Kapitulo 58—Ang Pag-abut sa Usa ka Manunubos

Latas sa taas nga mga kasiglohan sa “kasakit ug kangitngit” ug ang “kadulom sa pagpanghupaw” (Isaias 8:22) nga nagdmaan sa kasaysayan sa katawhan sukad sa adlaw nga ang atong unang mga ginikanan nawad-an sa ilang puloy-anan nga Eden, ngadto sa panahon nga ang Anak sa Dios mitungha ingon nga Manluluwas sa mga makasasala, ang paglaum sa nahulog nga kaliwatan nasentro diha sa pag-abut sa usa ka Manonubos nga maghatag ug kagawasan sa mga lalaki ug sa mga babaye gikan sa kaulipnan sa sala ug sa lubnganan.MH 607.1

Ang unang pagpasabut sa maong paglaum gihatag ngadto kang Adan ug kang Eva diha sa sentensya nga gibungat ngadto sa bitin didto sa Eden sa diha nga si Jehova mipahayag ngadto kang Satanas diha sa nadungog nila nga nagaingon, “Ibutang ko ang panagkaaway sa taliwala mo ug sa babaye, ug sa taliwala sa imong kaliwat ug sa iyang kaliwat; siya magasamad sa imong ulo, ug ikaw magasamad sa iyang tikod.” Genesis 3:15.MH 607.2

Samtang ang sad-an nga magtiayon nagpatalinghug niining mga pulonga, nadasig sila uban sa paglaum; kay diha sa tagna mahitungod sa pagguba sa gahum ni Satanas ilang nasabut ang usa ka saad sa kaluwasan gikan sa kadaotan nga nahimo tungod sa paglapas. Bisan pa nga sila mag-antus gikan sa gahum sa ilang kaaway tungod kay sila nahulog ilalom sa iyang madanihon nga inpluwensya ug nagpili sa pagsupil sa matin-aw nga sugo ni Jehova, apan dili kinahanglan sila motugyan ngadto sa hilabihan nga pagkawalay paglaum. Ang Anak sa Dios nagatanyag sa pagbayad uban sa Iyang kaugalingon nga dugo sa kinabuhi tungod sa ilang paglapas. Ngadto kanila gitugyan ang usa ka panahon-sa-pagpaniid, nga sulod niini, pinaagi sa pagtoo diha sa gahum ni Cristo sa pagluwas, sila, sa makausa pa, mahimong mga anak sa Dios.MH 607.3

Si Satanas, pinaagi sa iyang kalampusan sa pagliso sa tawo gikan sa dalan sa pagkamasinugtanon, nahimong “dios niining kalibutana.” 2 Corinto 4:4. Ang pagdumalahan nga kaniadto iya ni Adan nabalhin ngadto sa ilogan. Apan ang Anak sa Dios ningsugyot nga moanhi niining kalibutana aron sa pagbayad sa silot sa sala, ug sa ingon niini, dili lamang malukat ang tawo, kondili mabawi usab ang dominyo nga napildi. Mahitungod mim nga pagpahauli nga mitagna si Miqueas sa diha nga siya miingon, “Oh torre sa panon, ang bungtod sa anak nga babaye sa Sion, anha kanimo moabut kana, oo, ang dominyo nga una moabut gayud.” Miqueas 4:8. Si Apostol Pablo nagpasabut niini ingon nga “katubsanan sa gipalit nga butang.” Efeso 1:14. Ug diha sa hunahuna sa salmista ang sama nga katapusan nga pagpahauli sa orihinal nga panulondon sa tawo sa diha nga siya nagpahayag nga nagingon, “Ang mga matarung makapanunod sa yuta, ug magapuyo sila sa ibabaw niini sa walay katapusan.” Salmo 37:29.MH 607.4

Kini nga paglaum sa katubsanan pinaagi sa pag-anhi sa Anak sa Dios ingon nga Manluluwas ug Hari, wala gayud mahanaw diha sa mga kasingkasing sa mga tawo. Sukad sa sinugdan dihay pipila kinsang pagtoo nakaabut sa unahan sa mga landong sa karon ngadto sa katinuoran sa umalabut. Si Adam, Seth, si Enoc, si Matusalem, si Noe, Sem, si Abraham, Isaac, ug si Jacob—pinaagi niim kanila ug sa ubang mga dungganon napreserbar ni Jehova ang bililhong mga pagpadayag sa Iyang kabubut-on. Ug ingon niana ngadto sa mga anak sa Israel, ang pinili nga katawhan pinaagi kang kinsa igahatag ngadto sa kalibutan ang gisaad nga Mesiyas nga gihatag sa Dios ang usa ka kahibalo mahitungod sa mga kinahanglanon sa Iyang kasugoan, ug mahitungod sa kaluwasan nga pagahimoon pinaagi sa mapasigulion nga halad sa Iyang hinigugma nga AnakMH 608.1

Ang paglaum sa Israel nalangkob diha sa saad nga gihimo sa panahon sa pagtawag ni Abraham, ug sa ulahi nasublisubli ngadto sa iyang kaliwatan, nga nagaingon, “Diha kanimo pagapanalanginan ang tanang mga kabanayan sa yuta.” Genesis 12:3. Sa gibukhad ngadto kang Abraham ang katuyoan sa Dios alang sa katubsanan sa kaliwat, ang Adlaw sa pagkamatarung misidlak ibabaw sa iyang kasingkasing, ug ang iyang kangitngit nakatag. Ug sa diha, sa katapusan, ang Manluluwas sa Iyang kaugalingon milakaw ug nakigsulti taliwala sa mga anak nga lalaki sa mga katawhan, Siya nagsaksi ngadto sa mga Judiyo mahitungod sa managong paglaum sa patriarka mahitungod sa kaluwasan pinaagi sa pag-anhi sa usa ka Manunubos. “Ang inyong amahan nga si Abraham nalipay nga siya makakita sa adlaw sa Akong pag-anhi,” si Cristo nupahayag; “ug siya nakakita niini ug nagsadya.” Juan 8:56.MH 608.2

Ang samang bulahang paglaum mao ang gilarawan nga daan diha sa panalangin nga gibungat sa himalatyon nga patriarka nga si Jacob nganha sa iyang anak nga lalaki nga si Juda nga nagingon:MH 609.1

“Juda, pagadayegon ka sa imong mga igsoong lalaki:
Ang imong kamot anha sa liog sa imong mga kaaway,
Ang mga anak sa imong amahan managyukbo kanimo....
Ang setro dili pagakuhaon gikan kang Juda,
Ni ang pagkapangulo gikan sa taliwala sa iyang mga tiil,
Hangtud nga moabut si Shilo;
Ug Maiva ang pagkamasinulondon sa mga katawhan.” Genesis 49:8-10.MH 609.2

Diha na man sa mga udanan sa Gisaad nga Yuta, ang pag-abut sa Alanunubos sa kalibutan gitagna diha sa tagna nga gibungat m Balaam:MH 609.3

“Makita ko Siya, apan dili karon: Akong natan-aw siya, apan
dili sa haduul:
Adunay moabut nga Bitoon gikan kang Jacob, ug magadndog
ang Setro gikan sa Israel,
Ug magapatay latas sa mga nasikohan sa Moab, ug magalaglag sa tanang
mga anak lalaki sa kaguliyang.” Numeros 24:17.MH 609.4

Pinaagi kang Aloises, ang katuyoan sa Dios sa pagpadala sa Iyang Anak ingon nga Alanunubos sa nahulog nga kaliwat, gibantayan sa atubangan sa Israel. Sa usa ka higayon, sa dili dugay sa wala pa ang iyang kamatayon, si Aloises mipahayag, “Si Jehova nga imong Dios magapatindog alang kanimo gikan sa imong taliwala, sa imong mga igsoon, usa ka Manalagna nga sama kanako; Kaniya magpatalinghug kamo.” Sa matin-aw si Aloises gipahimangnoan alang sa Israel mahitungod sa buhat sa Alesiyas nga umalabut. “Magapatindog Ako kanila sa taliwala sa ilang mga igsoon, usa ka Alanalagna nga sama kanimo,” mao ang pulong ni Jehova ngadto sa Iyang alagad; “ug igabutang Ko ang Akong mga pulong diha sa Iyang baba; ug Siya magasula kamla sa tanan nga igasugo Ko Kaniya.” Deuteronomio 18:15, 18.MH 609.5

Sa kapanahonan sa mga patriarka ang mga halad-inihaw kalabut sa diosnon nga pagsimba nagtukod sa usa ka dayon nga pagpahmumdum mahitungod sa pag-abut sa usa ka Manluluwas, ug ingon mini ang tibuok nga tulomanon sa santuwaryo sa tibuok nga kasaysayan sa Israel. Diha sa pangalagad sa tabernakulo, ug sa templo nga sa ulahi maoy nagkuha sa luna niini, ang katawhan gitudloan sa matag-adlaw, pinaagi sa mga larawan ug sa mga landong, sa dagkung mga kamatuoran kalabut sa pag-anhi ni Cristo ingon nga Manunubos, Sacerdote, ug Han; ug sa makausa sa matag-tuig ang ilang mga hunahuna ginadala paingon ngadto sa katapusang mga hitabo mahitungod sa dakung away tali kang Cristo ug ni Satanas, sa katapusan nga pagpanglinis sa uniberso gikan sa sala ug sa mga makasasala. Ang mga paghalad ug ang mga halad sa ritwal sa panahon ni Moises kanunay nagtudlo ngadto sa usa ka maayo pa nga tulomanon nga langitnon. Ang yutan-on nga santuwaryo maoy “sambingay sa kapanahonan karon,” diin gihalad ang mga gasa ug ang mga halad; ang duha ka balaang mga dapit niini maoy mga “hulad sa mga butang diha sa mga langit;” kay si Cristo, nga atong daku ug Hataas nga Sacerdote, karon maoy “usa ka magaalagad sulod sa dapit nga balaan ug sa tinuod nga tabernakulo nga gipatindog dili sa tawo kondili sa Ginoo.” Hebreohanon 9:9, 23; 8:2.MH 609.6

Sukad sa adlaw nga si Jehova nagpahayag ngadto sa bitin didto sa Eden nga nagingon, “Ibutang ko ang panagkaaway sa taliwala mo ug sa babaye, ug sa taliwala sa imong kaliwat ug sa iyang kaliwat” (Genesis 3:15), si Satanas nahibalo na nga dili gayud siya makakupot sa hingpit nga pagmando ibabaw sa mga molupyo mining kalibutana. Sa diha nga si Adam ug ang iyang mga anak nga lalaki misugod na sa paghimo ug mga halad nga gimando sa Dios ingon nga usa ka larawan sa magaabut nga Manunubos, si Satanas nakasabut niim nga usa ka simbolo panagsandurot sa yuta ug sa langit. Sulod sa hataas nga mga kasiglohan nga nagsunod, maoy iyang walay hunong nga paningkamot sa pagsanta niining maong pagsandurot. Sa walay pagkakapoy naninguha siya sa paghatag ug sayop nga kasayuran mahitungod sa Dios ug sa pagtuis sa mga tulomanon nga nagtudlo ngadto sa Manluluwas, ug uban sa dakung gidaghanon sa mga sakop sa tawhanong pamilya, siya nagmalampuson.MH 610.1

Samtang ang Dios nagtinguha sa pagtudlo sa mga tawo nga gikan lamang sa Iyang kaugalingong gugma magaabut ang Gasa nga nagapasig-uli kanila ngadto sa Iyang kaugalingon, ang pangulong kaaway sa katawhan nanlimbasug sa pagpahayag sa Dios ingon nga usa nga nagakalipay sa ilang kalaglagan. Sa ingon niini ang mga halad ug ang mga tulomanon nga gilaraw sa Langit aron sa pagpadayag sa diosnon nga gugma ginatuis aron mahimong usa ka paagi diin ang mga makasasala kawang nga naglaum sa pagpuypuy sa kasuko sa usa ka nasilo nga Dios uban sa mga gasa ug sa maayong mga binuhatan. Sa sama nga higayon, si Satanas naninguha sa pagpukaw ug sa paglig-on sa daotang mga pagbati sa mga tawo aron nga pinaagi sa pabalikbalik nga paglapas daghang mga tawo ang madala sa walay hunong gikan sa Dios, ug sa dili matabang mahigtan sa mga talikala sa sala.MH 610.2

Sa diha nga ang sinulat nga pulong sa Dios gihatag pinaagi sa mga manalagna nga Judiyo, giton-an ni Satanas uban sa kakugi ang mga mensahe mahitungod sa Mesiyas. Sa maampingon iyang gisubay ang mga pulong nga naglatid uban sa dili masayop nga katataw sa buhat ni Cristo taliwala sa mga tawo ingon nga usa halad sa pag-antos ug mgon nga usa ka mananaug nga hari. Diha sa mga linukot nga papel katalan sa Daang Tugon sa mga Kasulatan iyang nabasa nga ang Usa nga motungha “pagadad-on ingon sa usa ka nating karnero ngadto sa ihawan,” “Ang iyang nawong nasamadsamaran gayud labaw kay sa bisan kinsa nga tawo, ug ang iyang dagway labaw kay sa bisan kinsa nga tawo, ug ang iyang dagway labaw pa kay sa mga anak sa mga tawo.” Isaias 53:7; 52:14. Ang gisaad nga Manluluwas sa katawhan “pagatamayon ug igasalikway sa mga tawo; usa ka tawo sa mga kasubanan, ug nakasinati sa pag-antus;...hinampak sa Dios, ug sinakit;” apan pagamiton usab siya sa Iyang gamhanan nga gahum aron nga “pagahukman niya ang mga kabus sa katawhan.” “Pagaluwason Niya ang mga anak sa mga hangol,” ug “magadugmok sa malupigon.” Isaias 53:3, 4; Salmo 72:4. Kining maong mga tagna nakapahadlok ug nakapakurog ni Satanas; apan wala niya biyai ang iyang katuyoan sa pag-ulang, kong mahimo, sa maloloy-ong mga pangandam ni Jehova alang sa katubsanan sa nawala nga kaliwat. Iyang gitinguha ang pagbuta sa mga mata sa katawhan, kutob sa mahimo, ngadto sa tinuod nga kahulogan sa mga tagna mahitungod sa Mesiyas, aron sa pag-andam sa dalan alang sa pagsalikway ni Cristo diha sa Iyang pag-abut.MH 611.1

Sulod sa mga kasiglohan sa dayon nga wala pa ang Lunop, si Satanas milampus sa pagpahinabo sa usa ka madagsangong pagsukol batok sa Dios sa tibuok kalibutan. Ug bisan ang mga leksyon sa Lunop nalimutan sa katawhan. Uban sa malimbongon nga pasumbingay gihinayhinay ni Satanas pagdala ang mga anak sa mga katawhan ngadto sa mapangahason nga pagsukol. Daw hapit na unta siya magmadaugon, apan ang katuyoan sa Dios alang sa nahulog nga tawo dili mahimo nga ipadaplin. Pinaagi sa kaliwat ni Abraham, gikan sa linya ni Shem, ang usa ka kahibalo mahitungod sa maloloyong mga mugna ni Jehova pagatipigan alang sa kaayohan sa umalabut nga mga kaliwatan. Sa matag panahon ang diosnong natudlo nga mga mensahero sa kamatuoran ginabangon aron sa pagtawag sa pagtagad sa kahulogan sa mga seremonyas sa halad, ug ilabina ngadto sa saad ni Jehova mahitungod sa pag-abut sa Usa ngadto kang kinsa ang tanang mga tulomanon sa sistema sa halad nagatudlo. Sa ingon niini ang kalibutan mapugngan gikan sa unibersal nga apostasya.MH 611.2

Dili sa walay pagsupak nga hilabihan nga ang diosnon nga katuyoan natuman. Diha sa tanang paagi nga mahimo ang kaaway sa kamatuoran ug sa pagkamatarung nagbuhat aron malimot ang mga kaliwat ni Abraham sa ilang hataas ug balaan nga pagtawag, ug sa pagliso ngadto sa pagsimba sa dili tinuod nga mga dios. Ug sagad nagmalampuson ang iyang mga paningkamot. Sulod sa mga kasiglohan nga gisundan sa unang pag-anhi m Cristo, ang kangitngit nagtabon sa katawhan. Gisabwag ni Satanas ang iyang yawan-on nga landong sa agianan sa mga tawo, aron iyang mapugngan sila gikan sa pagkuha sa usa ka kahibalo mahitungod sa Dios ug mahitungod sa umalabut nga kalibutan. Ang dakung mga pundok sa katawhan naglingkod diha sa landong sa kamatayon. Ang ilang paglaum lamang mao nga kining kangitngit mapuwas na, aron mapadayag ang Dios.MH 612.1

Sa matagnaon nga pagtan-aw si David, ang dinihog sa Dios, nakakita nga daan nga ang pag-abut ni Cristo mahisama sa “kahayag sa kabuntagon sa diha nga mosubang na ang adlaw nga nagasilang, usa ka buntag nga walay mga panganod.” 2 Samuel 23:4. Ug si Oseas nagpamatuod nga nagingon, “Ang iyang paggula matuod gayud ingon sa pagdangat sa kabuntagon.” Oseas 6:3. Sa mahilom ug sa hinayhinay ang kahayag sa adlaw mosubang sa ibabaw sa yuta, nga magapaalibwag sa landong sa kangitngit ug magapukaw sa yuta ngadto sa kinabuhi. Busa mosubang ang Adlaw sa pagkamatarung, “nga adunay kaluwasan sa Iyang mga pako.” Malaquias 4:2. Ang mga katawhan nga nagapuyo “sa yuta sa landong sa kamatayon” sila nakakita ug “usa ka dakung kahayag.” Isaias 9:2.MH 612.2

Ang manalagna nga si Isaias, samtang nagatan-aw nga natuhop sa kalipay niining mahimayaon nga kaluwasan, nakatuaw sa pagingon:MH 613.1

“Alang kanato ang usa ka Bata natawo,
Alang kanato ang usa ka Anak nga lalaki gihatag:
Ug ang kagamhanan igatungtung sa Iyang abaga:
Ug ang Iyang ngalan pagatawgon
Kahibulongan, Magtatambag, Dios nga makagagahum,
Amahan nga walay katapusan, Prinsipe sa Paldgdait.
Ang kauswagan sa Iyang kagamhanan ug sa
paldgdait walay katapusan,
Ibabaw sa trono ni David,
Ug sa ibabaw sa Iyang gingharian,
Aron sa pagtukod niini, ug sa pagtuboy niini
Nga may hustisya ug pagkamatarung
Sukad karon bisan hangtud sa walay katapusan.
Ang kakugi ni Jehova sa mga panon maoy magahimo niini.” Mga bersikulo 6, 7.MH 613.2

Sa naulahing mga kasiglohan sa kasaysayan sa Israel sa wala pa ang nahaunang pag-anhi ni Jesus, sa sagad gisabut nga ang pag-abut sa Mesiyas gitudlo na diha sa tagna, “Alagaan ra kaayo nga butanga nga Ikaw mahimong Akong alagad aron sa pagbangon sa mga banay ni Jacob, ug sa pagpabalik sa salin sa Israel: Ako usab Ikaw nga ihatag nga usa ka suga alang sa mga Hentil, aron Ikaw mamahimo nga Akong kaluwasan hangtud sa kinatumyan sa yuta.” “Ang himaya ni Jehova igapadayag,” ang manalagna mitagna, “ug ang tanan nga unod sa tingob makakita mini.” Isaias 49:6; 40:5. Tungod niining mao nga kahayag sa mga tawo nga si Juan Bautista sa ulahi nakapamatuod sa hilabihan ka maisug, sa diha nga siya mipahibalo sa pagingon, “Ako mao ang tingog sa usa nga nagasinggit diha sa kamingawan, Tul-ira ninyo ang agianan sa Ginoo, sumala sa giingon ni Isaias nga manalagna.” Juan 1:23.MH 613.3

Si Cristo mao ang gipahinungdan sa matagnaon nga saad nga gihatag: “Mao kini ang giingon ni Jehova, ang Alanunubos sa Israel, ug ang Iyang Balaan, Kaniya nga ginatamay sa tawo, Kaniya nga gikayugtan sa nasud,...ang giingon ni Jehova,...Akong bantayan Ikaw, ug Akong ihatag Ikaw nga usa ka tugon sa katawhan, aron sa pagtubo sa yuta, sa paghimo kanila nga magapanunod sa biniyaan nga mga kabilin; nga magaingon kanila nga mga ginapus, Panlakaw kamo; kanila nga anaa sa kangitngitan, Ipakita ang inyong kaugalingon.... Sila dili pagagutomon ni pagauhawon; ni ang kainit ni ang adlaw mohampak kanila: kay Siya nga adunay kaluoy kanila magamando kanila, bisan ubay sa kasapaan sa tubig Siya magamando kanila.” Isaias 49:7-10.MH 613.4

Ang malahutayon sa taliwala sa nasud nga Judiyo, nga mga kaliwat niadtong balaan nga linya pinaagi kang kinsa ang usa ka kahibalo mahitungod sa Dios natipigan, nagpalig-on sa ilang pagtoo pinaagi sa paghinumdum niini kanila ug sa sama nga mga pahayag. Uban sa nagalabaw nga kalipay ilang nabasa kong unsaon ni Jehova pagdihog sa Usa “sa pagwali sa maayong mga balita ngadto sa mga maaghop,” “aron sa pagbugkos sa mga dugmok ug kasingkasing, aron sa pagmantala sa kagawasan sa mga binihag,” ug sa pagmantala “sa tuig sa pagpasig-uli uban kang Jehova.” Isaias 61:1, 2. Apan bisan pa niini, ang ilang mga kasingkasing napuno sa kasub-anan samtang ilang gipamalandong ang mga kasakit nga kinahanglan Iyang pagaantuson aron sa pagtuman sa diosnon nga katuyoan. Uban sa halalom nga pagpasakit sa kalag ilang gisubay ang mga pulong nga diha sa linukot:MH 614.1

“Kinsa bay nakatoo sa among taho?
Ug kang kinsa man ikapadayag ang bukton ni Jehova?”

“Kay Siya mitubo sa Iyang atubangan ingon nga usa
ka linghod nga tanum,
Ug ingon sa usa ka gamut gikan sa usa ka mamala nga yuta:
Siya walay panagway ni kaanyag;
Ug sa diha nga ato na Siya nga makita,
Wala ing katahum aron ato Siya nga tinguhaon.

“Gitamay Siya, ug gisalikway sa mga tawo;
Usa ka Tawo sa mga kasub-anan ug nakasinati sa pag-antus:
Ug ingon sa usa nga gikan kaniya gitago sa mga
tawo ang ilang nawong;
Siya gibiaybiay, ug Siya wala nato mahala.

“Sa pagkamatuod gipas-an Niya ang atong kasakitan,
Ug gipas-an Niya ang atong mga kasub-anan:
Apan Siya giila nato nga binunalan,MH 614.2

Hinampak sa Dios, ug sinakit.

“Apan Siya ginasamaran tungod sa atong kalapasan:
Siya napangos tungod sa atong mga kasal-anan;
Ang silot sa atong pakigdait diha sa ibabaw Niya;
Ug tungod sa Iyang mga labod kita nangaayo.

“Kitang tanan sama sa mga karnero nga nanghisalaag;
Ang tagsatagsa kanato misimang sa iyang kaugalingon nga dalan;
Ug gibutang ni Jehova diha Kaniya
Ang kasal-anan nato nga tanan.

“Siya gidaugdaug, ug Siya gisakit,
Apan wala Niya bukha ang Iyang baba:
Ingon sa usa ka nating karnero Siya gidala ngadto sa ihawan,
Ug ingon sa kamero nga naamang sa atubangan
sa iyang manggugunting,
Mao nga wala Niya bukha ang Iyang baba.

“Pinaagi sa pagdaugdaug ug sa paghukom Siya gikuha:
Ug kinsa ba ang makamantala sa Iyang kaliwatan?
Kay Sip giputol gikan sa yuta sa mga buhi:
Tungod sa kalapasan sa Akong katawhan Siya gihampak.

“Ug gibuhat Niya ang Iyang lubnganan uban sa daotan,
Ug ang Iyang kamatayon uban sa mga dato;
Tungod kay Siya wala makahimo ug panglupig,
Ni dihay limbong sa Iyang baba.” Isaias 53:1-9.MH 615.1

Mahitungod sa nag-antus nga Manluluwas si Jehova Mismo nagpahayag pinaagi kang Zacarias nga nagingon: “Pagmata na, Oh espada, batok sa Akong Magbalantay sa Karnero, ug batok sa Tawo nga Akong Kauban.” Zacarias 13:7. Ingon nga puli ug garantiya alang sa makasasala nga tawo, si Cristo mao ang nag-antos ilalom sa diosnon nga hustisya. Siya ang gipasabut sa kahulogan sa hustisya. Siya ang gipaagi kong unsay bation sa mga makasasala nga magtindog sa atubangan sa Dios nga walay manlalaban.MH 615.2

Pinaagi sa salmista ang Manunubos nagtagna mahitungod sa Iyang kaugalingon:MH 615.3

“Ang pagpakaulaw nakadugmok sa Akong kasingkasing;
Ug Ako natugob sa mga kasub-anan:MH 615.4

Ug nangita Ako ug uban nga maluoy Kanako,
Apan walay mausa;
Ug sa mga maglilipay,
Apan wala Akoy hingkaplagan.
Sila naghatag usab Kanako ug apdo alang sa Akong pagkaon;
Ug sa Akong kauhaw gihatagan Ako nila ug suka nga pagaimnon.” Salmo 69:20, 21.MH 616.1

Mahitungod sa pagtagad nga Iyang madawat, Siya nagtagna nga nagingon, “Kay ang mga iro nanaglibut Kanako: usa ka panon sa mamomuhat sa kadaotan nanaglikos Kanako: gipalagbasan nila ang Akong mga kamot ug ang Akong mga tiil. Arang Ko nga maisip ang tanan Ko nga mga bukog: sila nagatan-aw ug nagatutok Kanako: Gibahinbahin nila ang Akong mga bisti sa taliwala nila, ug sa Akong kupo nanagripa sila.” Salmo 22:16-18.MH 616.2

Kining maong mga paghulagway sa mapait nga pag-antos ug sa mabangis nga kamatayon sa Usa nga Gisaad, bisan sila masulob-on, mga adunahan diha sa saad; kay mahitungod Kaniya nga “nahimutan ni Jehova ang pagsamad” ug sa pagbutang sa kagul-anan, aron nga Siya mahimong “usa ka halad tungod sa sala,” si Jehova nagpahayag nga nagingon:MH 616.3

“Siya makakita sa Iyang kaliwat, ug Siya mopahulagway
sa Iyang mga adlaw,
Ug ang kahimut-an ni Jehova motubo sa Iyang kamot.
Siya makakita sa kasakit sa Iyang kalag, ug matagbaw:

“Pinaagi sa Iyang kahibalo ang Akong alagad nga
matarung magapamatarung sa daghan;
Kay Siya ang mopas-an sa ilang mga kasal-anan.
Tungod niana hatagan Ko Siya ug bahin uban sa dagku,
Ug uban sa mga mabaskug Siya magabahin sa mga inagaw;
Tungod kay Iyang gibubo ang Iyang kalag ngadto sa kamatayon:
Ug Siya giisip uban sa mga malapason;
Ug iyang gipas-an ang sala sa daghan,
Ug naghimo ug paglaban alang sa mga malapason.” Isaias 53:10-12.MH 616.4

Ang gugma alang sa mga makasasala maoy nagdala ni Cristo sa pagbayad sa bili sa katubsanan. “Siya nakakita nga walay tawo, ug nahibolong nga walay nagpataliwala;” walay lain ang makalukat sa mga lalaki ug sa mga babaye gikan sa gahum sa kaaway; “busa ang Iyang kaugalingong bukton nagadala ug kaluwasan ngadto kaniya; ug ang Iyang pagkamatarung, kini maoy nagbulig kaniya.” Isaias 59:16.MH 616.5

“Ania karon, ang Akong Sulogoon, nga Akong gipataas;
Ang Akong pinili, nga Kaniya ang Akong kalag nagakalipay,
Ako nagbutang sa Akong Espiritu sa ibabaw Niya:
Siya magadala ug hustisya sa mga Hentil.” Isaias 42:1.MH 617.1

Sa Iyang kinabuhi walay gisagol nga paglaban sa kaugalingon. Ang paghatag ug katahuran nga ginahatag sa kalibutan ngadto sa katungdanan, ngadto sa bahandi, ug ngadto sa talento, wala igkita diha sa Anak sa Dios. Wala ang mga paagi nga gigamit sa katawhan sa pagkuha sa pagdapig o sa pagpahatag ug katahuran, ang gigamit sa Mesiyas. Ang tuman Niya nga pag-ayad sa kaugalingon gilandungan niining mga pulong nga nagsunod:MH 617.2

“Siya dili mosinggit,
Ni mopataas sa Iyang tingog,
Ni mopabad sa Iyang dngog diha sa dalan.
Sa usa ka nabasag nga bagakay, dili Siya mobali,
Ug sa usa ka nagapid-ok nga pabilo
dili Siya mopalong.” Mga bersikulo 2, 3.MH 617.3

Diha sa tataw nga pagkalahi ngadto sa mga magtutudlo sa Iyang kaadlawan mao ang pagdumala sa Manluluwas sa Iyang kaugalingon taliwala sa katawhan. Diha sa Iyang kinabuhi wala gayuy nasaksihan nga masaba nga pakiglantugi, mapagawalon nga pagsimba, ug walay buhat Siya nga gihimo aron pagadayegon. Ang Mesiyas natago diha sa Dios, ug ang Dios napadayag diha sa taras sa Iyang Anak. Kong walay kahibalo mahitungod sa Dios, ang katawhan mawala sa walay katapusan. Kong walay diosnon nga tabang, ang mga lalaki ug ang mga babaye magakaunlod. Ang kinabuhi ug gahum kinahanglan magagikan Kaniya nga nagbuhat sa kalibutan. Ang mga kinahanglanon sa tawo makuha sa walay lain nga paagi.MH 617.4

Ania pay dugang nga tagna mahitungod sa Mesiyas: “Siya dili mapakyas ni maluya, hangtud nga mapahaluna na Niya ang hustisya sa yuta: ug ang mga pulo magahulat sa Iyang Kasugoan.” Ang Anak sa Dios mao ang “nagpadaku sa Kasugoan, ug magbuhat niim nga dungganon.” Mga bersikulo 4, 21. Siya dili makapakunhod sa pagkaimportante niini ug sa pagpatuman sa mga pangangkon mini; Siya magtuboy niini. Sa sama nga higayon Siya magpahigawas sa diosnong mga sugo gikan niadtong mga mabug-at nga mga pamugos nga gitungtung sa ibabaw nila sa tawo, diin nangaluya ang kadaghanan diha sa ilang mga paningkamot sa pagalagad sa Dios nga kahimutanan.MH 617.5

Mahitungod sa misyon sa Manluluwas ang pulong m Jehova mao kini: “Ako si Jehova nagtawag kammo sa pagkamatarung, ug magakupot sa Imong kamot, ug magabantay Kanimo, ug mohatag kanimo nga usa ka tugon sa katawhan, alang sa usa ka suga sa mga Hentil; aron sa pagpabuka sa mga mata nga nabuta, aron sa pagpagula sa mga binilanggo gikan sa bilanggoan, ug sila sa nanaglingkod sa kangitngitan gikan sa balay nga bilanggoanan. Ako mao si Jehova: kini mao ang Akong ngalan: ug ang Akong himaya dili Nako igahatag sa uban, ni ang Akong pagdayeg sa mga linilok nga mga larawan. Ania karon, ang mga butang sa una mangagi, ug ang bag-ong butang mao ang Akong ginapahayag: sa dili pa sila motungha Ako magasaysay kaninyo mahitungod kanila.” Mga bersikulo 6-9.MH 618.1

Pinaagi sa gisaad nga Kaliwat, ang Dios sa Israel maoy modala sa kaluwasan ngadto sa Sion. “May mogula nga usa ka Saha gikan sa punoan ni Isai, ug motubo ang usa ka Sanga gikan sa iyang gamut.” “Ania karon, ang usa ka ulay manamkon, ug magaanak sa usa ka Anak nga lalaki, ug pagatawgon ang Iyang ngalan Emmanuel. Mantikilya ug dugos maoy Iyang pagakan-on aron Siya makahibalo sa pagdumili sa daotan, ug sa pagpili sa maayo.” Isaias 11:1; 7:14, 15.MH 619.1

“Ug ang Espiritu ni Jehova mopuyo sa ibabaw Niya, ang Espiritu sa kaalam ug sa pagsabut, ang espiritu sa pagtambag ug kagahum, ang Espiritu sa kahibalo ug sa kahadlok kang Jehova; ug maghimo Kaniya nga madali sa pagsabut diha sa pagkahadlok kang Jehova: ug Siya dili maghukom sumala sa panan-aw sa Iyang mga mata, ni magbadlong sumala sa madungog sa Iyang mga igdulungog: kondili uban ang husdsya magahukom Siya sa mga kabus, ug pakanaugan Niya sa hukom uban ang katul-id kadtong mga mapainubsanon sa yuta: ug pagahampakon Niya ang yuta sa barras sa Iyang baba; ug pinaagi sa gininhawa sa Iyang ngabil pagapatyon Niya ang tawong daotan. Ug ang pagkamatarung mao ang bakus sa Iyang hawak, ug ang pakamatinumanon mao ang takus sa Iyang lawas.” “Ug mahitabo niadtong adlawa nga ang Gamut ni Isai, nga nagatindog ingon nga usa ka bandila sa mga katawhan; kaniya mangita ang mga nasud; ug ang dapit nga Iyang pagapahulayan mahimong mahimayaon.” Isaias 11:2-5,10.MH 619.2

“Ania karon, ang tawo kansang ngalan mao ang Sanga;...tukoron Niya ang templo ni Jehova; ug dad-on Niya ang himaya, ug molingkod ug magamando sa Iyang trono.” Zacarias 6:12, 13.MH 619.3

Ang usa ka pagabuksan “alang sa sala ug sa kahugaw” (Zacarias 13:1); ang mga anak nga lalaki sa mga katawhan makadungog sa bulahan nga imbitasyon:MH 619.4

“Ho, ang tagsatagsa nga ginauhaw, umari kamo sa mga tubig,
Ug siya nga walay salapi; umari kamo palit, ug kumaon;
Oo, umari kamo, palit, ug bino ug gatas
Sa walay salapi ug sa walay bili.

“Nan ngano man nga magagasto kamo sa salapi alang niana nga dili tinapay?
Ug sa inyong pinangitaan alang niadtong dili makabusog?
Patalinghug kamo pagayo Kanako, ug kan-a ninyo kana nga maayo,
Ug tugoti nga ang inyong kalag magakalipay sa iyang kaugalingon
nga katambok.

“Ikiling ang imong igdulungog ug umari Kanako:
Patalinghug ug ang imong kalag mabuhi;
Ug Ako magabuhat ug usa ka walay-katapusang tugon uban kaninyo,
Bisan pa sa siguro nga mga kaluoy ni David.” Isaias 55:1-3.MH 620.1

Ngadto sa Israel gihimo ang saad nga nagaingon: “Ania karon, gihatag Ko Siya alang sa usa ka saksi sa mga katawhan, usa ka pangulo ug magmamando sa mga katawhan. Ania karon, Ikaw magatawag ug usa ka nasud nga wala mo hiilhi, ug mga nasud nga wala makaila Kanimo modalagan nganha Kanimo, tungod kang Jehova nga imong Dios, ug tungod sa Balaan sa Israel; kay Siya nagahimaya kanimo.” Mga bersikulo 4, 5.MH 620.2

“Ako nga ginadala sa haduul ang Akong pagkamatarung; kini dili mahalayo, ug ang Akong kaluwasan dili magalangan: ug ipahaluna Ko ang kaluwasan diha sa Sion alang kang Israel nga Akong himaya.” Isaias 46:13.MH 620.3

Diha sa pulong ug sa buhat ang Mesiyas, sulod sa Iyang yutan-on nga pagpangalagad, nagpadayag ngadto sa katawhan sa himaya sa Dios Amahan. Ang tagsatagsa ka buhat sa Iyang kinabuhi, ang tagsatagsa ka pulong nga nabungat, ang tagsatagsa ka milagro nga nabuhat, gihimo aron ang nahulog nga katawhan mahibalo sa dili masukod nga gugma sa Dios.MH 620.4

“Oh Sion, nga nagadala ug maayong balita,
Tumungas ka sa usa ka hataas nga bukid;
Oh Jerusalem, nga nagadala ug maayong balita,
Ipatugbaw sa makusog ang imong tingog;MH 620.5

Ipatugbaw kana, ayaw kahadlok;
Ingna ang mga siyudad sa Juda, ania karon ang inyong Dios!

“Ania karon, ang Ginoong Dios moanhi uban sa makusganon nga kamot,
Ug ang Iyang bukton mohari alang Kaniya:
Ania karon, ang Iyang balus anaa uban Kaniya.
Ug ang Iyang buhat anaa sa atubangan Niya.
Siya magapasibsib sa Iyang panon sama sa usa ka magbalantay sa karnero:
Iyang tigumon ang mga nating karnero diha sa Iyang bukton,
Ug kugoson sila diha sa Iyang dughan,
Ug sa pagkamapuanguron magaagak Siya niadtong adunay
magagmay pa.” Isaias 40:9-11.

MH 621.1

“Ug niadtong adlawa ang bungol makadungog sa mga pulong sa Basahon,
ug ang mga mata sa buta makakita gikan sa kadulum ug gikan sa kangitngitan
Ang mga maaghop usab magadugang sa ilang kalipay kang Jehova,
Ug ang mga kabus sa taliwala sa mga tawo magakalipay sa Balaan sa Israel.”

“Kadto usab nga nangasayop diha sa espiritu makadangat sa pagsabut,
Ug kadto nga nanagbagulbol makadawat sa pahamatngon.” Isaias 29:18, 19, 24.MH 621.2

Sa ingon niini, pinaagi sa mga patriarka ug sa mga manalagna, ingon man pinaagi sa mga larawan ug mga simbolo, ang Dios misulti ngadto sa kalibutan mahitungod sa pag-abut sa usa ka Manunubos gikan sa sala. Ang usa ka taas nga lumbay sa tagna nga tinuktukan sa Espiritu nagtudlo ngadto sa pag-abut sa “Gipangandoy sa Kanasuran.” Haggeo 2:7. Bisan ang dapit gayud nga Iyang natawhan ug ang panahon sa Iyang pagtungha gitumbok sa makuti.MH 621.3

Ang Anak ni David kinahanglan matawo diha sa siyudad ni David. Gikan sa Bethlehem, matud pa sa manalagna, “adunay mogula...nga mahimong magmamando sa Israel; kang kinsang kaagi sa kagikanan gikan pa sa kanhing panahon, gikan sa walay katapusan.” Miqueas 5:2.MH 621.4

“Ug ikaw Bethlehem, yuta sa Juda,
Dili gayud ang labing gamay taliwala sa mga pnnsipe sa Juda:
Kay gikan kanimo magagula ang usa ka Gobernador,
Nga mahimong Magbalantay sa Akong katawhan nga Israel.” Mateo 2:6.MH 621.5

Ang panahon sa unang pag-anhi ni Cristo ug ang pipila sa dagkung mga hitabo nga naglibut sa buhat sa Manluluwas gipahibalo sa manolunda nga si Gabriel ngadto kang Daniel. “Kapitoan ka semana,” matud pa sa manolunda, “maoy tagal ibabaw sa imong katawhan ug sa imong balaan nga siyudad, sa paghuman sa kalapasan, ug sa pagtapus sa mga sala, ug sa paghimo sa pagpasig-uli alang sa kasalanan, ug sa pagpasulod sa walay katapusan nga pagkamatarung, ug sa pagmatuod sa panan-awon ug sa tagna, ug sa pagdihog sa labing balaan.” Daniel 9:24. Ang usa ka adlaw sa tagna nagpasabut nga usa ka tuig. Tan-awa ang Numeros 14:34; Ezequiel 4:6. Ang kapitoan ka semana, o upat ka gatus ug kasiyaman ka mga adlaw, nagrepresentar sa upat ka gatus ug kasiyaman ka mga tuig. Ang sinugdanan niining maong panahon gihatag: “Busa hibaloi ug sabta, nga sa paggula sa sugo sa pagpahauli ug sa pagtukod sa Jerusalem alang sa Mesiyas, ang Prinsipe, mapito ka semana, ug kan-uman ug duha ka semana” (Daniel 9:25), kan-uman ug siyam ka semana, o upat ka gatus ug kawaloan ug tulo ka tuig. Ang sugo sa pagpahauli ug sa pagtukod sa Jerusalem, ingon nga nakompleto sa sugo ni Artajerjes Longimanus, misugod sa tingdagdag sa tuig 457 W.C. Tan-awa ang Esdras 6:14; 7:1, 9. Gikan niining panahona ang upat ka gatus ug kawaloan ug tulo ka tuig modangat ngadto sa tingdagdag sa tuig T.G. 27. Sumala sa tagna, kining panahona moabut ngadto sa Mesiyas, ang Usa nga Dinihog. Sa tuig T.G. 27, si Jesus nagdawat sa pagdihog sa Balaan nga Espiritu diha sa Iyang pagbautismo ug sa walay langan human niini Siya misugod sa Iyang pagpangalagad. Unya gimantala ang mensahe nga nagingon, “Ang panahon ama na gayud.” Marcos 1:15.MH 622.1

Unya, ang manolunda miingon, “Siya magapamatuod sa lig-on nga tugon uban sa daghan sulod sa usa ka semana [pito ka tuig].” Sulod sa pito ka tuig human ang Manluluwas mosulod sa Iyang pangalagad, ipawali ang maayong balita ilabina ngadto sa mga Judiyo; sulod sa tulo ug tunga ka tuig pinaagi m Cristo Mismo, ug sa ulahi pinaagi sa mga apostoles. “Diha sa tungatunga sa semana Iyang pahanongon ang paghalad, ug ang halad nga kalan-on.” Daniel 9:27. Sa ting-pamulak sa tuig T.G. 31, si Cristo nga mao ang tinuod nga Halad, gihalad didto sa Calbaryo. Unya ang tabil sa templo natunga sa pagkagisi, nagpasabut nga ang kabalaan ug ang kahulogan sa tulomanon sa paghalad giwala na. Ning-abut na ang panahon nga pahunongon na ang yutan-on nga paghalad ug ang halad nga kalan-on.MH 623.1

Ang usa ka semana—pito ka tuig—natapus sa T.G. 34. Unya tungod sa pagbato kang Esteban sa mga Judiyo sa katapusan maoy nagsilyo sa ilang pagsalikway sa maayong balita; ang mga tinon-an na nagkatibulaag tungod sa panglutos “nahadiindiin sa paglakaw nga nagwali sa pulong” (Buhat 8:4); ug sa wrala madugay tapus mini, nakabig ang manlulutos nga si Saulo nga nahimong Pablo ang apostol ngadto sa mga Hentil.MH 623.2

Ang daghang mga tagna mahitungod sa pag-anhi sa Manluluwas maoy nakaaghat sa mga Hebreohanon sa pagkinabuhi diha sa usa ka walay hunong nga pagpaabut. Daghan ang nangamatay diha sa pagtoo nga wrala makadawat sa mga saad. Apan ingon nga nakita sila sa halayo pa, sila nagtoo ug nagsugid nga sila mga dumoluong ug mga magpapanaw dinhi sa yuta. Sukad sa mga adlaw’ ni Enoc ang mga saad nga gisublisubli pinaagi sa mga patriarka ug sa mga manalagna maoy nakapabuhi sa paglaum mahitungod sa Iyang pagpadayag.MH 623.3

Sa sinugdan ang Dios wala magpadayag sa tukma nga takna sa unang pag-anhi; ug bisan sa diha nga ang tagna ni Daniel naghimo niini nga mahibaloan, dili ang tanan nakahubad sa husto sa mensahe.MH 623.4

Nanglabay ang nagsunodsunod nga mga kasiglohan; sa katapusan ang mga tingog sa mga manalagna mihunong. Ang kamot sa madaugdaugon nagpabug-at sa ibabaw sa Israel. Sa diha nga ang mga Judiyo mibulag gikan sa Dios, nadulom ang pagtoo, ug ang paglaum hapit na mohunong sa pagbanwag sa umalabut. Ang mga pulong sa mga manalagna wala masabut sa kadaghanan; ug sila kang kinsang pagtoo magpadayon unta sa pagkakusganon andam na sa pagtuaw, “Ang mga adlaw ginalugwayan, ug ang tanang mga pananawon nangahanap.” Ezequiel 12:22. Apan didto sa konsilyo sa langit ang takna alang sa pag-abut m Cristo nahukman na; ug “sa pag-abut na sa tukma nga panahon, ang Dios mipadala sa Iyang Anak,...aron sa pagtubos sa mga nailalom sa kasugoan, aron kita managdawat sa pagkasinagop ingon nga mga anak.” Galacia 4:4, 5.MH 623.5

Ang mga leksyon kinahanglan ihatag ngadto sa katawhan diha sa pinolongan sa katawhan. Kinahanglan ang Mensahero sa tugon mosulti. Ang Iyang tingog kinahanglan mapatalinghugan diha sa Iyang kaugalingon nga templo. Siya, nga awtor sa kamatuoran magabulag sa kamatuoran gikan sa tahop sa sinultihan sa tawo nga maoy naghimo mini nga walay hinungdan. Kinahanglan ipatm-aw pagayo ang mga prinsipyo sa kagamhanan sa Dios ug sa piano sa katubsanan. Ang mga leksyon sa Daang Tugon kinahanglan ipahiluna sa hingpit diha sa atubangan sa katawhan.MH 624.1

Sa diha nga ang Manluluwas sa katapusan mitungha “diha sa Iyang pagkahisama sa mga tawo” (Filipos 2:7), ug misugod sa Iyang pangalagad sa grasya, si Satanas igo lang sa pagsamad sa tikod, samtang pinaagi sa tagsatagsa ka buhat sa pagpaubos o pag-antos si Cristo nagasamad sa ulo sa Iyang kaaway. Ang kaguol nga nadala sa sala gibubo ngadto sa dughan sa Walay-sala; apan samtang si Cristo nagantus sa pagsupak sa mga makasasala batok sa Iyang Kaugalingon, Siya nagabayad sa utang sa makasasala nga tawo ug nagalugtab sa higut sa katawhan. Ang matag kahapdos sa kasakit, ang matagpagpakaulaw, nagbayad sa kaluwasan sa kaliwat.MH 624.2

Kong si Satanas nakabuyo pa ni Cristo ngadto sa pagpahanunot ngadto sa usa ka panulay, kong nakadala pa siya Kaniya pinaagi sa usa ka buhat o bisan na lamang sa paghunahuna sa pagmantsa sa Iyang hingpit nga kapudi, magmadaugon unta ang prinsipe sa kangitngit ibabaw sa Garantiya sa tawo ug madaug unta niya ang tibuok pamilya nga tawhanon ngadto kaniya. Apan samtang si Satanas makapasakit, siya dili makapadunot. Makapahinungdan siya kasubo, apan dili ang pagkahugaw. Iyang gihimo ang kinabuhi ni Cristo nga usa ka taas nga talan-awon sa bugno ug kalisdanan, apan diha sa matag-ataki nagakawala ang iyang paghupot sa katawhan.MH 624.3

Didto sa kamingawan sa pagpanulay, sa Tanaman sa Getsemane, ug ngadto sa krus, gisukod ang mga hinagiban sa atong Manluluwas uban sa prinsipe sa kangitngit. Ang Iyang mga samad nahimong mga handumanan sa kadaugan sa ngalan sa kaliwat. Sa diha nga si Cristo nagbitay sa ibabaw sa krus, samtang ang daotan nga mga espiritu nangalipay ug nagbiaybiay ang daotan nga mga tawo, niini sa pagkamatuod ang Iyang tikod gisamaran ni Satanas. Apan kadtong mao nga buhat maoy nagadugmok sa ulo sa bitin. Pinaagi sa kamatayon Iyang gilaglag “siya nga may gahum sa kamatayon, nga mao ang yawa.” Hebreohanon 2:14. Kining buhata maoy naghukom nga siguro hangtud sa kahangturan sa piano sa kaluwasan. Diha sa kamatayon Iyang nakuha ang kadaugan batok sa gahum niini; diha sa pagkabanhaw pag-usab, Iyang giablihan ang mga ganghaan sa lubnganan sa tanan Niyang mga sumosunod. Diha nianang katapusang dakung sambunot atong makita ang natuman nga tagna nga nagaingon, “Kini magasamad sa imong ulo, ug ikaw magasamad sa Iyang tukod.” Genesis 3:15.MH 625.1

“Mga hinigugma, kita karon mga anak sa Dios, kong maunsa unya kita, kini wala pa ipakita: apan kita nasayud nga sa igapadayag na Siya, kita mahisama Kaniya, kay kita magasud-ong man unya Kaniya sa Iyang pagkamao.” 1 Juan 3:2. Naablihan sa atong Manunubos ang dalan, aron nga ang labing makasasala, ang labing nagkinahanglan, ang labing gidaugdaug ug gitamay, makakaplag ug agianan ngadto sa Amahan.MH 625.2

“Oh Jehova, Ikaw mao ang akong Dios;
Ituboy ko ikaw, pagadayegon ko ang Imong ngalan;
Kay nakahimo ka ug mga butang katingalahan;
Ang imong mga pagtambag sa karaang panahon sa pagkamadnumanon
ug sa kamatuoran.” Isaias 25:1.MH 625.3