Loading...
Larger font
Smaller font
Copy
Print
Contents
  • Results
  • Related
  • Featured
No results found for: "".
  • Weighted Relevancy
  • Content Sequence
  • Relevancy
  • Earliest First
  • Latest First
    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents

    Bung 6—John Huss-A Leh Jerome-A

    (Huss And Jerome)

    BOHEMIA ramah hian AD 800 vêl lai aṭanga Kristian sakhua hi lo lût tawh a ni a, Bible pawh anmahni ṭawngin a awm tawh a, inkhâwmnaahte pawh anmahni ṭawng hman a ni a. Mahse pope thuneihna a sâng zêl a, Pathian thu erawh a hniam zêl at. Gregory VII, Lalberte mualpho taka siamtu khân mipuite pawh hnehsawh a tum a, thupêk (Bull) a chhuah ta a, Biak ina inkhâwmnaa Bohemia ṭawng hman a khap a, “Ṭawng hriat loh hman a nih loh avângin sualna chi tam tak leh rinna lama kal sualna a lo chhuak ṭhîn a, chuvângin Pathian biaknaa ṭawng hriat loh hman hi Engkimtitheia duhzâwng a ni e,” tiin.-Wylie, b. 3, ch. 1. Hetianga thu a pêk hian Rom chuan Pathian thu êng chu tihmiha, mipuite chu thim zînga khâr khum tûr a ni a tihna tluk a ni. Mahse kohhran him nân Pathianin kawng dang a siam a. Italy leh France aṭangin Waldens-ho leh Albigens-ho tihduhdah tuar tam tak Bohemia-ah an tlanchhia a. A lang a pauvin an zirtîr ngam lo nâa, a rûkin ṭhahnemngai takin an thawk a. Hetiang hian rinna dik chu a kal zêl a ni.IR 97.1

    Huss-a awm hmâ pawhin Bohemia ramah hian, mi ṭhenkhatin vântlâng hriatin kohhran bawlhlawhna leh mipuite khawlohna hi tlang takin an lo zilhhâu tawh ṭhîn a. An thusawite chu mi tam takin an ngai pawimawh a. Puithiamhovin an hlau ta a, Chanchin Ṭha tirhkohte chungah tihduhdahna an thlâk ta a ni. Ramhnuai leh tlâng lama Pathian be tûra an kalna lamah sipaiten an ûm zui a, mi tam tak chu an that a. Nakin deuhvah phei chuan Rom biak dân zâwm lo chu meia hâl hlum tûr tih thupêk a awm ta hial a. Kristiante chuan an nunna pêk huam mah se, Chanchin Ṭhain a la hneh hun tûr an thlîr reng a. Mi pakhat, “Chhandamtu Khenbeh rinna avâng chauhva chhandamna hmuh theih,” tia zirtîr ṭhîn pakhat chuan a thih dâwn chuan, “Thu dik hmêlmate thinurna chuan min la hneh rih a, mahsela kumkhuain a ni lo vang; hnamchawm zîng aṭangin mi pakhat a lo la chhuak ang a, khandaih a keng lo vang a, thuneihna a nei hek lo vang; hei hi chu an la hneh lo vang,” tiin.—Ibid., b. 3, ch. 1. Luthera kha tûnah chuan a la hla hle a, mahse tunah mi pakhat chu a ding reng tawh, Rom kohhran a vauna chuan hnam tin a chawk tho vang.IR 97.2

    John Huss-a chu daikilkâr mi a ni a, a naupan têt laiin a pain a thihsan a. A nu Pathian mi tak mai chuan lehkha thiam leh Pathian hlauh hi thil ṭha ber niin a hria a, hei hi a fapa neihtîr a tum tlat a. Huss-a chu sikulah a lût ve ta a, chumi a zawh chuan mî châwmin, Prague khuaah College-ah a lut ve ta a. Prague-ah chuan a nû nên an kal dûn a, hmeithai rethei a ni a, a fapa vûrna tûr khawvêl thil engmah a nei lo va; mahse khawpui an lo hnaih chuan, ṭhingṭhiin an Pa vâna mi malsâwmna a dîlsak a. He nu hian eng anga nasain nge a ṭawngṭaina hi Pathianin a la chhân dâwn a hre phâk lo.IR 99.1

    College-ah Huss-a chuan a tiṭha thei hlê a, a fel si a, a zaidam si a, ṭhian pâwl a thiam si a, a lâr hlê a ni. Rom kohhran mi nghet tak a ni a, kohhranin pe theia a insawi thlarau malsâwmna zawng ngun mi a ni a. Jubilee vawi khat chu thuphachawinaah a kal ve a, a pawisa tiam neih chu a pe vek a, sual ngaihdamna a chan theih nân mipui kawng zawh zîngah a tel ve a. College a zawh chuan puithiam hnaah a lût a, puithiam lâr tak a ni thuai a, lalber rorêlnaah puithiam hna thawkin a awm ta a. Professor-ah a kai a, nakin lawkah a lehkha zirna hmun University ngeiah Rector hna a thawk ta a. Kum rei lo têah mi chawmhlâwm mai maia lehkha zir kha, an rama mîte chhuan tlâkin a lo awm ta a, Europe ram zawng zawngah a hming a thang ta a.IR 99.2

    Huss-an Kohhran Siamṭhatna hna a ṭan dân chu kawng dangin a ni. Puithiam hna a thawh hnu kum rei fêah Bethlehem Biak ina thu hriltua ruat a ni a. He Biak in satu hian mipuite hriat theihzâwng ṭawnga thusawi leh Biak in rawngbâwl hi a ngaih pawimawhzâwng a ni a. Hei hi Rom duh lohzâwng ni mah se, Bohemia ramah ban thuai a ni mai lo. Pathian Lehkha thu an hre lo êm êm a, a mi lianten suahsualna chi tinrêng an chîng a. Hêng hi dimdawih miah lovin Hussa chuan a zilh phiar phiar mai a, nun thianghlim leh dika nun dân Pathian Lehkhabu thua mîte kawhhmuhin, chutianga nuntîr chu a tum a.IR 99.3

    Prague khaw mi pakhat Jerome-a’n England ram aṭangin Wycliffe-a lehkha ziakte a rawn hawn a, he Jerome-a hi nakinah phei chuan Huss-a kawppui a ni ta a. Chutih laia England ram lalnu, Wycliffe-a zirtîrna pawm ve kha Bohemia lal fanu a ni a, a ṭanpuinain Wycliffe-a lehkha ziakte hi Bohemia-ah sem darh chiam a ni nghê nghê a. Hêng hi Huss-an a chhiar chuan a benglût ta hle a, a ziaktu hi Kristian dik tak a ni ngei ang a ti a, thil siam danglam tûra a ruahmante pawh a remtihpui viau va. Huss-a chuan Rom aṭanga hla taka kal bona kawng a zawh ṭan ta, a zawh tih erawh chu a la hre lo va.IR 100.1

    Hetih lai hian England ram aṭangin Prague khuaah mikhual pahnih an lo thleng a, mi lehkha thiam tak, Chanchin Ṭha êng hmu tawh an ni a, he ram hla takah hian chu êng chu theh darh tûrin an lo kal a ni. Pope chungnunna an han kalh phawt a, mahse thuneituten an khap thuai a. An rawn kal chhan ber chu an bânsan mai duh lo va, kawng dang an ngaihtuah ta a. Thu hril ang tlukin milem ziak thiam tak an ni a, an thil thiam hmangin thu an sawi leh dâwn ta a. Hmun pakhat, mi tin kal phalna hmunah milem pahnih lian pui pui an ziak a. Pakhat chu Isua, inngaitlawm taka sabengtung chunga chuanga, Jerusalema a lût lai lem a ni a, (Matthaia 21:5) . A zirtîrten hah hmêlpûin, kawr ṭet hriphrep hain, pheikhawk pawh bun lovin, an zui a. Pakhat chu mipuiin Pope an zui lai a ni. Pope chu silhfên ropui taka inbelin, lallukhum khumin, sakawr cheimawi chunga chuangin a awm a, a hma lamah tawtawrâwt puin hmâ an hruai a, a hnungah Cardinal te leh Bishop-ten, silfên ropui tak tak inbelin an zui bawk a.IR 100.2

    He “sermon” hian mipuite thin a ṭhâwng êm êm a. En tûrin an lo kal huai huai mai a. Mi tinin a awmzia an hria a, Krista chhiahhlawha inchhâl pope induhna leh chapona, leh Krista inngaihtlawmna leh a thuhnuairawlhna a danglamzia chuan mîte ngeng a chhun a. Prague khawpui chu a buai ta mum mum mai a. Mikhualte khân kal bo ṭha zâwkin an hria a, an kal bo ta a. An thil zirtîr erawh tuman an theihnghilh lo. Huss-a pawhin he milem hi a hmu ve a, a rilru a khawih hle mai a. Pathian Lehkhabu leh Wycliffe-a lehkha ziakte zir ngun a tum ta a. Wycliffe-a thil rawt zawng zawngte a la remtihpui lo nâa, Pope hote awm dân tak chu chiang takin a hre ta. An chapona te, an duhâmna te, leh an khawlohna te chu uar lehzualin a sawi chhe ṭan ta a ni.IR 100.3

    Chanchin Ṭha êng chuan Bohemia aṭangin German ram a thleng thuai a. Prague khuaa zirna hmunpuia dâlna a lo awm khân, German ram aṭanga zirlai tam tak lo kalte kha an ram lamah an kir leh a. Mi tam tak chu Huss-an Bible a lo zirtîr hman tawh a, chung chuan an ramah Chanchin Ṭha thu chu an va theh darh ve a.IR 101.1

    Prague khuaa thil awm dân chuan Rom a thleng ta a, Huss-a chu pope hmâa ding turin an ko va. A kal chuan a thi a ni mai. Bohemia lal leh lalnute, zirna hmunpuia mîte leh lalber mualkîl mi ṭhate leh sorkâr mi liante ṭangrualin, pope hnêna kal lova, a aiawh kal phalna an dilpui a. Pope lah chuan an dîlna chu engahmah a lo ngai lo va, Huss-a thu ngaihtuah leh thiam loh chantîrna chu a tithlu nghâl a, Prague khaw pumah chuan siamṭhatna thuhril khapna thu a puang ta a ni.IR 101.2

    Chutih lai chuan hetiang thupêk hi an hlau êm êm a. An han chhamphual dânte lah chu mipuite tithlabar zâwngin an ti a, anni lah chuan pope hi Pathian aiawh, vân leh hremhmun chabi vawngtu, a duha taksa leh thlarau chunga rorêlna phuh chhuak theiah an ngai tlat si a. Hetiang hremna hnuaia awmte tân chuan vân kawngkhâr chu khâr tlat a ni a, he hremna hi pope-in a hnuh kir leh hmâ chu nawmsakna hmun aṭangin mitthîte pawh hnawh chhuah vek an ni tiin an ring tlat bawk a. Hemi hremna sûn nân sakhaw thil rêng rêng tih loh tûr a ni a. Biak inte khâr a ni a. Inneihnate pawh biak in pâwnah an nei a. Mitthîte chu thlânmualah bâwlhlo kim nêna phum theih an ni lo va, huarkhurumah an paih hnawk hnawk mai a. Chutiang chuan mipuite rilru chu a thunun a ni.IR 101.3

    Prague khawpui chu a buai ta nuai nuai mai le. Mi tam takin Huss-a chu an thiam lo va, hêng manganna hi amah avâng vek a ni, phuba lâk tûra Rom kuta pêk mai tûr a ni tiin an ngen a. Buaina a reh theih nân Huss-a chu a awmna khaw lamah a haw ta a. Prague khuaa a ṭhian a kalsante hnênah heti hian lehkha a thawn a: “In hnên aṭanga ka kal bo hian Isua Krista thu leh a tih dân anga ti ka ni, hêng rilru dik loho hian chatuan hremna chu anmahni thiltih avânga an chunga a lo thlen loh nân, leh mi ṭhate tâna tihduhdahna thlentu ka nih loh nân a ni. A chhan pakhat chu, puithiamho hian in zînga Pathian thu dik sawi hi rei tak an khap phah dâwnin ka hriat vang a ni bawk; Pathian thu dik aṭanga ka iliamlêtna avânga kalsan che u ka ni awzâwng lo va, chu thu dik atân chuan, Pathian ṭanpuiin, thih pawh ka huam asin.”—Bonnechose, The Reformers Before the Reformation, vol. 1, p. 87. Huss-a chuan châwl chuang lovin, a vêl ramte a fang a, mipui tam tak hnênah thu a sawi a. Pope-in khap a tumna chu Chanchin Ṭha darh zauna a ni ta zâwk. “Thutak ṭan tûr lo chuan thutak do tûrin engmah kan ti thei lo,” (2 Korin 13:8) .IR 101.4

    “Hetih lai hian Huss-a rilru chu a buai hlê mai. Kohhranin tihboral tum mah se, kohhran thuneihna chu a la pawm tlat a. A tân Rom kohhran chu ‘Krista Mo’ a la ni reng a, pope pawh Pathian aiawhah a la ngai reng a ni. Huss-an a do ber chu, kohhran inrêlbâwl dân ni lovin, thuneihna kawng dik lova hmanna hi a ni a. Hemi thuah hian ama rilru leh a chhia leh ṭha hriatna a inkalh ṭhûm mai. Thuneihna chu, a rin anga fel leh dik lo thei lo a nih si chuan engati nge awih loh a tum? Awih chu sual a ni tih a hre si. Kohhran thil tisual thei lo thu âwih chu engah nge sual a nih? He thil buaithlâk hi a ching fel thei lo; a rilru tihrehawmtu ber a ni. A ngaihtuaha dik bera a hriat chu: Chhandamtu leia a awm laia thil awm ang kha a awm leh ta a ni, kohhran puithiamte hi an khawlo zo ta a, thuneihna an neih ṭhin kha dân ang lo zâwngin an hmang ṭhin a ni. Hetianga ngaihtuahna hi a rilru kalkawng, amah chauh inhruai nân a neihtîr a, mi dangte tân erawh anmahnia an hriat thiamna dân hi an chhia leh ṭha hriatna kaihhruaina tûr a ni a ti a; chumi awmzia chu, kohhranin puithiam hmanga thu a sawi ni lovin, Pathianin Bible hmanga thu a sawite hi hruaitu kal sual thei to a ni.”—Wylie, b. 3, ch. 2.IR 102.1

    Prague khawpui buaina a lo reh deuh va, Huss-a pawh a Biak in Bethlehem Chapel-ah a lo kir leh a, tun hmâ aia uar zâwk leh ṭhahnemngai zâwka Pathian thu sawi a tum a. A hmêlmate an chakin an ropui a, mahse lalnu leh a khawnbâwl mi ṭha tam tak a ṭhiante an ni a, mipui tam takin an ṭan bawk a. A thu zirtîr thianghlim leh rilru tithar thei, leh amâ nun thianghlimziate chu Rom mîte thu zirtîr hnuaihnunzia leh an duhâmzia leh an nun bawlhhlawhzia nên khaikhinin Huss-a lama ṭan chu mi tam takin thlâkhlelh tlâkah an ngai.IR 103.1

    Tunah rih chuan Huss-a hian thlâwptu tumah a la nei to va; mahse Jerome-a, Sâp rama a awm laia Wycliffe-a zirtîrna pawm ve khân a han pui ta a. He mîte pahnih hi an thih pawha inṭhen lo tûr khawpin an nun a inzawm tlat a. Jerome-a chu fing tak mai, thusawi thiam tak, zir zau mi, mi hîp thei tak a ni a, mahsela rilru chhelna leh mi hneh theihna lamah chuan Huss-a chu a tluk lo. Huss-a chu phâwklêk leh chi-ai lova rilru lian tak pua thil ngaihtuah mi a ni a, Jerome-a erawh hi chu ti ruak ruak, ti thut mai mi a ni a. Huss-a awm dân a ṭhatzia a hriat avângin a thu a hnial ngai lo. An pahniha an ṭanrual avângin Kohhran Siamṭatna pawh a kal chak ngiang reng a.IR 103.2

    Pathian êng nasa takin he mi thlan pahnihte thinlung a han chhun êng a. Rom dik lohna pawh fiah takin an hmu thei a; mahsela Pathianin khawvêl hnêna a pêk tûr êng zawng zawng chu an la dawng vek rih lo va. Hêng a rawngbâwltu pahnihte hmang hian Pathianin mipuite chu Rom zirtîrna thim hnuai ata a hruai chhuak mêk a; mahsela harsatna tam tak sut tlang tûr an la nei, pen khat tê têin, an phurh theih tâwk ang zêlin a hruai a, êng zawng zawng chu vawi khata hmu vek tûra buatsaih an ni lo. Chutianga pêk an nih chian, rei tak thimthama awmte chhûn ni ên vanglaia an lo chhuak thut a an buai angin, anni pawh an hawikîr ang. Chuvângin hruaitute hnênah tlêm tlêmin, mipuite dawnsawn theih tâwkin A han tilang a. Thawktu rinawm dangte an lo la chhuak zêl ang a, mipuite chu insiamṭhatna kawng lamah an kalpui thui deuh deuh zêl ang.IR 103.3

    Kohhranah inṭhenna a la awm ta reng a. Tunah phei chuan Pope pathumin lal an inchuh a, an innghirnghona chuan Kristian ramte a tikhawlo nasa. Âchhe inlawh mai an tawngkhawp lo va, hriamhreite an ruai ta hial a. Râlthuam leh sipai neih tam an tum ta ṭheuh va. Sum leh pai an mamawh ta a, hemi hmuh nân hian thilpêk te, hnathawhna hmun liante leh kohhran malsâwmnate an zuar ta dur dur mai a. Puithiamte pawhin an chunga mîte tih dân an zir a, an thuneihna tihchak nân, leh an khingpuite dova tihmualpho nân biak in bungruate an zuar ru a. Kohhran tân tia thil tenawm an tih avângin Huss-a pawhin dim lo baksakin a ṭim ve vek bawk a; mipuite lahin, hêng kan manganna zawng zawng hi nangmahni avâng vek a ni tiin Rom kohhran hruaitute an mawhchhiat a.IR 104.1

    Prague khawpuiah chuan intualvuakna a awm leh dâwn ta mai a. Hman laia an tih angin Pathian rawngbâwltu chu “Israel Tibuaitu” ah an puh a (l Lalte 18:17) . Khawpui chu khapna hnuaiah bawk a awm leh ta a. Huss-a pawh an khaw lamah a haw leh a. Bethlehem Chapel aṭanga ṭhahnemngai taka a thusawite kha a tâwp ta rih a. Thu dik tâna a nunna a thlah hmâin, Kristian ram zawng zawngah zau zâwkin thu a sawi dâwn a ni.IR 104.2

    Europe ram buaina chin fel nân, Constance khuaa intâwk tûrin rorêlna lian [general council] koh a lo ngai ta a. He rorêlna hi Lalber Sigismund thupêkin Pope John XXIII, pope nihna chuhtu pathumzînga pakhatin a koh a ni a. Pope John chuan he rorêlna hi a duh lo hlê a, a nungchang leh a thiltihin endik nih a dâwl dâwn hauh lo va; chutih laia kohhran mîte leh kohhran mi lian dang, bishophote nungchang lahin a dâwl dâwn bawk hek lo. Mahse, lalber Sigismund thu a hnial ngam bawk si lo.IR 104.3

    He council tum ber chu kohhran inṭhenna chin fel leh kal dik lohna thenfai a ni a. He council hmâa ding tûrin pope pahnihte aiawh koh an ni. Rin dân thar siamtu John Huss-a pawh koh a ni a. Pope pahnihte chuan an taksa him zo dâwnin an hre lo va, anmahni lo kal lovin, an aiawhtute an lo kal a. Pope John kha Council hotu ni mah se hreh chungin a lo kal a, lalber Sigismund khân a bânna thu phiarin a ring tlat a, pope lallukhum a tihhmingchhiat leh .pope-a thlan a nih theih nâna a thil tihsual zozai kha a chunga a lo lêt a hlau bawk a. A ṭhuihruai mi lian zawng zawngin an han zui a. Khawpuia kohhran mi lian zawng zawng leh mipui tam tak amah hmuak tûrin an lo chhuak a. Roreltu lian paliten a lu chunga puan zâr zawnin an hliah khuh a. A ṭhuihruaite silhfên ropuizia chuan mipui a hneh hlê.IR 105.1

    Chutih lai chuan khual zin pakhatin Constance khaw kawtchhuah a lo thleng a. Huss-a chuan a hmâa thil hlauhawm chu a hai lo. Heta ṭang hian a ṭhianten an zui ve zêl a remti lo va, kan inhmu leh dâwn tawh love tihna rilru a pu a ni ang e, amah chauhvin a kal ta a, hâl hlumna meipui pan angah a inngai a. Bohemia lal leh lalber Sigismund hnên aṭangin a kal chhûnga humhimna thutiam a hmu a, mahsela thi tûrin a inpuahchah reng tho va.IR 105.2

    Prague khuaa a ṭhianteho hnêna lehkha a thawn chu: “Unaute u, lalber hnên aṭanga humhimna thu hmuin, ka hmêlmate tâwk tûrin ka kal dâwn a. Engkimtithei Pathian, min Chhandamtu kutah ka innghat e; in ṭawngṭaina a ngaithlain ka ring a, ka hmêlmate ka hnial dan theih nân ka kâah finnate a dah ka ring a; A thu dika ka din ngheh theih nân A Thlarau Thianghlim min pein, thlêmna te, lung in te leh a ṭûl chuan thihna pawh huai taka ka hmatawn theih nân. Krista chuan a hmangaihte tân a tuar a, keini pawh chhandama kan awm theih nân, dawhthei taka kan tuar theih nân entawn tûr min hnutchhiahah hian mak kan ti dâwn em ni? Ani chu Pathian a ni a, keini chu A thilsiamte kan ni a; Ani chu LALPA a ni a, keini chu A chhiahhlawhte kan ni a; Ani chu khawvêl Hotupa a ni a, keini chu tlâktlai lo mihring kan ni a, chutichung pawhin kan tan a tuar! Tuarna hi tihthianghlimna a nih dâwn phei chuan, engah nge kan tuar loh vang? Chuvânginunaute u, ka thihna hi a ropuina a nih dâwn chuan ka thih thuai nân ṭawngṭai rawh u, ka tuarnate zâm lova tuar tûra min ṭanpui theih nân ṭawngṭai bawk ula. Mahsela in hnêna lo kir leh ṭha zâwk tûr a nih chuan, bawlhhlawh kai lova ka lo kir leh theih nân, ka unaute hnêna entawn tûr ṭha ka hnutchhiah theih nân, Chanchin Ṭha thu dik chhun han tê tak tê pawh hmaih lova ka puan theih nân, Pathian hnênah i ṭawngṭai ang u. Prague khuaah ka hmêl in hmu leh tawh kher lo a ni thei a; mabse Engkimtithei Pathianin in hnêna lo kal a phal a nih chuan, A dân hmangaihna leh hriatnaah chuan thinlung nghet takin hma lam i pan ang u.”—Bonnechose, vol. 1, pp. 147, 148.IR 105.3

    A lehkhathawn pakhat chu puithiam, Chanchin Ṭha thurin lama inlet hnênah a ni a, chutah chuan a dik lohna chanchin thuhnuairawlh takin a ziak a, “silhfên ṭha ngainâ, thil lêlo lâwma hun rei tak tak khawhral,” tiin a insawi chhia a. Hetiang hian a zilhna a ziah belh zêl a: “Pathian ropuina leh thlarau chhandamna chuan i thinlung chu lo khat rawh se, khawvêl thil neih lamah ni lovin. I rilru ni lova i in chhûng chei mawina lamah fîmkhur rawh; chûng zawng zawng ai pawh chuan thlarau lama ṭhanlenna lamah i rilru pe rawh. Sakhaw mi takin awm la, mi retheite lakah inngaitlawm rawh, pum puarna lamah intlakral lutuk suh. I nun dânte i siam ṭhat loh va, thil lelo laka i insûm loh chuan, keimah ang bawkin zilhna nasa tak i tâwk ve ang. Ka thurinte i hria, i naupan têt aṭangin ka zirtîrna i dawng si a, chuvângin thu tam ziah a ngai lo ve. LALPA zahngaihna chhâlin ka ngen a che, thil lawilo ka chîn, min titlutu, nang pawhin i hriat kha, han chîng ve lul suh ang che.” A lehkha pâwnah chuan, “Ka thi tih chiang taka i hriat hmâ chu he lehkha hi hawng lo tûrin ka ngen a che,” tiin a ziak.— Ibid., vol. 1, pp. 148, 149.IR 106.1

    A kalna khua apiangah Huss-a chuan a zirtîrna thu chuan a thleng thui hman hle tih a hmu a, mîten a chung thua amah an ṭanzia pawh a hmu a. Mipui tam tak amah hmu tûrin an lo pung ṭhîn a; khawpui ṭhenkhatah phei chuan rorêltuten kawtthlêr tluanin an vêng ṭhîn.IR 106.2

    Constance khua chu a han thleng a, a duh ang anga a awm an phal a. Lalber humhimna bakah pope humhimna pawh a hmu a. Mahsela hetianga himna thutiam bawhchhiain, pope leh cardinalho thupêkin an man a, lung inah an khung ta a. Nakinah Rhine lui piah lama lung inah an sawn a, chutah chuan lung in tang a ni ta. Pope pawhin an vervêkna a hlâwkpui lo. Huss-a tânna lung inah an tântîr ve ta a.— Ibid., vol. 1, p 247.IR 106.3

    Tualthah leh uirêna ‘sual sawi tlâk loh’ te lo pawh sual bawlhhlawh tak tak phat rual lohvin a lo lang ta a. Council chuan a lallukhum an chhuhsak a, lung inah an khung ta a. Pope dang pahnihte pawh an bân a, pope thar an thlang ta a ni.IR 107.1

    Huss-an puithiamho a puh ai maha nasain pope meuh pawh a lo sual a. Chuvângin siamṭhat a rawt rêng a ni a; mahse chumi council, pope timualphotu bawk khân Huss-a pawh tihchhiat a tum ta a. Huss-a lung ina an tântîr thuah a ram mîte an lungni lo êm êm a. Mi ropui tam takin Council-ah lehkha thawnin an duh loh dân an tilang a. Lalber kha a thu an bawhchhiat thuah a lungni lo bawk a, Hussa thu an ngaihtuah pawh a dodâl a. Hussa hmêlmate kha an ngawltâwt si a. Lalber kha tihṭhaih leh fak fâwmin an bei ta a. Lal hnên aṭangin humhimna thu hmu mah se, hetiang mi kal sual emaw, kal sual nia rin emaw chunga thutiam hlen a mamawh lo ve ti zâwngin an bei a.— Jacques Lenfant, History of the Council of Costance, vol. 1, p. 516. An hlawhtling ta a ni.IR 107.2

    A lung in tânna leh a damlohna avangin a chak lo êm êm a, lung in hnâwng leh boruak rimchhia avângin khawsik a vei a, a thi ṭhelh a. A tâwpah Huss-a chu council hmâah an rawn hruai ta a. Khaidiat bun chungin, lalber humhimna tiamtu hmâ ngeiah a va ding a. A thu an ngaihtuah chhûng zawng chuan thu dik chu a vuan nghet tlat a. Sorkâr leh kohhran mi liante hmâah pawh puithiamte khawlohna chu a la do ta fo va. A thurinte lamlêt nge a duh thih tia an zawh chuan thih a thlang a.IR 107.3

    Pathian ṭhatna a hnênah a awm a, a thu an rê1 chhûng zawng khân vân thlamuannain a khat a. A ṭhian pakhat lehkha a thawnnaah chuan, “He lehkha hi lung in aṭangin ka ziak a ni a, ka kutte khaidiata hlin a ni a, naktûk hian tihhlum tûra hremna chu a lo kal ka ring. Isua tanpuinaa nun thara thlamuanna hmuna kan intawh hun chuan, ka chunga Pathian zahngaihna nasatzia i la hmu ang, manganna leh thlêmna kâra min ṭanpui nasatzia nên,” tiin a ziak a.—Bonnechose, vol. 2, p. 67IR 107.4

    A lung in pindan thim atangin sakhaw dikin a hneh hun tûr a thlîr thîn a. A mumangah Prague khaw biak in, Chanchin Ṭha thu a sawina thîna a lo kir leh chuan, biak in banga Isua lem a ziak chu pope leh a bishop ten an lo thai bo va. He mumang hian a tilungngai hlê a. Mahse a tûka a mumangah chuan, milem ziak mi tam takin Isua lem chu rawng mawi tak takin an lo ziak tha leh a, mipui tam takin an din hual a. An ziak zawh chuan milem ziaktuho chuan, “Tûnah chuan pope leh bishop-te lo kal mah se an thai bo tawh lo vang,” tiin an au va. A mumang a sawi hian, “Krista lem chu thai bo a ni tawh ngai lo vang ka ti a ni. Tihboral an duh a, mahse ka aia thuhriltu ṭha zâwkten mîte thinlungah an han ziak tha fo dâwn a ni,” a ti ṭhîn.—D’Aubigné, b. l, ch. 6IR 108.1

    Huss-a chu rorêlnaah an han hruai leh a, hei hi rorêlna hmâa a din hnuhnun ber a ni ta. Awm khâwmho chu an ropui ngei mai - lalber nên, lal laichîn unaute nên, lal aiawhte nên, Cardinal, bishop, puithiam leh thlîrtu mipui tam takte an ni. Kristian ram zawng zawng aṭangin, he inhlanna ropui leh hmasa ber thlîr tûrin mipui tam tak an lo kal khâwm a. Hei hi mi tinin mahni chhia leh ṭha hriatna anga mahni sakhaw biak zalênna neih theih nâna inhlanna hmasa ber a ni.IR 109.1

    Inlamlêt tûra an tih chuan ani chuan a lamlêt duh lo va. Lalber humhimna thutiamtu kha a han melh a. “Vântlâng humhimna leh lalber kuta awm rinawmna ringin, he council hmâa ding tûrin keima duh thu ngeia lo kal ka ni,” a ti a.—Bonnechose, vol. 2, p. 84. Mipui chuan lalber chu an en ṭhuap a, lalber chu a sen awp awp mai a. Thi tûra a thu rêl a ni ta a, tichuan tihmualphona an ṭan nghal a. Bishophovin puithiam kawr an hâktîr a, puithiam kawr a hâk chuan, “Kan Lal Isua pawh Herodan Pilata hnêna a thawn kir khân, hmuhsit entîr nân kawr vâr an hâktîr kha,” a ti a.— Ibid., vol. 2, p. 86. Lamlêt tûrin an la nawr ta fo va, mipui lam hawiin, “Eng hmêl puin nge van ram ka en ang? Chanchin Ṭha thu ka sawi ngaithlatu mipui zozai hmêl engtin nge ka en ang? Ka lamlêt lo vang. He tisa rethei, tihhlum tûra ruat ai chuan an chhandamna chu ka ngaisâng zâwk,” a ti a. A kawr hâk chu pakhat tê têin an hlip a, ânchhia an lawh zêl bawk a. A tâwp berah chuan lehkhaa siam lukhum an khumtîr a, chu lukhumah chuan ramhuai lem râpthlâk tak an ziak a. “Hruai sualte Lalpa” tiin an ziak bawk a. Huss-a chuan, “LALPA Isu, ka tan hling lukhum i khum a, he lukhum zahthlâk hi i hming avângin lâwm takin ka khum ang,” a ti a.IR 109.2

    Chutianga an chei zawh chuan Bishopho chuan, “Tunah chuan I thlarau chu Setana kan kawltîr ta e,” an ti a. Huss-a erawh chuan vân lam enin, “LALPA Isu, i kutah ka thlarau ka kawltîr e, min chhandamtu i ni,” a ti a.—Wylie, b. 3, ch. 7.IR 109.3

    Tichuan hrem tûrin khaw hotute hnênah an pe a, tihhlumna hmun lamah an hruai a. A zuitute chu râlthuam keng za tam tak, puithiam, bishop, an silhfên ropuia inthuamin leh Constance khuaa mi zawng zawng, mi tam tak an ni. Thingah an phuar bet a, mei an hal alh hmâ chuan, ‘I dik lohna hi lamlêt la, inchhanhim rawh,’ an la ti ta fo va. Huss-a chuan, “Eng dik lohna nge ka lamlêt tûr chu? Thil sual engmah ka ti lo tih ka inhria a ni. Ka thusawi leh ka thil ziakte chu sual ata thlarau chhandam nân a ni, chu chu hriatpui tûrin Pathian ka ko ve, chuvângin ka thusawi leh thu ziak thu dik chu lâwm takin ka thisenin ka nemnghet e,” a ti a.— Ibid., b. 3, ch. 7. Meialhin a han tuam vêl chuan, “Isu, Davida Fapa, ka chungah zah ngai la,” tih hla a sa a, a aw neih ral raih thlengin a sa zêl a niIR 109.4

    Ahmêlmate pawhin a huaizia chu mak an ti a. Mi pakhat, pope mi dik tak maiin, Huss-a martarna chang leh Jerome-a, a hnu rei lo têa thi chanchin a sawi chu: “An hun tâwp a lo thlen pawhin an zâm lo rêng rêng. Inneihna ruai thehnaa kal tûr ang maiin meia hâl an inpeih a. A nâ tih thu an sawi hek lo. Meialhin a hliau tan a, hla sak an tan a, meipui sa elkhên pawhin an zai a titâwp thei lo,” a ti hial a.— Ibid., b. 3, ch. 7.IR 110.1

    Huss-a taksa chu hâll ral a ni ta a, a vâp leh a vâp awmna lei chu an rût a, Rhine luiah an paih a, tichuan tuifinriat lamah a lên thla ta a. A tiduhdahtute khân Chanchin Ṭha thu a sawite kha an hâl ral ta emaw an ti ang e. A vâp tuifinriata an len darhtîrte chu, khawvêl ram tina Chanchin Ṭha chi theh darh ang a ni tih nachang an hre lo; ram la hriat ngai lohvahte pawh hriatpuitu tam tak an la chhuak dâwn tih an hre hek lo. Constance khaw rorêlna pindana aw thangkhawk chu thang thar zêlin an hria ang. Huss-a chu a awm ta lo, thu dik a thih chilh erawh chu a boral lo vang. Rinna leh tuar feina entawn tûr min pêk hian, sawisakna leh thihna thleng pawhin, thu dik tâna ding nghet tûrin mipui chhiar sên lohte a fuih huai ang. An hâl hlumna hian Romho nunrâwnzia chu khawvêl a hriattîr a ni. Thu dik hmêlmate chuan, an hriat lohvin, thu dik tihboral an tum thin theh darhna an tanpui hlauh zâwk a ni.IR 110.2

    Constance khuaah hâl hlumna thing chu phun leh tûr a lo ni leh ta. Hriatpuitu dang thisen chuan thu dik chu a la han puang leh dâwn Jerome-a’n Huss-a rorêlnaa a kal dâwna a va thlah a, an inṭhen dâwn khân, huai tak leh nghet taka awm tûrin Huss-an a fuih a, hlauhthâwnawma ka awm chuan min han ṭanpui var ang che a ti a. Huss-a lung inah a tang tih a hriat ve leh a thutiam hlen a tum ta a, ṭhian pakhat hruaiin, humhimna thutiam engmah nei lovin, Constance khaw lam panin a chhuak ta a. Khua a va thlen chuan Huss-a chu chhan chhuah rual a ni lo va, amah pawh boralna tâwk tûra intawktarh lek niin a inhria a. Khawpui ata chu a tlân chhuak ta a; mahse kawng lakah sipaiin an man a, kawl buna sipai vênin an hruai kîr leh ta a. Rorêlnaa a va tan hmasak ber ṭum chuan, an hêkna chhân a tum ve leh, “Meipuia hal tûr,” tiin an au khum dur dur zêl a.—Bonnechose, vol. 1, p. 234. Lung inah an khung a, khaidiat inrem lo deuhvin an phuarbet a, a taksa pawhin a tuar hlê a, tui leh chhang chauh an pe a. Rei fê a tân hnu chuan, a hrehawm êm avâng chuan Jerome-a chu thih hlauhawm khawpin a dam lo ta a. A hmêlmate chuan hrem lohvin a thi mai ang tih an hlau va, tlêmin an tinuamsa deuh va; mahse kum khat lai chu lung inah a la tang tho.IR 110.3

    Huss-a a thî a, mahse Romho duh angin thil engmah a awm ta lo va. Humna thu an bawhchhiat avângin mipuite lungnih lohna a nasa êm êm a, Jerome-a pawh chu hal hlum lova a thu lamlêttîr Councilin an tum ta zâwk a. Rorêlna hmâah an rawn hruai a, a thurinte lamlêta chhuah nge a duh, meia hal tih an thlantîr a. Lung ina atân tirh laia a tuar hrehawmzia ngaihtuah chuan, chutih lai chuan thih chu thlan zâwk awm tak a ni a. Tunah chuan (damlohna avângin a chak loh êm êm nên, a tânna in hrehawmzia nên, lungngaihna sawisaka awm nên, ṭhiante tumah hmuh tûr an awm lo nên, Huss-a thih avânga a lungngaihna nên, Jerome-a chhelna chuan a daih ta lo va, Council thu anga awm chu a remti ta a. Catholic rin dân anga awm tûrin thu a tiam a. Wycliffe-a leh Huss-a thurin, Rorêlnain anga awm tûrin thu a tiam a. Wycliffe-a leh Huss-a thurin, Rorêlnain a paih thlâk pawh a remtihpui a, amaherawhchu an thu zirtir “thu dik thianghlim” chu a awm reng tûr a ni.— Ibid., vol. 2, p. 141.IR 111.1

    Hetiang hun remchângah hian Jerome-a chuan a chhia leh tha hriatna aw chu hup beha, a thil tuar tûr pumpelh a tum a. Mahsela lung ina a awma a han ngaihtuah leh chuan a thiltih chu chiang takin a hmu ta a. Huss-a huaizia leh a rinawmzia te a ngaihtuah a, anin thu dik a phatsan maizia te nên. A LALPA rawng bâwl tûra a thutiamte a ngaihtuah a, ani chuan a tâna kraws thihna a tuar si a. A phatsan hmâ kha chuan a tuarnate avânga Pathian duhsaka awm nih a inhriatnaten a tithlamuang êm êm a, tunah erawh chuan inchhirna leh rinhlelhnain a rilru a tihrehawm a. Rom nêna inrema awm tûr chuan phatsan tûr thil dangte pawh a la awm tih a hria. Tuna a kalna kawng a zui zêl chuan hnungtawlh let dêrin a awm ang. Tûnah chuan tum nghet tak a nei ta a: “rei lote tuarna pumpelh tûrin a LALPA a phat lo vang,” tiin. IR 112.1

    Rorêlna hmâah a ding leh thuai a. Rorêltute kuta a inpêkna kha, rorêltuten an duh tâwk lo va. Huss-a thisen chhuahna khân thisen chhuah leh a châktîr et et a. Thu dik zawng zawng paih thlâk dêr chauhvin Jerome-a chuan a nun a chhanhim thei ang. Mahse a rinna vuan tlata, a martar unaupa kha meipui thlenga zui a tum ta a.IR 112.2

    A lamlêtna kha pawi tiin a sût leh a, thi mai thei a nih avângin a thiamna thu sawi theihna hun a ngen chiam a. A thusawi chuan mi rilru khawih ngei dâwnin an hria a, bishopho chuan, “I chhânna tûr chu, kan hêkna thute hi a dik emaw, a dik lo tih emaw chauh a ni tûr a ni,” an ti a. Jerome-a chuan chuti lutuka inelsênna chu a ngaithei ta lo va: “Ni 340 chhûng lung in râpthlâk takah mi khâr hnan a, hnawmhnawk thil tenawm zîngah, bengchheng nên, a rimchhia nên, châkkhai thil chhetê pawh nei lovin, tûnah in hmâa ding tûrin min hruai chhuak a, ka hmêlmate zawng zawng in ngaithla a, kei min ngaithla lo vang maw? Mi fing in nih meuh chuan, leh khawvêl êng in nih chuan, rorêlna dik lo tiin sualah lût suh u. Kei zawng mi nungdama vuah tlâk pawh ka ni tawh lo ve, ka nunna chu eng hûah mah ka ngai lo; dik lo takin rorêl suh u tia ka ngen che u hian, keimah ka inngaihtuah vang ni lovin, nangmahni ka ngaihtuah che u vâng a ni zâwk,” a ti a.—Ibid., vol. 2, pp. 146, 147.IR 112.3

    A dîlna chu an phalsak hrâm a. A thu ngaihtuahtute hmâah ṭhingṭhiin a ṭawngṭai a; Thlarau Thianghlimin a thusawi te leh a ngaihtuahna te hruai tûrin, leh a LALPA tizak tûra thu dik dodâlna lam rêng rêng sawi lo tûrin Pathian a dil a. Isuan a zirtîr hmasate hnêna a thutiam: “Keimah avângin hotute leh lalte hmâah anmahni leh Jentailte hriattîrna tûrin an la hruai ang che u. Nimahsela an mantîr hunah che u chuan, ‘Engtin nge, eng thu nge ka sawi ang?’ tiin, lungkham suh ang che u; in sawi tûr chu a hun takah chuan a hriattîr dâwn si che u a. A sawitu chu nangni in ni dâwn si lo va, in Pa Thlarauvin nangmahniah a sawi zâwk dâwn a ni,” tia a sawi lâwk kha a chungah a lo thleng ta a ni (Matthaia 10:18-20).IR 113.1

    Jerome-a thusawi chu a hmêlmate hial pawhin ropui an tiin mak an ti a. Kum khat zet lung in thimah an khung bo va, lehkha chhiarte chu sawi loh, khua pawh a hmu thei lo va, na tuar rêng rêng leh rilru retheiin a awm a. Mahsela a thiam thu a sawi chu a fiahin mi a hneh khawp a; kum rei tak lo inbuatsaih tawh ang mai a ni. A thu ngaithlatute hnênah chuan, mi thianghlim tam tak rorêltu sualin thiam loh an chantîrhote kha a han kawhhmuh a. Ṭhangthar chhuan tinah hian, mipuiten chawi sân an tum, mîten an hmuhsit a an hnawh chhuah tâk, tlai khawhnua chawi sân tlâk ni leh site an tam a. Krista ngei pawh khân mi sual angin, rorêltu fel lote hremna a tuar a nih kha.IR 113.2

    A thute a lamlêt lai khân Jerome-a chuan Huss-a thiam loh an chantîrna thute kha, a dik a ni tiin a pawm a; tûnah erawh chuan a thianghlimzia leh thiam lohna engmah a neih loh thu a puang ta thung a: “Mi duhawm tak, fel leh thianghlim a ni; thiam lohna eng mah nei lo chungin thiam loh changin a awm. ... Kei pawh thih ka inpeih; ka hmêlmate leh hretu derten an buatsaih intihhrehawmna aṭang hian ka inzûk lo vang; hêngho hian tuman an bum theih loh Pathian ropui hmâah chuan an bumna chanchin hi an la dinpui ang,” a ti a.— Bonnechose, vol. 2, p. 151.IR 113.3

    Thu dik a phat avânga mahni inhmusit chungin heti hian a ti zêl a: “Ka tleirâwl aṭanga ka thil tihsual zawng zawngah, martar thianghlim John Huss-a, ka zirtîrtu leh ka ṭhian, leh Wycliffe-a bawlhhlawh taka hremna, he thihna hmuna ka pawm ve ta mai aia ka rilru ti-nâ leh tihrehawm a la awm lo. Rilru tih tak meuh leh râpthlâk ti takin ka puang e, thih hlauh avânga ka thlabâr vâng leh dawihzep ka nih avâng chauhvin an thurinte kha ka sawisêl ve a ni. Chuvângin ka sualte ngaidam tûrin, hemi ka sual râpthlâk ber mawlh mai hi ngaidam tûrin Engkimtithei Pathian chu ka dil e,” a ti a. Rorêltute chu kâwkin, hlau lo takin, “Wycliffe-a leh John Huss-a chu thiam loh in chanter a, kohhran thurin an chawh buai vang a nih loh kha, puithiamho intihropuizia, an chapozia leh nun bawlhhlawh leh tenawma an nun dân an kher vâng chauh a nih kha. Chung an thil puan chhuah hnial rual loh chu, anmahni ang bawkin, kei pawhin ka puang e,” a ti a.IR 113.4

    A thusawi chuan bishopho a tithinur êm êm a, thinura khur hlawk hlawk chungin, “Eng fiahna nge kan la ngaih? Kan mit ngeiin kal sual luhlul tak a ni tih kan hmu alâwm,” an ti a.IR 114.1

    Jerome-a erawh chuan pawisa lovin, “E! thih ka hlau emaw in ti elo? Lung in ṭihbaiawm takah kum khat zet min hrêng a, thih ai pawha râpthlâkin min siam a. Turk-hote, Juda te, milem be mîte aia rawngin min sawisa a, ka ruh aṭangin ka tisa zawng zawng pawh a tawih thla tawh a, chuti chung pawhin ka phunnawi lo va, phunnawi hi mi rilru huaite tih chi a ni lo ve; mahse heti taka Kristian in sawisa hi chu mak ka ti a ni,” a ti a.— Ibid., vol. 2, pp. 151 -153.IR 114.2

    Buaina bawk a lo chhuak leh ta. Jerome-a chu lung in lamah an hruai thuai a. Rorêltute zinga mi ṭhenkhat a thusawia benglût tak an awm a, chung chuan a nun chhanhim an duh a. Hêngho hi kohhran hruaitu mi lian an ni a. A awmnaah an va kal a, council kuta inpe mai tûrin an thlêm a, lâwmman ropui tak tak pawh an tiam a; mahsela a LALPA, khawvêl ropuina ngaisâng lotu ang khân a ding nghet tlat a.IR 114.3

    “Lehkhabu thianghlim aṭanga ka dik lohna min kawhhmuh theih chuan ka inlamlêt leh vek ang,” a ti a. A thlêmtu pakhat chuan, “Lehkhabu thianghlim maw? Thil engkim hi lehkhabu thianghlim aṭanga ngaihtuah tûr em ni ang? Kohhrannin a hrilhfiah hmâ phei chuan tunge a ngaihna hre thei ang?” a ti a. Ani chuan, “Mihringte dân siam chawp hi kan LALPA Chanchin Ṭha aiin a rintlâk zâwk a ni maw? Paula pawhin lehkha a thawnnate hnênah mihringte dân siam chawp thu ngai tûrin a fuih lo. ‘Pathian thu chu zawng rawh u,’ a ti zâwk a ni,” a ti a. “Kal sual i nih ngei tak hi, heti chen ka thlêm che hi ka inchhir. Ramhuaiin a thunun che a nih hi,” a ti a.—Wylie, b. 3, ch. 10.IR 114.4

    A thihna thu chu rei lo têah an titlu ta a. Huss-a an hâl hlumna hmun bawkah an hruai a. A kal pah chuan a zai zêl a. A hmel chu a hlimin a thlamuang êm êm a. Krista lam a hawi a, thih hlauhna rêng rêng a nei tawh lo. Mei ṭankaitu chuan mei a hal dâwn chuan Jeromea hnung lamah a kal a. Jerome-a chuan, “Ka hma lamah hlau lovin lo kal rawh, ka hmai hma ngeiah han hal ta che. Hlau ila chuan hemi hmunah ka awm hauh lo vang,” a ti a.IR 115.1

    Mei alh chuan a hliau ṭan a, a thusawi hnuhnung ber chu ṭawngṭaina a ni a, “LALPA, ka Pa Engkimtithei, min khawngaih la, ka sualte ngaidam ang che. I thu dik chu ka ngaina fo ṭhin tih i hria e,” a ti a.—Bonnechose, vol. 2, p. 168. A âw chu a hriat theih ta lo va, ṭawngṭaia a hmui phun erawh chu a la hmuh theih a. A taksate a lo kan ral chuan, a vâp leh a awmna lei chu an rût a, Huss-a vâp ang bawkin Rhine luiah an paih a.IR 115.2

    Chutiang chuan Pathian tâna meichher chhitute chu an boral a ni. Thu dik êng an theh darh leh an huaisenna entawn tur êng chu a mit leh tawh lo vang. Chutih laia khawvêla khaw lo vâr ṭan khap tum chu, ni lo chhuak kirtir leh tum ang a ni ang.IR 115.3

    Huss-a hâl hlum thuah Bohemia rama awmte an thinurin an thlabâr êm êm mai a. Ram pumin, lalber vervêkna leh puithiamten an huat avâng chauhva thi-ah an ngai a. Thu dik zirtîrtu dik tak a lo A thu zirtîrte chu mîten hriat an lo châk lehzual ta a. Pope thupêkin Wycliffe-a lehkha ziak kha hâl vek tûr a ni a. An hâl bangte chu an han phawrh chhuak a, Bible nêna entawnin mîten an zir ta sup sup mai a, mi tam takin an pawm phah ta a.IR 115.4

    Huss-a thu zirtîr a lo lâr ta viau chu a thattute khân an pâwng thlîr mai lo. Pope leh lalber ṭangrualin tihchimih an tum ta a, lalber Sigismund-a sipai rualten Bohemia chu an han rûn ta a.IR 116.1

    Chhan chhuaktu tûr a lo chhuak ve a. Bohemia mîte hruaitu General Ziska kha indo tirh vêlin a mit a del ta tlat mai a. Chutih laia General thiam ber a ni a. Mahsela Pathiana innghatin, leh thu dik hum tûrin an ṭang a ni tih hriain, sipai rual a hlauhawm thei ang bera pung khâwm chu mipuiten an dodâl tlat mai a. Lalber chuan sipai thar a lâk belh a, a va rûn ṭhin a, an lo um bo thei zêl a. Huss-a pawl hian thih an hreh loh avângin, do an khirh viau mai a. An indo aṭanga kum rei lo têah Ziska kha a thi ta a. Procopius-an a thlâk a, amah ang bawka thiam, kawng ṭhenkhatah.phei chuan fing zâwk mah a ni a.IR 116.2

    An hruaitu a thih tâk chuan an hmêlmate chuan an zuam rawk mai a. Tûnah chuan pope-in Huss-a lam ṭangte do thu a puang a. Sipai rual tam tak an lo thawk a. Bohemia an han rûn a; mahse an lo titlâwm dêr a. Indona dang a han puang leh a. Europe rama pope lalna hmun zawng zawng aṭangin sum leh pai leh râlthuam a lo lût zung zung mai a, indo tûra mipui chhiar sên loh nên. Tûnah chuan Huss-a mîte kha an tlâwm tawh ngei an ring a. Hneh inring êm êmin, sipai tam tak mai chu Bohemia ramah an lo lût a, anni an lo inring ve bawk a. An inhnaih hret hret zêl a, nakinah chuan lui chauhvin a kâr dan tawh a. “An hmêlmate chu an tam na ngiang mai. Hei leh chen hi Huss-a mîte do tûrin an lo kal a, lui kâna an hmêlmate va bei lovin Huss-a mîte chu ngawi rengin an thlîr a.”—Wylie, b. 3, ch. 17. Thâwk leh khatah eng tehlulin emaw tithlabar ni, sipai chu zozai chu an tlan darh ta chiam mai a, hmuh theih loh thil eng emawin a ûm darh ni-âwm takin. Bohemiahote chuan an ûm a, an that chiam mai a, râllâk an la ṭeuh va, indonain an ram a tihchhiat ai chuan an hausak phah ta zâwk mah a. Kum rei lote hnuah pope thar chuan induna bawk a ṭan leh ta a. A hmâ ang bawkin Europe rama pope lalna hmun aṭangin râlthuam leh indo mi an khâwm a. An thutiam pangngai bawk an tiam a. Indonaa kalte tân sual eng ang pawh ngaihdamna, induna hmuna thite chu vânah lâwmman ropui tak, dam taka lo hawte tân hausakna leh zahawmna an tiam a. Sipai tam tak chuan Bohemia ram an lo lût ta a. Huss-a mîte kha an hnung tawlh a, an rawn bei ta thut mai a. Pope hote khân an thiltih dik lohzia an hriat chuan a tlai lutuk tawh si a, an rawn beih nghakin an bûkah an lo awm ringawt mai a. Procopius-a sipaite lo kal thâwm chu an hriatin, an hmêl pawh an la hmuh hmâ hauhvin, an hlau leh ta a, lalho te, general te leh sipai te chu râlthuam paihin an tlân darh leh ta chiam mai a. An hotu ber pope aiawha lo kal khân a sipaite ṭan khawhtîr a han tumleh ṭhin a; mahse sipai tlan darh khân an nêk a, an phur bo ve ta daih mai a. An hneh ngei mai, râllâk tam tak an la leh a.IR 116.3

    Chutiang chuan vawi hnihna, Europe ram sorkâr lian zawng zawngin sipai rual tam tak, mi huaisen, indo tûra zirtîr thiam, ral thuam ṭha ṭha nei an khâwm chu, sorkâr tê tak tê hmâah, indo pawh nghâk ngam lovin, an tlânchhia a nih chu! Hetah hian Pathian thiltihtheihna a lo lang. A rawn rûntute chu mihring thiltihtheihna aia ropui zâwkin a tithlabâr a. Tuipui Sena Faroa sipaite hnehtu, Gideona leh a sipai zathumte hmâa Midian mîte tlanchhiattîrtu, zan khat thil thua Assuria Sipaite tiboraltu bawk khân, a dotute chakna tichau tûrin a kut a han phar leh a ni. “Hlauhna rêng rêng awm lohnaah chuan hlau êm êmin an awm a: Pathianin bei tuma eptu che ruhte chu a tidarh ta si a; Pathianin anni chu a paih thlâk avângin i timualpho ta a,” (Sâm 53:5).IR 117.1

    Pope hnungzuihote chuan tihluiha hneh mi niin an hre ta lo va, ṭawngkam thiam lam an ruai ta a. Thuthlung an siam pui ta a, chutah chuan Bohemia mîten duh anga sakhaw biak tûr zalênna nei ang chu an ni nâa, Rom huangah an intukluhna a ni mai. Rom nêna inrem nân Bohemiaho chuan thil pali an ngiat a: Duh duha Bible sawi theih, LALPA Zanriaha chhang leh uaina kohhran pum tel theih, Pathian biaknaah mahni ṭawng hman theih, sorkâr thuneihnaa puithiamhote inrawlh loh tûr, thil tihsual hremnaah sorkâra thuneituten vântlâng leh puithiam inang renga en tûr tihte hi. Pope upate chuan, “He thil pali hi an remti a, mahsela hemiin a huap chin rêl felna chu council kutah a awm tûr a ni - chu chu Lalber leh pope an ni mai,“— Wylie, bk. 3, ch. 18. Hemiah hian inremna an siam ta a, Rom chuan tihdernain, râl beiha a hmuh theih loh kha a hmu ta a ni. An thil ngen hrilhfiahna leh Bible hrilhfiahna Rom kuta a awm chuan a duh ang angin a awmzia a la kawi thei ang.IR 118.1

    Bohemia rama mi tam tak chuan an zalênna khawih pawia an hriat avângin, an remti thei lo va, inṭhenna a lo chhuak ta a, buaina leh thisen chhuahna hialin a han zui a. He buainaah hian Procopiusa pawh a thi a, Bohemia zalênna pawh a boral ta.IR 118.2

    Sigismund-a, Huss-a leh Jerome-a chunga vervêk taka titu kha, Bohemia lalberah a ṭang ta a. Bohemia mîte zalênna thu tiam mah se pope thuneihna din thar a tum a. Mahsela Pope tlawn a tumna hi a hlâwkpui lo. Kum sawmhnih zet chhûng chu buai tak leh hlauhthâwnawm takin a awm a. A sipaite an riral zo va, indonain a sum zawng zawng a ei zo va, kum khat a lal hman a, a thi ta a, a ram chhûngah tualchhûng indona a inpuahchah mêk a, hming hliauna chauh lo chu ṭhangthar tân hnutchhiah engmah a nei lo.IR 118.3

    Buaina leh thisen chhuahna a awm reng a, hnam dangin an han rûn bawk a. Chanchin Ṭha rinawm taka vuantute khân tihduhdahna an tuar a.IR 118.4

    An unaute, Rom nêna inremna siamte khân Rom dik lohna an ṭawm ve ta si a, rinna dik la vuante zawng chu inzawm khâwmin kohhran dang an din a. “United Brethren” an ti a. Hei hi mîten an haw viau va. Mahse an ding nghet tlat. Ramhnuaiah leh pûkahte himna zawng lo thei an ni ta lo va; mahse Pathian be tûra inkhâwm leh a thu chhiar an ṭhulh chuang lo.IR 119.1

    A rûkin ram tam takah mi an tîr chhuak a, chu mîte aṭang chuan, khawi lai laiah emaw chuan thu dik zâwmtute an la awm tih an hria, khaw pakhatah tlêm, a dangah tlêm, anmahni ang bawka tihduhdah an ni ve hlawm a; Alp Tlângah chuan kohhran a ding a. Chu kohhran chu Pathian thu dika innghat a ni a, Rom kohhran khawlohna chu an zâwm ve duh lo va.— Ibid., b. 3, ch. 19.IR 119.2

    Hêng chanchin an hriat hian an lâwm êm êm a, Waldenses Kristianhote nên lehkha inthawn pawhna an nei ṭan ta a. IR 119.3

    Chanchin Ṭha zirtîrnaa ding nghet tlatin, Bohemia mîte chuan tihduhdahna kârah, hun thim bera an awm lai pawhin, miin zanlaia khaw êng a nghak angin, anni pawhin zîng khaw êng tûr an thlîr ṭhîn a. “Hun harsa ber laiah an awm a, mahse Huss-a thusawi, Jeromea pawhin a sawi nawn, ‘Ni chhuah hmain kum za vêl a ral ang,’ a tih kha an hre reng a. Hêng thute hi Huss-a hote tân chuan, Israelte Aigupta aṭanga Josepha’n, ‘Ka thi ang a, Pathianin a han kan ngei ang che u a, a la hruai chhuak ang che u,’ a tih ang deuh a ni a.”— Ibid., bk. 3, ch. 19.IR 119.4

    “Kum zabi sâwm leh pangana tâwp lamah chuan, United Brethren Kohhran chu zawi zawiin a lo pung zêl a. Tihduhdahna aṭangin an la fihlim lo nâa, an thlamuang thawkhat hlê tawh a. Kum zabi sâwm leh parukna tîr lamah chuan Bohemia leh Moravia ramah biak in zahnih lai an nei ta.” - Ezra Hall Gillett, Life and Times of John Huss, vol. 2, p. 570. “Mipui leh khandaih boralna pumpelhte chuan, Huss-a sawi lâwk ni chhuak chu an hmu a a ni.”—Wylie, b. 3, ch. 19.IR 119.5

    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents