhawa sang bag-o nga hangin. Tudlo-i sila sa pagginhawa sing madalum, kag sa sila nagaginhawa kag nagahambal banatbanaton nila ang mga kusug sa tiyan. Ini among isa ka educacion nga mahal sa ila.PP 89.2
Ang banatbanat sa gowa sa may hilway nga hangin dapat irecita subung nga kinahanglanon nga manugha tag sang kabuhi. Kag sa amo nga mga banatbanat wala na sing maglabi kaayo sang sa magbulubakhay sang duta. Hatagi ang masakiton sing idas sang mga bulak nga pagtatapon, okon buluhaton nga himoon sa katamnan sang hamunga nga mga kahoy okon sa mga katamnan sang mga utanon. Sang sila ang mapabaskug sa pagbiya sa ila mga hulut kag gamiton ang ila tion sa gowa, nga magsagud sang mga bulak, okon maghimo sing iban nga mamagan, kalaluyagan nga buluhaton, ang ila atension makuha sa ila kaugalingon kag sa ila mga ginaantus.PP 89.3
Sa labi nga makapahibilin ang masakit sa gowa sang puluy-an, nagakulang man ang pagtatap nga kinahanglan nia. Sa labi ka malipayon ang iya palibut, magalabi man ka malinaumon sia. Kon matakpan sia sa balay, bisan kon daw ano ka tahum sang iya kasangkapan, magamaakigon kag magamadulum ang iya painoino. Palibuti sia sang magayon nga mga butang sang kinaugali; ibutang sia sa diin sia makakita sang mga bulak nga nagatulubu kag makapamati sang mga pag-inambahan sang mga pispis, kag ang iya tagiposoon magakanta man suno sa mga kalantahon sang mga pispis. Ang pag-ayo magaabut sa lawas kag sa painoino. Ang ila hunahuna magamalata, ang panumduman magamaabtik, ang ila painoino maaman sa pag-apreciar sang kagayon sang pulong sang Dios.PP 90.1
Sa kinaugali makita gihapon ang butang nga makaliso sang atension sang masakit gikan sa ila kaugalingon kag tuytuyan ang ila mga huuahuna sa Dios. Sang malibutan sila sang Iya makatilingala nga mga binuhatan, ang ila mga painoino mabayaw gikan sa mga butang nga makita pakadto sa mga butang nga indi makita. Ang kagayon sang kinaugali magatuytuy sa ila sa pagpanumdum sang langitnon nga puluy-an, sa diin wala sing butang nga makadaut sang iya pagkamakigugmaon, wala sing butang nga makadagta okon makalaglag, wala sing butang nga magakabangdanan sang balatian okon kamatayon.PP 91.1
Ang mga lalaki kag mga babae nga nagakinahanglan sang esprituhanon nga pag-ayo sa amo nga bagay madala sa pagpakighiupod sa sadtong ang ila mga pulong kag mga buhat nagadala sa ila kay Kristo. Dapat sila dal-on sa idalum sang influencia sang daku nga Misionero Ma-nugbulong, nga makapaayo sang lawas kag kalag. Sila dapat makabati sang sugilanon sang gugma sang Manluluwas. sang kapatawaran nga gin-aman sing hilway sa tanan nga magkadto sa Iya nga nagapanuad sang ila mga sala.PP 91.2
Sa idalum sang influencia nga kaangay sini, madamu sang mga nagaalantus ang mamanduan sa dalan sang kabuhi. Ang mga angeles sang langit magabulig sa tawohanon nga mga galamiton sa pagdala sing pagpabaskug kag paglaum kag kalipay kag hidaet sa mga tagiposoon sang masakit kag nagaalantus. Sa idalum sang amo nga mga kahimtangan ang masakit pakamaayohon sing dap- li, kag madamu ang makasapu sang maayong panlawas. Ang maluya nga tikang makakita liwan sang iya kapasik. Ang mata makakuha liwan sang iya kasiga. Ang walay paglaum magamalinaumon. Ang masinulub-on anay nga panguyahon magasuklub na sang nawong nga malipayon. Ang makinumuron nga tingug mabaylohan sang tunog sa kalipay kag kabusug.PP 91.3
Sang madaug liwan ang lawasnon nga panlawas, ang mga lalaki kag mga babae sarang makabanatbanat sing labi kaayo sang pagtoo sa kay Kristo nga amo ang nagapalig-on sang maayong panlawas sang kalag. Sa paghibalo nga ang mga sala pinatawad, may yara nga indi mamitlang nga hidaet kag kalipay kag pahuway. Ang ginal-uman nga paglaum sang Kristohanon magasiga. Ining mga pulong nagapahayag sang pagtoo, “Ang Dios amo ang amon dalangpan kag ang amon kuta, ang isa ka kabulig nga makita nga gamhanan sa mga kalisdanan. ” “Bisan pa maglakat ako sa nalupyakan sang landong sang kamatayon, wala ako sing kahadlukan nga kalainan, kay Ikaw kaupod nakon. Ang Imo itulukod kag ang Imo sungkod nagapapanikasug sa akon.” “Sia nagahatag sing kusug sa ginabudlay, kag nagapadamu sang kabaskug sa wala sing kusug.”PP 92.1