Loading...
Larger font
Smaller font
Copy
Print
Contents
  • Results
  • Related
  • Featured
No results found for: "".
  • Weighted Relevancy
  • Content Sequence
  • Relevancy
  • Earliest First
  • Latest First
    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents

    Bung 21—Zilhna Chu Hnar A Ni

    (A Warning Rejected)

    ISUA lo kal lehna thurin bul hrilin William Miller-a leh a kawppuite chu, rorêlna nî atâna inbuatsaih tûra mite kaiharh tûrin an thawk a. Sakhaw zirtîrtute chu kohhran beiseina dik tak leh, Kristian daihriat thûk zâwk an neih theih nâna tihharh tumin an bei a; tin, mi piangthar lote chu sim thuai tûr leh Pathiana pianthartîr tumin an bei a. “Sakhaw pêng hrangah emaw, pâwlah emaw mi pianthartîr tumin an bei lo. An pâwlah emaw an inthununna lamah emaw inrawlh lovin, pâwl tinrêng leh pêng tinrêng zîngah an thawk zâwk a.”IR 375.1

    William Miller-a chuan, “Hna ka thawh zawng zawngah, sakhaw pâwl awm sa aṭanga pêng hrang dina hamṭhatna hmuh emaw, pakhat la bîk a, a dang duhsak châkna emaw ngaihtuahna ka la nei ngai lo, duhsak tlân vek ka tum zâwk a ni. Kristian zawng zawngte chu Krista lo kal beiseinaa lâwm vekah dah ta ila, tin, ka hmuh anga hmu ve thei lote chuan he thurin pawm ve lo tûrte chu an hmangaih lo vang a, chuvângin intawh khâwmna hran a awm ṭûlna ka hre lo. Ka tum bul ber chu mîte Pathiana pianthartîra rorêlna lo thleng tûr khawvêl hnêna hriattîr te, ka mihringpuite thlamuang taka an Pathian tâwk tûra thinlunga inbuatsaihna neihtîrte hi a ni. Ka hnathawh avângin piangthar nâwlpui chuan kohhran awm sate an zawm a ni,” a ti.—Bliss, page 328.IR 375.2

    A hnathawh chuan kohhran siamṭhat a tum avângin hun engemaw chen chu duhsak taka ngaihsak a ni a. Mahse rawngbâwltute leh sakhaw hruaituten Adventist thurin kalhin thu an tihtlûk a, chu thila phûrna zawng zawngte chu khuahkhirh an châk a, pulpit aṭang chauhvin an ep lo va, an mîten a lo kal lehna thuhril an chhim vete leh, kohhran inkhâwmnaa an beisei thu an sawi ve takngial pawh an remti lo va. Chutiang chuan ringtute chuan harsatna leh buaina nasa tak dinhmunah an awm tih an inhmu a. An kohhran chu an hmangaih a, chumi aṭanga tihhrana awm chu an hreh a; mahse Pathian thua hriattîrna chu khuahkhirh tlat a ni tih an hmuh a, hrilhlâwkna an chhûtna tûra an chanpual pawmpui an ni lo tih an hriatin, Pathiana an rinawmna chuan chuta inpêk chu a khap hlawm a. Kohhrana Pathian thu hriattîrna luhtîr loh dân zawngtute chu Krista kohhran dintuah leh thutak ban leh ṭanchhanah ngaih an ni thei lo. Hei vâng hian tûn hmâa an inzawmna ata inlak hran chu an tân felin an hria a. 1844 nipui lai khân mi 50,000 vêl chu kohhran aṭangtein an chhuak ta a ni.IR 375.3

    Hetih lai vêl hian USA chhûng zawng zawng kohhran tam zâwkah chuan danglamna mak tak hmuh theihin a awm a. Kum tam tak chhûng chu zawitê si, mahse nghet taka khawvêl thiltih dân leh chin thar dân rema thiltih chu a lo hluar zêl a, thlarau lama nun tak tak tlâk hniamnain a rawn zui a; mahse chumi kumah chuan ram puma kohhran zawng zawng deuhthawah rang tak leh mak taka tlâk hniamna a lo awm a. Chu thil lo awm chhan chu tuma’n ngaihbel tûr pawh hriaa an lan loh lai chuan, a kalhmang leh awm dân chu, khâwl chhutna leh pulpit-ten an puang chuai chuai a.IR 376.1

    Philadelphia khuaa kohhran rorêl pâwl intawh khâwmnaah, Pu Barnes-a, hrilhfiahna bu hman lâr tak ziaktu, chumi khawpuia kohhran lian ber zînga pastor pakhat chuan, “Kum sawmhnih chhûng chu ṭhahnemngai takin kohhranah rawng a bâwl tawh thu a sawi a, tin inpâwlhona hnuhnung berah chauh lo chuan, engemaw chenah, kohhran rawngbâwl hna a thawk lo va. Mahse harhna te, piantharna te a awm lo va, khawngaihna lamah ṭhanna a awm vak lo va, an thlarau chhandam nâna thu zirnaah tumah an kal hek lo. Hnathawh leh sumdâwnna leh thil siam chhuah tihpun beiseina hi khawvêlin a lungkham deuh deuh a. Chutiang chu kohhran zawng zawngte pawh hi an ni,” tiin a sawi a.— Congregational Journal, May 23, l844.IR 376.2

    Chumi kum vêk February thlaah, Oberlin College-a zirtîrtu Finney chuan, “Hei hi thil dik tak kan rilrua lo lang chu a ni; kan ram chhûnga Protestant kohhrante hian, hetih lai thlarau lam insiamṭhatna tûr zawng zawng deuhthâw hi an ngaihsak lo emaw an do vek emaw ang a ni. Ṭhenkhat chutianga do ve lote pawh an awm nual a; mahsela chûng mîte pawh chuan an ngaihsak tak tak lo a ni. Thil chiang tak dang kan neih leh chu, khawvêl pumpuiah hian hartharna a awm lo a ni deuh ber mai tih hi. Thinlunga thlarau lam ngaihsak lohna chuan thil tinrêng deuhthaw a fan chhuak a, tin a hlauhawm dân a thûk êm êm a, chuvângin ram puma sakhaw lam chanchin bute chuan an târlang a. Kohhran mi mirte chu tih dân thar ngaina mi-ah an lo chang a, nawmsipbâwlnaa pun khâwmnaah te, lâmnaah te, huau huau thila intihhlimnaah te leh thil dangah te Pathian ngaihsak lote nên kut an insuih a. Mahse hetiang thil ṭha lo hi kan zir zau a ṭûl lo. Kohhrante chuan lungngaihthlak takin hniam lam an pan a ni tih entir nân, kan chungah rit takin a lo awm a ni tih a lang chiang tâwk a ni. LALPA hnên ata hla takah an kal a, tin, an hnên aṭangin A inthiar fihlîm ve a ni,” tiin a sawi a.IR 376.3

    Religious Telescope tih chanchin bu-ah ziaktu pakhatin a ziak bawk a: “Chutiang tlâk hniamna tlângpui chu tûn ang hian kan la hre ngai lo. Dik tak chuan Kohhran chu a harh tûr a ni a, he hrehawmna lo awm chhan hi an zawng tûr a ni a; hrehawmna avângin Zion hmangaihtute chuan an thlîr tûr a ni. Piantharna dik kâr thute hi a tlêmin a hlâ tih kan hriat chhuah hian, tlukpui awm lo sual sim lohna leh mi sualte tawhkhirhnaah chuan, ‘Pathianin khawngaih a theihnghilh ta nge? Zahngaihna kawng chu khâr a ni ta mai em ni?’ tiin hreh takin kan au chhuak ṭhelh a ni,” tiin.IR 377.1

    Chutiang dinhmun chu chhan nei lovin kohhranah a lo awm mai lo. Hnam te, kohhran te leh mimal chunga thlarau lam thimna lo thleng hi, mûmal lo taka Pathianin a puihna a hnuh kîr vang ni lovin, mihringte lama Pathian êng lo kal thlahthlam vâng emaw, hnar vang emaw a ni zâwk. He thutaka entîrna chiang tak mai hi Krista hun laia Judate chanchinah khân tihlan a ni tawh a. Khawvêla an inpêkna leh, Pathian leh a thu an theihnghilh avângin, an hriatna chu tihthim a ni a, an thinlungte chu a khawvêlin a hur a. Chutiang chuan Messia lo kal chu an hai a, an chapo leh rin lohna avângin Chhandamtu chu an hnar si a. Chuti chung pawhin, Juda hnam chu Pathian an hriatna ata sah thlâk an ni mai lo va, chhandamna an chan lehna malsâwmna chu tihbosak an ni hek lo. Mahse thutak hnartute chuan vân thilpêk an châkna chu an hloh a ni. “Ênna aiah thimna an dah a, êng chu thim,” an ti a, an êng chu thimah a lo chang a, thimna chu a va han nasa êm!IR 377.2

    Pathian ngaihsakna pawimawh tak chu tlâkchham a nih a, mîten sakhaw tih dân phung chu an vawn reng chuan, Setana thil tum nên a lo inrem ta ṭhîn a ni. Judaten Chanchin Ṭha an lo hnar hnu khân, an serh leh sâng dân hluite chu ṭhahnemngai takin an vawng zui a, an hnam intihhranna chu khauh taka an vawn reng lai chuan, Pathian awmpuina chu an chang tawh lo tih an inhre thei lo. Daniela hrilhlâwknain tihsual theih miah lohvin Messia lo kalna tûr chu a tilang a, A thihna tûr thu chiang taka a sawi lâwk chu an zir duh lo va, a tâwpah rabbi-hote chuan chutiang hun chhût tumtu zawng zawngte chungah chuan ânchhia an lawh ta a. Khawngaiha chhandamna pêk chu ngaihsak lovin, Chanchin Ṭhaa malsâwmnate pawh bengkhawn hek lovin, vân aṭanga ênna hnar a hlauhawmzia thua vaukhânna khûn tak pawh ngaihsak lovin, mitdelna leh sim lohnaa khatin Israelte chu kum l800 zet an ding reng a.IR 378.1

    Achhan leh vâng chu a awm vêleh, a rah ngai vêk chuan a rawn zui ang. Tupawh a rilru âwn lam a dip dâl avânga tum rênga a tih tûr rinna nghet timittu chuan, a tâwpah thutak leh thil dik lo kâr hriat hran theihna chu a hloh vang. Hriat thiamna chu a lo thim a, chhia leh ṭha hriatna chu ngaihsak a ni lo va, thinlung a lo sak a, thlarau chu Pathian hnên aṭangin tihhran a lo ni a. Thutak thianghlim thuchah chu hnar leh hmuhsit a nihnaah chuan, kohhran chu thimnain tuam a lo ni ang a; rinna leh hmangaihna a lo dai a, inensanna leh inthurual lohna a lo lût a. Kohhran mipuiten an ngaihsak zâwngte leh an taihmâknate chu khawvêl lam ûmin an kaltîr a, mi sualte chu an sim lohnaah an thinlung tihkhauhvin an lo awm a ni.IR 378.2

    Thupuan 14-a vântirhkoh pakhatna thuchah, Pathian rorêlna hun puangtu leh, mihringte chu amah hlauva be tûra Kotu chu, khawvêl kal phung sawprawp tak ata Pathian mîte chu tihrang tûr leh, an khawvêl ngaihsakna leh an hnungtawlhna dinhmun hmuhtîr tûra kaiharh tûrin ruahman a ni a. He thuchaha Pathianin kohhran hnêna zilhna A pêk chu pawm ni ta sela chuan, Amah hliahtîrtu thil dik lote chu tihdik a ni ngei ang. Vân aṭanga thuchah chu lo pawmin, LALPA hmâah an thinlung chu inngaitlâwm sela, A hmâa ding tûrin dik takin inbuatsaih tum sela chuan, Pathian thlarau leh thiltihtheihna chu an zîngah tihlan a ni ang. Kohhran chuan inpumkhatna duhawm tak, zirtîrte hun laia mi ang kha nei lehin, rinnaah te, hmangaihnaah te, ringtute chu rilru leh ngaihtuah hmunkhata awma, huai taka Pathian thu hrilin, a chhandam mêk apiangte chu LALPAN nî tin an hnênah A teltîr zêl ang khân, a la awm leh dâwn a ni (Tirhkohte 4:31, 32; 2:47).IR 378.3

    Pathian mia inchhâlten, A thu aṭanga ênna chu an neih chuan, Kristan inpumkhatna atâna a ngen, Remna phuarnaah chuan Thlarauva inpumkhatna chu vawng tûra tirhkohvin a sawi chu an thleng ngei ang. “Taksa pakhat leh Thlarau pakhat chauh a awm a, LALPA pakhat, rinna hmunkhat, baptisma hmunkhat,” a ti a ni (Efesi 4:3-5).IR 379.1

    Chûng chu a rah chhuah duhawm tak, A lo kal lehna thuchah pawmtuten an chan chu a ni. Kohhran pâwl hrang aṭangin an lo chhuak a, pâwl daidanna chu an paih bo va; sakhaw thurin buarchuar tak chu tihkeh a ni a, Pathian thu ang lova tisa thila kum sâng rorêl beiseina chu bânsan a ni a, A lo kal lehna rin dân dik lo chu siamṭhat a ni bawk a, chapona leh khawvêl tihdân zuina chu an paih bo va; thil dik lote chu siam dik a ni a; thinlung chu inpâwl hona hlimawm ber nên zawm a ni a, hmangaihna leh hlimna chu lei rorêltu ber a ni a. He thurin hmutu tlêmtê tân hei hi a lo tih tawh chuan, chu vêk chu a lo dawngtu, mi zawng zawng tân tih a ni daih tawh ang.IR 379.2

    Mahse kohhranten a tlângpuiin zilhna chu an pawm lo. An rawngbâwltute, “Israel chhûngkaw râlvêngtute,” Isua lo kalna chhinchhiahna hmu chhuak hmasatu tûrte chuan, zâwlneite hriattîrna thu emaw, hun chhinchhiahna aṭanga thutak emaw zir chu an hlawhchham a. Khawvêl beiseina leh duhâmnain thinlung a luah khah hian, Pathian hmangaihna leh A thua rinna chu a lo dai a, lo kal lehna thurin chu puan a nih pawhin, an huatna leh rin lohna chu a chawk tho lekfang ṭhîn a ni. Thuchah chu engemaw chenah, ei zawn nâna hmang ve loten an puanna chu, hnial nân an hmang a. Hmân lai angin, Pathian thu hriattîrna chiang tak chuan, “Farisai zînga rorêltute rêng rêngin an ring em ni?” tia zawh a tâwk fo va.IR 379.3

    Hrilhlâwkna hun aṭanga a dika an lo chhâl tawh hnial kalh chu thil-khirhkhân tak a ni tih an hmuhin, mi tam takin hrilhlâwkna zir an lunghnual a, hrilhlâwkna bute chu châr tlat leh hriat thiam theih loh angin an zirtîr a. Mipuiten an pastorte chu an rin tlur avângin zilhna chu an ngaithla duh lo va; mi dangte lah, thutak hrilh hriat an nih pawhin an puang ngam lo va, chuti lo chuan biak inah an hnawng dâwn si a. Kohhran a rawn thlen chuan Krista chunga an hmangaihna nghattute ai chuan khawvêl ngainatute chu an tam zâwkzia a tilang chiang hlê a ni. Lei lama anmahni phuartu chu vân lama anmahni hîptu ai chuan a chak zâwk a ni. Khawvêl finna thu chu ngaihthlâk an thlang zâwk a, thinlung enfiahtu thuchah aṭang chuan an pêng bo ta a ni.IR 380.1

    Vântirhkoh pakhatna vaukhânna chu hnarin, vânin a rawn pêk kîr leh theih nâna thiltih chu an hnar a. Pathian laka anmahni tihrangtu, thil dik lote siam ṭha tûra zualko ngilnei tak chu hmusitin an hnar a, phûr zâwk takin khawvêl nêna inṭhianna zawng tûrin an kîr leh a. 1844-a kohhrana lo awm tawh, khawvêl ngaihsakna te, hnungtawlhna te, thlarau lama thihna chhan hlauhawm tak chu heath hian a awm a.IR 380.2

    Thupuan 14-ah chuan, vântirhkoh pakhatna chu, a pahnihna, “Babulon khaw ropui, a mi ngaih chîn vânga thinurna uain hnam zawng zawng intîrtu chu a tlâwm ta, a tlâwm ta,” tih puangtu chuan a rawn zui a (Thupuan 14:8). Babulon chu Babel aṭanga lâk a ni a, “buaina” tih a entîr a. Pathian thuah chuan sakhaw dik lo leh kal pêng hrang hrangte sawi nân hman a ni. Thupuan 17-ah Babulon chu hmeichhia anga sawi lan a ni a, chu chu kohhran entîrtu a ni a, hmeichhe ṭha chuan kohhran dik a entîr a, hmeichhe ṭha lo chuan kohhran dik lo a entîr a ni.IR 380.3

    Bible-ah hian Krista leh A kohhran inkâra awm nungchang thianghlim leh chhel chuan inneihnaa insuih khâwmna a entîr a. LALPAN A mîte chu Amah nên thuthlung urhsûn takin a zawm a, an Pathian nih intiamin, anni pawh A mîte ni tûrin, Ama ta chauh ni tûrin tiam an ni. “Kumkhuain ka tân ka hual tlat ang che; felna te, rorêlna te, khawngaihna te, lainatna tein ka tân ka hual ang che,” A ti (Hosea 2:19). “Ka hnênah ka la ang che u,” a ti bawk a (Jeremia 3:14). Paulan chu thu bawk chu Thuthlung tharah hmangin, “Krista hnênah chuan nula thianghlim angin ka pêk theihna tûr che uin, pasal pakhat ka hualsak si che u a,” a lo ti a (2 Korin 11:2) .IR 380.4

    Krista laka kohhran rinawm lohna, a hnên ata an rinna leh hmangaihna tihsawn an phalna leh, an thinlungte chu khawvêl thil hmangaihnaa luah an phalna chu, inneihna thutiam bawhchhiatna nên tehkhin a ni a. LALPA hransana Israelte sualna hetiangin târlan a ni a; Pathian hmangaihna mak tak, an ngaihnêp fo chu runthlâk takin tihlan a ni a. “I hnênah chhia ka chham a, thuthlungah ka luhpui ta chia, ka ta i ni ta e, LALPAN a ti.” “I mawi êm êm a, lalnu pawh i tling ta, i mawina avângin i hming thanna hnamte zîngah a thang chhuak a, ka ropuinaa thuamin i famkim ta.... Mahse i mawina chu i ring lutuk a, i hming thanna chu i hur phah a,” “Nupui uirê, pasalte aia mi hrante duh zâwktu nu!” “Nupui bum hmangin a pasal a uiresan angin, aw, Israel chhûngte u, mi bum ta a nih hi, LALPAN a ti,” (Ezekiela 16:8, 13-15, 32; Jeremia 3:20).IR 381.1

    Thuthlung tharah pawh, Pathian ṭhian nih aia khawvêl ṭhian nih thlang zâwktu, Kristiana inchhâl site chu hetiang ṭawngkam hian koh an ni. Tirhkoh Jakoban, “Nangni uirenute u, khawvêl ṭhian nihna hi Pathian hmêlma nihna a ni tih in hre lo vem ni? Chutichua.n tupawh khawvêl ṭhian nih duh apiang chuan Pathian hmêlmaah a insiam ṭhîn a ni,” a ti (Jakoba 4:4) . Hmeichhia, Thupuan l7-a mi, Babulon chu “puan sen duk leh sen lâr a sin a, rangkachak leh lung man tam leh tuikeplungin a inchei a, rangkachak no, thil tenawm, a mi ngaih chînna thil bawlhhlawha khat a keng a, a chalah chuan thurûk, ‘Babulon Khaw Ropui, Leia Nawhchizuarte leh Thil Tenawmte Nu,’” tia sawi a ni a (Thupuan 17:4-6). Zâwlnei chuan, “Chû hmeichhia chu mi thianghlimte thisen leh Isua martarho thisena rui ka hmu a,” a ti (Thupuan 17:6). Babulon chu, “Khaw ropui, leia lalte chunga rorêltu” anga sawi a ni bawk a (Thupuan 17:18).IR 381.2

    Kum zabi tam tak chhûng, râwng leh kha taka Kristian rama lalte chunga ro lo rêl tawh chu Rom hi a ni. Rawng sen duk leh sen lâr te, rangkachak leh lung man tam leh tuikeplung chuan Rom-a bishop rorêlna chapo tak, lalte ropuina ai pawha ropui zâwk chu chiang takin a entîr a. “Mi thianghlimte thisena rui” tih hian kohhran, Krista zuitute râwng taka tiduhdahtu bâk chu han sawi tûr dik tak an awm lo. Babulon chu “leia lalte” nêna dik lo taka inzawmna neia puh a ni bawk a. LALPA nên inṭhena, ring lo mîte nêna a inzawm vângin Juda kohhran chu nawhchizuar a lo ni a; tin, Rom pawh, amaha intichhiain, chutiang bawka khawvêl thiltihtheihna puih a dil vângin, chutiang bawka thiam loh chantîr a ni ve ang.IR 382.1

    Babulon chu “nawhchizuarte nu” tih a ni a. A fanuten an entîr chu a thurinte leh a chîn ṭhan dâna lût ve kohhrante chu a ni a, thutak leh Pathian remtihpuina chu khawvêl hnênah hlânin, phal loh thilah khawvêl nêna inzawmna siam tûrin a tih dân an zui a. Thupuan 14 -a Babulon tlâwm thu puangtu thuchah chuan, sakhaw pâwl, vawi khat lo thianghlim tawha, lo khawlo leh ta chu a entîr a. He thuchah hian Rorêlna thua vaukhânna a chhawm avângin ni hnuhnunga tihlan tûr a ni a, chuvângin Rom kohhran chungthu chauh a sawi thei lo, chû kohhran chu kum zabi tam tak chhûngin kohhran tlu a lo ni tawh si a. Chu lovah pawh, Thupuan bung l8-na thuchah nakina mi tûrah chuan, Pathian mîte chu Babulon ata lo chhuak tûra koh an ni. He Bible thu ang hian, Pathian mi, mi tam tak chu Babulon-ah an la awm dâwn ta fo a ni. Tûnah hian eng sakhaw pâwlahte hian nge Krista zuitu tam zâwkte chu hmuh an la nih ang? Rinhlelh rual lohvin, Protestant rinna zawm inti kohhrante hi an ni. An thawh harh hunah chuan, hêng kohhrante hian Pathian leh thutak tin dinhmun ṭha an luah ang a, a malsâwmnate chu an zîngah a awm ang.IR 382.2

    Ring lo khawvêl meuh pawh, chu Chanchin Ṭha thupui pawmna zuitu thil ṭha tih rah chu pawm tûrin phût luih a la ni ang. Israelte hnêna tirh zâwlnei thuah chuan, “I mawina hnamte zîngah a thang chhuak a, ka ropuinaa thuamin i famkim ta . . . .” LALPAN A ti. Mahse Israelte ânchhe dawn leh chhiatna ngai bawkah, Pathian ngaihsak lote ṭhianna leh remna thiltih tih ve châknaah an tlu a. “I mawina chu i ring lutuk a, i hming thanna chu i hur phah a,” tih a ni (Ezekiela l6:14,15).IR 383.1

    Protestant kohhran zînga tam takin, Rom tih dân ṭha lo deuh, “leia lalte” nêna inzawmna, sorkâr kohhran, sorkâr nêna inlaichînna leh kohhran pâwl dangtea khawvêl duhsakna zawngin Rom hnung an zui a. Hêng pawlho an thurinte chu Bible aṭanga la chhuaka inchhâl, pâwl hrang chhiar sên lohva inṭhen si, sakhaw rin dân leh ngaihruat dân inkalh nuk site chungah hian, Babulon buaina chu bel theih a ni.IR 383.2

    Dik lo taka khawvêl nên an inzawm mai bâkah Rom aṭanga kohhran pêng hrangte chuan a dangah pawh Rom chuan a nun zia a tikai a.IR 383.3

    Rom hnathawh chu “Rom kohhran chuan milem biaknaa mi thianghlimte nêna an inkâr thuah an tisual a nih ngai chuan, a fanu, Church of England, Mari hnêna kohhran hlan thianghlim sâwm neitu, Krista tâna pakhat hlân thianghlimtu chu thuhmun rengin a dik lo va ni,” tiin sawisêl a ni a.—Richard Challoner, The Catholic Christian Instructed, pp. 21, 22.IR 383.4

    Dr. Hopkins-a chuan kum sâng rorêl thu a thlûr bingnaah heti hian a ti a: “Kristian dodâltu thlarau leh thiltih dân chu tûna Rom Kohhran tia vuah tâk huang chauhva dah ngawtna chhan tûr a awm lo. Protestant kohhrante hian Krista dodâltu nihna tam tak zînga mi chu anmahniah an nei a, khawlohna suahsualna laka insiam ṭhat vek chu an hlat hlê a ni,” tiin.—Samuel Hopkins, Works. vol. 2, p. 328.IR 383.5

    Rom aṭanga Presbyterian kohhran intihhran chungchângah, Dr. Guthrie-a chuan a ziak a: “Kum zathum kal taah kha chuan kan pianzâr, ‘Pathian lehkha thû zawng ngun rawh u,’ tih Bible keu sa nêna chuang chu kengin, Rom kawngkhâr aṭangin a lo pên chhuak a.” Tihian zawhna chiang tak a zâwt a: “Babulon aṭang chuan faiin an lo chhuak meuh em?” tiin.—Thomas Guthrie, The Gospel in Ezekiel, p. 237.IR 383.6

    Spurgeon-a chuan, The Church of England chu LALPA Zânriah chungchângah hian ei leh ei lâwng mai ni angin a lang a; mahse a tih dân rualrem lohna chu Kristian sakhaw rin lohna ril taka kah chik nuk ang maia chhia a ni. Ṭha zâwka kan ngaihte ata rinna bulpui aṭangin thilte chu a mal malin a lo inlâmlet a. Church of England ngei chu, huatthlala taka rin lohna khawi thlâra tihthlum, pulpit aṭanga lo kal ngam fo Kristian inti chu a ni tih ka ring tlat,” a ti.IR 384.1

    Kal sualna nasa tak lo inṭanna chu engnge ni? Engtin nge Chanchin Ṭha khawsak tlâwmna aṭangin kohhran chu a lo hran tâk? ‘Ring lo mîte tih dân rema ring loten Kristianna an pawm dân tiawlsamin,’- tih hi a chhânna a ni. Tirhkoh Paulan a hun lai pawh khân, “Dân bawhchhiatna thurûk chuan tûnah pawh a thawk mêk a ni si a,” tiin a lo sawi hial a ni (2 Thesalonika 2:7). Zirtîrte dam lai kha chuan tehkhna tling khawpin kohhran chu a thianghlim a. Mahse kum zabi hnihna tâwp lamah khân kohhran zîngah a tam zâwkte chu awm dân thar neiah inngaiin, a tîra khawsak tlâwmna chu a lo bo va, ngaihsam takin, zirtîr hmasate chu an thlâna an hahchawlh hnu chuan, an fâte chu piangthar hlawtte rualin an lo pên chhuak a.... hna chu an rawn duang thar a,” tiin.—Robert Robinson, Ecclesiastical Researches, ch. 6, par. 17, p. 51.IR 384.2

    Mi piangtharte nei tûrin, Kristian rinna dinhmun sâng tak chu tihhniam a ni a, chumi rah chhuah, rin lohna tui lian, kohhrana luang lût chuan, ama rualin, an hnam dân te, tih ṭhin dân te leh mi lem te chu a rawn la lût a.”— Gavazzi, Lectures, p. 290.IR 384.3

    Kristian sakhuain ram rorêltute duhsakna leh ṭanpuina a lo chan tâk chuan, a hming lekin sakhua chu mipuiin an lo pawm a, mahse a lan dânin Kristiante chu, “rin lohna chhûngrilah, a rûktêa an milemte be siin an khawtâng a ni,“— Ibid., p. 278.IR 384.4

    Protestant inti kohhran tinrêng deuhthawah chutiang tih dân chu sawi nawn a ni lawm ni? A ṭan chhuaktu thinlung dik tak, siamṭhatna rilru puhote mual an lo liam chuan, an thlahte an lo pên chhuak a, tih dân thar a lo chhuak a. Engkhaw dâwn lêk lova an thlahtute sakhaw rinnaa betin, a hmâa thutak an hmuhte chu pawm duh lovin, siamṭhatuho fâte chuan, an entawn tûr, inngaihtlâwmna te, mahni inphatna te, khawvêl bansanna te chu an lo hransan ta daih a. Chutiang chuan “khawsak tlawmna hmasa ber chua lang ta lo. Khawvêl ngaihsakna tui lian, kohhran chhûnga lo luang lût chuan ama rualin an hnam nunphung te, tih dân te leh milem te chu a rawn la lût ta a ni.”IR 384.5

    E hei, Krista zuitua inchhâlte zînga tûna an ngainat tak, khawvêl ṭhian nihna, Pathian dona chu a va han hlauhawm êm! Kristian rama kohhran lâr takte chu Bible tehkhawng inngaihtlâwmna te, mahni inphatna te, khawsak tlâwmna leh Pathian ngaihsakna aṭang te chuan an va pêng hla ta êm! John Wesley-a chuan pawisa hmanna dik sawiin: “Talent hlu tak zînga mi hi mit châkna tihlâwm nân te, incheina chuangliam man tam pui pui te, cheimawina ṭûl lo atân te khawhral mai mai suh. Chûng zînga mi chu dangdai taka i in cheimawi nânte hmang ral suh; in chhûng bungraw chuangliam leh man tam pui pui atân te, milem man tam tak te, rawng hnawih te, rangkachak tui luan nânah te hmang ral suh.IR 385.1

    Dâwt chapopuina duhtâwk ngahtîr tûrin leh mihringte fak hlawh nân engmah ruahman suh. “Thil i tih ṭhat chhûng chu mîten an fak ang che.” “Puan sen duk leh puan zai sina i inthuam chhûng leh, ropui taka nî tin i khawsak chuan, mawi i hriatna te, i thilphalna te leh i ṭhatna te chu mîten an fak lo thei lo vang. Mahse an chawimawina chu man to takin lei suh. Chu ai chuan, Pathian hnên aṭanga chawimawina chu lâwm zâwk rawh.” Mahse kan hun laia kohhran tam takte chuan chutiang zirtîrna chu an ngaisâng si lo.IR 385.2

    Sakhaw lama ei zawnna chu a lo lâr ta a. Rorêltûte, politician te, dân hre mi te, doctor te, dâwrkai te chuan pâwl ho zahdema leh rin tâwkna an hmuh theih nân leh an khawvêl hamṭhatnaa hmâ an sâwn theih nân, kohhranah an lût a. Chutiangin Kristian rinna hnuaiah, an indâwrna fel lo zawng zawngte chu khuh bo vek an ngaihtuah a. Sakhaw pâwl hrang hrangten, chûng khawvêl thila inpe zo, baptisma changte neihnunna leh hûhânga tihluihtîra awmin, lârna leh duhsaktute ṭanpuina nasa zâwk chu an la ngên ta cheu va. Biak in ropui takte chu awm dân hlei hluaka thuam belhchhahin, kawtthlêr lûnahte chuan din a ni a. Chuta betute chu thawmhnaw man tam tak, mi nun sang takhoten an hâk chi angin an inchei a. Rawngbâwltu ṭha bîkte chu, mi an hui khâwm a an hîp theih nân hlawh sâng tâwk tak pêk an ni a. An thusawite chuan sual langsârte a tilang tûr a ni lo, mîte benga hriat nuam tûrin an siam rem zêl tûr a ni. Chutiang chuan sual chîng chhuak thartute chu kohhran hming buahte ziak luh a lo ni a, mi tam zâwkte chîn ṭhan sualnate chu a dera Pathian ngaihsakna hnuaiah chuan thupin a awm a.IR 385.3

    Tûn laia Kristian intite khawvêl lama an awm dân sawi fiahin, khawvêl lam chanchin bu lâr tak pakhat chuan heti hian a sawi a: “Hriatna nei lo tawpin, a hun laia tih dânah kohhran chu a intulût rawk a, tûn lai duh dân remin a sakhaw biakna thilte chu a siam a. Thil engkim tak meuh hi sakhaw ti-îtawm tûra pui tûra siam chu, kohhran chuan a hmanruate angin a ruai hlawm a ni,” tiin. New Yorks Independent chanchin ziaktu chuan Methodist-ho dinhmun chu a nih dânin a sawi a: “Pathian ngaihsakte leh sakhaw mi lote kâra daidanna rîn chu, ni âwklem huala a hâng kual ang chi hian a lo chuai a, a leh lam leh lama mi ṭhahnemngaite chuan an thiltih dân leh hlimhlawpnate kâra danglamna chu nuai reh vek tumin an bei a.” “Sakhaw lârnain a tum ber chu, a thiltih tûrte ti si lo va, a hlâwkna têl tum memberte tihpun hi a ni.”IR 386.1

    Howard Crosby pawhin tihian a lo sawi a: “Krista kohhranin LALPA duhdân a tipuitlin tlêm lutuk hi ngaihtuah tham a tling a ni. Hmân lai Juda mîten milem be hnamte nêna an inpâwl nêlna avângin Pathian hnên aṭangin an thinlung rûk bo a ni ang khân, ... tûn lai Isua kohhran pawh hian, ringlo khawvêl mîte nên inṭhianin, a nunna hnâr Pathian lam tih dân thlauthlain, boral hlauhawmah a intulût a. Chu chu rin tlâk tak angin lang ṭhîn mah se, Krista tel lo nungchang an nei a. Hnialkalhna leh Pathian thu nêna inmil lo zirtîrna keng siin, khawngaihnaa ṭhanlenna dodâl zawngin mi a hruai ṭhîn.”IR 386.2

    He khawvêl ngaihsakna tuilian leh nuam zawnnaah hian, mahni inphatna leh Krista vânga mahni inhlanna chu hloh a ni vek ṭhelh a. Naupangten Krista tâna thil engemaw pe thei leh tithei tûra inhlannate siam tûrin, kan kohhrana mipa leh hmeichhe ṭhenkhat tuna phûr takte hi mi lehkha thiamte an ni.” Mahse “sum paite hi tûnah tlâkchham a nihin ... pe zêl tûrin tumah ngen tûr a ni lo. Aw, a ni lo, hlimhlawpna dâwrpui te, milem mit la tak te, innuihsawhna te, thil hlui chîk mi zanriah te emaw, thil dang ei tûr emaw, mipui tihlim thei thil eng pawh nei teh u.”IR 387.1

    Governor Washburn-a, Wisconsin-a mi chuan a kum tin thuchahah hetiangin a ti a: “Kohhran dâwrpui te, ṭhum vâwrna te, khawngaih thilpêk te leh thil dang atâna hla saka ennawm chhuahnaa ṭhum vâwr te, lâwmman tûr fûn te, Sabbath sikul leh sakhaw hun remchânga phalna lehkha [ticket] a tihte hi sual tih ṭanna hun an ni tak meuh va, thil engemaw engmah lova an tiam angin, chûng chu hun remchâng vehna, pawisa khêlhna an ni tak meuh a ni. Hêngte hian pawisa khelhna thinlung ṭha lo chu an khâwi tlat a, an fuih thatho va, khua leh tui ṭhaten an hriat mang lohvin an vawng reng a; mahse an tân pawisa khelh khapna dân satliah chu bawhchhiat a tam lo va, awlsam zâwkin a chelek a. Hêng thiltih dânte hi ṭhalaite nun hruai sual nân chuan phal zui reng tûr a ni lo tih a puang a.”IR 387.2

    Khawvêl rema nun dân hian Kristian ram puma kohhrante hi a rawk mêk a ni. Robert Atkins-a chuan London-a thu a sawinaah England rama thlarau lama tlâk hniamna thim tak thleng mêk chu a entîr a: “Mi fel tak zette chu lei ata tihkian an ni a, tuma’n an ngaihsak lo. Tûn lai sakhaw zirtîrtute hi kohhran tinah, khawvêl hmangaihtu te, khawvêl rema nung te, thilsiama inhnem ngaina mi te, zahawmna lam beiseia mit tisangtu te mai an ni. Krista tâna tuar tûra koh an ni a, mahse sawisêlna avâng ngawt pawhin an tîm a. Tlûksanna, tûksanna, tlûksanna tih chu biak in tin hma lamah chuan ziak a ni vek a, hre theiin, han khawih thei tak sela chuan, beiseina a awm thei tûr; mahse, ‘A! Kan hausa a, kan thil neihte a lo pung a, engmah kan tlachham lo,’ tiin an au va.”— Second Advent Library, tract No. 39.IR 387.3

    Sualna nasa tak, Babulon chunga puhna chu, “a mi ngaih chin vânga thinurna uain hnam zawng zawng a intîr,” vâng chu a ni. He ruihna no hian, leia mi ropuite nêna phal loh chunga an inzawmna avânga thurin dik lo a lo pawm tâkte chu a entîr a. Khawvêl nêna inṭhianna chuan a rinnate a tikhawlo va, chumi lo lêt lehah chuan, Pathian Thu Thianghlimin a târlan chiang berte kalhin khawvêlah hian a mi hneh theihna thil tichhe thei tak chu a hmang ta a ni.IR 388.1

    Rom chuan mîte Bible neih chu a hrênsak a, Bible aiah chuan a zirtîrna te pawm zâwk tûrin mi zawng zawng a nawr a. Siamṭhatna hnathawh chu a ni, mîte hnêna Pathian thu thlen lehtu chu ni; mahse tûn lai kohhran tam takah hian, mîte chu an sakhaw thurin chunga an rinna nghat tûr leh, an kohhran zirtîrnate chu Pathian thu aiin an zirtîr zâwk tih hi a dik hlê lo maw?IR 388.2

    Charles Beecher-an heti hian Protestant kohhran chanchin a sawi a: “Sakhaw lama thurin kalha thu hawihhâwm lo sawi an tîm a, chutiang hriat theihna chu nei sela father thianghlimte pawhin an châwm reng, mi thianghlimte leh martarte tâna zahawmna do zâwnga thu mawi lo sawi chu an tîm ang. ... Protestant thuhril pâwl hrangte chu anmahniah an intihrang nasa khawp a, an kârah chuan tumah, khawiah mah thu hriltu an ni thei lo, Bible bâk lehkhabu dangte pawm tel a nih ngawt loh chuan. ... Hemi thuah hian, sakhaw rin dâna thuneihna hian, Rom-in a lo tih tâk ang chiah khân tih a la ni ve ang tih suangtuahna a awm lo nâ a; mahse verther zâwkin tih a la n ang.”—Sermon on “The Bible a Sufficient Creed,” delivered at Fort Wayne, Indiana, February 22, 1846.IR 388.3

    Zirtîrtu rinawmten Pathian thu chiang taka an han hrilhfiah hian, mi thiam, rawngbâwltu Pathian thu hria intite, thurin dik chu rinna kal pênsanna anga sawi chhiate chuan thutak zâwttute chu an kal botîr a. Khawvêl hi, beisei bo takin, Babulon uaina hrai ruihin awm lo sela chuan, mipuite chu an sual hriat chhuahtîra awmin, Pathian thu tluangtlam, fiah tak leh thutak ngêng chhun tak chuan a pianthartîr ang. Mahse sakhaw rinna chu buai leh inkalh hlêin a lang a, mipuiten thutaka pawm tûr ber pawh an hre lo. Khawvêlin thil dik lo a tih sim lohna sual chu kohhran kawngkâ bulah a let reng a ni.IR 388.4

    Thupuan 14-a mi, vântirhkoh pahnihna thuchah chu 1844 nipui lai khân puan hmasak ber a ni a, tin, U.S.A.-a kohhrante, rorêlna thua zilh lâwkna chungchâng puan darh zau berna, mahse an hnar nasat berna leh, kohhranahte tlâk hniamna a lo thlen ran bernaah puan nghâl a ni a. Mahse vântirhkoh pahnihna thuchah chu 1844-ah a thleng famkim vek lo. Lo kal lehna thuchah êng an pawm duh loh avângin rilru lama tlâkchhiatna chu kohhranah a lo thleng a; mahse tlâkchhiatna chu a zain a thleng lo.IR 389.1

    Chutih hun atâna thutak pawimawh bîk an hnar zui zêl tâk chuan an lo tlu chhe ta zêl a ni. Eng pawh ni se, tûnah rih chuan, “a mi ngaih chîn vânga thinurna uain hnam zawng zawng intîrtu Babulon chu a tlâwm ta,” tih chu a la sawi mai theih rih loh a ni, hnam zawng zawngte chu a la intîr rih si lo va. Khawvêl rem nun dân leh kan hun laia en fiahtu thutak bengkhawn lohnate hian khawvêl Kristian rama Protestant kohhrana rinnaah bu an khuar a; chuvângin chûng kohhrante chu, vântirhkoh pahnihnain urhsûn tak leh râpthlâk taka a demte zîngah khân an tel a ni. Mahse tlûksanna hnathawh chuan a vâwrtâwp a la thleng rih lo.IR 389.2

    LALPA lo kal hmâin, “thiltihtheihna tinrêng te, chhinchhiahna tinrêng te, dâwt thilmak tinrêng te nên, . . . fel lohna bumna tinrêng nên, . . . chhandam an nih theihna tûra thutak hmangaihna nei lote chu ... dâwt thu an âwihna tûrin Pathianin sual hnathawhna an hnênah a thlentîr ang,” (2 Thesalonika 2:9-11). Hetiang dinhmun hi thlen a nih a, Kristian ram zawng zawnga kohhrante leh khawvêl chu an inzawm fel hmâ loh chuan Babulon tlâwmna chu a la famkim rih lo vang. Thil chu a inthlâkthleng chak hlê a, mahse Thupuan 14:6 thu lo famkimna erawh chu nakin hun a la ni rih a.IR 389.3

    Hêngho zinga tam takte hi tûn lai bîk atâna thutak la hre ngai lote an ni a. An zînga tam takte chuan an tûn dinhmunah lungawi tâwk lovin, êng fiah zâwk neih châkin an thlîr a. Sâwtna awm si lovin an kohhran zawmte biak ina Krista lim chu an thlîr a. Hêng pâwlhote hi thutak aṭanga an hlat tial tial a, khawvêl nêna an lo intel khâwm hnaih lehzual chuan, chûng pâwl hnihte kâr chu a lo zau deuh deuh vang a, a tâwpah inṭhen darhna a lo thleng ang. Thil dang zawng aia Pathian hmangaih bertute chu, “Pathian hmangaih aia mahni lawmna mai hmangaihtute, Pathian ngaihsak anna neia, A thiltihtheihna pawm si lote,” zînga an khawsak reng theih loh hun a la thleng ang.IR 390.1

    Thupuan 18 chuan vaulâwkna thuah thum, Thupuan 14:6-12- a mi chu hnar a nih tûr te, vântirhkoh pahnihnain a sawi lâwk dinhmun chu kohhranin a la tawng vek hun tûr te, Pathian mîte, Babulona la awm rengte chu, an inpâwl khâwmna aṭanga inla hrang tûra koh an la nih tûrte a kâwk a ni. Hei hi thuchah hnuhnung ber, khawvêla puan tûr chu a ni a; a hnathawh tûr chu a hlen ang. “Thutak âwih lova fel lohnaa lawm zâwkte,” (2 Thesalonika 2:12), chu bumna chak taka bum tûra hnutchhiah an nih a, dâwt thu chu an pawm hun chuan, thutak ênna chu, a dawng tûra thinlung hawng apiangte chungah chuan a lo êng ang a, Babulona la chêng LALPA mi zawng zawngte chuan, “Ka mîte u, ... achhûng ata chhuak rawh u,” tia kohna aw chu an bengkhawn dâwn a ni (Thupuan 18:4).IR 390.2

    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents