Kapitulo 5—Ang Paghinulsol ni Salomon

Makaduha sulod sa paghari ni Salomon ang Ginoo nagpakita nganha kaniya uban sa mga pulong sa pag-uyon ug sa pagtambag— diha sa panan-awon sa kagabhion didto sa Gabaon, sa diha nga ang saad alang sa kaalam, sa mga bahandi, ug sa kadungganan giubanan sa usa ka maymay sa pagpabilin nga mapainubsanon ug masinugtanon; ug sa tapus sa pagpahinungod sa templo, sa diha nga sa makausa pa si Jehova nagtambag kaniya sa pagkamatinumanon. Tin-aw ang mga maymay, ug kahibuJongan ang mga saad nga gihatag ngadto ni Salomon; apan mahitungod kaniya nga diha sa mga higayon, sa taras, ug sa kinabuhi nga daw takus kaayo sa pagpakabana sa mando ug sa pagsugat sa gipaabut sa Langit, natala nga nagingon: “Wala niya bantaye ang gisugo ni Jehova.” “Ang iyang kasingkasing naliso gikan kang Jehova, ang Dios sa Israel, nga nagpakita kaniya sa makaduha, ug nagsugo kaniya mahitungod mining butanga, nga siya dili magsunod sa laing mga dios.” 1 Hari 11:9, 10. Ug hilabihan ka hingpit sa iyang pagtalikod, hilabihan ka magahi sa iyang kasingkasing diha sa paglapas, nga ang iyang kaso daw hapit mawalay paglaum.MH 71.1

Gikan sa kalipay sa diosnon nga pagpakig-ambitay, si Salomon miliso ngadto sa pagpangita ug katagbawan diha sa mga kalipayan sa pagbati. Mahitungod niini nga eksperensya siya nagaingon:MH 71.2

“Nagabuhat ako alang kanako ug dagku nga mga buluhaton; nagtukod ako alang kanako ug mga balay; nagtanum ako alang kanako ug mga kaparrasan: Nagbuhat ako alang kanako ug mga tanaman ug mga prutasan,...mipalit ako ug mga sulogoong lalaki ug mga sulogoong babaye,...nagtigum usab ako alang kanako ug salapi ug bulawan, ug ang bahandi sa mga hari ug sa mga lalawigan; nagbaton ako alang kanako ug mga lalaki nga mag-aawit ug mga babaye nga mag-aawit, ug mga kalipayan sa mga anak nga lalaki sa mga tawo, mga tulonggon, ug kadtong tanan sa nagkalainlain nga panagway. Busa midaku ako, ug mitubo labaw sa tanang nanghiuna kanako didto sa Jerusalem....MH 71.3

“Ug bisan unsa nga gitinguha sa akong mga mata ako wala magdumili niini; wala nako punggi ang akong kasingkasing sa bisan unsa nga kalipay; kay ang akong kasingkasing nagakalipay tungod sa tanan nakong buhat...unya gitan-aw ko ang tanan nga mga buhat nga nahimo sa akong mga kamot, ug sa buhat nga akong nabudlayan sa pagbuhat: ug ania karon, ang tanan kakawangan ug mao ang paghakop ug hangin, ug wala may makuha ilalum sa adlaw.MH 72.1

“Ug ako milingi aron sa pagtan-aw sa kaalam, ug sa kaboangan, ug sa tinunto: kay unsa man ang mahimo sa tawo nga magasunod sa hari? bisan pa kadtong mahimo kanhi.... Gidumtan ko ang kinabuhi.... Oo, gidumtan ko ang tanan nakong buhat nga akong nahimo ilalum sa adlaw.” Ecclesiastes 2:4-18.MH 72.2

Pinaagi sa iyang kaugalingong mapait nga eksperensya, nakat-onan ni Salomon ang kawalad-on sa usa ka kinabuhi nga nagapangita diha sa yutan-ong mga butang sa labing inaayo niini. Gitukod niya ang mga halaran ngadto sa pagano nga mga dios, aron lamang sa pagkaton kong unsa ka kawang sa ilang saad sa pagpahulay sa espiritu. Ang mangiub ug mahasolon-sa-kalag nga mga hunahuna ang nagsamok kaniya sa gabii ug sa adlaw. Alang kaniya wala nay bisan unsa nga kalipay sa kinabuhi o kalinaw sa hunahuna, ug ang kaugmaon nangitngitan sa walay paglaum.MH 72.3

Apan bisan pa niini wala siya biyai ni Jehova. Pinaagi sa pagbadlong ug pinaagi sa mapig-ot nga mga paghukom, Siya naninguha sa pagpukaw sa hari ngadto sa pag-ila sa pagkamakasasala sa iyang dalan. Iyang gikuha ang Iyang mapanalipdanon nga pag-amuma ug gitugotan ang mga kaaway sa paghasol ug sa pagpaluya sa gingharian. “Ug si Jehova nagpatindog sa usa ka kaaway kang Salomon, si Adad, ang Edomhanon.... Ug ang Dios nagpadndog sa laing kaaway niya, si Rezon,...kapitan sa usa ka panong sundalo,” nga “gingil-aran sa Israel, ug naghari sa Siria. Ug si Jeroboam,...usa ka sulogoon ni Salomon,” “usa ka gamhanang tawo sa kaisug,” “siya usab mipataas sa iyang kamot batok sa hari.” 1 Han 11:14-28.MH 72.4

Sa katapusan gihatud ni Jehova ngadto kang Salomon pinaagi sa usa ka manalagna ang makapakugang nga mensahe nga nagaingon: ” I ungod kay kini imong nabuhat, ug ikaw wala makatuman sa Akong tugon, ug sa Akong kabalaoran nga Akong ginasugo kanimo, sa pagkatinuod gision Ko ang gingharian gikan kanimo ug ihatag Ko kana sa imong ulipon. Bisan pa mini sa imong adlaw dili Ko kana himoon, tungod lamang kang David nga imong amahan: apan gision Ko kini gikan sa kamot sa imong anak.” Mga Bersikulo 11, 12.MH 72.5

Sa nahigmata nga daw gikan sa usa ka damgo niini nga hukom nga gipakanaug batok kaniya ug sa iyang balay, nakita ni Salomon uban sa nahigmata niya nga tanlag ang iyang binuang diha sa tinuod nga kahayag niini. Sa napanton diha sa espiritu, uban sa hunahuna ug lawas nga nakuhaan ug umoy, miliso siya nga naluya ug giuhaw gikan sa gubaon nga mga atabay sa yuta, aron sa pag-inom sa makausa pa diha sa tuburan sa kinabuhi. Alang kaniya, sa katapusan ang disiplina sa pag-antus nakahimo sa buluhaton mini. Dugay na siya nga gihasol sa kahadlok sa hingpit nga kalaglagan tungod sa wala niya pagliso gikan sa kabuangan; apan karon iyang nasabtan diha sa mensahe nga gihatag kaniya ang usa ka gihay sa paglaum. Ang Dios wala maglugtab kaniya sa tininuod, apan nagtindog nga andam sa pagluwas kaniya gikan sa usa ka kaulipnan nga labaw pa ka bangis kay sa lubnganan, ug gikan mini siya walay gahum sa paglingkawas sa iyang kaugalingon.MH 73.1

Diha sa pagkamapasalamaton giila ni Salomon ang gahum ug ang mahigugmaong-kalolot sa Usa nga “labaw pang hataas kay sa kinatasan” (Ecclesiastes 5:8); diha sa pagkamahinulsolon misugod siya sa pagsubay pag-usab sa iyang mga lakang paingon sa tinuboy nga patag sa kaputli ug sa kabalaan diin siya nahulog kaniadto. Siya dili gayud makalaum sa paglikay sa makalumpag nga mga sangputanan sa sala, dili gayud siya makapalingkawas sa iyang hunahuna gikan sa tanang paghinumdum sa giagian niyang pagpatuyang sa kaugalingon, apan maningkamot siya sa pagtambag sa uban sa dili pagsunod sa kabuangan. Sa mapainubsanon siya nagsugid sa kasaypanan sa iyang mga dalan ug gipatugbaw ang iyang tingog sa pagpasidaan kay dngali unya ang uban mangawala nga dili na mabakwi tungod sa mga inpluwensya alang sa daotan nga iyang napasiugdahan.MH 73.2

Ang tinuod nga mahinulsolon dili magabutang sa iyang daang mga sala gikan sa iyang paghinumdum. Sa diha nga siya nakabaton na ug kalinaw, siya dili motubo nga walay pagtagad bahin sa mga sayop nga iyang nahimo. Maghunahuna siya kanila nga nadaldal ngadto sa kadaotan tungod sa iyang giagian, ug maningkamot siya sa pagdala kanila balik ngadto sa tinuod nga dalan. Sa magadugang ang kahayag nga iyang gisudlan, magadugang ang kakusog sa iyang tinguha sa pagpahimutang sa mga tiil sa uban diha sa matarung nga agianan. Wala siya magtabontabon sa iyang nahisalaag nga giagian, nga magapagaan sa iyang sayop, apan iyang ginaukab ang timailhan sa katalagman, aron ang uban mapasidan-an.MH 73.3

Giila ni Salomon nga “ang kasingkasing sa mga anak nga lalaki sa mga tawo napuno sa kadaotan, ug ang kabuang mao ang anaa sa ilang kasingkasing.” Ecclesiastes 9:3. Ug mipahayag na man siya nga nagingon, “Tungod kay ang hukom batok sa buhat nga daotan wala man tumana sa dihadiha, busa ang kasingkasing sa mga anak nga lalaki sa mga tawo nangahas aron sa pagbuhat ug daotan. Bisan pa ang makasasala nagbuhat ug daotan sa makagatus, ug nagapalugway sa iyang mga adlaw, apan sa pagkadnuod ako nasayud nga maayo kana kanila nga nahadlok sa Dios, nga nahadlok sa Iyang atubangan: apan dili mahitabo nga maayo kana sa daotan, ni pagalugwayan niya ang iyang mga adlaw, nga ingon sa usa ka anino; tungod kay siya dili mahadlok sa atubangan sa Dios.” Ecclesiastes 8:11-13.MH 74.1

Pinaagi sa espiritu sa pagtuga gitala sa hari alang sa sunod nga mga kaliwatan ang kasaysayan sa iyang nausikan nga mga katuigan uban sa ilang mga leksyon sa pagpasidaan. Ug sa ingon niini, bisan pa nga ang binhi nga iyang natisok naani sa iyang katawhan diha sa pangani sa kadaotan, ang iyang buhat sa kinabuhi wala sa hingpit mawala. Uban sa kaaghop ug sa pagpaubos si Salomon sa ulahi niyang mga katuigan “gitudloan pa gayud niya ang kataw han sa kahibalo; oo, siya naghinuktuk ug nangita ug nagahan-ay sa daghanan nga mga sanglitanan. Ang Magwawali nangita ug mga pulong nga matarung, ug kadtong gisulat sa pagkamatarung, bisan pa ang mga pulong sa kamatuoran.’“‘Ang mga pulong sa maalam ingon sa mga suvak; ug maingon sa mga lansang nga maayo nga pagkataruk ang mga pulong sa mga pangulo sa mga katilingban, nga gihatag gikan sa usa ka magbalantay sa mga karnero. Ug labut pa anak ko nga lalaki, magpatambag ka.” Ecclesiastes 12:9-12.MH 74.2

“Kini mao ang katapusan sa butang,” siya misulat: “Kahadloki ang Dios, ug bantaye ang Iyang mga sugo: kay kini mao ang tibuok nga Latungdanan sa tawo. Kay pagadad-on sa Dios ang tagsatagsa ka buhat ngadto sa paghukom uban ang tagsatagsa ka tinago nga butang, bisan ang maayo, o bisan ang daotan.” Mga Bersikulo 13, 14.MH 75.1

Ang ulahing mga sinulat ni Salomon nagpadayag nga sa iyang naamgohan ang dugang pa nga pagkadaotan sa iyang giagian, siya naghatag ug linain nga pagtagad sa pagpasidaan sa mga batan-on batok sa pagkahulog ngadto sa mga kasaypanan nga nagdaldal kaniya sa pag-usik-usik sa pinili nga mga gasa sa Langit alang sa hinungdan. Uban sa kasubo ug sa kaulaw nagsugid siya nga diha sa unang mga katuigan sa iyang pagkalalaki, sa diha nga iya untang makaplagan ang Dios nga iyang kalipay, iyang panabang, iyang kinabuhi, siya milingiw gikan sa kahayag sa Langit ug sa kaalam sa Dios, ug gibutang ang pagdiwata puli sa pagsimba ni Jehova. Ug karon, sa nakakat-on siya pinaagi sa makasusubo nga eksperensya sa binuang sa mao nga kinabuhi, ang iyang gipangandoy nga tinguha mao ang pagluwas sa uban gikan sa pagsulod ngadto sa inapait nga eksperensya nga iyang giagian.MH 75.2

Uban sa mahinuklogon nga pagbati siya nagsulat mahitungod sa mga katungod ug sa mga kaakohan sa atubangan sa mga batan-on diha sa pagalagad sa Dios:MH 75.3

“Sa pagkamatuod ang kahayag matam-is, ug makapahimuot nga butang alang sa mga mata ang pagtan-aw sa adlaw: oo, kong ang tawo magapuyo sa daghanan nga mga tuig, tugoti nga magalipay siya diha kanilang tanan; apan pahinumduma siya sa mga adlaw sa kangitngitan, kay magadaghan man sila. Ang tanan nga moabut kakawangan man. Paglipay, O batan-on nga lalaki sa imong pagkabatan-on; ug tugoti nga ang imong kasingkasing magapadasig kanimo sa mga adlaw sa imong pagkabatan-on, ug sa panan-aw sa imong mga mata: apan hibaloan mo nga tungod mining tanan nga mga butanga ang Dios magadala kanimo ngadto sa paghukom. Busa kuhaa ang kasubo gikan sa imong kasingkasing, ug ipahilayo ang kadaotan gikan sa imong unod: kay ang mga adlaw sa pagkabata ug sa pagkabatan-on mga kakawangan man.” Ecclesiastes 11:7-10.MH 75.4

“Hinumdumi usab ang imong Magbubuhat sa imong pagkabatan-on,
Sa dili pa moabut ang daotan nga mga adlaw,
Ug sa magasingabut ang mga tuig,
Sa diha nga ikaw magaingon, Ako walay kalipay kanila;

“Sa dili pa ang adlaw,
O ang kahayag,
O ang bulan,
O ang mga bitoon,
Pagangitngitan,
Ni ang mga dag-um mobalik sa tapus sa ulan:

“Sa adlaw nga ang mga magbalantay sa balay mangurog,
Ug ang mga tawong kusgan managyukbo sa ilang kaugalingon,
Ug ang mga manggagaling mohunong tungod kay sila diyutay lamang,
Ug kadtong manambo sa tamboanan pagangitngitan,
Ug ang mga pultahan pagatak-umon diha sa kadalanan,

“Sa diha nga ang dinahunog sa paggaling mahinay,
Ug adunay monangon tungod sa tingog sa langgam,
Ug ang tanang mga anak nga babaye sa honi pagapaubson;

“Oo, sila mangahadlok niadtong hataas,
Ug ang kalisang moanha sa dalan,

“Ug ang kahoy nga almendro mamulak,
Ug ang dulon mahimo nga usa ka lulan,
Ug ang tinguha mawagtang:

Tungod kay ang tawo moadto man padulong sa iyang pinuy-anan,
Ug ang mga managbangutan magasuroysuroy sa kadalanan:MH 76.1

“O sa dili pa mabugto ang pisi nga salapi,
O sa dili pa mabuak ang bulawan nga panaksan,
O mabuak ang banga didto sa tubod,
O madugmok ang ligid didto sa atabay.

“Unya ang abug mobalik nganhi sa yuta
ingon sa kaniadto:
Ug ang espiritu mobalik ngadto sa Dios
Nga maoy naghatag niini.” Ecclesiastes 12:1-7.MH 77.1

Ang kinabuhi ni Salomon puno sa pasidaan dili lamang ngadto sa mga batan-on, kondili ngadto kanila nga hingkod na sa panuigon, ug ngadto kanila nga nagalugsong na sa bungtod sa kinabuhi ug nagaatubang sa adlaw nga nagasalop. Atong makita ug madungog ang pagsarasay sa mga batan-on, ang mga batan-on nagaduhaduha tali sa matarung ug sa sayop, ug ang sulog sa daotan nga mga pagbati namatud-an nga kusgan ra alang kanila. Diha kanila nga hingkod na sa katuigan, wala kita magpaabut mining pagsarasay ug ang pagkadili madnumanon; nagpaabut kami nga natukod ang taras ug nalig-on paggamut ang mga prinsipyo. Apan lam dili kanunay nga mao. Sa diha nga si Salomon magbaton unta sa taras nga ingon ka kusgan sa tugas, nahulog siya gikan sa iyang pagkamalig-on ilalum sa gahum sa panulay. Sa diha nga ang iyang kusog mao unta ang labing dili matarug, siya nakaplagan nga mao ang labing maluya.MH 77.2

Gikan sa maong mga pananglitan makakat-on unta kita nga diha lamang sa pagtukaw ug sa pagampo ang kahilwasan alang sa mga batan-on ug sa mga hamtong. Ang kasigurohan wala diha sa hataas nga katungdanan ug sa dagku nga mga katungod. Ang usa mahimo nga sulod sa daghang mga tuig nakapahimulos sa usa ka dnuod nga Cristohanon nga eksperensya, apan bukas gihapon siya sa mga ataki ni Satanas. Diha sa gubat sa sulod nga sala ug sa panulay sa gawas, bisan ang maalam ug gamhanan nga Salomon nabuntog. Ang iyang pagkapakyas magatudlo kanato nga, bisan unsa ang salabutanon nga mga klase sa usa ka tawo, ug bisan unsa ka madnumanon siya nga nagalagad sa Dios kanhi, siya dili gayud makasalig sa iyang kaugalingon nga kaalam ug kabuotan.MH 77.3

Diha sa tagsatagsa ka kaliwatan ug diha sa tagsatagsa ka yuta ang matuod nga patukoranan ug sumbanan alang sa pagtukod sa taras mao sa gihapon. Ang diosnon nga kasugoan nga nagingon, “Higugmaa ang Ginoo nga imong Dios sa tibuok mong kasingkasing,...ug ang imong silingan sama sa imong kaugalingon,” ang daku nga prinsipyo nga gipaila diha sa taras ug sa kinabuhi sa atong Manluluwas, mao lamang ang siguro nga patukoranan ug mao lamang ang siguro nga giya. Lukas 10:27. “Ang kaalam ug ang kahibalo mao ang kalig-on sa imong mga panahon, ug kusog sa kaluwasan,” ang kaalam ug kahibalo nga ikahatag lamang sa pulong sa Dios. Isaias 33:6.MH 77.4

Ingon ka tinuod karon sama sa diha nga ang mga pulong gibungat ngadto sa Israel mahitungod sa pagkamasinugtanon ngadto sa Iyang mga sugo: “Kini mao ang inyong kinaadman ug salabutan sa mga mata sa katawhan.” Deuteronomio 4:6. Ania dinhi ang kasigurohan lamang alang sa tinagsatagsa nga pagkabuotan, alang sa kaputli sa puloy-anan, sa kaayohan sa katilingban, o sa kalig-on sa nasud. Taliwala sa tanang mga suliran ug mga katalagman ug sa nagakasumpaki nga mga pangangkon sa kinabuhi, ang usa nga lawas ug sigurado nga lagda mao ang pagbuhat sa ginasulti sa Dios. “Ang mga sugo ni Jehova matul-id,” ug “siya nga nagabuhat mining mga butanga dili gayud matarug.” Salmo 19:8; 15:5.MH 78.1

Sila nga manumbaling sa pasidaan sa apostasiya ni Salomon maglikay sa unang pagduul niadtong mga sala nga maoy nakabuntog kaniya. Ang pagkamasinugtanon lamang sa mga gikinahanglan sa Langit maoy makapalikay sa tawo gikan sa apostasya. Gituga sa Dios diha sa tawo ang dagkung kahayag ug daghang mga panalangin; apan gawas kong kini nga kahayag ug kining mga panalangin gidawat, sila walay kasigurohan batok sa pagkamasupilon ug sa apostasya. Sa diha nga sila nga gituboy sa Dios nganha sa mga katungdanan nga hataas moliso gikan Kaniya ngadto sa tawhanon nga kahibalo, mahimong mangitngit ang ilang kahayag. Ang gipiyal nila nga mga kasarang mahimong usa ka lit-ag.MH 78.2

Hangtud nga matapus ang bugno, adunay mopahawa gikan sa Dios. Umolon ni Satanas ang mga kahigayonan nga gawas kong kita natipigan sa diosnon nga gahum, sila mopaluya sa mga salipdanan sa kalag nga hapit dili masabtan. Nagkinahanglan kita nga magpakisusi diha sa matag lakang, “Mao ba kini ang paagi sa Ginoo?” Samtang nagalungtad pa ang kinabuhi, nagakinahanglan nga pagabantayan ang mga pagbati ug ang mga kadasig uban sa katuyoan nga dili matarug. Walay usa ka gutlo nga kita makasiguro gawas kong atong isalig sa Dios, ang kinabuhi nga natago diha kang Cristo. Ang pagtukaw ug ang pagampo mao ang mga bantay sa kapudi.MH 78.3

Ang tanan nga buot mosulod sa siyudad sa Dios magasulod lahus sa ganghaan nga masigpit—pinaagi sa nagaagulo nga paningkamot; kay “dinhi niini walay bisan unsang mahugaw nga pasudlon.” Pinadayag 21:27. Apan walay usa sa nangahulog ang mawad-an sa paglaum. Ang tigulang na nga mga tawo, nga kaniadto gipasidunggan sa Dios, tingali nahugawan ang ilang mga kalag, ug gisakripisyo ang birtud diha sa halaran sa kailibgon sa unod; apan kong sila naghinulsol, ningbiya sa sala, ug mibalik ngadto sa Dios, aduna pay paglaum alang kanila. Siya nga nagapahayag, “Himoa ang pagkamaunongon Kanako bisan pa sa kamatayon, ug hatagan Ko ikaw sa purongpurong sa kinabuhi,” nagahatag usab sa imbitasyon nga nagaingon, “Pabiyai sa daotan ang iyang dalan, ug sa tawo nga dili matarung ang iyang mga hunahuna; ug pabalika siya kang Jehova, ug Siya maluoy kaniya; ug sa atong Dios, kay Siya mopasaylo sa madagayaon gayud.” Pinadavag 2:10; Isaias 55:7. Ginadumtan sa Dios ang sala, apan Siya nagahigugma sa makasasala. “Ayohon Ko ang ilang mga pagkasuki,” Siya nagpahayag; “sila higugmaon Ko sa walay bayad.” Oseas 14:4.MH 79.1

Tininuod ang paghinulsol ni Salomon; apan ang kadaut nga nahimo tungod sa iyang daotan nga binuhatan dili na mabalhin. Sulod sa iyang pagtalikod, diha sa iyang gingharian dihay nagpabilin nga nagmatinud-anon sa ilang pagkapiniyalan, nagpalungtad sa ilang kapudi ug pagkamatinumanon. Apan daghan ang napahisalaag; ug ang mga puwersa sa daotan nga nagalihok tungod sa pagpasulod sa pagdiwata ug sa kalibutanon nga mga pagginawi dili masayon sa pagpugong sa mahinulsolon nga hari. Ang iyang inpluwensya alang sa maayo daku kaayo ang pagkaluya. Daghan ang nagduhaduha sa pagbutang ug hingpit nga pagsalig diha sa iyang pagkapangulo. Bisan pa nga ang hari nagsugid sa iyang sala ug nagsulat alang sa kaayohan sa sunod nga mga kaliwatan sa usa ka talaan mahitungod sa iyang kabuang ug sa iyang paghinulsol, wala gayud siya makalaum sa paglaglag sa hingpit sa daotan nga inpluwensya sa iyang sayop nga mga binuhatan. Ingon nga napaisug tungod sa iyang apostasiya, daghan ang nagpadayon sa paghimo ug daotan. Ug diha sa nagaunlod nga lakat sa daghang mga hari nga nagsunod kaniya masubay ang makasusubo nga inpluwensya sa dili husto nga paggamit sa iyang mga gahum nga hinatag sa Dios.MH 79.2

Diha sa kasakit sa mapait nga pagpamalandong mahitungod sa kadaotan sa iyang gibuhat, si Salomon napugos sa pagpahayag nga nagingon, “Ang kaalam labi pang maayo kay sa hinagiban sa gubat; apan ang usa ka makasasala nagalaglag ug daghanan nga maayo.” “Adunay usa ka daotan nga akong nakita ilalum sa adlaw, nga daw ingon sa usa ka sayop nga nagagikan sa punoan: ang kabuang ginapahimutang sa dagkung mga kahitas-an.”MH 80.1

“Ang langaw nga patay nagahatag ug daotan nga baho sa lana sa magbubuhat sa pahumot: mao man usab ang diyutay nga binuang modaug sa kaalam ug sa kadungganan.” Ecclesiastes 9:18; 10:5, 6, 1.MH 80.2

Taliwala sa daghang mga leksyon nga gitudlo pinaagi sa kinabuhi ni Salomon, walay labaw nga gipasantur nga makusganon kay sa gahum sa inpluwensya alang sa ikaayo o alang sa daotan. Bisan unsa ka gamay sa atong kalihokan, sa gihapon atong ginabutang ang usa ka inpluwensya alang sa kaayohan o sa kaalaut. Dili nato mahibaloan o mapugngan, kini nagapadapat nganha sa uban diha sa mga panalangin o sa tunglo. Tingali kini mabug-at tungod sa pagkawalay kalipay o sa pagkahakog o nahimong makadaut tungod sa pipila ka mga sala nga gitagoan; o tingali kini nasudlan sa nagahatag ug kinabuhi nga gahum sa pagtoo, sa kaisug, ug sa paglaum, ug nahumot sa alimyon sa gugma. Apan siguro gayud kini nga kusgan alang sa ikaayo o alang sa kadaot.MH 80.3

Nga ang atong inpluwensya mahimong usa ka baho sa kamatayon ngadto sa kamatayon maoy usa ka makahahadlok nga hunahuna, apan mahitabo baya kini. Sa usa ka kalag nga mapahisalaag, nga magatahan sa dayon nga kabulahanan—kinsa ang makabanabana sa kapildihan! Ug bisan pa niini ang usa ka dinalidali nga lihok, ang usa ka pulong nga wala mapalandong sa atong bahin maghimo ug hilabihan ka halaluin nga inpluwensya diha sa kinabuhi sa lain nga tawo nga maoy makalaglag sa iyang kalag. Ang usa ka mansa sa taras makapaliso sa daghan nga mahilayo gikan kang Cristo.MH 80.4

Maingon nga ang gipugas nga binhi mosangput sa usa ka pag-ani, ug kining giani kong ipugas usab, mapilopilo ang pangani. Kining balaora magmatuod diha sa atong relasyon ngadto sa uban. Ang matag lihok, ang matag pulong, maoy usa ka binhi nga mamunga. Ang matag buhat sa mahunahunaon nga kaluoy, sa pagkamasinugtanon, sa pagdumili sa kaugalingon, magahulma sa iyang kaugalingon diha sa uban, ug pinaagi kanila ngadto na man sa uban pa. Busa ang matag lihok sa kasina, sa daotan ug tuyo, o sa pagbahinbahin maoy usa ka binhi nga magitib diha sa usa ka “gamut sa kapaitan” diin daghan ang mahugawan. Hebreohanon 12:15. Ug unsa kaha ka daghan ang gidaghanon sa mahiloan mini nga “daghan”! Sa ingon niini ang pagpugas sa maayo ug sa daotan magapadayon sulod sa panahon ug sulod sa walay pagkatapus.MH 80.5