Si Moises

Kining kapituluha gibase sa Exodo 1-4

Ang mga katawohan sa Egipto, aron masangkapan ang ilang kauga lingon sa kalan on sulod sa panahon sa gutom, nagbaligya sa ilang mga baka ug mga yuta ngadto sa kagamhanan sa hari ug sa katapusan bugkos sa ilang kaugalingon sa davon nga kaulipnan. Sa maalamon si Jose nagtagana alang sa ilang pagkalingkaw as; nagtugot siya kanila nga mahimong mga sakop sa hari, nga nagtikad sa ilang mga yuta alang sa hari, ug nagbayad ug tinuig nga buhis nga usa sa lima ka bahin sa mga abut sa ilang kabudlay.PM 297.1

Apan ang mga anak ni Jacob wala mahiapil sa maong mga kinahang lan. Tungod sa pag alagad nga gihatag ni Jose sa nasud nga Egiptoha non, sila wala lamang kay gihatagan ug luna sa yuta ingon nga ilang puloy anan, kondili sila gipagawas gikan sa mga buhisan, ug sa madagayanon gisangkapan sa pagkaon sulod sa nagpadayon nga gutom. Sa katilingban gipahayag sa hari nga tungod sa maloloy ong pagpataliwala sa Dios ni Jose ang Egipto nagpahimulos sa kadagaya samtang ang ubang mga nasud nangamatay tungod sa gutom. Iyang nakita usab. nga ang pagdumala ni Jose nakatabang pag ayo sa pagpadato sa gingharian, ug ang iyang pagkamapasalamaton naglibut sa pamilya ni Jacob sa harianon nga pabor.PM 297.2

Apan sa paghubadhubad sa panahon, ang bantugan nga tawo nga kaniya dako kaayo ug nautang ang Egipto, ug ang kaliwat nga nabulahan sa iyang mga kabudlay, nanaug sa iyang lubnganan. Ug “unya mitindog ang usa ka bag ong hari sa Egipto, nga wala makaila kang Jose.” Dili nga wala siya mahibalo sa mga pag alagad ni Jose ngadto sa nasud, kondili gusto lang siya nga dili moila kanila, ug sumala sa mahimo, ilubong sila sa paghikalimot. “Ug siya miingon sa iyang katawohan: Ania karon, ang katawohan sa mga anak sa Israel hilabihan ka daghan ug malig on pa kanato. Umari kamo, magmakinaadmanon kita sa pagharong kanila, tingali kong sila magdaghan, ug mahatabo nga moabut ang gubat, kini sila mangipon usab sa atong mga kaaway ug makig away batok kanato, ug mopahawa gikan sa yuta.” Ang mga Israelinhon nahimo nang daghan kaayo; sila “nagmabungahon, ug mingtubo sa madagayaon gayud, ug misanay, ug milig on sa hilabihan gayud; ug napuno nila ang yuta.” llalum sa maamumahon nga pagbantay ni Jose, ug sa pabor sa hari nga nagmando niadtong panahona, sila dali ra nga mikatag sa ibabaw sa yuta. Apan ilang gibantayan ang ilang kaugalingon nga usa ka lahi nga kaliwat, nga sa bisan unsa walay pagkanaawat sa mga batasan o sa tinuhoan nga Egiptohanon; ug ang ilang nagatubo nga gidaghanon karon nakapaturok sa mga kahadlok sa hari ug sa iyang katawohan; nga tingali unya kong may gubat motipon sila sa ilang kaugalingon sa mga kaaway sa Egipto. Apan ang polisa nagdili sa paghingilin gikan sa nasud Daghan kanila ang mga takus ug may panabut nga mga trabahante, ug sila nakadugang sa hilabihan sa bahandi sa nasud; ang hari nagkinahanglan sa maong mga mamumuo alang sa pagpatindog sa iyang maanindot nga mga palasyo ug mga templo. Iyang gilumbay sila talay sa mga Egiptohanon nga nagbaligya sa ilang kaugalingon uban sa ilang mga kabtangan ngadto sa gingharian. Sa wala madugay gibutangan sila ug mga agalon sa buhat, ug niini nahingpit ang ilang kaulipnan. “Ug ang mga Egiptohanon nag ulipon sa mapiut gayud sa mga anak sa Israel, ug gipait nila ang ilang mga kinabuhi. tungod sa mapiut nga pag alagad sa pagbuhat ug pinagba nga yuta, ug sa tisa ug sa tanan nga mga bulohaton sa uma ug sa tanan nila nga pag alagad, diin ilang gilisud sila, labi pa usab hinuon nga midaghan sila ug labi nga mitubo sila.”PM 297.3

Ang hari ug ang iyang mga magtatambag naglaum sa pagbuntog sa mga Israelinhon pinaagi sa malisud nga trabaho, ug niini mokunhod ang ilang gidaghanon ug maduginok ang ilang espiritu nga tigkaugalingon. Sa napakyas sa ilang katuyoan, mipadayon sila ngadto sa labaw pa ka mabangis nga mga paagi. Ang mga mando gipagula ngadto sa mga babaye kinsang bulohaton naghatag kanila ug higayon sa pagtuman sa sugo, sa pagpatay sa Hebreohanong bata nga lalake diha sa ilang pagkahimugso. Si Satanas mao ang nagmugna niining butanga. Siya nahibalo nga ang usa ka manluluwas ang mahimugso sa taliwala sa mga Israelinhon; ug pinaagi sa pagdaldal sa hari sa pagpatay sa ilang mga anak naglaum siya sa pagpildi sa diosnong katuyoan. Apan ang mga babaye nahadlok sa Dios ug wala sila mangahas sa pagtuman sa mando nga mabangis. Giuyonan ni Jehova ang ilang palakat ug nagpauswag kanila. Ang hari nga nasuko sa kapakyasan sa iyang laraw, naghimo sa sugo nga labi pang dinalian ug malukpanon. Ang tibook nasud gisangpit sa pagpangusisa sa iyang mga biktima nga mahuyang. “Unya si Faraon nagsugo sa tanan niya nga mga katawohan, nga nag ingon: Itambog ninyo sa suba ang tanan nga bata nga lalake nga matawo, ug ang tanan nga bata nga babaye pagaluwason ninyo nga buhi.”PM 298.1

Samtang kini nga dekrito hingpit nga ipatuman, natawo ang usa ka anak nga lalake kang Amram ug Jocabed, mga hinimbahon nga mga Israelinhon sa banay ni Levi. Ang puya maoy “usa ka matahum nga bata;” ug ang mga ginikanan, nga nagatuo nga nagakahaduul na ang paglingkawas sa Israel, ug nga ang Dios magpatindog ug usa ka manluluwas alang sa iyang katawohan, naniguro nga dili nila isakripisyo ang ilang gamay nga bata. Ang pagtoo diha sa Dios naglig on sa ilang mga kasingkasing, “ug wala sila mahadlok sa sugo sa hari.” Hebreohanon 11:23.PM 299.1

Milampos ang inahan sa pagtago sa bata sulod sa tulo ka bulan. Unya sa pagkamatikod nga dili na luwas ang pagtago kaniya, iyang giandam ang usa ka diyutay nga takupis, aron dili masudlan ug tubig iyang gibulit kini sa balaw ug sa bulitik ug gipahiluna niini ang puya, iyang gipalutaw kini taliwala sa mga kabugangan diha sa daplin sa suba. Wala siya mangahas sa pagpabilin aron sa pagbantay niini, kay tingali unya hinuon ug mamiligro ang kinabuhi sa bata hasta usab ang iya, apan ang iyang igsoon nga babaye nga si Miriam, nagpabilin sa duul, nga daw walay pagtagad, apan sa mabalak on nagpaniid kong unsay dangatan sa iyang diyutay nga manghod nga lalake. Ug diha pay ubang mga nanagbantay. Ang mainitong mga pag ampo sa inahan nagtugyan sa iyang bata ngadto sa pagbantay sa Dios; ug ang mga manulonda nga wala makita, nagpatungodtungod ibabaw sa takupis diin didto ang diyutay nga bata. Gimandoan sa mga manulonda ang anak nga babaye sa Faraon sa pag adto sa maong dapit. Napukaw ang iyang pagkamaukit ukiton sa nakita niya ang diyutay nga bukag, ug samtang siya nagtan aw sa matahum nga bata nga diha sa sulod niini, iya dayon nasayran ang hinungdan ngano nga giluwan ang bata sa takupis.Ang mga luha sa puya nakatandug sa iyang kalooy, ug ang iyang kalooy misubay ngadto sa wala hiilhi nga inahan nga midangop niining paagiha aron lamang sa pag amping sa diyutay nga bata. Mihukom siya sa pagluwas sa bata; iyang sagopon siya ingon nga iyang kaugalingon nga anak.PM 299.2

Sa tago si Miriam nagbantay sa matag kalihokan; sa iyang pagsabut nga gitagad sa malumo ang bata, nangahas siya sa pagduul, ug unya siya mitanyag sa pag ingon, “Molakaw ba ako sa pagtawag kanimo ug usa ka iwa sa mga babaye nga Hebreohanon, aron magapasuso niining bataa alang kanimo?” Gitugotan si Miriam sa iyang tanyag.PM 300.1

Busa ang igsoon nga babaye midali ngadto sa iyang inahan uban sa malipayon nga balita, ug sa walay paglangan mibalik siya uban sa iyang inahan ngadto sa presensya sa anak nga babaye ni Faraon “Dad a kining bata ug alimahan mo siya alang kanako ug ako magasuhol kanimo,” mando sa princesa.PM 300.2

Nadungog sa Dios ang mga pag ampo sa inahan; ang iyang pagtoo nagantihan. Inubanan sa halalum nga pagpasalamat iyang gisugdan ang luwas ug malipayon niyang bulohaton. Sa matinumanon iyang gigamit ang iyang mga higayon sa pag edukar sa iyang bata alang sa Dios. Nagbati siya ug pagsalig nga ang bata giampingan alang sa dakong bulohaton, ug ang inahan nasayud nga sa dili madugay ang bata itugyan ngadto sa iyang harianon nga inahan. nga pagalibutan sa mga impluwensya nga magadala kaniya nga labaw pa ka makugihon ug maampingon sa iyang mga pahimangno ngadto kaniya kay sa uban niyang mga anak. Naningkamot siya sa pagpasilsil diha sa iyang hunahuna sa kahadlok sa Dios ug sa paghigugma sa kamatuoran ug sa hustisya, ug sa mainiton nag ampo nga dili siya matakdan sa tanang mga impluwensya nga dautan. Iyang gipakita kaniya ang kabuangan ug sa sala sa pagsimba ug mga diosdios, ug sa sayo pa gitudloan siya sa pagyukbo ug sa pag ampo ngadto sa buhi nga Dios lamang, kinsa mao ra ang makadungog kaniya ug magtabang kaniya diha sa tanang emerhensya.PM 300.3

Iyang gitipigan ang bata kutob sa mahimo. apan napugos siya sa paghatag kaniya sa diha nga nagpanuigon na siya ug napulo’g duha ka tuig. Gikan sa iyang pobre nga payag gidala siya ngadto sa harianon nga palasyo, ngadto sa anak nga babaye sa Faraon, “ug siya nahimong iyang anak nga lalake.” Apan bisan dinhi wala siya malimot sa mga pagtulun an nga iyang nadawat diha sa iyang pagkabata. Ang mga leksyon nga nakat onan diha sa kiliran sa iyang inahan wala malimuti. sila nahimong usa ka taming gikan sa garbo, sa pagkadili maunongon, ug sa mga hisyo nga midagsang taliwala sa kasiga sa balay sa hari.PM 300.4

Pagkamalukpanon diha sa mga sangputanan sa impluwensya niadtong usa ka babaye nga Hebreo, ug nga siya usa pa ka ulipon! Ang tibook nga kaugmaon sa kinabuhi ni Moises, ang dako nga misyon nga iyang natuman ingon nga pangulo sa Israel, nagapamatuod sa kahinungdanon sa bulohaton sa Cristohanon nga inahan. Walay lain nga buhat nga makapareha niini. Sa usa ka dakong bahin, ang inahan nagakupot diha sa iyang kaugalingong mga kamot sa kaugmaon sa iyang mga anak. Nagadumala siya sa nagatubo nga mga kaisipan ug mga kinaiya, nga nagabuhat dili lamang alang sa panahon, kondili alang sa walay katapusan. Nagapugas siya sa binhi nga moturok ug mamunga, alang sa maayo o alang sa dautan. Siya dili magapintal sa usa ka porma sa katahum diha sa luna o magsilsil niini gikan sa marmol, kondili sa pagpalakra diha sa kalag nga tawohanon sa larawan sa diosnon. Ilabina diha sa sulod sa ilang sayo nga mga katuigan ang kapangakohan anaa sa inahan sa pagporma sa kinaiya sa iyang mga anak. Ang mga pagtoo nga karon nahimo diha sa ilang nagatubo nga mga hunahuna magpabilin kanila sa tibook nga kinabuhi. Kinahanglan itudlo sa mga ginikanan ang pahimangno ug ang pagbanay sa ilang mga anak samtang bata pa kaayo, nga mahimo sila nga mga Cristohanon. Sila gibutang sa atong pag atiman aron mabansay, dili ingon nga mga manonunod sa trono sa usa ka yutan on nga gingharian, kondili ingon nga mga hari ngadto sa Dios, nga maghari sa mga katuigan nga walay katapusan.PM 300.5

Ipabati sa tagsatagsa ka inahan nga ang iyang mga panahon bililhon kaayo; ang iyang buhat pagasulayan diha sa solemni nga adlaw paghusay. Unya makaplagan nga daghan sa mga kapakyasan ug sa mga kasal anan sa mga lalake ug sa mga babaye misangput gikan sa walay hibangkaagan ug nagpasagad nila kang kinsa nga katungdanan mao ang paggiya sa ilang binata nga mga tiil diha sa matarung nga agianan. Unya makaplagan nga daghan nga nakapabulahan sa kalibutan sa kahayag sa kinaadman ug sa kamatuoran ug sa kabalaan, nakautang sa mga prinsipyo nga mao ang hinungdan sa ilang impluwensya ug kalampusan ngadto sa usa ka mainampoon nga Cristohanon nga inahan.PM 301.1

Didto sa palasyo ni Faraon, si Moises nagdawat sa labing taas nga pagbansay nga lungsodnon ug sa militar. Naghukom ang hari sa paghimo sa iyang sinagop nga apo nga lalake nga iyang manununod sa trono, ug ang batan on giedukar alang sa iyang taas nga katungdanan. “Ug si Moises gitudloan sa tanang kaalam sa mga Egiptohanon ug siya makagagahum sa iyang mga pulong ug mga buhat.” Buhat 7:22. Ang iyang katakus ingon nga pangulo sa kasundalohan naghimo kaniya nga usa ka tinamud sa mga kasundalohan sa Egipto, ug giila siya sa kadaghanan ingon nga talagsaon nga tawo. Napildi si Satanas sa iyang katuyoan. Ang mao gayud nga dekrito nga nagsugo sa pagpatay sa Hebreohanong mga bata gisupak sa Dios alang sa pagbansay ug sa pag edukar sa umalabut nga pangulo sa Iyang katawohan.PM 301.2

Ang mga katigulangan sa Israel gitudloan sa mga manulonda nga ang panahon alang sa ilang kaluwasan haduul na. ug nga si Moises mao ang tawo nga gamiton sa Dios sa pagtuman sa mao nga buhat. Ang mga manulonda nagpahimangno kang Moises usab nga gipili siya ni Jehova sa pagbunggo sa kaulipnan sa iyang mga katawohan Siya, nga naghunahuna nga ang ilang kagawasan makoha pinaagi sa kusog sa hinagiban, nagdahum nga maoy mag una sa panon nga Hebreohanon batok sa mga kasundalohan sa Egipto, ug sa nagbaton siya niining hunahunaa, iyang gibantayan ang iyang mga pagbati, nga tingali unya ang iyang kalambigitan ngadto sa iyang inaina o ngadto kang Faraon makapugong kaniya sa pagbuhat sa kabubut on sa Dios.PM 302.1

Pinasubay sa mga balaod sa Egipto, ,ang tanan nga naglingkod sa trono sa mga Faraon, kinahanglan sakop sa pundok sa mga sacerdote; ug si Moises ingon nga nadayag nga manonunod, kinahanglan pagasubhan ngadto sa mga tinagoan sa nasyonal nga tinuhoan. Kining mao nga katungdanan gitugyan ngadto sa mga sacerdote. Apan sa panahon nga siya madilaabon ug dili kapoyan nga estudyante walay makahaylo kaniya sa pagsalmot sa pagsimba sa mga diosdios. Gihulga siya nga dili makapanunod sa trono, ug gipasidan an nga dili siya angkonon sa prinsesa kong mopadayon siya sa pagsunod sa Hebreohanon nga pagtoo. Apan wala siya matarug diha sa iyang paghukom nga ang iya lamang nga hatagan sa pagtahod mao ang usa ka Dios, ang Magbuhuhat sa langu ug sa yuta. Nangatarungan siya uban sa mga sacerdote ug mga magsisimba, gipakita niva ang pagkabinuang sa ilang matuotuohong kataha sa mga butang nga walay panimout. Walay nakapanghimakak sa iyang pangatarungan o nakabalhin sa iyang katuyoan, apan alang sa maong higayon, ang iyang kalig on gipasagdan, tungod sa iyang hataas nga katungdanan ug tungod sa pabor nga gihatag kaniya sa hari ug sa mga katawohan.PM 302.2

“Tungod sa pagtoo si Moises, sa dako na siya, wala mosugot nga pagatawgon siya nga anak sa anak nga babaye ni Faraon, nga nagpalabi sa hinuon sa pag antus sa mga pagdagmal kauban sa mga tawo sa Dios kay sa pagpahimulos sa lumalabayng kalipay sa pagpakasala. Iyang giisip ang pasipala nga pagaantuson alang kang Cristo ingon nga labi pa ka dakong bahandi kay sa mga bahandi sa Egipto, kay siya nagtutok man ngadto sa balus.” Hebreohanon 11:24-26. Si Moises maoy angayan nga mokoha sa pagkalabaw taliwala sa mga bantugan sa yuta, sa pagsidlak diha sa mga palasyo sa labing mahimayaon nga gingharian niini, ug sa pagmando sa cetro sa gahum niini. Ang iyang salabutanon nga pagkabantugan nagila kaniya nga labaw sa dagkong mga tawo sa tanang mga katuigan. Ingon nga estoryador, magbabalak, pilosopo, heneral sa mga kasundalohan, ug magbabalaod, siya nagbarug nga walay katumbas. Apan mahitungod sa kalibutan nga diha sa iyang atubangan, may kusog siya sa tanlag sa pagdumili sa maulog ulogon nga panglantaw sa bahandi ug sa pagkabantugan ug sa kadungganan, “nga nagpalabi pa hinuon sa pag antus sa mga pagdagmal kauban sa mga tawo sa Dios kay sa pagpahimulos sa lumalabayng kalipay sa pagpakasala.”PM 302.3

Si Moises gipahimangnoan mahitungod sa katapusang ganti nga igahatag ngadto sa mapainubsanon ug masinulondon sa mga ulipon sa Dios, ug ang kalibutanon nga ganansya diha sa pagtandi, nahiunlod ngadto sa iyang husto nga pagkawalay hinungdan Ang matahum nga palasyo ni Faraon ug ang trono sa hari maoy gitangay aron sa paghaylo ni Moises; apan siya nasayud nga ang makasasala nga mga kalipayan nga makahimo sa mga tawo sa paghikalimot sa Dios anaa diha sa harianong mga palasyo Milantaw siya sa unahan sa mabulokon nga palasyo, sa unahan pa sa korona sa hari, ngadto sa hataas nga mga kadungganan nga igahatag sa mga balaan sa Labing Hataas Uyamut diha sa usa ka gingharian nga wala mamansahi sa sala. Pinaagi sa pagtoo iyang nakita ang usa ka dili madunot nga korona nga ang Hari sa langit magpahiluna diha sa agtang sa magmadaugon. Kining pagtooha maoy nagdala kaniya sa pagliso gikan sa mga harianon sa yuta, ug miipon sa mga mapainubsanon, kabus, ug tinamay nga nasud nga mipili sa pagtuman sa Dios inay sa pag alagad sa sala.PM 305.1

Nagpabilin si Moises diha sa palasyo hangtud sa pangidaron nga kap atan ka tuig. Ang iyang mga hunahuna kanunay anaa sa makaluluoy nga kahimtang sa iyang katawohan, ug iyang ginaduaw ang iyang mga kaigsoonan diha sa ilang kaulipnan ug gipadasig sila sa kasigurohan nga ang Dios magabuhat alang sa ilang kaluwasan. Gisakitan kanunay sa kasilag nga nagtan aw sa walay kaangayan ug sa pagdaugdaug nanginit siya sa pagpanimalus sa dautan nilang mga buhat. Sa usa ka adlaw niana samtang didto siya sa gawas, sa pagkakita niya sa usa ka Egiptonanon nga nagbukbuk sa usa ka Israelinhon, mihasmag siya ug gipatay ang Egiptohanon Gawas sa Israelinhon, walay nakasaksi sa iyang nabuhat, ug gidali ni Moises paglubong ang lawas didto sa balas. Karon nakapakita na siya nga andam sa pagpatunhay sa kawsa sa iyang katawohan, ug naglaum siya nga magtan aw kanila nga magatindog aron sa pagbawi sa ilang kagawasan. “Siya nagdahum nga ang iyang kaigsoonan nakasabut nga ang Dios naghatag kanila ug kaluwasan pinaagi sa iyang kamot, apan wala diay sila makasabut.” Buhat 7:25. Niadtong higayona dili pa sila andam alang sa kagawasan. Sa sunod nga adlaw nakita ni Moises ang duruha ka mga nag away, sa walay duhaduha ang usa kanila may sala. Gibadlong ni Moises ang sad an, kinsa mibalos dayon ngadto kang Moises, sa iyang pagdumili sa iyang katungod sa pagpanghibut, ug sa binastos nagpasangil kaniya sa usa ka sala nga nag ingon, “Kinsa ba ang nagbutang kanimo nga prinsipe ug maghuhukom kanamo: naghunahuna ka ba sa pagpatay kanako ingon sa pagpatay mo sa Egiptohanon.”PM 305.2

Ang tibook nga butang dali ra nga nahibaloan sa mga Egiptohanon, ug ning abut kining balitaa ngadto sa dalunggan ni Faraon nga hilabihan nga gipasubrahan. Ang maong sala ni Moises girepresentar ngadto sa hari ingon nga dako kaayo ug kahulogan; nga si Moises naglaraw sa pagpangulo sa iyang mga katawohan sa pag alsa batok sa mga Egiptohanon, sa pagbuntog sa kagamhanan, ug sa pagpahiluna sa iyang kaugalingon samtang siya huhi. Dihadiha dayon mihukom ang hari nga si Moises pagapatyon, apan ingon nga nakaamgo sa iyang katalagman, si Moises milayas ug mikalagiw paingon sa Arabia.PM 306.1

Gimandoan sa Dios ang rumbo ni Moises, ug siya nakakaplag ug usa ka poloy ana uban kang Jetro, ang sacerdote ug prinsipe sa Midian, nga magsisimba usab sa Dios. Tapus sa usa ka panahon, gipangasawa ni Moises ang usa sa mga anak nga babaye m Jetro; ug dinhi. diha sa pag alagad sa iyang ugangan ingon nga magbalantay sa mga panon sa iyang ugangan, nagpabilin siya sulod sa kap atan ka mga tuig.PM 306.2

Diha sa pagpatay sa Egiptohanon, si Moises nahulog ngadto sa sama nga sayop nga kanunay nahimo sa iyang mga amahan, diha sa pagpangako sa ilang kaugalingong mga kamot sa buhat nga ang Dios nagsaad nga maoy mobuhat. “Dili kabubut on sa Dios ang pagluwas sa Iyang katawhan pinaagi sa gubat, nga gihunahuna ni Moises, apan sa Iyang gahom, aron ang himaya mapahinungod Kaniya lamang. Ug bisan kining dinalidali nga buhat gipatigbabaw sa Dios aron pagtuman sa Iyang tuyo.” Si Moises wala pa maandam alang sa iyang dakong buhat. Kinahanglan pa siya nga makakat on sa sama nga leksyon sa pagtoo nga gitudlo ngadto kang Abraham ug kang Jacob sa dili pagsalig sa tawohanong kusog ug kaalam, kondili diha sa gahum sa Dios alang sa katumanan sa iyang mga saad. Ug may uban pang mga leksyon, taliwala sa kahilitan sa mga bukid, nga kinahanglan pagadawaton ni Moises. Diha sa tulunghaan siya makakat on sa pailub, aron sa pagpugong sa iyang makusog nga pagbati. Sa dili pa siya makapangulo nga maalamon, kinahanglan siya mabansay sa pagsugot. Ang iyang kasingkasing kinahanglan hingpit nga pagkauyon sa Dios sa dili pa siya makatudlo sa kahibalo sa iyang kabubut on ngadto sa Israel. Pinaagi sa iyang kaugalingong eksperyensya kinahanglan siya maandam sa paggamit sa usa ka inamahan nga pag amuma sa tanan nga napkinahanglan sa iyang tabang.PM 306.3

Ang mopalabay lamang unta niadtong taas nga panahon sa paghago ug sa pagkadili mainila, nga magaisip niini nga usa ka dakong pag usik sa panahon. Apan ang Dios nagtawag kaniya kinsa nga maoy mahimong pangulo sa iyang katawohan, sa paggugol ug kap atan ka mga tuig diha sa mapainubsanon nga bulohaton sa usa ka magbalantay sa mga carnero. Ang mga kinaiya sa pag amuma, sa paghikalimut sa kaugalingon ug ang mabination nga kabalaka alang sa iyang panon, kong molambo, magaandam kaniya nga mahimong maloloy on, ug mapailubon nga magbalantay sa Israel. Walay bintaha ang ikahatag sa tawohanon nga pagbansay ug kultura nga mahimong usa ka puli alang niini nga eksperyensya.PM 307.1

Dako na kaayo ug hingkat onan si Moises, nga tungod niini, kinahanglan siya nga magtuon pag usab aron sa pagpapha sa uban. Ang mga kabuyoan nga naglibot kaniya didto sa Egipto ang gugma sa iyang inaina, ang iyang kaugalingon nga hataas nga kahimtang ingon nga apo sa hari, ang pagpatuyang sa bisan diin, ang kapino, ang pagkamalinglahon, ug ang misteryoso sa usa ka dili tinuud nga tinuhoan, ang kasilaw sa pagsimba sa mga diosdios, ang solemni nga kaambong sa arkitektura ug sa eskultura ang tanan nagbilin ug halalum nga mga marka diha sa iyang nagatubo nga hunahuna, ug sa usa ka bahin, nakaumol sa iyang mga batasan ug kinaiya. Ang panahon, ang pag ilis sa mga palibot, ug ang pagpakigsulti sa Dios, makapapha niining maong mga marka. Sa bahin ni Moises mismo kini magkinahanglan ug usa ka pakigbisug alang sa tibook nga kinabuhi ang pagbiya sa kasaypanan ug sa pagdawat sa kamatuoran; apan ang Dios mao ang iyang magtatabang kong ang kasamok hilabihan ra ka mapig ot alang sa kusog nga tawohanon.PM 307.2

Diha sa tanan nga napili sa pagtapus sa usa ka bulohaton alang sa Dios ang tawohanong elemento makita. Apan sila dili mga tawo nga naandan nga mga batasan ug kinaiya, nga natagbaw sa pagpabilin sa mao nga kahimtang. Mainiton sila nga nagtinguha sa pagbaton sa kaalam gikan sa Dios, ug sa pagtoon sa pagbuhat alang kaniya. Ang apostol nagaingon, “Kong aduna may kaninyoy nakulangan sa kaalam, papangayoa siya sa Dios nga nagapanghatag ngadto sa tanang mga tawo sa madagayaon gayud ug sa walav pagpamoyboy, ug kini igahatag kaniya.” Santiago 1:5. Apan ang Dios dili motugyan ngadto sa mga tawo sa diosnong kahayag, samtang matagbaw lamang sila sa pagpabilin diha sa kangitngit. Aron sa pagdawat sa panabang sa Dios, ang tawo kinahanglan mag ila sa iyang kaluyahon ug sa iyang kakulangaon; kinahanglan iyang ipadapat ang iyang kaugalingon diha sa iyang kaugalingon; kinahanglan siya mapukaw ngadto sa mainiton ug sa mapinadayonon nga pag ampo ug pagpanlimbasug. Ang sayop nga mga batasan ug mga gawi kinahanglan pagataktakon: ug pinaagi lamang sa matinguhaon nga panlimbasug sa pagtarung niining maong mga sayop, ug sa pagpahiangay ngadto sa matarung nga mga prinsipyo, nga makoha ang kadaugan. Daghan ang dili gayud makadangat nganha sa katungdanan nga ila unta mahuptan, tungod kay naghulat sila sa Dios nga maoy mobuhat alang kanila nianang butang nga gihatagan sila ug gahum sa pagbuhat alang sa ilang kaugalingon. Ang tanan nga takus alang sa pagkamapuslanon kinahanglan pagabansayon sa labing mapigot nga disiplina sa pangutok ug sa pamatasan; ug ang Dios magbulig kanila pinaagi sa paghiusa sa diosnon nga gahum sa tawohanon nga paningkamot.PM 308.1

Ingon nga nasalipdan sa mga salipdanan sa mga bukid. nag inusara si Moises uban sa Dios. Wala na makaimpresar sa iyang hunahuna ang mga maanindot nga mga templo sa Egipto uban sa ilang tuomo ug kahakakan. Diha sa solemni nga kahalangdon sa walay katapusang mga kabungtoran iyang nakita ang kaharianon sa Labing Hataas, ug diha sa pagtandi, nag ila kong unsa ka walay gahum ug pagkawalay hinungdan sa mga diosdios sa Egipto. Sa bisan diin nasulat ang ngalan sa Magbubuhat. Si Moises nagbati nga daw nagtindog diha sa iyang presensya, ug pagalandongan sa iyang gahum. Dinhi nabanlas ang iyang garbo ug ang pagsalig sa kaugalingon. Diha sa mapig ot nga kayano sa iyang kinabuhi sa kamingawan, ang mga sangputanan sa kaharuhay ug sa kaluho sa Egipto nawala. Si Moises nahimong mapailubon, matahaon, ug mapaubsanon, “mapinaubsanon kaayo, labaw kay sa tanang mga tawo sa ibabaw sa yuta.” Numeros 12:3. Apan malig on diha sa pagtoo diha sa gamhanan nga Dios ni Jacob.PM 308.2

Samtang nagaligid ang mga katuigan, ug siya naglaroylaroy uban sa iyang mga panon diha sa mga dapit nga mamingaw, nga nagpamalandong sa dinaugdaug nga kahimtang sa iyang mga katawohan, iyang gihinumduman pag usab ang mga pagdumala sa Dios sa iyang mga amahan, ug sa mga saad nga maoy kabilin sa nasud nga pinili, ug ang iyang mga pag ampo alang sa Israel nagsaka sa maadlaw ug sa magabii. Ang langitnong mga manulonda nagsabwag sa ilang kahayag sa palibut kaniya. Dinhi, ilalum sa pagtuga sa Balaan nga Espiritu, iyang gisulat ang basahon sa Genesis. Ang taas nga mga katuigan nga naggamit taliwala sa pag inusara sa kamingawan dato sa panalangin, dili lamang ngadto kang Moises ug sa iyang mga katawohan, kondili ngadto sa kalibutan diha sa nagsunod nga mga katuigan.PM 309.1

“Ug nahanabo nga sa tapus niadtong daghan nga mga adlaw, namatay ang hari sa Egipto, ug ang mga anak sa Israel nag agulo tungod sa pagkaulipon, ug nanagtuaw sila; ug midangat sa Dios ang ilang pagtuaw tungod sa pagkaulipon. Ug gidungog sa Dios ang pagbakho nila, ug nahinumduman Siya sa Iyang tugon kang Abraham, kang Isaac ug kang Jacob. Ug nakita sa Dios ang mga anak sa Israel, ug ang Dios miila kanila.” Exodo 2:23-25. Miabut na ang panahon alang sa kaluwasan sa Israel. Apan ang katuyoan sa Dios pagahimuon sa usa ka paagi nga mayab an ug pagyubit ang tawohanong garbo. Ang manluluwas magagula ingon sa mapainubsanon nga magbalantay sa carnero, uban sa sungkod lamang sa simbolo sa iyang gahum. Sa usa ka adlaw sa iyang gidala ang iyang mga panon duul sa Horeb, “ang bukid sa Dios,” nakita ni Moises nga ang sapinit nagsilaub, ang mga sanga, ang mga dahon ug ang punoan, ang tanan nagsilaub, apan wala mangaut ut Sa iyang pagduul aron maavo ang iyang pagtan aw sa nagsilaub may usa ka tingog nga gikan sa kalayo nga nagtawag kaniya sa iyang ngalan. Uban sa nagkurog nga mga ngabil, siya mibutag sa pag ingon, “Ania ako.” Siya gipasidan an sa dili pagduul nga walay pagtahud: “Huboa ang imong mga sandalyas gikan sa imong mga tiil, kay ang dapit nga imong gitindogan, yuta nga balaan... Ako mao ang Dios sa imong amahan, ang Dios ni Abraham, ang Dios ni Isaac, ang Dios ni Jacob.” Siya kadto nga ingon sa Manulonda sa tugon, nagpadayag sa iyang kaugalingon ngadto sa mga amahan sa nagagi nga mga tuigan. “Ug unya si Moises mitabon sa iyang nawong, kay siya nahadlok sa pagtan aw sa Dios.”PM 309.2

Ang pagpaubos ug ang kataha mao ang magpaila sa panlihok sa tanan nga moduul ngadto sa presensya sa Dios. Sa ngalan ni Jesus kita makaduul sa atubangan Niya uban sa pagsalig, apan dili magduul Kaniya uban sa pagkamapangahason nga pagpasulabi, nga daw Siya katupong sa atong kaugalingon. Adunay uban nga magsangpit sa dako ug gamhanan sa tanan ug balaan nga Dios, nga nagapuyo diha sa kahayag nga dili maduul, nga daw nagsangpit sa usa ka katupong, o bisan ubos kanila. Adunay nagapanglihok sa ilang kaugalingon diha sa Iyang balay nga dili nila mahimo sa presensya sa yutan on nga magmamando. Kini sila angay nga mahinumdum nga sila anaa sa presensya sa Usa kinsa ginasimba sa mga serapin, nga sa atubangan ni kinsa ang mga manulonda magtabon sa ilang mga nawong. Ang Dios kinahanglan katahaan pag ayo; ang tanan nga nakaamgo sa Iyang presensya magayukbo diha sa pagpaubos sa atubangan niya, ug, sama kang Jacob nga nakakita diha sa panan awon sa Dios, sila mosinggit sa pag ingon. “Pagkamakalilisang niining dapita! Kini walay lain kondili ang balay sa Dios, ug kini mao ang ganghaan sa langit.”PM 310.1

Samtang naghulat si Moises diha sa matahaon nga kahadlok sa atubangan sa Dios, ang mga pulong nagpadayon: “Nakita Ko pag ayo ang kaguol sa Akong katawohan nga atua sa Egipto, ug hingdunggan Ko ang ilang pagtuaw tungod sa ilang tinugyanan sa buhat kay naila Ko ang ilang kalisdanan. Ug manaug Ako sa pagluwas kanila sa kamot sa mga Egiptohanon, ug sa pagkoha kanila gikan niadtong yutaa ngadto sa usa ka yuta nga maayo ug halapad, sa yuta nga nagapaagay sa gatas ug dugos... Busa umari ka karon. ug pagasugoon ko Ikaw ngadto kang Faraon, aron kohaon mo ang akong katawohan, ang mga anak sa Israel gikan sa Egipto.”PM 310.2

Nahibulung ug nalisang sa sugo, misibug si Moises nga nag ingon, “Kinsa ba ako, aron ako moadto kang Faraon ug magakoha gikan sa Egipto sa mga anak sa Israel?” Ang tubag mao kini: “Sa pagkatinuud Ako magauban kanimo, ug kini mao ang timaan alang kanimo nga ikaw Akong gisugo; unya ugaling kong makoha mo na ang katawohan gikan sa Egipto, magaalagad kamo sa Dios sa ibabaw niining bukira.” Si Moises naghunahuna sa mga kalisdanan nga iyang ihibalag, mahitungod sa pagkabuta, sa pagkawalay alamag, ug sa pagkawalay pagtoo sa iyang katawohan, nga ang kadaghanan kanila hapit wala nay kahibalo mahitungod sa Dios. “Ania karon, kong ako makadangat sa mga anak sa Israel, ug maga ingon ako kanila: Ang Dios sa inyong mga ginikanan nagsugo kanako nganhi kaninyo: ug kong sila mangutana kanako: Kinsa ang iyang ngalan? unsa ang igatubag ko kanila?” Ang tubag mao kini:PM 311.1

“AKO MAN ANG MAO AKO.” “Mao kini ang igaingon mo sa mga anak sa Israel: AKO MAN mao ang nagsugo kanako nganha kaninyo.”PM 311.2

Si Moises gisugo sa pagpatigum pag una sa mga katigulangan sa Israel, ang labing hamili ug matarung sa taliwala kanila, nga dugay na nga nagbangutan tungod sa ilang kaulipnan, ug sa pagpahayag ngadto kanila sa usa ka mensahe gikan sa Dios, uban sa usa ka saad sa kaluwasan. Unya siya ang mouban sa mga anciano sa atubangan sa hari, ug magsulti ngadto kaniya:PM 311.3

“Si Jehova, ang Dios sa mga Hebreohanon, nagpakita kanamo; ug karon paadtoa kami, nangamuyo kami kanimo sa tulo ka adlaw nga panaw ngadto sa kamingawan, aron maghalad kami kang Jehova nga among Dios.”PM 311.4

Gipasidan an si Moises nga si Faraon mosuki sa pangamuyo sa pagpalakaw sa Israel. Apan bisan pa niini ang kaisug sa ulipon sa Dios dili mapakyas, kay himuon kini ni Jehova nga higayon sa pagpaila sa Iyang gahum sa atubangan sa mga Egiptohanon ug sa atubangan sa Iyang katawohan. “Ug tuy uron Ko ang Akong kamot ug pagasamaran Ko ang Egipto uban sa tanan Ko nga mga katingalahan nga pagabuhaton Ko sa taliwala niini, ug sa tapus niana pagatugotan kamo niya sa pagpalakaw.”PM 311.5

Ang pahimangno gihatag usab mahitungod sa pangandam nga ilang pagahimuon alang sa panaw. Nagpahayag si Jehova nga nag ingon, “Ug mahitabo nga sa moadto na kamo dili kamo magalakaw nga walay mga dala: kondili nga ang tagsatagsa ka babaye magapangayo sa iyang silingan, ug sa humalapit nga babaye sa iyang balay, mga alahas nga salapi, mga alahas nga bulawan, ug mga bisti.” Nangadato ang mga Egiptohanon pinaagi sa trabaho nga sa dili makiangayon gipugos gikan sa mga Israelinhon, ug ingon nga ang naulahi mosugod na man sa ilang panaw ngadto sa ilang bag ong pinuy anan, makatarunganon alang kanila ang pag angkon sa balos sa ilang mga tuig sa kahago. Sila magapangayo ug mga butang ng? may bili, kanang masayon dad on, ug pagahatagan sila sa Dios ug pabor diha sa panan aw sa mga Egiptohanon. Ang gamhanang mga milagro nga gihimo alang sa ilang kaluwasan naghatag ug kalisang ngadto sa mga madaugdaugon, aron ang mga hangyo sa mga ulipon gitugot.PM 311.6

Nakita ni Moises diha sa iyang atubangan ang mga kalisdanan nga daw dili mabuntog. Unsa man nga kamatuoran ang iyang ihatag sa iyang katawohan nga sa pagkamatuod ang Dios nagpadala kaniya? “Ania karon,” si Moises miingon, “sila dili motuo kanako, dili usab magpatalinghug sa akong tingog, kay magaingon sila: Wala magpakita kanimo si Jehova.” Ang kamatuoran nga makadani sa iyang kaugalingon nga igbabati karon gihatag. Gisultihan siya sa pag itsa sa iyang sungkod sa ibabaw sa yuta. Sa iya kini nga gihimo, “kini nahimong usa ka bitin; ug milikay si Moises gikan niini.’’ Gisugo siya sa pagkupot niini, ug diha sa iyang kamot kini nahimong usa ka sungkod. Gimandoan siya sa pagbutang sa iyang kamot ngadto sa iyang dughan. Siya mituman, ug “sa iyang gikoha kini, ania karon, ang iyang kamot gisanla ug naputi ingon sa niebe.” Sa gisultihan siya sa pagbutang niini pag usab sa iyang dughan ug unya gikoha pag usab, kini naulian nga sama sa iyang usa ka kamot. Pinaagi niining maong mga ilhanan gipasaligan ni Jehova si Moises nga ang iyang kaugalingong katawohan, ingon man si Faraon, makabig nga adunay usa nga gamhanan pa kay kang Faraon napasundayag sa taliwala nila.PM 312.1

Apan ang ulipon sa Dios gisanapan gihapon sa hunahuna sa talagsaon ug kahibulungan nga buhat nga diha sa iyang atubangan. Diha sa iyang kahingawa ug kahadlok siya karon naghangyo ingon nga usa ka pamalibad ang kayungit mo mosulti: “Ginoo! dili ako ang tawo nga madanihong mosulti bisan hangtud karon, bisan sukad nga ikaw misulti sa imong ulipon; kay ako mahinay nga mamolong ug yungit sa dila.” Dugay na siya nga nawala gikan sa mga Egiptohanon nga wala na siyay matin aw nga kahibalo ug wala nay ingon ka andam mogamit sa ilang pinolongan sama sa diha pa siya taliwala kanila.PM 312.2

Si Jehova miingon ngadto kaniya, “Kinsa man diay ang nagbuhat sa baba sa tawo? kun kinsa ba ang nagbuhat sa tawo nga amang, kun bungol, kun sa makakita, kun sa buta? Dili ba Ako man, si Jehova?” Niini gidugang ang lain pa nga pasalig mahitungod sa diosnon nga tabang: “Busa karon, lumakaw ka, kay Ako magauban sa imong baba, ug magatudlo kanimo kong unsa ang imong igasulti.” Apan naghangyo gihapon si Moises nga ang usa ka tawo nga labaw pa ka sarang ang pagapilion. Sa sinugdan kining maong mga pamalibad naggikan sa pagpaubos ug sa walay pagsalig, apan tapus saari ni Jehova nga kohaon ang tanang mga kalisdanan. ug magahatag kaniya sa katapusan nga kalampusan, unya ang bisan unsa pa nga pangatarungan sa pagsibog ug magamulo sa iyang pagkadili takus magpakita ug walay pagtoo sa Dios. Kini nagpasabut sa usa ka kahadlok nga ang Dios dili makahimo sa pagpasarang kaniya alang sa dakong buhat nga niini gitawag siya, o nga nakahimo siya ug sayop diha sa pagpili sa tawo.PM 313.1

Karon si Moises gimandoan sa pag adto kang Aaron, nga iyang igsoon, kinsa, nga naanad sa adlaw adlaw nga paggamit sa pinolongan sa mga Egiptohanon, makahimo sa pagsulti niini nga larino. Gisultihan siya nga si Aaron magaabut sa pagtagbo kaniya. Ang sunod nga mga pulong gikan ni Jehova maoy hingpit nga sugo:PM 313.2

“Ug ikaw magasulti kaniya, ug magabutang sa mga pulong sa iyang baba ug Ako magauban sa imong baba, ug sa iyang baba, ug Ako magatudlo kaninyo sa inyong pagabuhaton. Ug siya mahimo nga imong magsusulti alang kanimo sa atubangan sa katawohan; ug mahitabo nga siya magasilbi nga imong baba, ug ikaw mahimo kaniya ingon sa Dios. Ug ikaw magabitbit niining sungkod sa imong kamot, nga uban niini magabuhat ka ug mga ilhanan.” Wala na siyay mahimo sa pagsuki; kay ang tanang mga pangatarungan sa pagbalibad nakoha na.PM 313.3

Ang diosnong sugo nga gihatag ngadto kang Moises nakakaplag kaniya nga walay pagsalig sa kaugalingon, mahinay sa pagsulti, ug manggiulawon. Nasanapan siya sa usa ka pagbati sa iyang pagkadili sarang nga mahimong usa ka tigpamaba alang sa Dios ngadto sa Israel. Apan ingon nga nakadawat sa bulohaton, gisudlan niya kini uban sa iyang tibook nga kasingkasing, nga nagbutang sa tibook niyang pagsalig diha sa Ginoo. Ang kadako sa iyang sugo nagkinahanglan sa paggamit sa labing maayo nga mga gahum sa iyang hunahuna. Gipanalanginan sa Dios ang iyang andam nga pagsugot, ug nahimo siya nga larino nga manulti, malaumon, maugdang, ug maayong pagkahaum alang sa labing dako nga buhat nga nahatag ngadto sa tawo. Mao kini ang usa ka panig ingnan sa mahimo sa Dios sa pagpalig on sa kinaiya kanila nga nagtoo kaniya sa hingpit, ug magtugyan nga walay paglipodlipod sa ilang kaugalingon ngadto sa iyang mga sugo.PM 313.4

Ang usa ka tawo makakoha ug gahum ug kabatid sa diha nga siya magadawat sa mga katungdanan nga ipahiluna sa Dios diha kaniya, ug uban sa iyang tibook kalag maninguha sa pagpasarang sa iyang kaugalingon sa husto nga pagdala kanila. Bisan unsa ka ubos sa iyang katungdanan o pagkahiktin sa iyang kaarang, kanang tawohana maka dangat sa tinuud nga pagkadako nga, sa magasalig sa diosnong kusog, maninguha sa paghimo sa iyang bulohaton uban sa pagkamatinu manon. Kong nagsalig pa si Moises sa iyang kaugalingon nga kusog ug kaalam, ug sa mainiton nagdawat sa dakong kapangakohan, mapa kita unta niya ang iyang tibook nga pagkadili takus alang sa maong buhat. Ang kamatuoran nga ang usa ka tawo magabati sa iyang kalu yahon, sa labing minus maoy kapanghimatuoran nga siya nag ila sa kadako sa buhat nga natudlo kaniya, ug nga iyang himoon ang Dios nga iyang magtatambag ug iyang kusog.PM 314.1

Mipauli si Moises ngadto sa iyang ugangan nga lalake, ug mipahayag sa iyang tinguha sa pagduaw sa iyang mga kaigsoonan didto sa Egipto. Gihatag ang panugot ni Jetro, inubanan sa iyang panalangin nga nag ingon, “Lumakaw ka sa pakigdait.” Uban sa iyang asawa ug mga anak, milarga si Moises sa iyang panaw. Wala siya mangahas sa pagsulti sa tuyo sa iyang misyon, kay tingali unya ug dili sila tugotan sa pag uban kaniya. Hinuon, sa wala pa sila moabut sa Egipto, siya sa iyang kaugalingon naghunahuna nga labing maayo, alang sa ilang kaugalingon nga kahilwasan nga papaulion sila balik sa puloy anan didto sa Midian.PM 314.2

Ang usa ka tingoan nga kahadlok kang Faraon ug sa mga Egiptoha non kinsang kasuko nahaling batok kaniya mga kap atan na ka tuig kaniadto, maoy nakapawalay gusto ni Moises sa pagbalik ngadto sa Egipto; apan sukad sa iyang pagpanukad sa pagtuman sa diosnong sugo, si Jehova nagpadayag ngadto kaniya nga ang iyang mga kaaway nangamatay na.PM 314.3

Diha sa dalan gikan sa Midian, nadawat ni Moises ang usa ka makapakurat ug makalilisang nga pasidaan sa kasuko ni Jehova. Ang usa ka manulonda mipakita kaniya diha sa usa ka mahulgaon nga paagi, nga daw magalaglag kaniya dihadiha. Walay pagpasabut ang gihatag; apan nihinumduman ni Moises nga iyang gisalindot ang usa sa mga kinahanglanon sa Dios; sa iyang pagtugot sa pangdani sa iyang asawa, iyang gitaligam an ang paghimo sa pagsirkunsidar sa iyang kamanghuran nga anak nga lalake. Napakyas siya sa pagtuman sa kondisyon aron ang iyang anak kahatagan sa katungod sa mga panalangin sa pakigsaad sa Dios uban sa Israel; ug ang maong pagpa baya sa ilang napili nga pangulo dili makapakunhod sa puwersa sa diosnong mga sugo diha sa katawohan. Si Sephora, sa iyang kahadlok nga mapatay ang iyang bana, maoy mihimo sa pagsirkunsidar, ug ayha pa tugoti si Moises sa manulonda sa pagpadayon sa iyang panaw. Diha sa iyang misyon ngadto kang Faraon, si Moises mahimutang sa usa ka kahimtang sa dakong katalagman; maampingan lamang ang iyang kinabuhi pinaagi sa pagpanalipod sa balaan nga mga manulonda. Apan samtang magkinabuhi diha sa pagpasagad sa usa ka nahibaloan nga katungdanan, dili siya masiguro; tungod kay dili man siya mapa nalipdan sa mga manulonda sa Dios.PM 315.1

Diha sa panahon sa kasamok sa dayon nang abut ni Cristo, mapre serbar ang mga matarung pinaagi sa panabang sa langitnon nga mga manulonda; apan walay masigurohan ang malapason sa kasugoan sa Dios. Ang mga manulonda dili diay makapanalipod kanila nga nagsa likway sa usa sa diosnong mga sugo.PM 315.2