Ang Bag-ong Tugon nga Ininglis

Ang tinguha nga iyang gisugdan sa pagmahal, sa paghatag sa mga katawohan sa Bag-ong Tugon’sa ilang pinulongan, mao na karon ang gipalig-on, ug siya sa dihadiha nagabuhat dayon sa iyang kaugalingon sa bulohaton. Hininginlan sa iyang puloy-anan tungud sa paglutos, siya miadto sa Londres, didto sa hamubo nga panahon nagpadayon sa iyang buhat sa walay kasamok.ADA 188.1

Apan sa mao gihapon, ang kabangis sa mga Romanhong Katoliko nakaaghat kaniya sa pagkalagyo. Ang tibook nga Inglaterra ingon ug natakpan batok kaniya, ug siya naghunahuna sa pagdangop sa Alemanya. Dinhi nagsugod siya sa pagpatik sa Bag-ong Tugon nga ininglis. Sa makaduha ang buhat nasanta; apan kon did-an siya sa pagpatik sa usa ka siyudad, siya mobalhin sa laing siyudad.ADA 188.2

Sa katapusan miadto siya sa Worms, diin sa wala pa ang pila ka tuig nga miagi, si Lutero naglaban sa maayong balita sa atubangan sa katiguman sa Dieta. Nianang karaang siyudad daghan ang mga higala sa Reformacion, ug si Tyndale didto nagpadayon sa iyang bulohaton nga wala nay kasamok. Tolo ka libo ka kopia sa Bag-ong Tugon ang nahuman dayon, ug ang laing edicion gisunod sa maong tuig.ADA 188.3

Si Tyndale gibudhian sa kamot sa iyang mga kaaway, ug sa usa ka panahon nagaantus siya sa bilanggoan sa daghang mga bulan. Siya sa katapusan nakasaksi sa iyang pagtoo sa martir nga kamatayon; apan ang hinagiban nga iyang giandam nakahimo sa laing mga sundalo sa pakig-away sa tibuok nga siglo hangtud sa atong mga panahon.ADA 188.4

Si Latimer nagsugo gikan sa pulpito nga ang Biblia kinahanglan basahon sa pinulongan sa mga katawohan. Si Barnis ug si Frith, ang mga matinumanong mga higala ni Tyndale, mitindog sa paglaban sa kamatuoran. Ang mga Ridleys ug Cranmer misunod. Kining mga panguloha sa Reformacion sa Inglaterra mao ang mga tawo sa kaalam, ug ang kadaghanan kanila gimahal gayud alang sa pagsingkamot kon pagalagad nga diosnon sa pakig-uban sa mga Romanhon. Ang ilang kaalam sa dili matukib nga Babilonia nakahatag daku nga gahum sa ilang pagpamatuod batok kaniya.ADA 189.1

Ang daku nga pagtulon-an nga gihuptan niining mga Reformador sama sa gihuptan sa mga Valdenses, Wycliffe, Lutero, Zwengli, ug ang ubang nakighiusa kanila — mao ang dili masayop nga gahum sa Balaang Kasulatan nga usa ka guia sa pagtoo ug sa pagbansay. Sila naglimod sa katungod sa mga pa¬pa, konsilyo, sa mga pari, ug mga hari, sa paggahum sa kaisipan bahin sa tinohoan. Ang Biblia mao ang ilang pagbulot-an ug pinaagi sa iyang pagtulon-an gitilawan nila ang tanan mga doc¬trina, ug mga pagangkon. Ang pagtoo sa Dios ug sa Iyang pulong nagtabang niining mga tawo nga balaan sa paghatag sa ilang kinabuhi sa siga sa kalayo. “Pagmalipayon,” nag-ingon si Latimer sa iyang kaubang martir sa dayon na ang kalayo magpahilum kanila, “kita nagdagkot karong adlawa nianang kandiln, sa grasya sa Dios, dinhi sa Inglaterra ug gilauman ko nga siya dili gayud mapalong.”^{3“Works of Hugh Latimer,&rdquo Vol. 1, p. XIII (ed. Parker Society)}ADA 189.2