Loading...
Larger font
Smaller font
Copy
Print
Contents
  • Results
  • Related
  • Featured
No results found for: "".
  • Weighted Relevancy
  • Content Sequence
  • Relevancy
  • Earliest First
  • Latest First
    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents

    Bung 20—Sakhaw Lama Harhna Ropui

    (A Great Religious Awakening)

    KRISTA lo kal leh thuaina tûr thu puanna hnuaia sakhaw lama harhna ropui tak lo thleng tûr chu Thupuan 14-a vân tirhkoh pakhatna thuchahah hril lâwk a ni a. Vântirhkoh pakhat chu “hnam tinrêng te, chi tinrêng te, ṭawng tinrêng te, mi tinrêng te hnêna tlângaupui tûra chatuana Chanchin Ṭha nei vântirhkoh dang vânlaizâwla thlâwk” angin hmuh a ni a, “Ani chuan aw ring takin, ‘A rorêl hun chu a lo thlen tâk avângin Pathian chu hlau ula, chawimawi rawh u; vân te, lei te, tuifinriat te, tuihnâ te siamtu chu chibai bûk rawh u,”‘ tih thuchah chu a puang a (Thupuan 14:6, 7).IR 355.1

    Vântirhkoh pakhat chu he vaukhânna thu au chhuahpuitu anga sawi a ni a. Thuchah te, thiltihtheihna te, ropuina tea tihfamkim tûr hna chu, vân palai thianghlimna, thiltihtheihna leh ropuina avângin Pathian lawmzâwng tak a ni. Vânlaizâwla vântirhkoh thlâwk leh, aw ring taka a vaulâwkna thu a sawi chhuah leh, leia awm zawng zawngte—hnam tin, chi tin, ṭawng tin leh mi tinrêng hnêna puan chhuah chuan a hmanhmawhzia leh khawvêl nghawng khawpa chû hma lâkna chu a tilang chiang a ni.IR 355.2

    He hma lâkna hi a lo thlen dâwnin thuchah chuan amahin êng a chhuah a. “Chatuan Chanchin Ṭha,” pêng khat anga sawi a ni a. Rorêlna lo inṭanna chu a rawn puang a; chhandamna thu chu hun tinrêngah puan a ni tawh a; mahse he thuchah hi chu Chanchin Ṭha zawmpui pêng, ni hnuhnungah chauh puan tûr a ni a, chuta ṭang chuan rorêlna hun chu a lo thleng ta tih hriatna a ni. Rorêlna lo inṭanna tûr lama hruaitu thil lo thlengte chu hrilhlâwknate chuan an târlang a. Hei hi a bîk takin Daniela lehkhabuah a dik a ni. Mahse chumi a hrilhlâwkna pêng, ni hnuhnunga mi tûr chu, “Tâwpna hun thlenga,” thup leh châr tlat tûrin Daniela chu hrilh a ni a. Hemi hun thlen hmâ hi chuan, hêng hrilhlâwkna thlen famkimnaa innghat, Rorêlna thuchah hi puan theih a ni rih lo. Nimahsela tâwpna hunah chuan “mi tam tak an tlân vêl ang a, hriatnate a pung dâwn a ni,” tih zâwlnei chuan a sawi a (Daniela 12:4) .IR 355.3

    Tirhkoh Paulan kohhrante chu, ama dam laia Krista lo kalna thlîr lo tûrin a zilh a. “Tlûksanna chu a lo thlen hmasak a, dân bawhchhepa chu a lo lan zet loh chuan chumi ni chu a thleng dâwn lo,” a ti (2 Thesalonika 2:3). Kal sualna nasa tak hnu leh, dân bawhchhepain rei tak ro a rêl hnuah chauh, kan LALPA lo kal lehna chu kan thlîr thei ang. “Dân bawhchhepa,” “bawhchhiatna thurûk,” tia vuah mai leh, “boral Fapa,” leh “mi suaksual,” tih hian pope ai an awh a, hrilhlâwknaa sawi lâwk angin kum 1260 chhûng lal berna a chang tûr a ni. Hemi hun hi kum 1798-ah a lo tâwp ta a ni. Chumi hmâ chuan Krista lo kalna a thleng thei rih lo. Paulan fîmkhur tûra a zilhna chuan Kristian hun ṭhen darh, kum 1798 thleng chu a huap a. Chumi hnu lam aṭangin a ni Krista lo kal lehna puan a nih hun tûr chu.IR 356.1

    Chutiang thuchah chu tûn hma hunah pêk a la ni ngai rêng rêng lo. Kan hmuh tâk angin, chûng chu Paulan a puang lo: chumi hun aṭanga Krista lo kal lehna la hla tak chu a unaute a hrilh zâwk a ni. Siamṭhatute pawhin chu chu an puang lo. Martin Luther-a chuan Rorêlna chu a hun lai aṭanga kum 300 vêl hnua lo inṭan tûrin a sawi a. Mahse 1798 hnu lamah Daniela lehkhabu châr chu hawn a ni a, hrilhlâwkna thu hriatna chu a lo pung a, tichuan rorêlna chu a lo hnai ta tih thuchah khûn tak chu mi tam takin an puang ta a.IR 356.2

    Kum zabi 16-naa siamṭhatna ropui tak ang mai khân, A lo kal lehna beiseitute hmalâkna chu Kristian ram hrang hrangah chutih lai vêk chuan a lo lang chhuak a. Europe leh America-ah pawh rinna nei leh ṭawngṭaia inhlân mîte chu, hrilhlâwkna thu zirna lamah hruai an ni a, Bible thu chu chhuiin, thil zawng zawng tâwpna chu a hnai ta tih chiang takin an hria a. Ram hrang hrangah Kristian pâwl hrang, Pathian thu zirna aṭanga Chhandamtu lo kal lehna a hnai ta tih hretute an awm zêl a.IR 356.3

    Kum 1821-ah, Rorêlna hun lam hawi hrilhlâwkna thu Miller-an vântlâng hmâa a tihlan hnu kum thumah khân, “khawvêl hmun hrang hranga sakhuana theh darh tûra mi tirh,” Joseph Wolff-a chuan LALPA lo kal leh thuaina thu chu a puang ṭan a. Wolff-a chu Hebrai mi niin German ramah a lo piang a, a pa chu Juda zirtîrtu a ni a. A naupan têt laiin Kristian sakhaw thutak chuan a hneh a. Rilru lama thatho tak a ni a, rilrua thil chhûtin, Juda kulmûthote, Messia lo kal lehna ropuina leh Israelte hruai khâwm leh Judaten an beiseina thute chhûta a pa ina nî tina mi lo kal khâwmte thusawite chu ngun takin a ngaithla ṭhîn a. Ni khat chu Nazareth Isua chungchâng an sawi chu hriain Wolff-a chuan chû mi chu tunge a nih a zâwt ta reuh va. “Thilpêk sâng ber dawng mihring, amaherawhchu Messia nia A inchhâl avângin Juda rorêl pâwlten thi tûra A chung thu an rêl tâk chu a ni,” tiin a chhâng a. “Engati nge? Engvângin nge Jerusalem chu tihchhiat a nih a, engati nge salah kan tân?” tiin a zâwt nawn leh a. “E khai! Judaten zâwlneite an thah vâng a ni,” tiin a pa chuan a chhâng a. “Thil A tihsual loh pawha Judaten an tihhlum tâk Nazareth Isua chu zâwlnei A ni mai thei,” tih chu, chû naupang chuan a ngaihtuah ta tlat a.— Travels and Adventures of Rev. Joseph Wolff, vol. 1, p. 6.IR 357.1

    Chu thil hriatna chu a chak ngang a ni ang, Kristian biak ina luh chu khap tlat a ni nâin, thusawi ngaithlain pâwnah a awm fo ṭhîn a. Kum sarih leka upa a nihin, a ṭhenawm Kristian putar chu nakina Israelte an la dinchan tûr thuin a uan khum a. Chu putar chuan zaidam takin, “Taite, Messia tak tak chu ka hrilh ang che: Nazareth Isua kha A ni a, hmân lai zâwlneite an tihlum ang bawkin, in thlahtuten Ani chu an khêngbet a. Hâwng ta la, Isaia 53 kha chhiar la, tichuan Isua chu Pathian Fapa A ni tih i hre chiang mai ang,” a ti a.— Ibid., vol. 1, p. 7.IR 357.2

    Rinna nghet chu amahah a lo awm ta nghal a. A hâwng a, Bible chu a chhiar a, chûng thute chu Nazareth Isua chungah a lo thlen famkim dânte chiang takin a hre ta a. Kristianhote thu chu a dik ang em? Wolff-a chuan hrilhlâwkna hrilhfiah tûrin a pa chu a ngen a, mahse ngawi rengin, khauh deuh maiin chhân a nih tâk avângin, chu thu chû a sawi ri nawn leh ngam ta lo va. Hei hian Kristian sakhaw chanchin tam zâwk hriat a châk zualtîr sauh va. IR 357.3

    Hriatna a lo hmuh tâk chu anmahni Juda in chhûngah chuan hriat châk tak chunga up bo a ni a; mahse kum 11 mi lek a nihin, a pa in chhuahsanin, lehkha a zir a, a sakhaw duhzâwng leh, a dam chhûng hnathawh tûr chu a thlang ta a. Hun engemaw chhûng chu an laina lamhnai hnênah a khawsa a, mahse chû mi hnên aṭang chuan sakhaw phatsantu angin hnawh chhuah a ni leh thuai a, tichuan amah chauhvin, sum nei si lovin, mi khual ang maiin a lo awm ta a. Hmun tinrêngah vâk vêlin, ngun taka zirin, Hebrai ṭawng zirtîrin a intungnung a. Catholic zirtîrtu pakhat hûhâng aṭangin Romanho rinna pawm tûra hruai a lo ni a, amâ chîte zîngah misonari a lo ni ta a.IR 358.1

    He thil tihlawhtling tûr hian, a hnu kum rei lo têah, Rom khuaa Propaganda College (Thu Theh Darh Zirna)-ah zir chhunzawm tûrin a kal ta a. Hetah hian a chîn ṭhan, a ngaihtuahna zalên tak leh a thusawi tlang tak chuan ama chungah sakhaw rinna lam pênsana puhna a rawn thlen ta a. Dik lo zâwnga kohhranin thil a hmannate chu a langin a bei a, siamṭhat mamawhzia chu sawiin a nawr a. Rom kohhran hruaitute chuan a tîrin duhsakna bîk nên en mah sela, hun engemaw hnuah Rome aṭangin sawn bo a ni leh ta a ni. Kohhranin fîmkhur taka a enthlâk chungin, Romho zirtîrnaah a intulût leh dâwn tawh lo tih an chian hmâ chuan, hmun tinrêngah a kal a. Amah chu siam ṭhat theih loh mi ang maiin sawi a ni a, tin, a duhna lam hawia a kal phalsak a ni a. Tûnah chuan England-ah a kal ta a, Protestantho rinna thu chu puangin England Kohhran a zawm ta a. Kum hnih a zir hnuah kum 1821-ah, amâ hna lamah a feh chhuak ta a ni.IR 358.2

    Krista chu A lo kal vawi khatnaa, “Mi Lungngai, natnate hre mi” A nihna thutak ropui tak hrilhlâwkna chu a hriat thiam tlukin, thiltihtheihna leh ropuina nêna A lo kal lehna tûr chu Wolff-a chuan a hre chiang a. Nazareth Isua chu Messia Tiama ngei kha A nihzia leh, mihringte sual thawi nâna A inngaihtlâwmna thu a kawhhmuh pah chuan, Lalber leh chhan chhuaktu anga a lo kal lehna tûr thu a zirtîr nghal bawk a.IR 358.3

    “Nazareth Isua, Messia dik tak, A kut leh kête chhun tlang tawh, berâm anga talh tûra hruai, Mi Lungngai leh lungngaihna hre mi, Juda laka laltiang lo chhuak leh, a ke kâra rorêltu thuneihna hmâna lo awm tawh kha, a vawi khatna atân a lo kal tawh a; a vawi hnihnaah vân chhûm chunga, vântirhkoh chungnungber tawtawrâwt ri nên a lo kal leh dâwn a ni.”—Joseph Wolff, Researches and Misonari Labours, p. 62.IR 359.1

    “Olive Tlângah chuan A kê A rawn nghat dâwn a ni. Hmâna, thil siam a nih laia, Adama hnêna ram pêk tawh, a lo hloh tâk, (Genesis 1:26; 3:17) chu Isua hnênah pêk leh a ni ang. Lei chung zawng zawngah Lalber A ni ang. Thilsiamte rûm leh au thâwm chu a reh tawh ang a, fakna hlate leh lâwmthu sawinate chu hriat a ni tawh zâwk ang. Isua chu A Pa ropuina leh A vântirhkohte nêna A lo kal hunah chuan, ringtu thi tawhte chu an tho hmasa ang (1 Thesalonika 4:16; 1 Korin 15:32). Hei hi thawhlehna hmasa ber tia Kristianten kan sawi chu a ni. Tichuan, ramsa nihphung chu a lo danglam tawh ang a (Isaia 11:6-9) , Isua hnênah pêk an ni tawh ang a. (Sâm 8). Khawvê1 pumpui muanna a lo awm tawh ang.”- Journal of the Rev. Joseph Wolff, p. 378, 379. “Tichuan LALPAN lei hi A han en ang a, ‘Ngai teh, a ṭha êm êm a,’ A ti dâwn a ni.”— Ibid., p. 294.IR 359.2

    LALPA lo kal lehna chu a hnai hlêin Wolff-a chuan a ring a, hrilhlâwkna hun thua a hrilhfiahna chuan tûn hnai têa thawh zawhna tûr ropui tak, Miller-an a sawite chu a telh a. Pathian lehkhabua, “chumi nî leh dâr thu chu tuman an hre lo,” tih chângchawia, A lo kal lehna hnaihzia chu tûmâ hriat loh tûr ni anga sawitute chu Wolffa chuan hetiangin a chhâng a: “A lo kal lehna tûr ni leh dâr chu hriat ngai rêng rêng loh ni tûrin kan LALPAN A sawi em ni? A lo kal lehna lo thleng mai tûr chu kan hriat theih nân, nipui a lo thlen dâwna theipui thing a rawn chawrno ṭhîn ang hian, hun chhinchhiahnate chu min pe lo vem ni? (Matthaia 24:32).IR 359.3

    Zâwlnei Daniela lehkhabu chhiar tûr chauh pawh ni lo, hre thiam tûra Amah ngeiin min fuih lai hian, chumi hun hre ngai lo tûr em kan nih le? Chûng thute chu tâwpna hun thlengin thup tlat a ni tih sawina Daniela hnên ngeiah chuan, mi tam tak chu an tlân tawn vêl ruai ang a, hriatna a pung ang, tih sawi a ni (Daniela 12:4). Chu bâkah, kan LALPA chuan, he thilah hian A lo kal lehna tûr chu hriat a nih loh tûr thu ni lovin, a nî leh dâr chiah chu tuma’n hriat a nih loh tûr thu A sawi mai zâwk a ni. A lo kal lehna atâna inbuatsaih tûrin, Novan lawng a tuk ang khân, hun chhinchhiahna hmangin a tâwk lek hriat a nih tûr thu A sawi a.”—Wolff, Researches and Misonari Labours, pp. 404, 405.IR 359.4

    Pathian thu hrilhfiah dân tlânglâwn emaw, hrilhfiah dân dik lo emaw chungchângah Wolff-an heti hian a ziak a: “Kristian kohhrana pêng lian zâwk chu Pathian thu hriatna aṭangin an kal pêng a, Buddha zuitute, nakina mihringte hlimna tûr chu boruaka lên vêlna hi a ni ang titute nun inher dân phung lam an hawi a; entîr nân Judate tih an han chhiar chuan, Jentailte tih an hre thiam tûr a ni a; tin, Jerusalem tih an chhiar chuan, kohhran tih an hre thiam tûr a ni bawk a; lei tih sawi a nih chuan, vân tihna a ni a; LALPA lo kal lehna lam a nih chuan, misonari pâwlte hmasâwnna an hre thiam tûr a ni a; tin, LALPA in tlânga lâwn chhoh chuan, Methodistho pâwl lian tak intâwk khâwm a entîr a.”— Journal of the Rev. Joseph Wolff, (p. 96.IR 360.1

    1821 aṭanga 1845 inkâr kum 24 chhûngin, Wolff-a chu nasa takin a zin vâk a; Africa-ah te, Aigupta te leh Abyssinia te a tlawh a; Asia-ah te, Palestine te, Suria te, Persia te, Bokhara te leh India te a tlawh zêl a. U.S.A. pawh a tlawh a, chuta a zin kawngah chuan St. Helena thliarkârah thu a hril a. 1837 kum, August thlaah New York a thleng a; tin, New York-a thu a sawi zawhin Philadelphiaah leh Baltimore-ah thu a hril a, a tâwpah Washington a pan a. Hetah hian, “President hlui, John Quincy Adam-an Rorêlna in zînga pakhata inkhâwmnaa rawtna a rawn siamah chuan, huatna tel hauh lovin rorêl pawl chuan thusawi nân rorêlna in chu hman min phalsak a, Inrinniin ka hmang ṭan a, rorêl pâwlho zawng zawng leh Virginiaa bishop leh Washington khawpuia kohhran hruaitute leh khawpuia chêngte hmâa chawimawiin ka awm a. Chutianga chawimawina bawk chu, New Jersey leh Pennsylvania-a sorkâr mîte, Asia-a ka thil hmuh chhuah leh Isua Kristan a taka ro a rêlna thu an hmâa ka sawinate chuan min pe a.”— Journal of the Rev. Joseph Wolff, pp. 398, 399.IR 360.2

    Europe ram thuneituten an vên hleih lohvin hnam kawlhsen berho ramahte chuan Wolff-a chu a zin vêl a, harsatnate tuar chhuakin, hlauhawmna tam tak hual vêlin a awm a. Hrem nân kephah hnuaia vuak leh rilṭâma hrênin a awm a, sal anga hralh a ni a, ṭum thum thi tûra thiam loh chantîrin a awm a. Suamhmangten an hual vêl a, a châng chuan tuihâlin a thi lek lek ṭhî a. Vawi khat chu a neih zawng zawng an lâksak a, kê ngawtin mêl za tam tak, tlâng kâra zin ngaia hnutchhiah a ni a, a hmai chu vûrin a tlâk a, kê lawnga vûr chungah a kal avângin a kête chu a hit mu zo vek a.IR 361.1

    Hnam kawlhsen leh mâwlho zînga inrâlthuam lova a kal thua an zilhnaah, râlthuama inthuam angin a insawi a “ṭawngṭaina te, Krista tâna ṭhahnemngaihna te leh A ṭanpuina rin ngamnaah, kei pawh hi Pathian hmangaihna leh ka thinlunga ṭhenawmte hmangaihnain thuam ka ni a, tin, Bible chu ka keng a ni,” tih a sawi a.—W.H.D. Adams, In Perils Oft, p. 192.IR 361.2

    Hebrai ṭawng Bible leh Sâp ṭawng Bible chu a kalna apiangah a keng zêl a. A zin hnuhnûn ber pâwlah chuan heti hian a ti a: “Bible chu keu sain ka keng a, ka thiltihtheihna chu lehkhabuah chuan a awm tih ka hria, a thiltihtheihna chuan min vênghim thei a ni,” tiin.— Ibid., p. 201.IR 361.3

    Mihring chênna he khawvêl hmun tam zâwkah hian Rorêlna thuchah chu puan darh a nih hmâ loh chuan ṭhahnemngai takin a thawk zêl a. Juda te, Turk-ho te, Persian te, Hindu te leh chi leh hnam hrang hrang te zîngah ṭawng hrang hrangin Pathian Thu chu a hril zêl a, tin, hmun tinrêngah Messia rorêlna lo thleng thuai tûr thu chu a tlângaupui zêl a.IR 361.4

    Bokhara-a a zinnaah, mipui awm fâl leh awm hranghoten an rin tlat, LALPA lo kal thuaina tûr thurin chu a chhar a. Yemen rama Arab-hote chung thu heti hian a sawi a: “Chûng hote chuan, lehkhabu pakhat ‘Seera’ an tih chu an nei a, chu chuan Krista lo kal lehna leh ropui taka ro a rêlna tûr thu a hriattîr a, tichuan l840-ah thil ropui tak a lo thlen an beisei a.”— Journal of the Rev. Joseph Wolff, p. 377.IR 361.5

    “Yemen-ah chuan Rekab-ho (Rechab) zîngah ni ruk ka khawsa a. Zû an in lo va, grep huan an siam lo va, thlai an ching lo va, puan inah an chêng a, Rekaba fapa Jonadab-a thute chu an vawng reng a. Anni zîngah chuan Israel fâte, Dana thlahte, ... Rekab-a thlahte nêna vân chhûm chunga Messia lo kal thuai ringa beisei ve bawktute chu an chêng a.”— Ibid., p. 389.IR 362.1

    Misonari dang, Tatary-a awm ve chuan chutiang rinna bawk chu a chhar a. Krista lo kal leh hun tûr thu chu Tatar puithiam pakhat chuan misonari chu a zâwt a. Chu thil chanchin a hriat loh thua misonari-ina a chhân chuan, Bible zirtîrtua inchhal siin chutiang a han hre lo chu puithiam chuan mak a ti êm êm a, tichuan amâ rinna, hrilhlâwkna aṭanga a hmuh, 1844 vêlah Krista chu lo kala a rinna chu a hrilh ta a.IR 362.2

    1826 a lo thlenin lo kal lehna thuchah chu England-ah hril ṭan a ni a. Heta mi hi chuan America-a mi kha chu a ang chiah lo, lo kal lehna hun chiah chu dân naranin puan a ni lo va, mahse ropui taka, thiltihtheihna nêna Krista lo kal lehna tûr thu chu nasa takin an puang darh a. Hei hi kohhran aṭanga helte leh rinna zâwm lo pâwlte zîngah chauh a ni lo. Sâp mi pakhat, ziaktu Maurant Brock-a chuan, Sâp Ram Kohhran (Anglican Church)-a rawngbâwltu 700 vêlte chu ram Chanchin Ṭha hrilhnaah rawih an nih thu a sawi a.IR 362.3

    Kum 1844 chu LALPA lo kalna tûr niawma sawina thuchah chu England ramah pawh hril a ni ve a. Lo kal lehna lam chanchin bute chu nasa takin America aṭang chuan theh darh a ni a. Lehkhabute leh chanchin bute chu England ramah an chhuah nawn leh hlawm a. 1842-ah chuan, pian leh mûrnaa England mi, Robert Winter-a, America rama a lo kal lehna rinna thuchah chhartu chu, LALPA lo kal lehna tlângaupui tûrin ama ram lamah a kîr leh a. Chu hnathawhah chuan mi tam takin amah an zawm a, Rorêlna thuchah chu England ram hmun tinrêngah puan a ni a.IR 362.4

    America chhim lam hnam mâwlna leh puithiamna ngaihsânnaah, Spain mi, Jesuit pâwla mi, a hming Lacunza chuan Pathian Thu chu zirin, Krista lo kîr leh thuaina tûra thutak chu a lo hmu a. Vaukhânna thu chu puang tûra nawr a ni a, Rom-in a sawisêlna chu pumpelh châk siin, “Rabbi Ben-Ezra” tih hming invuahin a thlîr dân chu a puangzâr a, amah chu Juda piangthar angin a intilang a. Lacunza chu kum zabi 18-na laia mi a ni a, mahse 1825 kum vêlah, a lehkhabuin London a thlen chuan Sâp ṭawngin lehlin a ni a. Chumi thu chhuah chuan, a lo kal lehna thupui England-a lo zi chhuak mêk chu a bengkhawntîr lehzual a.IR 362.5

    German ramah chuan he thurin hi kum zabi 18-naah, Luthera kohhran rawngbâwltu pakhat, Bible thiam leh, a ṭhat leh ṭhat loh endik thiam, Bengel-an a zirtîr a. A thil zir a zir zawhin, Pathian thu zirna lamah Bengel-a chu a inpe a, “tûn hmâa a rilru mûk tak leh fîr taka a zir tawh leh thununnaa tihchak niin, khawvêl nunphung chu a âwn a. Chumi hma leh hnu lama ngaihtuahna nunze nei tleirâwl dangte ang bawkin sakhaw awmphung rinhlelhna leh harsatna do tûr tam tak a nei a, a thinlung rethei tak chhuntu fei tam tak leh a tleirâwlna tuar tihartu chu hreh takin a sawi a. Wittenberg rorêltu pakhat niin sakhaw zalênna atân a bei nasa hlê a.IR 363.1

    “Kohhran dikna leh mawhphurhna te hum chungin, kohhran ngêlnghet aṭanga inhnuhdawh tuma, phuar nia inhre site chu, chhia leh ṭha hriatna avângin, a âwm tâwk fang sakhaw zalênna chu pêk an nih nân a sawisak hlawm a.”— Encyclopaedia Britannica, 9th ed., art. “Bengel”. He thil tihdân rah chhuah ṭha takte hi ama pianna ram bialah hriat zui an la ni ta zêl a ni.IR 363.2

    Thupuan 21 aṭanga thusawi tûr “Advent Sunday,” tih thu a buaisaih laiin Krista lo kal lehna tûr thua êng chu Bengel-a thinlungah a lo lût a. Thupuan hrilhlâwknate chu tûn hmâ zawng aiin a thinlungah a chiang zâwk a. Thil ropui tak pawimawhna leh chumi hmun ropuina khûm hial, zâwlneiin a tihlan hriatna chuan a rilru chu chîmbuakin, vawi engemawti lai, chumi thupui ngaihtuahna aṭang chuan kîr tûra nawr luih a ni a. Pulpit-ah chuan, a chianna leh thiltihtheihna zawng zawng nên, chu thil chu ama hnênah a lo lang leh a. Chumi hun aṭang chuan, hrilhlâwkna thu zirnaah, a bîk takin Thu puan chhuah leh, Krista lo kalna tûr chu a hnai tawh a ni tih rinna an sawi chu a hmu a. Krista lo kal lehna tûr anga ni a ruat chu Miller-an a hril hnu kum rei lo tê chhûngin a ni a.IR 363.3

    Bengel-a thu ziakte chu Kristian ram zawng zawngah theh darh a ni a. Hrilhlâwkna a thlîr dân chu a tlângpuiin ama chênna ram bial, Wittenberg-ah chuan an dawngsawng a, engemaw chenah chuan German ramah pawh an dawng a. Chû hna chu a thih hnuah pawh an chhunzawm a, tichuan German ramah chuan Krista lo kal lehna tûr thuchah puan chu hriat a ni a, chumi lai vêk chuan khawvêl ram dangahte pawh an ngaihven hlê a. Ringtu ṭhenkhate chu chumi hmâ daihin Russia-ah an kal a. Chutah chuan ram tharte an luah a, chu rama German kohhranhote chuan Krista lo kal leh thuai rinna thu chu an la hril zêl a.IR 364.1

    Chu êng chu France leh Switzerland-ah pawh a lo êng a. Farela leh Calvin-an siamṭhatna thutak an puan darhna hmun Geneva-ah chuan, Gaussen-a chuan a lo kal lehna thuchah a puang thung a. Gaussen-a chuan, sikul naupang a nih lai, kum zabi 18-na tâwp lam leh kum zabi 19-na bul lama Europe ram luah khattu, chhia leh ṭha hriatna thlarau nun chu a do va; chutia rawng an han bâwl tâk chuan, rinna dik chu a hre lo mai pawh ni lovin, Pathian awm rin lohna lam a âwn hial a. A tleirâwl laiin, hrilhlâwkna zirna lamah a tui hlê ṭhîn a. Rollin-an hmân lai chanchin a ziak (Ancient History) a chhiar hnu chuan, Daniela 2 thu chhiar châkna a lo nei a, Rollin-an a ziak ang ngeiin chu hrilhlâwkna chu a lo thleng famkim a han hmuh chuan mak a ti a. He Pathian thâwk khum hriattîrna thu hi tûn hnua hlauhawmna kârah pawh thirchakai anga amah humtu a ni a. Finna zirtîrnaahte chuan chawlh mai a tâwngkhawp lo va, êng fiah zâwk zawnga Bible chu zirin, engemawti hnuah chuan rinna dikah hruai a lo ni ta a.IR 364.2

    Hrilhlâwknate a han chhût zui zêl chuan, LALPA lo kal lehna chu a hnai tih a hria a. He thutak khûnna leh pawimawhna hian a hneh khawp a, chu thil chu mipuite hmâah puan darh a châk a; mahse Daniela hrilhlâwknate chu thurûk hriatfiah theih loh anga rinna lâr tak chu a kawng daltu lian tak a ni a. Tûn hma lama Farel-an Genevaah thu a hril dân ang maiin—a tâwpah chuan naupangho zînga ṭana, anmahni azârah an nû leh pâte ngaihsaktîr a beisei a.IR 364.3

    He hnathawha a thil tum chu a hnuah a sawi a. “Hei hi a pawimawhna nêp deuh vâng ni lovin, a hlutna ropui tak vâng zâwkin hriat fiah ka châk a, hriat bel tawh thu chheh sa anga tihlan ka duh vângin naupangho hnênah ka sawi a ni. Hria se ka duh si a, puitlingho hnêna ka sawi hmasak chuan min ngaihthlaksak loh ka hlau si a. Chuvângin naupang tê berte hnênah kal zai ka rêl ta a ni. Thu ngaithla tûr naupangho ka khâwm a; an lo pun zêl a, an ngaithla tih hriat a nih a, an lâwm tâwk a, an tuipui a, thu chu an hriat thiama sawifiah a nih chuan, a vawi hnihna neih leh thuai a ṭûl tih ka hria a, tin, puitlingte chuan an han thlîrin, thu chu zir tlâk a ni tih an hmu ang. Hei hi tih a nih chuan kan tum kan hlawhtling a ni,” tiin.—L. Gaussen, Daniel the Prophet, vol. 2, Preface.IR 365.1

    Chu beihna chu a hlawhtling a. Naupangho hnêna sawi a ni nain, upa zâwkte chu ngaithla tûrin an lo pung khâwm a. A biak ina ṭhutna dawhsânte thlengin chîk taka ngaithlatutein a khat a. An zîngah chuan mi lian te leh inzir sâng te, mikhual te leh ram dang mi, Geneva tlawhtute an awm a, tichuan thuchahte chu hmun dangahte put darh a ni a.IR 365.2

    He hlawhtlinna avânga tihthathova awmin, a zir tûrte chu French ṭawng hmang kohhranhoten hrilhlâwkna lehkhabute an zirnaa a ṭanpui beiseiin a chhuah a. Gaussen-a chuan, “Naupangte henna zirtîrna pêk hi kan chhuah chuan, chutiang lehkhabute chu hriatthiam theih anga ngaia hlamchhiah tlattu puitlingte hnenah ‘In fâten an manthiam thei si a, engtin nge hriatthiam theih loh a nih ang?’ kan tihna a ni dawn a ni.” “A theih hrâm chuan, hrilhlâwkna lâr takte hi kan mi leh sâte hnêna hriattîr hi ka châk êm êm a ni. Hemi hun atâna chhânna ṭûl tûr thil zirna hi a awm lo tak meuh va. Hemi avâng hian hun buaithlâk lo hnai tâah hian kan inbuatsaihin, kan ngaihvenin Isua Krista kan nghâk reng tûr a ni,” tiin a belhchhah a.IR 365.3

    French ṭawnga thuhriltu ṭha leh duhawm ber ni mah se, Gaussena chu a hnuah chuan a rawngbâwlna aṭanga chawlhtîr lailâwk a ni a. A dik lohna nia an puh ber chu—ṭhalaite zirtîr nân kohhran thu inchhang bu (Catechism), inkaihruaina fing leh awmze nei tak, rinna ni a. Chumi hnu lamah Pathian thu zirnaah zirtîrtu a ni a, Sunday puithiam ang maiin naupangte chu Pathian thu a zirtir a. Hrilhlâwkna lam hna a thawh chuan phûrna nasa tak a siam a. Zirtîrtu ṭhutphah aṭanga lehkha chhutna khâwl kaltlangin, a hna duhzâwng tak naupang zirtîrtu hna chu hlâwk takin kum tam tak a thawk a, LALPA lo kal lehna chu a hnai tawh a ni tih entîrtu hrilhlâwkna thu zirna la mite bengkhawntîrtuah a ṭangkai êm êm a ni.IR 365.4

    Scandinavia-ah pawh a lo kal lehna thuchah chu puan a ni a, a alh kai nasa hlê a. Mi tam tak chu an sualnate puanga hawisan nachâng an hriat lohna ata an lo harh chhuak a, Krista hminga ngaihdamna an zawng ta ruai a. Mahsela a ram kohhrana hotuten chû thil chu an dodâl a, anmahni avâng chuan thuchah puangtu ṭhenkhatte chu tân inah khungin an awm a. Hmun tam tak, Lalpa lo kal leh thuaina tûr thu puangtute chu khapbeh an nihnaahte chuan, chêtze mak takin naupang hote hmanga thuchah puan chu Pathianin A duh a. Kum tling lo an nih miau avângin ram dânin a khap thei hlawm si lo va, khawih buai lohvin thuhril chu phalsak an ni a.IR 366.1

    Chû thil chu mi hnuaihnungte zîngah a thleng ber a, chûng hnathawktute chênna in tlâwm takahte chuan a ni mipuite chu zilhna thu ngaithla tûra an pun khâwm ni. Naupang - thuhriltu tam zâwkte chu râp ina chêng rethei takte an ni a. Ṭhenkhatte phei chu kum ruk emaw kum riat emaw aia upa lote an ni a, an nunin Chhandamtu an hmangaih tih a lantîr a, Pathian duh dân thianghlim rema nun an tum lai chuan, chutih laia naupangte remhriatna leh theihna lang reng chu an tilang satliah mai a ni. Mipui hmâa an din pawhin, an thilpêk dawn sa aia nasain a chêttîr hlawm tih a lang chiang a ni.IR 366.2

    Rilru putzia leh nunphung a lo danglam a, thiltihtheihna khûn tak nên rorêlna lo thleng tûr atâna vaukhânna an hril a: “A rorêl hun chu a lo thlen tâk avângin Pathian chu hlau ula chawimawi rawh u,” tih Bible thu chu an au chhuahpui a. Mipuiho sualnate chu an zilhhau va, an sualna leh dik lohna chauh chu thiam loh pe lovin, an khawvêl mi nihnaah leh hnungtawlhnaahte an zilh a, an thu ngaithlatute chu thinur lo thleng tûr tlânsan tûrin vaukhânna an pe a.IR 366.3

    Mipuite chuan khûr chungin an ngaithla a. An thiam lohna lailangtu Pathian Thlarau chuan an thinlungah Thu A sawi a. Pathian Thu zawng tûrin ṭhahnemngaihna thar leh thûk zâwkah hruai an ni a, insûm thei lote leh châkna sual neite chu siam thar an ni a, mi dangten an thiltih dân ṭha lote an bânsan a, an rama kohhran rawngbâwltute meuh pawhin, Pathian kut chu hnathawhnaah chuan A tel a ni tih an rin khawp hialin hna chu thawh a ni.IR 366.4

    Scandinavia rama Chhandamtu lo kal leh tûr chanchin puan darh chu Pathian duhzâwng a ni a; A chhiahhlawhte âw chu tihreha a awm pawhin, hna chu hlen chhuah a nih theih nân A Thlarau chu naupangte hnênah A dah a. Isua kha mipui tam takin an zui a, Jerusalem a thlen dâwna, tûm kau chawia hnehna au thâwm nên, Davida Fapa tia an aupui lai khân, îtsîk hmang Farisaite chuan chûngho chu ngawihtîr tûrin amah an ko va; mahse chûng zawng zawngte chu hrilhlâwkna thlen famkimna a ni a, chûngte chu an ngawih reng chuan lungtê hial pawh an au chhuak mai ang tih Isuan A hriattîr hlawm a. Puithiamte leh rorêltute vauna chu an hlauh avângin Jerusalem Kulh kawngkâa an luh chuan mipuite hlim au thawm chu a reh a; mahse biak bûk tualah naupangten chumi hnuah, tûm kaute chu vaiin, “Davida Fapa hnênah Hosanna!” tiin an au va (Matthaia 21:8-16).IR 367.1

    Farisaiten lungni lo êm êma, A hnêna, “Hêngho thu sawi hi i hria em?” tia an zawh chuan, Isuan an hnênah “Hria e; nausênte leh hnute hne laite kâa chhuak chuanin, fakna i tifamkim ta,’ tih hi in chhiar ngai lo vem ni?” A ti a. Krista lo kal hmasaknaah Pathianin naupangte hmanga hna A thawk ang bawkin, A lo kal lehna thuchah puang tûr pawhin naupangte bawk A hmang leh a. Chhandamtu lo kal lehna tûr chanchin chu, mi tinrêng, ṭawng tinrêng, hnam tinrêng leh chi tinrêngte hnêna hril vek tûrin Pathian Thu chu hlen tûr a ni.IR 367.2

    America ramah chuan zilhhauna thu hril tûrin William Miller-a leh a thawhpuite chu tih an ni a. He ram hi Isua lo kal lehna thu hrilhnaa hmalâkna ropui tak hmunpui a lo ni ta a. He ramah hian vântirhkoh pakhatna thuchah hrilhlâwkna chu a lo thleng famkim a. Miller-a leh a thawhpuite lehkha ziakte chu ram hla takahte put darh a ni a. Khawvêl zawng zawngah Pathian Chanchin Ṭha puangtute an luhna apiangah, Krista lo kîr leh thuaina tûr chanchin lawmawm tak chu thlen a ni zêl a. Lam hlâ leh lam hnaiah pawh, chatuan Chanchin Ṭha thuchah, “A rorêl hun chu a lo thlen tâk avângin Pathian chu hlau ula, chawimawi rawh u,” tih chu a darh vêl a.IR 367.3

    1844 ṭhâl laia Krista chu lo kal tûr anga sawitu hrilhlâwkna hriattîrna thu chuan mipui thinlungah thûk takin hmun a khuar a. Thuchah chu ram pakhat aṭanga ram dang danga a kal zêl chuan, hmun tinrêngah an lo bengkhawn nasa hlê a. Hrilhlâwkna hun thu an khel ṭhin chu a dik a ni tih mi tam takin an ring a, tichuan an ngaihdân an lo chapopui ṭhin chu paihin lâwm takin thutak chu an pawm ta a. Rawngbâwltu ṭhenkhate chuan an sakhaw thlîr dânte chu dah ṭhain, an hlawhte leh an kohhrante chu kalsanin, Isua lo kal lehna tûr thu an puang a. Mahsela rawngbâwltute zîngah he thuchah pawm tûr âwm chu tlêmtê an ni a, chuvângin vântlâng zînga inngaitlâwmte hnênah nasa taka puan a ni a.IR 368.1

    Lo nei mîten an lote kalsanin, khawl lam thiam mîten an hmanruate, sumdâwng mîten an sumdâwnnate; hnathawka ei zawng mîten an dinhmunte an kalsan a; chuti chung pawhin hnathawh tûrte nêna khaikhin chuan thawktute chu an la tlêm hlê a ni. Pathian ngaihsak lo tak kohhran dinhmun leh suahsualnaa ṭang reng khawvêl chuan vêngtu dik takte nun chu an tihrehawm a, tichuan chhandamna lama simnaah mîte an hruai theih nân lungawi takin thawh rimna te, tlâkchhamna te, leh hrehawmna te an tuar chhuak a. Setanan a dodâl chung pawhin hna chu tluang takin a kal zêl a, a lo kal lehna thutak chu mi sâng tam takin an pawm a.IR 368.2

    Hriattîrna khûn tak chu hmun tinrêngah hriat a ni zêl a, mi sualte, khawvêl hmangaihho leh kohhran mipuite chu thinurna lo thleng tûr tlansan tûra vaulâwkna an ni a. Krista hmâa tirh baptistu Johana ang maiin thuhriltute chuan thingbulah hreipui an riah a, sual simna rah chhuahpui tûrin mi zawng zawng an nawr a. An ngenna mi chawk phûr thei tak chu, muanna leh himna hriatchianna, pulpit lâr takte aṭanga sawite lakah chuan danglam tak a ni a; thuchah chu puan a nihna apiangah mîte a chawk tho zêl a. Pathian thu hriattîrna tam takin simna leh inngaihtlâwmna te nên LALPA chu an zawng a. Rei tak lei lam thil ngainatna an lo neih tlat tawh chu vân lamah an hawitîr a. Pathian Thlarau chu an chungah A awm reng a, an thinlung chu tihnêm leh hneha awmin, “A rorêl hun chu a lo thlen tâk avângin Pathian chu hlau ula, chawimawi rawh u,” tia aute chu an zâwm ve a.IR 368.3

    Mi sualte chuan ṭap chungin, “Chhandama awm tûrin engnge ka tih tûr?” tiin an zâwt a. Rinawm lo ṭhînte chu an lo rinawm leh a. Kristaa muanna changtute chuan mi dangten an chang ve chu hmuh an châk a. Nû leh pâten an fâte an vei a, fâten an nû leh pâte an vei bawk a. Chapona avânga dâlna leh thil khêk reng chu paih bo a ni a. Thinlung taka inpuanna an nei a, chhûngkaw member-te chuan an hnaih berte leh duh berte chhandamna atân an thawk a. Ṭhahnemngai taka dîlsakna thâwm chu hriat a ni fo va. Hmun tinah thinlung lungchhe takin Pathian an au va. Mi tam tak chuan an sualnate ngaihdam a nih hriatchianna emaw an lainâte leh ṭhenrualte pianthar nân zankhuaa ṭawngṭaiin Pathian an buan bawk a.IR 369.1

    Adventist-ho intawh khâwmnaahte chuan mi chi tinrêng an fuan khâwm a. Hausa leh rethei te, mi chungnung leh hnuaihnung te chuan a chhan hrang hrang avângin, a lo kal lehna thupui chu anmahni tân ngaihthlâk an nghâkhlel a. An rinna chhante chu A bâwihhten an sawifiah lai chuan, dodâlna thlarau chu LALPAN A chelh ding a. A châng chuan hmanrua chu a chak lo va, mahse Pathian Thlarauvin A thutak chu thiltihtheihna A pe a.IR 369.2

    Chûng intawh khâwmnate chu vântirhkoh thianghlimten an chênchilh avângin, ringtute chu mi tam takin an belhchhah nî tin a. Krista lo kal thuaina tûr hriatpuina chu tihrik nawn a nih chuan, thu khûn takte chu mi tam takin, mak ti takin an ngaithla a. Vân leh lei chu inpan tawnin a lang a. Pathian thiltihtheihna chu upa leh naupangte leh ṭhalaiten an chang a. Mîte chuan an hmuia fakna hlate sa chungin an inahte an hâw a, zân reh takah chuan hlim thâwm a thangkhâwk a. Chûng intawhkhâwmna chhimtu tumahin chûng huna tuina thûk ber chu an theihnghilh thei ngai lo.IR 369.3

    Krista lo kal lehna hunbi chiah puanna chuan pâwl hrang hrang zînga mi tam takte, pulpit-a rawngbâwltute aṭanga mi pawisak nei lo berte leh mi sual vân chhâl ngamte thlenga dodâlna nasa tak a chawk chhuak a. Hrilhlâwkna thuin, “Ni hnuhnungahte chuan nuihsantute chu anmahni châkna anga awmin, nuihsan chungin an lo kal ang a, ‘A lo kal lehna thutiam chu khawiah nge? Siam tirh aṭangin engkim a awm pangngai angin chi thlahtute muthilh nî ata tawh kha a la awm zêl alâwm,’ an la ti ang,” tih hrilhlâwkna thu kha a lo thleng famkim a (2 Petera 3:3, 4).IR 369.4

    Mi tam takin, thurin chu an dodâl lo va, hunbi thliah chungchâng chu an kalh satliah mai niin an sawi a. Mahse engkim hmutu Pathian mit chuan an thinlungte chu a chhiar vek a. Felnaa khawvêl rorêlsak tûra Krista lo kalna tûr thu hriat chu an duh lo. Bâwihh rinawm lote an ni a, an thiltih chuan thinlung Entu Pathian fiahna chu a dâwl zo dâwn si lo va, chuvângin an LALPA chu an tâwk ngam lo va. Krista lo kal hmasak laia Judate ang khân, Isua chu lo lâwm tûrin an inbuatsaih lo a ni. Bible-a thu chiang tâwk tak ngaihthlâk chu an hnial chauh pawh ni lovin, LALPA lo thlîrtute chu an hmusit bawk a. Setana leh a tirhkohte chu an hlim a, Krista leh vântirhkoh thianghlimte hmaichhanah nuihzatbûrna ṭawngkam an vawrh darh a, Ama mi intite chuan Amah chu an hmangaih tlêmin, A lo kal pawh an lâwm lo an ti a.IR 370.1

    “A nî leh dâr thu chu tuman an hre lo,” tih chu a lo kal leh rinna hnartuten hnialna an lâk chhuah fo chu a ni a. Pathian thu chu, “Chu mi nî leh a hun thu chu Pa chauh lo chuan tuman, vâna vântirhkohte pawhin, Fapa pawhin an hre lo,” tih a ni (Matthaia 24:36). He thu châng sawifiahna chiang tak leh inrem tak hi LALPA lo kalna nghâktute chuan an puang a, anmahni dodâltuten chumi hmanna dik lo an chher chhuah chu chiang takin tihlan a ni bawk a. Kristan biak bûk A chhuahsan hnuhnun ber ṭumin, chumi hnuah A zirtîrte nên Olive Tlângah inbiakna urhsûn tak an neihnaah chûng thute chu A sawi a. Zirtîrte chuan, “I lo kal lehna leh khawvêl tâwpna chhinchhiahna chu engnge ni ang?” tiin an zâwt a. Chhinchhiahnate chu an hnênah hrilhin, “Nangni pawhin chûng zawng zawng chu in hmuh hun chuan amah chu a lo hnai tawh a, kawngka bul ngeiah a awm tih hria ang che u,” tiin A hriattîr a (Matthaia 24:3, 33).IR 370.2

    Chhandamtu thusawi pakhat mahin a dang a ṭhiat tûr a ni lo. A lo kal nî leh dâr chu tuma’n an hre lo nain, A lo hnaih hun chu hre tûra zirtîr leh beisei tlat kan ni. A vaukhânna pawisak loh leh hnar emaw, ngaihthah leh, A lo kal lehna chu a hnai tawh a ni tih ngaihsak loh chu, Nova hun laia mîten tui chu engtikah nge a lo lêt ang tih an hre lo va, thihna an tuar ta ang khân, kan tan pawh vânduaithlâk tak a ni mai dâwn tih hriattîr kan ni bawk a ni. Chumi bung vêka tehkhin thua bâwihh rinawm leh rinawm lo an inan lohna lailangin, a rilrua, “Ka Pu A lo haw lawk dâwn lo ve,” titu chunga boralna thlentu chuan engtiangin nge A lo kal lehna nghâka inring rengte leh, lo phatsantu Kristiante chu A rawn ngaih ang a, lâwmman A pêk dâwn tih a entîr a. “Chuvângin, nangni pawh inring rengin awm rawh u.... A pu a lo kal huna bawi chutiang tia a rawn hmuha chu a eng a thâwl ang,” (Matthaia 24:42, 46) . “I invên loh zawngin rûkru angina ka lo kal ang a, eng hunah nge ka rawn phâwk dâwn che i hre dâwn si lo,” A ti a (Thupuan 3:3).IR 371.1

    LALPA lo lan hre lo tûr pâwl hnênah Paulan a sawi a. “LALPA Nî chu zânah rûkru angin a lo thleng dâwn tih nangmahni ngeiin chiang takin in hre si a. ‘Muanna leh himna,’ tia an sawi lai takin hmeichhe nau vei angin chawp leh chilha boralna an chungah a thleng ang a, an pumpelh tawp lo vang. Nimahsela unaute u, nangni zawng chû mi Nî chuan rûkru anga a nanna tûr che uin thimah in awm lo ve; êng fâte leh nî fâte in ni vek si a; zâna mi kan ni lo va, thima mi kan ni hek lo,” tiin a belhchhah a (1 Thesalonika 5:2-5).IR 371.2

    Chutiangin Krista lo kal lehna hnaihzia chungchângah, tumahin an hriat loh lohna tûrin Pathian thuin mîte hnênah a lantîr a. Mahse chhuanlam siama thutak hnartute chuan he thu fiah tak lakah hian an maimitchhing tlat a; “A nî leh dâr chu tuma’n an hre lo,” tih thu chu nuihsantu huaisârte leh, Krista rawngbâwltua inchhâlte meuh pawhin an tiri reng a. Mipuite chu an han harh a, chhandamna kâwng zâwt tûra an han ṭan hian, anmahni leh thutak inkârah sakhaw zirtîrtute chu an zuanglût a, an hlauhnate chu tihreh tumin Pathian Thu chu dik lo takin an hrilhfiah a. Vêngtu rinawm lote chu bumtu ropui hna thawkin an insuihkhâwm a, Pathianin muanna thu A sawi loh pawhin, “Muanna, muanna,” tiin an au va. Krista hun laia Farisaite ang mai khân, mi tam tak chuan, vân rama luh an duh lo va, a lût duhte pawh an dang tlat a. Chûng mîte thisen chu an lakah phût a la ni dâwn a ni.IR 371.3

    Kohhrana inngaitlâwm berte leh inpe berte chu dân tlângpuiin thutak pawm hmasa bertute an ni châwk. Mahni tâna Pathian thu zir mîte chuan vântlângin hrilhlâwkna an thlîr dân lâr takte hi Bible-ah a innghat lo tih an hmu thei a. Sakhaw rawngbâwltute hûhângin mipui a thunun lohnaah leh mahni tâna Pathian thu zirna apiangah Isua lo kal lehna thu hi Pathian thuneihna a nihzia tihngheh nân Bible nên an khaikhin ṭhîn.IR 372.1

    Mi tam tak chu an ṭhian, ring ve loten an tiduhdah a. Kohhrana an dinhmun chan ṭhat nân, ṭhenkhatte chuan an beisei chungchângah ngawih an chuh a; mahse Pathiana an rinawmna chuan thutak an hnêna kawltîr chu a hliah mai niin an hria a. A chhan leh vâng dang ai mahin Krista lo kal lehna an rin avângin, tam tak chu kohhran inpâwl hona aṭanga tihhranin an awm a. An rinna avânga chûng harsatna tuartute tân chuan zâwlnei thu, “In unau, nangmahni hawtu leh ka hming avânga nangmahni hnawt chhuaktute chuan, ‘In lâwmna kan hmuh theih nân LALPA chu tihropuiin awm rawh se,’ an ti a; nimahsela an zak tawh zâwk ang,” tih chu an tân a hlu êm êm ang (Isaia 66:5).IR 372.2

    Vaukhânna rah chhuah chu ngaihven êm êmin Pathian vântirhkohten an thlîr reng a. Kohhranten a nâwlpuia thuchah an hnar chuan, vântirhkohte chu lungngaiin an kal bo ṭhîn a ni. Lo kal lehna thutak chungchânga fiah la ni rih lo tam tak an awm a. Mi tam tak chu an pasal te, an nupui te, an nû leh pâ te, leh an fâten-Adventist-ten chutiang kal sualna thu an zirtîrte chu a ngaihthlâk ngawt pawh sual a ni tih rintîrin an hruai kawi a. Hêng mi rinawmte vêng tûr hian Pathian vântirhkohte chu tirh an ni a; Pathian Lalṭhutthlêng aṭangin ênna dang chu an chungah la entîr leh rih tûr a ni si a.IR 373.1

    Thuchah dawngtute chuan châk sawi hleih theih lohvin Chhandamtu lo kal lehna chu an nghakhlel a. Amah tawh an beisei hun chu a hnai ta. Chumi dâr lo thlen hun tûr chu urhsûn takin an pan a. Pathian nêna inpâwlna duhawm tak, nakin hnu, êng taka muanna an la chan tûr zakhamnaah chuan an innghat a. Hê beiseina leh rinna tem tawhte hi chuan chûng hun hlu tak chu an theihnghilh thei lo. A hun thlen hmâ chawlhkâr engemawtiah chuan, kawng tam takah khawvêl hna chu an dah ṭha a.IR 373.2

    Ringtu dik takte chuan thi mai tûr leh rei lo têa an khawvêl thlîrnate maimitchhînsan mai tûr ang hrimin, an rilru leh thinlunga ngaihtuahte chu ngun takin an inenfiah a. Mahse “Vân lawn thawmhnâwte,” erawh chu siam a ni êm lo va; mahse an zain Chhandamtu tâwk tûrin chhûng lam felna an neih a ṭûl tih an hria a; an puan vârte chu thinlunga thianghlimna- Krista tlanna thisena sual laka an nungchang tlenfai chu a ni. Chutianga abîk taka thinlung enfiahna, ṭhahnemngai tak leh tumruh taka rinna ngai bawk chu Pathian mîte zîngah la awm ta zêl sela aw! LALPA hmâah inngaitlâwm zui zêl sela, an dilnate chu zahngaihna ṭhutphahah hlân sela, tuna an daihriat aia nasa ngial hi an nei thei ang. Ṭawngṭaina te, sual huatna te a tlêm lutuk a, rinna nung tlâkchhamna chuan mi tam tak chu, Chhandamtu’n khawngaihna nasa taka A pêk chu nei lovin a awmtîr hlawm a ni.IR 373.3

    Pathianin A mîte chu fiah A zairêl a. A kut chuan hrilhlâwkna chhût sualna chu A hliah a. Adventist-hote chuan a dik lohna chu an hmu chhuak lo va, anmahni dodâltu mi thiamte pawhin an hmu bawk hek lo. Anmahni dodâltute chuan: “Hrilhlâwkna hunte in chhût dân hi a dik a. Thil ropui engemaw a lo thleng tûr a ni a, mahse Pu Miller-an a sawi lâwk ang chu a ni lo, khawvêl piantharna tûr a ni a, Krista lo kal lehna tûr chu a ni lo,” an ti a.IR 374.1

    An beisei hun chu a liam a, A mîte chhan chhuak tûrin Krista erawh chu A lo la lang si lo. Rinna leh hmangaihna dik tak nêna an Chhandamtu lo thlîr rengtute chuan beidawnna nasa tak chu an tâwk ta a. Pathian thil tumte chu tihtlingtlâk a ṭûl rih a; A lo lanna nghâktu intite thinlung chu A fiah leh rih dâwn a. An zîngah chuan hlauhna avâng chauhva tihchêt mi tam tak an awm a. An rinna thiltih chuan an thinlung leh an nun a khawih lo rêng rêng a. Thil lo thleng tûr an beisei chu a lo thlen tâk si lohvah chuan, chûng mîte chuan beidawng an inti lo va; Krista lo kal erawh chu an ring ngai lo. Ringtu dik takte lungngaihna nuihzatbûr hmasa bertute zînga mi an ni.IR 374.2

    Mahse Isua leh Vân mi zawng zawngte chuan, fiaha awm mêk, mi rinawm leh beidawng site chu hmangaih leh lainat êm êmin an thlîr a. Hmuh theih khawvêl leh hmuh theih loh khawvêl daidangtu puan zâr chu hlîm theih han ni sela chuan, chûng mi nghette bulah chuan Pathian vântirhkohte chu awmin, Setana thang laka anniho an vênzia chu an hmu tûr a.IR 374.3

    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents