Loading...
Larger font
Smaller font
Copy
Print
Contents
  • Results
  • Related
  • Featured
No results found for: "".
  • Weighted Relevancy
  • Content Sequence
  • Relevancy
  • Earliest First
  • Latest First
    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents

    Bung 25—Pathian Dân Danglam Thei Lo Chu

    (God’s Law Immutable)

    UÂNA PATHIAN biak in chu an hawng a, a biak inah chuan A thuthlunna bâwm chu a lo lang a,” (Thupuan 11:19). Pathian thuthlunna bâwm chu, hmun thianghlim ber, biak bûk pindan pahnihna chhûngah a awm a. “Vân lam thilte entîrna leh hlimthla entîrna,” lei biak bûkah chuan, tlanna ni ropui, biak bûk thenfaina nîah chauh chuan chû pindan chu hawn a ni a. Chuvângin vâna Pathian biak in hawn leh, a chhûnga thuthlunna bâwm lo lang chuan vân biak bûk hmun thianghlim ber hawn a nih hun, 1844-a tlanna hna hnuhnûng ber thawk zo tûra Krista A luh hun chu a kâwk a ni. An Puithiam Lalber hmun thianghlim bera rawngbâwl tûra lût hnênah rinnaa zuitute chuan A thuthlunna bâwm chu an hmu a. Biak bûk chanchin an zir chuan Chhandamtun rawngbâwlna A sawn tâk chu an hria a, tin, Pathian bâwm hmâah, mi sualte tâna a thisen chhâla A ngensak chu an hria a.IR 433.1

    Lei biak bûka thuthlunna bâwm chhûngah chuan lung phêk pahnih, Pathian thupêk, dân ziakna chu a awm a. Thuthlunna bâwm chu dân ziakna lungphêk dahna mai a ni a, tin, hêng zirtîrna dân thianghlim ziakte hian bâwm chu hlutna leh thianghlimna a neihtîr a ni. Vâna Pathian biak in chu hawn a nih chuan, A thuthlunna bâwm chu a lo lang a. Vân biak bûka hmun thianghlim ber chhûngah chuan Pathian dân chu thianghlim leh zahawm taka dah a ni a,-Sinai tlânga khawpui rite nên Pathianin A rawn puan chhuah, lung phêka Ama kut ngeia ziak dân chu a ni.IR 433.2

    Vân biak bûka Pathian dân a tîra mi chu la chhâwngin, Lungphêkah te leh Mosia lehkhabu pangâah te ziah chhâwn leh a ni a, thu ziak chhâwn dik lo thei lo va ni. Chûng thu pawimawh hre thiamte chu, Pathian dân thianghlimna leh, danglam thei lo a nihnate chu hmuhtîr an ni a. “Lei leh vân a boral hmâ loh zawng dân thua mi chhun han tê tak tê emaw, thai han tê tak tê emaw a boral tawp lo vang, a zâa a thlen kim hmâ loh zawng,” tia Chhandamtu thusawite chu a dikzia tûn hmâ zawng aiin an hmu a (Matthaia 5:18). Pathian dân, A duhzâwng puan chhuahna, A nungchang târlanna chu, “Vâna hriatpuitu rinawm tak” atân chatuanin a awm reng ang. Thupêk pakhat pawh sût leh a ni lo va; chhun han emaw, thai han pakhat emaw pawh tihdanglam a ni lo. Fakna hla siamtu chuan, “Aw LALPA, kumkhua atân I thu chu vânah nghet takin a awm a,” “A thununna thu zawng zawngte chu a rinawm a ni, ... Chûng chu kumkhaw tlaitluan atân tihnghehin a awm a,” a ti (Sâm 119:89; 111:7, 8).IR 433.3

    Pathian thupêk sâwm lairil berah chuan, thupêk palina chu a awm a, puan chhuah a nih hmasak ber lai ang khân a la awm a; “Chawlhni chu thianghlim taka serh tûr a ni tih hre reng rawh. Ni ruk chhûngin i hna i thawk tûr a ni a; i hnâ zawng zawng i thawk tûr a ni; a ni sarih nî erawh chu LALPA i Pathian tân Chawlhni a ni a; chumi nî chuan hna rêng rêng i thawk tûr a ni lo, nang pawhin, i fapa pawhin, i fanu pawhin, i chhiahhlawhpa leh i chhiahhlawhnu pawhin, i ran pawhin, i ina mikhual pawhin, ni ruk chhûngin LALPAN vân leh lei leh tuifinriatte leh an chhûnga awm zawng zawngte nên A siam zo va, a ni sarih nî chuan A châwl ta a; chuvângin LAIPAN Chawlhni chu mal A sâwm a, A tithianghlim ta a,” tiin (Exodus 20:8-11).IR 434.1

    Pathian Thlarau chuan A thu zirtute thinlung chu A hneh a. Siamtû Chawlhnî chu hre lova, an ngaihthah a, an bawhchhiatnate chu pawiti takin an inhmu chhuak a. Pathianin A tihthianghlim nî chu serh lova chawlhkâra ni hmasa ber an lo serh chhante chu an enfiah ṭan a. Thupêk palina tihbo a nihna leh, Chawlhni thlâk a nihna chu Pathian lehkhabuah an hmu zo lo va; ni sarihna Tithianghlimtu malsâwmna pawh chu tihbo a ni ngai hek lo. Pathian duhzâwng chu rinawm taka zawngin tih an tum a, tûna A dân bawhchhetu nia an han inhmuhin, lungngaihnain an thinlung a tikhat a, tichuan A Chawlhnî chu vawng thianghlimin, Pathian hnênah an rinawmna an lantîr a.IR 434.2

    An rinna paih thlâk tumin vawi tam tak, ṭhahnemngai taka beih an ni tawh a. Leia biak bûk chu vâna mi anpui a nih si chuan, leia Pathian bâwm chhûnga dân dah tâka chu vâna bâwm chhûnga mi ziak chhawn chiah chu a ni a; tichuan vân biak bûk thutak pawm chungchângah, Pathian dânin a ngiat chu pawmin thupêk palina Sabbath hi zâwm tel tûra pawmna a ni tih tuman an hai thei lo. Hetah hian Pathian thu târlanna inrem tak, vân biak bûka Krista rawngbâwlna lantîrtu dodâlna thurûk, kha tak leh tumruh tak chu a awm. Pathianin kawng A hawn tawh chu khâr tumin, leh kawng A khâr tawh chu hawn tumin mihringin an bei a. Mahsela “tûma khâr loh tûra hawngtu leh, tûma hawn loh tûra khârtu chuan, Ngai teh, I hmâah kawngkhâr hawn sa, tûma khar theih loh ka awmtîr e,” A ti. (Thupuan 3:7, 8).IR 434.3

    Kristan kawngkhâr chu A hawng tawh a, emaw, hmun thianghlim bera rawngbâwlna chu A hawng tawh a, chû vân biak bûk kawngkhâr inhawng sa aṭang chuan ênna chu lo êng chhuakin, thupêk palina chu dânah chuan a tel a, Pathian dah ngheh tlat chu tuma’n an paih thla thei lo. IR 435.1

    Krista palaina leh Pathian din nghehzia êng hriaa pawmtute chuan, chûngte chu Thupuan 14 -a sawite chu an ni tih an hmu a. Hemi bunga thuchahte hian leia chêngte chu LALPA lo kal vawi hnihna atâna buatsaih tûrin zilhhauna chhâwng thum an keng a. “A rorêl hun chu a lo thleng e,” tih thupuan chuan, mihringte chhandam nâna Krista rawngbâwlna hna tlângkawmna chu a kâwk a. He thuchah hi chhandamtu sawipuina hnâ a tâwp hun thlengin puan chhuah tûr a ni a, tichuan a mîte lam tûrin leiah a lo kîr leh ang. 1844-a lo inṭan tawh rorêlna chu, mitthite leh mi nungte chanchin rêl fel zawh vek thlengin, mihringte tâna zahngaihna hun khâr thlengin a awh ang. Mîte chu rorêlna hmâa ding tûra inbuatsaih tûr an nih avângin, “Vân te, lei te, tuifinriat te, tuihna te Siamtu Pathian chu hlau leh chawimawi tûra thupêk an ni.” Hêng thuchahte pawmna rah chu hetiangin sawi a ni: “Hetah hian Pathian Thupêkte zâwm a, Isua hriattîrna thu pawmtute an awm,” tiin.IR 435.2

    Rorêlna atâna inpeih tûrin mîten Pathian dân an zawm a ngai a ni. Chû dân chu Rorêlnaah chuan nungchang tehna a ni ang. Tirhkoh Paula chuan, “Tupawh dân nei lova thil tisual chu, dân lo bawkin a boral ang; tin, tupawh dân neia thil tisual chu dâna rorêlsakin a awm ang. Dân hretu maite chu Pathian mit hmuhin mi fel an ni lo va; Pathianin ka Chanchin Ṭha sawi anga mihringte thurûk Isua Krista hmanga A ngaihtuah nîah chuan dân anga titute chu mi fela chhiarin an awm zâwk ang,” a ti (Rom 2:12-16). Rinna hi Pathian dân zâwmna atân a ṭûl a ni: “rinna lovin Ama lâwmzâwng mi nih theih a ni lo.” Tin, “rinna lova thiltih chu sual a ni,” (Hebrai 11:6; Rom 14:23).IR 435.3

    Vântirhkoh pakhatna hmangin, mîte chu “Pathian hlau tûr leh chawimawi tûrin” koh an ni a, Amah chu vân te, lei te siamtu anga chawimawi tûrin koh an ni. Chumi ti tûrin Pathian dân an zâwm tûr a ni a. Mi fing chuan, “Pathian chu ṭih la, A thupêkte chu vawng rawh; hei hi mi zawng zawng tih tûr chu a ni mai,” a ti (Thuhriltu 12:13). A thupêkte zawmna tel lo chuan eng ang chibai bûkna mahin Pathian a ti-lâwm thei lo. “Pathian kan hmangaihna chu hei hi a ni, A thupêkte kan zawm hi.” “Dân ngaithla duh lova hnuchhawntu chu a ṭawngṭaina pawh tenawm a ni,” (1 Johana 5:3; Thufingte 28:9).IR 436.1

    Pathian chibai bûk tûra batna hi siamtu a nihnaah a innghat a, thil nung tinrêngten an nun nân Ama lakah bat an nei a ni. Ring loho pathiante aia Amah zah tûr leh chawimawi tûra A phûtna Biblein a sawina hmun apiangah thil engkim Siamtu A nihzia târlanna a awm vek a ni. “Hnamte pathian zawng zawngte chu milemte an ni si a, LALPA erawh chuan vânte khi A siam a ni,” (Sâm 96:5). “Tu nên nge mi tehkhin a, tu tluk lekah nge mi ruat dâwn? Mi Thianghlima chuan A ti. Chung lamahte khian in mitte lên chho ula, khingte khi tû siam nge ni en rawh u; Ani chuan sipaihote khi indawt zêlin A hruai chhuak ṭhîn a, an hmingin A ko ṭheuh ṭhîn a; A chakna nasatna avâng leh thiltihtheihna lama A chak avângin pakhat mah kim lo an awm ngai lo,” (Isaia 40:25, 26).IR 436.2

    “LALPA, vânte Siamtu chuan (Ani chu leilung hi dina, Siamtu Pathian chu A ni a; Ani chuan leilung hi A tinghet a, engmah lovah A siam lo va, mihring awm nân A din zâwk a ni.) heti hian A ti; Kei hi LALPA chu ka ni a, a dang rêng rêng an awm lo,...” (Isaia 45:18). Fakna hla siamtu chuan, “LALPA Jehova chu Pathian A ni tih hre rawh u; min Siamtu chu Amah chu a ni a, Ama ta kan ni.” “Aw, lo kal ula, chibai bûkin i kûn ang u khai, LALPA min Siamtu hmâah I ṭhingṭhi ang u,” (Sâm 100:3; 95:6). Vân mi thianghlim, vâna Amah chawimawitute chuan Amah an zah chhan chu sawiin, “Aw, nang, kan LALPA leh kan Pathian, ropuina te, chawimawina te, thiltihtheihna te chu hmu tlâk i ni e; Nangin thil engkim i siam a,” an ti a (Thupuan 4:11).IR 436.3

    Thupuan 14 -ah chuan, Siamtu chu chibai bûk tûrin mîte chu koh an ni a; thuchah ṭhuang thum rah chhuah, Pathian thupêkte zâwmtu, pâwl khat chu tihlan a ni a. Chûng thupêkte zînga thupêk pakhat chuan Pathian chu Siamtu angin a lantîr a ni. Thupêk palina chuan, “A ni sarih nî erawh chu LALPA i Pathian tân Chawlhni a ni e.... ni ruk chhûngin LALPAN vân leh lei leh tuifinriat te leh a chhûnga awm zawng zawngte nên A siam a, a ni sarih nî chuan A châwl ta a; chuvângin, Chawlhni chu LALPAN mal A sâwm a, A tithianghlim ta a,” tiin a sawi a (Exodus 20:10, 11). Chawlhni chungchângah LALPAN heti hian A la sawi ta zêl a; “Kei hi LALPA, i Pathian chu ka ni tih in hriat theih nân ... chhinchhiahna a ni,” (Ezekiela 20:20). A chhan a sawi chu, “Ni ruk chhûngin LALPAN lei leh vân ... A siam a, a ni sarih nî chuan A châwl a, A intihahdam ta a,” tiin (Exodus 31:17).IR 437.1

    “Thilsiam hriat reng nâna Chawlhni pawimawhna chuan, Pathian chu chibai bûk tlâk a nihzia leh” Siamtu A nihzia leh A thilsiamte kan nihzia a lantîr reng a. “Chuvângin Chawlhni chu Pathian biakna nghahchhanah chiah a awm a; he thutak ropui tak hian, mi lungkuaizawng tak thu zirtîrna danga awm lo chu a zirtîr a. Pathian chibai bûk dân dik, nisarih nîa chawlhna satliah mai ni lo, chibai bûkna tinrêng chu Siamtu leh a thilsiamte inkâra danglamnaah hmuh a ni ang. He thil kalhmang dik ropui tak hi hluihlâwn mai theih a ni lo vang a, theihnghilh a ni hek lo vang.” He thutak hi mihring rilruah an vawn reng tûrin Pathianin Eden-ah Chawlhni chu a lo din a ni. Siamtu a nihna hi amah chibai kan bûkna tûr chhan a nih chhûng chu Sabbath ni hi chhinchhiahna leh hriat rengna a ni reng ang. Sabbath ni chu khawvêl zawng zawngah serh ni ta sela chuan, mihringte rilru leh thinlung chu siamtu zahna leh chibai bûkna lamah a hruai ang a, Pathian awm ring lo, milem be mi leh Kristian sakhaw ngaihsak lo an awm ngai lo vang. Sabbath ni serh chu, Pathian dik, “vân te, lei te, tuifinriat te, tuihna te Siamtu” laka rinawmna lantîrtu chhinchhiahna a ni a. Pathian chawimawi tûr leh A thupêkte zâwm tûra mihringte hnêna thu petu thuchah chuan thupêk palina, zâwm tûrin a sâwm bîk ang.IR 437.2

    Pathian thupêkte leh Isua hriattîrna thu pawmtute nêna inang tak leh danglam tak pâwl dang thiltih dik lo chu vântirhkoh pathumna chuan vaukhânna khûn tak leh hlauhawm tak pein heti hian a ti, “Tupawhin sakawlh leh a lem chibai bûkin an chalah emaw an kutah emaw chhinchhiahna an neih chuan, chû mîte ngei chuan Pathian thinurna uain, A thinurna nova engmah pawlh lohva siam chu an in ang,” a ti a (Thupuan 14:9, 10). Entîrna hmanga a sawi dik taka hrilhfiahna chu he thuchah hriat thiam nân hian a ṭûl a ni. Sakawlh leh a lem leh a chhinchhiahna chuan engnge a entîr ang?IR 438.1

    He hrilhlâwknain a thlûr, hêng entîrnate chuanna chu Thupuan 12 -a Krista a pian laia tihboral tuma zawngtu dragon chanchinah a inṭan a ni. Dragon chu Setana nia sawi a ni a, (Thupuan 12:9), ani chu Chhandamtu tihlum tûra Heroda hmangtu bawk kha a ni. Mahse Krista leh A mîte do tûra, Kristian, kum zabi khatna chhûnga Setana tâna thawktu bul ber chu, rin lohna sakhuaa an neihna hmun, Rom ram chu a ni a. Dragon chuan a bul berah Setana chu a entîr a, a pahnihnaah chuan Pathian thu awih lo, Rom chu a entîr a ni.IR 438.2

    Thupuan 13 -ah chuan Sakawlh dang, “Keitê ang,” dragonin “a thiltihtheihna leh lalṭhutthlêng leh thuneihna nasa tak,” a pêka chu a sawi a. Hemi entîrna hian hmân laia Rom ram thiltihtheihna, lalṭhutthlêng leh thuneihna luahsaktu pope nihna a entîr niin Protestant tam zâwkin an ring. Keitê ang sakawlh chu hetiangin sawi a ni: “Thil ropui takte sawi theihna leh Pathian sawichhiatna kâ a hnênah pêk a ni a, ... Pathian sawi chhiain a kâ a âng ta a, A hming leh A awmna vâna awm hote chu sawi chhe tûrin. Tin, mi thianghlimte a do leh a hneh phal a ni a; chi tinrêng te, ṭawng tinrêng te, mi tinrêng te, hnam tinrêng te chunga thuneihna a hnênah pêk a ni a.” He hrilhlâwkna, Daniela 7 -a ki tê tak tê sawina nêna thuhmun deuhthaw hian, thil dang ni lovin, pope a entîr a ni.IR 438.3

    “Thla 42 che tûrin a hnênah thuneihna pêk a ni a.” Zâwlnei chuan, “A lu pakhat chu thihpui khawp hial tûra hliam angin ka hmu,” a ti a. “Tupawh sala hruaitu chu sala hruaiin an awm ang; tupawhin khandaiha mi a thah chuan, khandaih vêka thahin a awm ang.” Thla 42 chu, “hun khat leh, hunte leh hun chanve (1+2+½ = 3½ kum) emaw, ni 1260, Daniela 7 -a mi nên khân thuhmun a ni; - chumi hun chhûng chu pope thuneihnain Pathian mîte a tihduhdah hun tûr chu a ni a. Bung hmasa lama sawi tawh angin hemi hun hi AD 538-ah lo inṭanin 1798-ah a tâwp a. Chumi hun, pope lalna chu tihbo a nih a, French sipaiten pope chu an tântîr lai khân, pope thuneihna chu thihpui khawp hiala hliam niin, “Sala mantu chu sala hruai a ni ang,” tih hrilhlâwkna chu a lo thleng famkim ta a ni.IR 439.1

    He tih lai hian entîrna dang chu a lo awm leh a. Zâwlnei chuan, “Sakawlh dang lei aṭanga lo chhuak ka hmu a; berâm no kî ang ki pahnih a nei a,” a ti a (Thupuan 13:11). He sakawlh lan dân leh a lo chhuah dân hian a hmâa entîrna târlan entîr tâkte lakah chuan ram danglam tak a nih a lantîr a. Khawvêl rorêltu lalram ropuite chu ram sakawlhte anga (Daniela hnênah hmuhtîr a ni a) “vân thli palite chu tuipui ropui tak chunga a tleh” hun lai takin an lo chhuak chho va ni (Daniela 7:2). Thupuan 17 -ah tuite chuan “mi te, chi te, hnam te, ṭawng te,” a entîr thu vântirhkohvin a sawi a (Thupuan 17:15). Thlite chu indona entîrtu a ni. Vân thli pali tuipui ropui tak chunga tlehte hian, lalramten an thuneihna an lo chan a, an hnehna leh buaina nêna sorkâr inthlâk thutna an entîr a ni.IR 439.2

    Mahse berâm no ki ang nei sakawlh chu “lei aṭanga lo chhuak,” angin hmuh a ni a. Thuneihna dang paih thla kher lovin mahniin a lo ding chhuak a, chuvângin he ram hian tûn hmâa la luah loh ram ruak aṭanga zawi zawia râlmuang taka lo ṭhang chho va, lo ding chhuak a nih a entîr a ni. Khawvêl hlui, mi bitna leh hnam leh hnam induna hmun, chûng “mi te, chi te, hnam te leh ṭawng te,” buai nuaina hmun tuipui aṭanga lo chhuak tûr a ni thei lo. Khawthlang lam khawmualpuiah chauh zawn hmuh chi a ni.IR 439.3

    Khawvêl thara a eng ram ber hi nge 1798-a thuneihna neia lo ding chhuaka, chakna leh ropuina thutiam pea, khawvêl mit la êm ngai lo. Ram pakhat, chû ram pakhat chauhvin he hrilhlâwkna thu sawite hi a tifamkim thei a; chû ram chu United States of America chiah hi a ni. Pathian Lehkhabu thianghlim ziaktu rilru leh a thu ziak ang chiah chiah deuhthaw hmangin, thu sawitu leh khawvêl chanchin ziaktu pakhat chuan hre hauh lovin, he ram lo din chhuah dân tûr leh a ṭhan zêl dân tûr hi a lo ziak a. Sakawlh chu “lei aṭanga lo chhuak,”- in hmuh a ni a, thu letlingtute sawi angin, “lo chhuak” tih thu heta hman hian, “thlai anga lo ṭova ṭhang chho,” tih a kâwk a ni. Kan hriat tawh angin he ram hi tûn hmâa ram la luah ngai loh hmunah a lo chhuak tûr a ni a. United States of America lo din dân ziaktu lâr tak pakhat chuan, “hmun ruak aṭanga a lo chhuah dân thurûk,” tiin a sawi a. Tichuan, “ngawi renga thlai chi a ṭhang ang mai hian lalram zau takah kan lo ṭhang chho ta a ni,” tiin a ziak bawk a.—G. A. Townsend, The New World Compared With the Old, p. 462.IR 439.4

    Europe rama chanchin bu mi pakhat chuan 1850-ah United States of America chanchin chu, ram mak tak “lo chhuak chho” leh “lei reh tak ata nî tina a thiltihtheihna leh hlawhtlinna belhchhah zêl,” tiin a ziak a.— The Dublin Nation. Edward Everett-a chuan, he ram hmu chhuaktu khualzinte chanchin a sawinnaah: “Chawlhna hmun him, tumâ tihbuai phâk lohna hmun, mahni thu chauh duh rorêltute ûmphâk lohna hmun hlâ, Leyden kohhran tê tak têin chhia leh ṭha hriatna zalênna a hman theihna tûr chu an thlîr a ni lo vem ni? Ngai teh u, hmun zau leh ropui, chumi hmun ngeiah râlmuang taka hnehna nên ... kraws puan zâr an târ a ni,” tiin a sawi a.IR 441.1

    “Berâm no kî ang ki pahnih a nei a.” Berâm no kî ang chuan, naupanna te, zaidamna te, nunnêmna te a entîr a, 1798-a “lo chhuak chho” anga zâwlnei hnêna hmuhtîr a nihna chuan United States of America awm dân a entîr thlap a ni. Kristian hnawh chhuahho, America thleng hmasa berte chuan hnehchhiahna leh tihduhdahna nasa tak leh khawpui ṭhiante kuta tawrhlelhawm lak ata inhumhimna zawngin, sakhua leh sorkâr zalênna zau tak lungphûm phûm an tum ta a. Mahnia ro inrêl theihna zalênna an puan laiin, “mi zawng zawng intluka siam an ni,” tih thutak ropui chu a rawn tichhuak ta a, “nunna, zalênna leh hlimna bawhzuina,” chanvo thlâkthleng theih loh chu a rawn neihtîr a. Dân chuan, mipuite chu mahnia ro inrêl theihna chanvo a phalsak a, mipui aiawh thlante chuan dân siam tûrin leh hmang nghâl tûrin a phalsak bawk a ni. Sakhaw lam rinna zalênna pawh chu phalsak an ni a, mi tinrêngte chu an chhia leh ṭha hriatna ang zêla Pathian biak chu phalsak an ni. Mipui thlan sorkârna leh Roman Catholic awpbehna duh lo sakhaw zalêna chu ram dân bulpui ber a lo ni ta a. Hêng kaihhruaina dân bulpuite hi a thiltihtheihna leh hmuingîlna thurûk chu an ni. Kristian ram zawng zawnga hnehchhiah tuarte leh rahbehte chuan ngaihven leh beisei takin he ram hi an pan a. Mi maktaduai tam takin a vaukam an rap a, tichuan United States of America chu khawvêla ram ropui berte zînga mi a lo ni ta a ni. Mahse berâm no kî ang nei sakawlh chu “dragon ṭawngin a ṭawng a. Sakawlh hmasa zâwk thuneihna zawng zawng kha a mit hmuhah a hmang a, lei leh a chhûnga chêngte chu sakawlh hmasa zâwk thihpui khawp hial tûra hliam dam leha chu chibai a bûktîr a.... Leia awmte hnênah, sakawlh, khandaiha hliam hnu la dama chawimawi nân amah lem an siam tûr a ni tih a sawi a,” (Thupuan 13:11-14) .IR 441.2

    Entîrnaa Berâm no kî ang kîte leh dragon ṭawng chuan, a entîr ram hnathawh leh thiltih nên chuan inkalhna nasa tak a nei a. Chu ram ṭawng chu a dân siam leh a thuneihna rorêl thiltih chu a ni. Chutiang thiltih chuan chûng dân bulpui huap zau tak leh muanawm tak, a rorêl dân lungphûma a lo neih ṭhin chu dâwtah a chantîr ang. Hrilhlâwknaa dragon ṭawngin a ṭawng ang tih leh sakawlh hmasa zâwk thuneihna zawng zawng a hmang ang tih hian tawrhlelhawmna leh tihduhdahna thlarau, dragon leh keitê ang sakawlhin an lo hman tawh, chu a mahah a ṭhang zêl tih sawi lâwkna a ni a. Sakawlh ki pahnih neiin lei leh a chhûnga awmte chu sakawlh hmasa zâwk chibai a bûktîr tih thu hian, he ram hian pope zahna pe tûra thil ṭhenkhat serh luihtîrna atân a thuneihna a hman tûr chu a lo entîr a ni.IR 442.1

    Chutiang thiltih chuan he ram sorkâr dânte, mahnia ro inrêlna thupuan urhsûn tak leh ram inkaihhruaina dân chu a kalh nghâl hmiah a ni. He hnam din chhuaktute hian fing takin, sakhaw thila sorkâr thuneihna rawih mai leh a rah chhuah pumpelh theih loh, tawrhlelhawmna leh tihduhdahna laka hum dân an zawng a. Ram dânpui chuan, “Rorêl pâwlin sakhaw din tûrin emaw, chumia zalên taka a inhmanna kalhzâwngin emaw dân a siam lo vang; tin United States of America-ah chuan vântlâng hnathawk tûrin sakhaw lam nihna enfiah a ngai lo vang,” tiin a ngaihtuahsak a. Hêng ram zalênna vênhim thua mualpho taka dân bawhchhiatnaah chauh hian, sakhaw lam thil serhna chu sorkâr thuneihnain a tilui thei a ni. Mahse chutiang thiltih mumal lohna chu chhinchhiahnaa entîr aiin a nasa zâwk chuang lo. Berâm no kî ang nei sakawlh chu a ni, a lan dâna fai, nunnêm leh pawi sawi lo—dragon ṭawnga ṭawng sia chu ni.IR 442.2

    “Leia awmte hnênah chuan sakawlh lem an siam tûr a ni tih a sawi a.” Hetah hian sorkâr, rorêlna thuneihna mipuite hnêna awm chu chiang taka tihlan a ni a; United States of America chu heta hrilhlâwknain a entîr ram ngei chu a ni tih hriat fiahna chiang tak a awm a ni.IR 443.1

    Mahse sakawlh lem chu engnge a nih a, engtianga lo awm tûr nge ni? A lem chu berâm kî ang ki pahnih nei sakawlh chuan a siam a, chu chu sakawlh hmasa zâwk lem chu a ni. Sakawlh lem chu eng ang nge, tih leh, engtia din tûr nge tih hre tûrin, sakawlh - pope nungchang kan zir a ngai ta a ni.IR 443.2

    Kohhran hmasa chu a lo khawlohva, Chanchin Ṭha tluangtlam aṭanga a lo pên bo va, ring lote serh leh sâng dân leh tih dân phung a lo pawm khân, Pathian Thlarau leh thiltihtheihna chu a hloh ta a; tichuan mipuite chhia leh ṭha hriatna khuahkhirh tûrin sorkâr thuneihna leh ṭanpuina a zawng ta a. A rah chhuah chu pope rorêlna a ni a, sorkâr thuneihna thununa, a tum tihhlawhtlin nâna hmanrua a hman chu a ni. A bîk takin a thu dodâltute hrem nân hman a ni a. United States of America-in sakawlh lem siam tûr chuan, sakhaw thuneihnain sorkâr thuneihna chu thununin, kohhran chuan a tum hlen tûrin sorkâr thuneihna a hmang ngei dâwn a ni.IR 443.3

    Kohhranin sorkâr thuneihna a rawih apiangin a thurin laka helte chu hrem tûrin a hmang ṭhîn. Protestant hote, Rom tihdân zâwma khawvêl thuneihna nêna inthurualte chuan chutiang chhia leh ṭha hriatna hrêk beh châkna ngai vêk chu an lantîr ṭhîn. Chumi chu, England Kohhranin a laka helte rei tak a tihduhdah zuinaah entîr a ni tawh a ni. Kum zabi 16 leh 17 chhûng khân, an zirtîrna zâwm ve lo, rawngbâwltu sâng tam takte chu an kohhran chhuahsan tûra nawr luih an ni a, tichuan pastor-te leh mipuite chu chawitîr leh tantîr leh, nghaisak leh martar-tîr an ni a.IR 443.4

    Tlûksanna kal sualna chuan kohhran hmasa chu vântlâng sorkâr thuneihna a rawihtîr a, chu chuan sakawlh, pope thuneihna atân kawng a lo buatsaih a ni. Paulan, “Tlûksanna chu a lo thleng ang a, . . . dân bawhchhe pa chu a lo lang ang,” a ti (2 Thesalonika 2:3). Tichuan kohhrana tlûksanna chuan sakawlh lem tân kawng a buatsaih ang.IR 444.1

    LALPA lo kal hmâin, sakhaw lama tlûkna kum zabi khatna laia awm ang kha a lo awm leh tûr thu Bible-in a sawi a. “Ni hnuhnungahte chuan hun khirh takte a lo awm ang. Mi, mahni inhmangaihtu te, tangka ngainatu te, intivei te, chapo te, Pathian sawi chhia te, nû leh pâ thu awih lo te, lâwm nachâng hre lo te, thianghlim lo te, hmangaihna pianpui nei lo te, huaikawmbâwl te, hêktu te, insûm thei lo te, mi kawlhsen te, ṭha duh hauh lo te, vervêk te, thu hnu dâwn lo te, inngaihlû te, Pathian hmangaih aia mahni lâwmna mai hmangaih zâwktute an ni dâwn si a; Pathian ngaihsak anna an nei ang a, nimahsela A thiltihtheihna chu an âwih lo vang; chûng ang chu hawisan rawh,” tiin (2 Timothea 3:1-5).IR 444.2

    “Nakin hunah chuan mi ṭhenkhatte chu, mi dawtheite vervêkna avângin hruai bona thlarau leh ramhuaite zirtîrna thu ngaihsakin rinna chu an la bânsan ang tih Thlarau chuan chiang takin A sawi a,” (1 Timothea 4:1). Setana chu “Thiltihtheihna tinrêng te, chhinchhiahna tinrêng te, dâwt thilmak tinrêng te, fel lohna tinrêng te, bumna tinrêng te nên,” a lo thawk ang. “Chhandama an awmna tûr thutak hmangaihna nei lotu” zawng zawngte chu “dâwt thu an âwihna tûrin bumna nasa tak pawm tûrin hnutchhiahin an awm ang,” (2 Thesalonika 2:9-11). Tin, chutiang Pathian ngaihsak lohna a lo thlen hun chuan, kum zabi khatnaa thil thleng ang kha a rawn thleng zui ang.IR 444.3

    Protestant kohhrantea rinna hrang nuai maite hi mi tam tak chuan inrem tlânna tûra beihna chu siam ni leh thei ngai lo tûra fiahna chiang takah an ngai a. Mahse kum tam tak chhûngin Protestant kohhrante rinnaah, an thurin inṭâwm tlân theihna laite remchânga hmangin insuih khâwm duhna nasa tak ṭhang chho mêk chu a awm daih tawh a ni. Chutianga insuih khâwmna nei tûr chuan mi zawng zawng an lungrual tlân lohna thurin pawimawh—Bible dinhmun aṭanga pawimawh hlê pawh ni se, bânsan a la ṭûl ngei dâwn a ni.IR 444.4

    Kum 1846 khân, Charles Beecher-an a thu sawiah a lo puang tawh a: “Protestant kohhran pâwl hrang thuhril pâwlte rawngbâwlna” hi “mihring hlauhna satliah avânga turna nasa tak hnuaia siam ni mai lovin, an nung a, an chê a, thil nihna a bul taka khawlovah chuan thaw lain, thutak ngawihtîr tûra thil bul hniam zâwk tinrêng nihphung dârkâr tina ngênin leh, kal sualna thuneihnaah khûp an ṭhingṭhi a. Hei hi Rom thiltih dân hmang chu a ni lo vem ni? A chêt dânin kan che ve leh mai lo vang maw? Kan hmâ lawkah engnge kan hmuh le?—Khâwmpui lian dang em ni! Khawvêl dân siam pâwl inkhâwmna! Thuhril hona leh khawvêl pum sakhaw thurina pumkhatnate em ni! “Hei hi tih a nih chuan, inrualrem tlânna kim nei tûra beihna chu, tharum hmanna kawng mai a la ni ang,” tiin.IR 445.1

    United States of America kohhran lianhote chu, chutiang thurin thupui an inṭâwm tlânahte an insuih khâwma, an thupêkte tichak tûr leh an dân siamte vawnghim tûra sorkâr an thunun hunah chuan, Protestant America chuan Rom puithiam lalna lem chu a siam a ni ang a, tichuan an kohhran aṭanga helhote tuartîr nân, sorkâr hremnate chu thlasik anga khêl lovin a lo la thleng ang.IR 445.2

    Sakawlh ki pahnih nei chuan “mi tinrêng,” mi tê leh mi lian, hausa leh rethei, bâwihh leh bâwihh lote chu an kut ding lamah emaw, an chalah emaw chhinchhiahna a neihtîr hlawm a; a chhinchhiahna emaw, sakawlh hming emaw, a hming number emaw neite chauh lo chuan engmah an lei leh an hralh theih loh nân,” (Thupuan 13:16 17) . Vântirhkoh pathumna vaukhânna chu, “Mi tupawhin sakawlh leh a lem chibai bûkin, an chalah emaw, an kutah emaw chhinchhiahna an neih chuan, chu mîte ngei chuan Pathian thinurna nova thinurna uain chu an in ang,” tih hi a ni. He thuchaha a tihlan “sakawlh” hi Thupuan 13 -a sakawlh ki pahnih neiin chibai a bûk luihtîr sakawlh hmasa zâwk, keitê ang—pope lalna chu a ni. “Sakawlh lem,” chuan Protestant kal sual an thurinte zawm luihtîr tûra, sorkâr thuneihna puihna a zawn huna lo ṭhang zêl chu a entîr a ni. “Sakawlh chhinchhiahna chu hrilhfiah a la ṭûl ta fo va.”IR 445.3

    Sakawlh leh a lem chibai bûk lo tûra vaukhân hnuah hrilhlawknain tihian a puang a. “Hetah hian Pathian thupêkte zâwmtute leh Isua rinna thu pawmte an awm,” tiin. Pathian thupêk zâwmtute leh, sakawlh leh a lem chibai bûka, a chhinchhiahna neite khaikhin an nih avângin Pathian dân zawmna leh, Pathian dân bawhchhiatna chuan, Pathian chibai bûktute leh sakawlh chibai bûktute thliar hranna a siam dâwn a ni.IR 446.1

    Sakawlh nungchang bîk leh a lem chibai bûk chu Pathian thupêkte bawhchhiatna a ni. Chû ki tê tak tê - pope chung thu chu Danielan a lo sawi a, “Hunte leh dân tihdanglam a tum ang,” (Daniela 7:25) tiin. Chû thuneihna vêk, Pathian chung lama inchawi sâng tûr chu Paulan hming vuahin, “dân bawhchhepa,” a lo ti a. Hrilhlâwkna pakhat chu hrilhlâwkna dang tifamkim zêltu a ni. Pathian dân a tihdanglamna chauhvin pope chu, Pathian chungah a inchawi santîr thei a; tupawh dân chu tihdanglam a nih hre reng si a, zâwmtu chuan, dân tidanglamtu chu chawimawina famkim a pe a ni. Chutianga pope dân siam zawmna chu, Pathian aia pope laka rinawm zâwkna chhinchhiahna a ni.IR 446.2

    Pope chuan Pathian dân chu tihdanglam a lo tum tawh a. Thupêk pahnihna, milem biak khaptu chu dân zîng ata paih bo a ni a, tin, thupêk palina, ni sarihna Sabbath serhna chu tidanglamin, a aiah ni khatna chu a serhtîr a. Pope sakhua vuantute chuan thupêk pahnihna an paih bona chhan sawiin, thupêk pakhatna huam chhûngah a tel tawh tho avângin Pathianin hre thiam tûra a duan angin dân chu kan pe an ti a. Hei hi tihdanglamna, zâwlneiin a sawi lâwk chu a ni lo thei lo. Tum sa rênga fîmkhur taka tihdanglamna chu sawi a ni a. “Hunte leh dân chu tihdanglam a tum ang,” tiin. Thupêk palina tihdanglamnaah hian hrilhlâwkna chu a lo famkim ta chiah a ni. Hemi atâna thuneihna chuhtu awm chhun chu kohhran thuneihna hi a ni. Hetah hian pope chu Pathian chungah a indah lang chiang hlê.IR 446.3

    Pathian chibai bûktute chu, thupêk palina an ngaihsân vânga abîk taka tihhran an nih laiin,—hei hi A chakna chhinchhiahna leh, mihringten an zahna leh chawimawina an pêkna tûra A phût hriatpuina a nih avângin,—sakawlh chibai bûktute chu Siamtu hriat rengna tichhe tûr leh, Rom rorêlna chawi sâng tûra an beihnaah chuan an hriat hran dâwn a ni. Sunday chungchâng vâng hian a ni Pope chuan a thil ngiat huangtau tak chu a lekkawh hmasak ni; tin, sorkâr thuneihna chu ṭanhmuna hmathehin, Sunday hi “LALPA nî” anga serh luihtîr a ni a. Nimahsela Bible chuan “LALPA nî” chu ni khatna ni lovin, ni sarihna a nih a târlang a. Kristan, “Mihring Fapa hi Chawlhni chungah lam pawh Lal A ni,” A ti. Thupêk palina chuan, “ni sarihna chu LALPA Chawlhni a ni,” tiin a puang a. LALPAN Isaia hmangin, “Ka ni thianghlim,” tiin A lo vuah tawh a (Marka 2:28; Isaia 58:13).IR 447.1

    Kristan Chawlhni chu A thlâkthleng tawh anga sawi fo hi, Ama thu ngeiin a dik lohzia a tilang a. Tlânga A thusawiah khân, “Dân thu leh zâwlneite thu tiboral tûra lo kal ka ni lo va, tifamkim tûra lo kal ka ni zâwk. Tih tak meuhvin ka hrilh a che u, lei leh vân a boral hmâ loh chuan, dân thua mi chhun han tê tak tê emaw, thai han tê tak tê emaw a boral tawp lo vang, a zâa a thlenkim hmâ loh chuan. Chuti chuan, tupawh hêng thupêk tê ber zîngah hian pakhat pawh bawhchhiaa, chutiang ti ve tûra mîte zirtîr apiang chu, vân ramah chuan mi tê ber an ti ang; amaherawhchu, tupawh zâwma, zirtîr ve apiang chu vân ramah chuan mi lian an ti ang,” A ti (Matthaia 5:17- 19).IR 447.2

    Chawlhni thlâkthlengna tûra thuneihna hi Bible-in a pe lo rêng a ni tih hi Protestant-hovin an rin tlângpui chu a ni. Hemi chungchâng thu hi, America-a sakhaw chanchin chuanna bu tê ngaihtuahtu pawl leh America-a Sunday School Union-in an lehkhabu chhuahah chiang takin an târlang a. Hêng thuziaktute zînga pakhat chuan, “Thuthlung Tharah hian Chawlhni (Sunday, kâr 1-a ni hmasa ber) serh tûra thupêk a awm lohzia leh, serh tûra dân mumal a awm lohzia a hriatpui a ni,” a ti a. - George Elliott, The Abiding Sabbath, p. 184.IR 447.3

    “Krista thih ni thleng khân, ni thlâkthlengna a awm lo va,” tin, “chhinchhiahna buin a sawi chinah, Sabbath Chawlhni hnuchhawn tûra tihna leh, kâr khata ni hmasa ber, Sunday Chawlhni serhtîr tûra thupêk chiang tak, zirtîrten an nei lo,” tiin mi dangin a sawi bawk.— A. E. Waffle, The Lord’s Day, p. 186-188.IR 447.4

    Roman Catholic-ho chuan Chawlhni thlâkthlengna chu an kohhranin a siam a ni tih an pawm a, tin, Protestant-ho Sunday serh vete chuan a thuneihna an pawmpui a ni tih an puang bawk a. The Catholic Catechism of Christian Religion , buah chuan thupêk palina zawmna, ni serh tûr chungchânga zawhna chhânnaah, he thu hi a chuang a: “Dân hlui zawm hun chhûng khân, Sabbath chu ni thianghlim a ni a; amaherawhchu kohhran chuan, Krista zirtîrna dungzui leh, Pathian Thlarau kaihhruaina zuiin, Sunday chu Sabbath aiah a hmang ta a; tichuan tûnah, ni sarihna nî ni tawh lovin, ni khatna nî chu kan tithianghlim ta a ni. Sunday awmzia chu tûnah chuan LALPA nî a lo ni ta,” tiin.IR 448.1

    Catholic kohhran thuneihna chhinchhiahna angin, pope lam ṭang ziaktute chuan “Protestant-hoten an remtihpui anga Sabbath chu Sunday-a thlâkthlengna thiltih ngei chu ... Sunday an serh hian, kohhranin kût a nemngheh theihna leh, sual hnuaia dah theihna thuneihna chu an pawm tihna a ni,” tiin an ziak a.—Henry Tuberville, An Abridgement of the Christian Doctrine, p. 58. Sabbath thlâkthlengna chu engnge ni ta ang? Rom kohhran thuneihna chhinchhiahna—”Sakawlh chhinchhiahna lek a ni lo maw?”IR 448.2

    Chungnun a tumna chu Rom kohhran chuan a thlah rêng rêng lo; khawvêl leh Protestant kohhranten a chawlhni siam an pawm a, Bible Chawlhnî an hnar hian - Rom kohhran chungnun tumna chu an pawm a ni. Chawlhni thlâk thuah hian hmân ata thurochhiah an lo hman ṭhin leh hruaitute thuneihna chu an changchawi mai thei a; mahse chutianga tiin, Rom laka anmahni tihrangtu dikna—”Bible, Bible chauh chu Protestantte sakhua a ni,” tih chu an hlamchhiah ta a ni. Pope lam ṭangte chuan anmahni an inbum a ni tih an hre thei a, chûng thil kalhmang leh awm dânah chuan an mit an chhing lui a ni tih an hmu.IR 448.3

    Sunday serh luihtîrnain lawm a hlawh chuan, a tâwpah Prostestant khawvêl pumpui chu Rom puan zâr hnuaiah a la lût dâwn a ni tih a hriatin Rom kohhran chu a lâwm a. “Sunday an serhna hian, an zahawmna an ngainêp mai pawh ni lovin, Catholic Kohhran hnênah zahna an pe zâwk a ni,” tih Catholic-hovin an puang a.—Mgr. Segur, Plain Talk About the Protestantism of Today, p. 213.IR 448.4

    Protestant kohhran-hoten Sunday serh luihtîrna dân an kenkawh hi pope—sakawlh chawimawina tihchakna a ni a. Tupawh thupêk palinain a phûtte hre reng si a, Chawlhni dik serh aia Chawlhni dik lo serh thlang zâwkte chuan, chumi thuneihna zahna chu an entîr a ni. Nimahsela sakhaw lam dân sorkârin a tihluihtîrna thilah ngei chuan kohhran chuan sakawlh lem chu an siam a ni ang; chutichuan United States of America-a Sunday serhna chu, sakawlh leh a lem chibai bûktîrna a ni ang.IR 449.1

    Mahse chhuan kal tawha Kristiante chuan Bible-a Chawlhni emaw an serh tiin Sunday an lo serh ṭhîn a; tin, tûnah pawh kohhran tinrêngah, Roman Cathlolic kohhran pawm chuang lovin, Sunday hi Pathian ruat chawlhni ni ngeia ring tlatte an awm a. An thiltiha an rinawmna leh A hmâa an tihtakna chu Pathianin A pawm a. Mahse Sunday serhna chu dân hmanga tihluihtîr a nih hunah, Chawlhni dik serhna chungchângah tihmakmawhin khawvêl hi tih-ên a la ni ang a, tichuan tupawh Rom thuneihna aia lêm chuang lo thupêk zâwm tuma Pathian thupêk bawhchhia chuan, pope chu Pathian chung lamah a chawimawi dâwn a ni. Rom hnênah chawimawina a pe a, Romin dân a siam hmanga thuneihna lektu pawh a chawimawi a ni a. Sakawlh leh a lem chu chibai a bûk a ni. Pathianin A thuneihna chhinchhiah nâna dân A lo siam tawh chu hnara, a aia Rom-in a chungnunzia chhinchhiahna atâna a thlan chu an chawimawi chuan, chutah chuan Rom laka rinawmna chhinchhiahna—”Sakawlh chhinchhiahna” chu an pawm a ni ang. Thil ngaihtuah fel tûr chu chiang taka mipui hmâa dah a nih a, Pathian thupêkte leh mihring thupêkte inkâr thlang fel tûra tih an nih thlenga bawhchhiatna la chhunzawm zêltute chuan, “Sakawlh chhinchhiahna,” an nei ang.IR 449.2

    Hremna hlauhawm ber, thi thei mihringte hnêna pêk chu, vântirhkoh pathumna thuchahah hian a awm a. Chu chu Pathian thinurna, zahngaihnain a pawlh loh au thlatu tûr sualna râpthlâk tak chu a ni. He thil pawimawh tak chungchângah hian mîte chu thima hnutchhiah an ni lo vang, he sualna laka vaukhânna hi Pathian rorêlna lo thlen hmâa khawvêl hnêna pêk tûr a ni a, mi zawng zawngten eng vânga tuar tûr nge an nih an hriat nân leh, an pumpelhna tûra hun remchâng an neih nân a ni. Vântirhkoh pakhatna chuan a thupuan chu, “hnam tinrêng te, chi tinrêng te, ṭawng tinrêng te, mi tinrêng te,” hnênah a pe ang tih hrilhlâwknain a puang a. Vântirhkoh pathumna vaukhânna, thuchah thuah thum pêng pakhat hi nasa taka darh tûr a ni bawk a. Vânlaizâwla vântirhkoh thlâwkin aw ring taka a puan angin hrilhlâwknaah chuan entîr a ni a; khawvêl ngaihven a hlawh êm êm dâwn a ni.IR 449.3

    He thu inbeihnaah hian, Kristian ram zawng zawngte chu pawl hnih lian takah an inṭhen ang a,—Pathian thupêk zâwma Isua hriattîrna thu pawmte leh, - sakawlh leh a lem chibai bûka, a chhinchhiahna neite chu. “Mi zawng zawng, a lian a tê, hausa leh rethei te, bâwihh leh bâwihh lo te chu sakawlh chhinchhiahna neihtîr tûrin, kohhran leh sorkâr chu thuneihnaah an inzawm ang a, amaherawhchu Pathian mîte chuan chu chhinchhiahna chu an nei ve lo vang,” (Thupuan 13:16). Patmos Thliarkâra zâwlnei chuan, “Sakawlh leh a lem leh a chhinchhiahna leh a hming number hneha, dârthlalang tuifinriat kama ding, Pathian ṭingṭang kenga, Mosia leh Berâm No hla sate,” chu a hmu a (Thupuan 15:2, 3).IR 450.1

    Larger font
    Smaller font
    Copy
    Print
    Contents