Bung 38—Zilh Lâwkna Hnuhnûng Ber

(The Final Warning)

CHÛNG hnuah chuan vântirhkoh dang, thuneihna nasa tak neiin vân ata lo chhuk ka hmu a; a ropuina chuan lei chu a ên ta vek a. Ani chuan aw ring takin, ‘Babulon khaw ropui chu a tlâwm ta, a tlâwm ta, ramhuaite awmna leh Thlarau bawlhhlawh tinrêng kulhbîng a lo ni ta'. ... Vân aṭangin aw dangin heti hian a sawi ka hria: Ka mite u, a sualnaahte in tel ve lohna tûr leh, a hremnate in hmuh ve lohna tûrin a chhûng ata chhuak rawh u, a tih ka hria a,” (Thupuan 18:1, 2, 4).IR 603.1

He Pathian thu hian Babulon tlûk thu puan chhuah Thupuan 14:8-a vântirhkoh pahnihnain a puan, puan nawn leh tûr, Babulon awmtîrtu, pâwl hrang hranga khawlohna lo lût zêl sawina 1844 ṭhal laia thuhchaha thil puan hmasak berna chu a kâwk a. Sakhuana khawvêl awm dân râpthlâk deuh mai chu hetah hian sawi a ni a. Thutak hnarna tinrêng vângin mîte rilru a lo thim zual ang a, Pathian rin lohnaa an thinlung a sak thlengin an rilru a lo khauh zual ang. Pathianin zilhna A pêkte hmuhsit avângin, thupêk zînga pakhat chu bawhchhiat chhunzawmin, chumi vawng thianghlimtute tiduhdah tûra hruai an nih thlengin an palzût ang. A Thu leh A mîte hmuhsit vângin Krista chu engmah lovah dah a ni a. Thlarau biakna zirtîrna chu kohhranten an pawm vângin tisa thinlung chunga khapna chu tihkian a lo ni a, tin, sakhaw ngaihvenna chu khawlohna bul thupna kawrfual a la ni ang. Thlarau inlârna rinna hian hruai-bona thlarau leh ramhuaite zirtîrna atân kawng a hawng a, chuvângin tirhkoh sualte thiltih chu kohhranahte hriat a la ni dâwn a ni.IR 603.2

Babulon chungchâng, he hrilhlâwknaa hmuh chu puan a ni a: “A sualnate chuan vân pawh a tawng ta hial a, Pathianin a thiltih fel lote pawh chu A hre reng si a,” tih a ni (Thupuan 18:5). A khawlohna tehkhawng chu a tikhat tawh a, chuvângin boralna chu a chungah a lo thleng mai dâwn a ni. Mahsela Pathianin Babulonah mîte A la nei cheu va; a sualnaah te an tel ve loh nân leh a hremnate an tuar ve loh nân, A hremna rorêlna lo thlen hmâin hêng mi rinawmte hi koh chhuah rih tûr an ni a. Vân ata vântirhkoh lo chhuk a, a ropuinain lei ên taa, aw ring taka auva, Babulon sualnate rawn puang angin lantîr a ni a. A thuchah chuan, “Ka mîte u, a chhûng ata chhuak rawh u,” tia kovin hriat a ni. Hêng thupuante hi vântirhkoh pathumna thuchah nêna inzawmin, leia chêngte hnêna pêk tûr zilhna hnuhnung ber chu a ni.IR 603.3

Khawvêlin a tawng tûr thilte chu a hlauhawm asin. Lei thuneihna, Pathian do tûra insuihkhâwmte chuan, “A lian a tê, hausa leh rethei, bâwih leh bâwih lote pawh,” (Thupuan 13:6) Chawlhni dik lo serha kohhran dân rem thlapin, thupêk an la chhuah dâwn a ni. Chumi dân zawm hnialtute chu hrem an la niin, a tâwpah chuan thi tlâka ngaih an la ni ang. A leh lamah chuan, Siamtû Chawlhnî, khauh taka pêk, Pathian dân chuan thuawihna a ngiat a, a zirtîrna bawhchhetute chu thinurnain vaukhân an ni bawk.IR 605.1

A hnêna chiang taka hriattîr tawh si, mihringte dân zâwm a Pathian dân rapbettu chuan sakawlh numbar a nei a. Pathian aia a thlan thuneitu chhinchhiahna chu a pawm zâwk a ni. Vân aṭanga vaukhânna chu, “Tupawhin sakawlh leh a lem chibai bûkin an challah emaw an kutah emaw chhinchhiahna an neih chuan, chû mîte ngei chuan Pathian thinurna uain, A thinurna nova engmah pawlh lohva siam chu an in ang,” tih hi a ni (Thupuan 13:16).IR 605.2

Mahse an rilru leh chhia leh ṭha hriatnaah, thutak chu thlen a nih a, an hnar hmâ loh chuan, Pathian thinurna tuar tûrin tûmah hi siam an ni lo. Tûn lai huna thutak bîk hi hriatna hun ṭha nei lo tam tak an awm. Thupêk palinain a phût hi a ênna dik takin an hnênah puan lan a la ni ngai lo. Thinlung tinrêng chhiara, hriatna tinrêng Endiktu chuan, thutak hriat châkte chu, inhnialnaah chuan bum mai tûrin A hnutchhiah lo vang. Thupêk chu mipuite hnênah pâwngpaw nawr seh tûr a ni lo. Thu tihtlûkna fel tak nei tûrin mi tinrêngin êng an hmu tâwk tûr a ni.IR 605.3

Thutak chungchânga inhnial fung ber a nih avângin, Chawlhnî hi rinawmna fiahna ropui tak a ni dâwn a ni. Fiahna hnuhnung ber chu mihringte chungah a lo thlen hunah, Pathian rawngbâwltute leh bawl lotute chu thliar hran an ni tawh ang. Sabbath suak, Sunday chu sorkâr dân siam anga zâwma, Chawlhni dik lo serh chu, Pathian thupêk kalhtu thuneihna chunga rinawmna a ni a. Chawlhni dik serhna, Pathian dân zawmna chu, Siamtu laka rinawmna chhinchhiahna a ni. Lei thuneihna chhinchhiahna an pawm vângin, pâwl khat chuan Sakawlh chhinchhiahna an nei a, pâwl dang chuan Pathian thuneihnaa intukluhna chhinchhiahna an neih avângin Pathian chhinchhiahna a dawng a.IR 606.1

Tûn thlengin vântirhkoh pathumna thuchaha thutak puangtute chu mi tihṭhaihtu satliahah an ngai fo va. Sakhaw lama inngeih lohna chu USA-ah a lo punlun ang a, Pathian thupêk zâwmtute tiduhdah tûra Kohhran leh Sorkâr an la thunun tûra hrilhlâwknate chu chhan awm lo leh âwm lo an ti a. He ram hi hmâna sakhaw zalênna vawng himtu a ni ṭhîn ang khân, a ni lo ngai lo vang tih huai taka sawi a ni ṭhîn a. Mahse Sunday serh luihtîrna thu a zawhna chu nasa taka tihthawh a nih chuan, hun rei tak rinhlelh lo ni fo tawh ṭhin leh rin ngai loh chu lo thleng dâwnin a lang ta a, tichuan thuchah pathumna chuan tûn hmâa a nghawng ngai lohte chu a la nghawng dâwn a ni.IR 606.2

Chhuan tinrêngah, khawvêl leh kohhran chhûnga sualna zilhhau tûrin Pathianin A bâwihte A tîr ṭhîn a. Mahse mîten thu pawm nuâm sawi an duh a, thutak thianghlim, engmah pawlh loh chu an pawm thei lo a ni. Siamṭhatu tam takten an hnate thawkin, kohhran leh ram chhûnga sualna chu nasa taka beiin, ṭhahnemngaih an chhuah a. Kristian nun dân thianghlim entîrin, mîte chu Bible thurin lamah hruai kîr leh an beisei a. Mahse Elija hnênah Pathian Thlarau a lo thleng a, lal sual tak leh mipui kal sual te chu zilhhau tûra thu a lo thleng ang khân, an chungah pawh a thleng ve a. Bible sawi dân tluangtlam tak, puan an hreh ṭhin chu sawi an bâng thei lo. Thutak leh, thlarau ṭhâwngtu hlauhawmna chu ṭhahnemngai taka puang tûrin tur an ni a. A hnu leh hlau miah lovin, LALPAN sawi tûra A pêkte chu an puang a, tichuan mipuite chu zilhna thu hriat luihtîr an ni a.IR 606.3

Chutiang chuan vântirhkoh pathumna thuchah chu puan a ni ang. Thiltihtheihna nasa ber nêna puan hun a lo thlen chuan, LALPAN hmanraw mâwl takte hmangin hna A thawk ang a, A hna atâna lo inserh hrangte rilrute chu A hruai ang. Zirna lama intuaihriamna ni lovin, A Thlarauva hriak thihna zâwkin, hnathawktute chu tlinga puan an ni ang. Rinna leh ṭawngṭainaa inhlan mîte chu ṭhahnemngaihna thianghlim nên kal chhuahtîr an ni ang a, Pathianin an hnêna thu A pêkte chu an puang ang. Babulon sualnate chu hai lan a ni ang a. Kohhranin sorkâr hmanga a thiltih râpthlâk tak mai te, thlarau biakna te leh Rom thuneihna sâng chak êm êm maite chu hai lan a ni ang a. Hêng vaukhânna khûn tak hmang hian mîte chu kaihharh an la ni ang. Hetiang thu la ngaithla ngai lo sâng tam takin hêng thute hi an ngaithla ang a, Babulon chu Kohhran niin, a dik lohnate leh a sualnate vâng leh vân aṭanga thuchah chu a hnar avânga tlu tâ a nih thu chu makti takin an ngaithla a.IR 607.1

An zirtîrtu hmasate hnêna zawhna zawh châk taka mipuite an kal a, ‘hêng thilte hi an ni ngei em?’ an tihin, rawngbâwltute chuan thawnthute an hrilh a, an hlauhna tireh tûr te, an chhia leh ṭha hriatna lo harh tingawi tûr tein thu tluang tlamte an hrilh a. Mahse mi tam tak chu mihring thuneihna satliah maiah an lungawi loh avâng leh, “LALPAN A ti,” tih an phût avângin, rawngbâwltu lâr tak takte chu, an thuneihna a derthâwn tâk avânga thinurin, chûng thuchahte chu Setana hnêna mi angin an sawi chhia ang a, chûng sual ngainahote chu fuihpawrhin, thuchah puangtute chu demin an la tiduhdah dâwn a ni.IR 607.2

Inhnialna chu hmun tharahte a lo darh zêl a, mipui thinlung chu Pathian dân rahbeha awm lamah koh an nihin, Setana chu a lo phusa ve a. Thuchah zuitu thiltihtheihna chuan a dodâltute chu a ti-â zâwk hlauh vang. Puithiamte chuan mihringte theihna vâwrtâwp hmangin êng chu thup tumin an bei ang, chuti lo chuan an berâmte an êng dâwn si a. An thupêkin hêng thutaka zawhna pawimawhte hi a theih dân ang apianga thup an tum ang a. Sorkâr thuneihna rinchhanin, he hnaah hian pope zuitute leh Protestant-hote chu an insuihkhâwm a. Sunday serh luihtîrna dân chu a lo khauhva rêl fel a lo nih chuan, chu dân chu Pathian thupêk zâwmtute chungah tlâktîr a lo ni ang a. Lei chawitîr leh tântîrah te vau an la ni ang a, ṭhenkhatte chu an rinna phatsan tûr leh sawi chhe tûrin, dinhmun zahawm tak te, lâwmman leh hamṭhatna te pêk an la tiam ang. Mahse an chhânna nghet tak chu, “Pathian Thu aṭangin kan dik lohna min entîr rawh u,” tih thu- Lutheran chutiang harsatna hnuaia a lo sawi tawh bawk chu a ni ang. Chûng mîte, rorêlna hmâa hruaite chuan thutak chu chiang takin an târlang a, an thu hretu ṭhenkhatte chu Pathian thupêk zawng zawng zâwm tûrin an dinhmun siam tûra hruai an ni a. Hêng thutak hre ngai hauh lo tûr mi sâng tam tak hnênah hian chutiang chuan êng chu thlen a la ni dâwn a ni.IR 607.3

Chhia leh ṭha hriatna takmeuhva Pathian Thu zâwmtute chu hela ngaih a la ni ang a. Setanan an mit tidelin, nû leh pâte chu an fa, ringtû chunga harsatnate siamin an kawlh êm êm ang a; pî leh pûte pawhin an chhiahhlawh thupêk zâwmtute chu an hrêk ang. Inhmangaihna a bo vang a; naupangte chu an rokhâwm tûr lamin chantîr an ni ang a, in aṭanga hnawh chhuah an la ni ang. Paula thu sawi, “Krista Isuaa Pathian ngaihsaka awm tum apiang chuan tihduhdahnate an tuar bawk ang,” tih kha a lo thleng famkim dâwn a ni (2 Timothea 3:12). Thutak humtuten Chawlhni dik lo serh an hnial tlat avângin, ṭhenkhat chu tân inah khung an ni ang a, ṭhenkhat chu hnawh chhuah an ni ang a, ṭhenkhat sal anga nghaisak an ni ang. Mihring finna chuan thil ni thei âwm lo a ni a; mahse a dâltu Pathian Thlarau chu mihring zîng ata lâk kîr a nih hun chuan, Pathian dân hawtu, Setana thununna hnuaiah an awm ang a, thil danglam tak tak a lo thleng ang. Pathian hmangaihna leh ṭihna a bo chuan rilru hi a râwng thei êm êm a ni.IR 608.1

Buaina thlipui chu a lo hnaih chuan, vântirhkoh pathumna thuchah pawm inti tam tak, thutak âwih kawnga tihthianghlim lohte chuan, an dinhmun kalsanin dodâltu pâwl chu an zâwm a. Khawvêl nên inzawmin a thlarau an chang a, khawvêl êng aṭang chuan thil chu an thlîr a; fiahna chu a lo thlenin kawng awlsam leh langsâr chu thlang tûrin an inbuatsaih a. Mi thilpêk dawng ṭha leh mi hîp thei tak te, hmâna thutak lâwm ṭhîntute chuan, an theihna chu mîte buma hruai bo nân an hmang a. An ṭhian hluite tân hmêlma lian ber an lo ni ta zâwk a. Chawlhni serhtute chu an rinna sawifiah tûra rorêlna hmâa hruai an nih hunin, hêng kal sualhote hi anmahni bei tûra Setana mi hman ṭangkai berte lo niin, chanchin dik lo sawi leh thil dik lo ngaihtuah rua puhin, rorêltuten kut an lek theih nân an la hêk ang.IR 608.2

Hêmi tihduhdahna hunah hian LALPA bâwihte rinna chu fiahin a awm ang a. Pathian leh a Thu chauh enin, zilhna chu rinawm takin an puang a. An hnêna awm Pathian Thlarau chuan A ṭawngtîr a. Ṭhahnemngaihna thianghlim leh, Pathian tihchakna changin an lo phûr a, a hnu leh chu engnge ni dâwn tih pawh ngaihtuah lovin, LALPAN thu A pêk, mîte hnêna thu hril hna chu an thawk a. An tisa lam hlâwkna an ngaihtuah lo va, an hming ṭhatna leh an nun pawh an lungkham hek lo. Dodâlna leh demna thlipui an chunga a lo thlen hun pawhin, ṭhenkhatte chuan hlau leh khûr chungin, “Hêng kan thusawite rah chhuah tûr hi lo hmu lâwk ila chuan kan ngawi hlê hlê tûr,” tia au chhuah an inpeih ang. Harsatnaa hual vêlin an awm a. Thlêmna hrâng takin Setanan a bei hlawm a. An hna chu thawh zawh theih chi ni pawhin a lang lo. Tihboralah vau an ni a. Anmahni tithathotu ṭhahnemngaihna chu bo tain a lang a; mahse an kîr leh thei tawh si lo. Engmah an nih lohzia hriain chakna an neih theih nân Mi Chaka hnên lamah an tlan a. An thu sawite chu an ta a ni lo va, zilhna thu Petû ta a ni tih an hria. Pathianin an thinlungah thutak A dah tawh a, puan an ṭhulh thei si lo.IR 609.1

Chutiang harsatnate chu hmân laia Pathian mîte pawhin an lo pal tlang tawh a. Wycliffe-a te, Huss-a te, Luther-a te, Tyndale-a te, Baxter-a te, Wesley-a te chuan thurin rêng rêng chu Bible hmanga fiah vek tûr leh chumia tling lote chu pawm lo tûrin an lo ti a. Hêng mîte lakah hian tihduhdahna chu lainatna tel lovin a alh a; mahse thutak puan an châwl chuang lo. Hun hrang hranga kohhran chanchin hi a hun laia thuchah bîk, chutih laia Pathian mîte mamawh lo ṭhan chhohna hian a tilang châwk a ni. Thutak thar tinrêng chuan huatna leh dodâlna kârah kawng an siam rem zêl a; A êng pawmtute chu thlêm leh fiah an ni a. Hun harsaa awmte chu LALPAN thutak bîk A pe a. Tunge puang lo ngam ang le? A chhiahhlawhte chu he khawvêla zahngaihna sâwmna hnuhnung ber pe tûrin thu A pe a. An nunna a boral a nih ngawt loh chuan an ngawi thei lo. Krista palaite chuan a hnu leh ngaihtuah tûr an nei lo. An tih tûr chu an ti mai tûr a ni a, a nghawng chu Pathian kutah an dah tûr a ni.IR 609.2

Dodâlna chu a lo sân zual chuan, Pathian bâwihhte chu an han chî-âi leh rih a; buaina chu anmahni thlentîr ang hrimin a lang si a. Mahse chhia leh ṭha hriatna leh Pathian Thu chuan an kawng chu a dik tih a a tichiang a; harsatnate chu a awm reng nain, chûng chu phur tûrin tihchak an ni a. Inbeihna chu a lo hnaiin a lo râpthlâk zual a, mahse an huaisenna chu a lo nasa zâwk a. An hriattîrna thu chu, “Pathian Thu chu kan tidanglam ngam lo, A dân thianghlim chu kan la ṭhenin a bung khat chu pawimawh bîk leh, a dang chu a pawimawh lo bîk tîin khawvêl duhsakna chang tûrin kan tidanglam thei lo. A rawng kan bâwl LALPA hian min chhandam thei. Kristan khawvêl thuneihna chu A hneh tawh a; A hneh tawh sa khawvêl chu kan hlau dâwn em ni?” tih a ni.IR 610.1

Setana a awm chhûng chuan tihduhdahna chi hrang hrang hian hmâ a sâwn zêl dâwn a, Kristianna hian chûmiah chuan thiltihtheihna pawimawh tak a nei a ni. Thimna sipaite do tûra inpe si lovin tuman Pathian rawng an bâwl thei lo. An saseh chu an chhuhsak palh ang tih hlauvin tirhkoh sualte chuan an bei dâwn a ni. Thlêmna mi hîp thei tak hmanga Pathian laka tihhran dân zawng tûrin A nungchangin a zilhhau, mi sualte nên an insuihkhâwm ang. Hêngte hi an hlawhtlin loh chuan, chhia leh ṭha hriatna nawr tûrin tihluihna hman a ni mai ṭhîn.IR 610.2

Mahse Isua chu mihringte sawipuiin vân biak bûkah A awm chhûng chuan, Khaptu Thlarau Thianghlim huhâng chu rorêltute leh mipuiten an hria a. Eng emaw chen chu, ram dânte hi a la thunun cheu a ni. Hetiang hi ni lo phei sela chuan, khawvêl awmphung hi tûn aiin a chhe hlê ang. Kan rorêltu tam takte hi Setana aiawh viak ṭha takte an nih laiin, Pathian pawhin hnam hruaitu lawk zîngah palai A nei a ni. Pathian hna chu nasa taka dodâl tûrin, hmêlma chu a chhiahhlawhte chungah a thawk mêk a; mahse vântirhkoh thianghlimten chûng LALPA ṭihtu mi felte chu, chûng thil rawtnate chu chhân theih loh khawp hnialnaa lo hneh tûrin an pui a. Tichuan mi tlêmtê chauhvin sual tuifâwn chak tak chu an do thei ang. Vântirhkoh pathumna thuchahin a hnathawh tûr a thawh theih nân, thutak hmêlmate dodâlna chu chelh din a ni ang a. Vaukhânna hnuhnung ber chu pêk a nih hunah, anmahni hmanga LALPAN a hman mêkte kal tlangin, hêng hruaitute thinlung hi a la rawn hîp ang a; a ṭhenin an lo pawm ang a, buaina hunah chuan Pathian mîte nên an ding za ang.IR 610.3

Vântirhkoh pathumna thuchah puanna rawn zâwmtu vântirhkoh chu , a ropuinaa lei pumpui êntu tûr chu ni. Khawvêl huap hnathawh leh, la hmêlhriat loh thiltihtheihna chu heta sawi lâwk hi a ni a. Kùm 1840-1844-a lo kal lehna thu hrilna chu Pathian thiltihtheihna tihlanna ropui tak a ni a; vântirhkoh pakhatna thuchah chu khawvêla misonari hmun tinrêngah thlen a ni a, ram ṭhenkhatah chuan, kum zabi 16- naa sakhaw lam siamṭhatna lo awm hnua sakhaw lama tuina nasa ber chu a lo thleng a; mahse vântirhkoh pathumna vaukhânna hnuhnung ber hnuaia hnathawh chuan nasa takin hêng hi a khûm tûr a ni.IR 611.1

Chû hna chuan Penticost nîa mi kha a ang hlê ang. “Ruah hmasa” chu Chanchin Ṭha inṭannaah, Thlarau Thianghlim leih buaknain, chi hlu takte tiṭiak tûrin pêk a ni a, chutiang bawkin “ruah hnuhnung” chu buh tihmin tûrin, a tâwpah pêk a ni ang. “LALPA hriatna chu kan ûm zêl chuan, A kalna kan hria ang a, zîng anga khêl lovin A thawk chhuak ṭhîn a, kan hnênah ruah angin, ruah hnuhnung, lei tihuhtu ang maiin a lo thleng ang,” (Hosea 6:3). “Nangni Zion fâte u, lâwm rawh u, LALPA in Pathianah chuan hlim rawh u; ruah hmasa chu tâwk chiahin A pe si che u a, in tân ruah A sûrtîr a, thla khatnaa ruah hmasa leh ruah hnuhnung chu,” (Joela 2:23). “Pathianin ni hnuhnungahte chuan, heti hi a ni ang a, mi zawng zawng chungah ka Thlarau ka leih ang a. ... Heti hi a ni ang a, tupawh LALPA hming lam apiang an him ang,” A ti (Tirhkohte 2:17, 21).IR 611.2

Chanchin Ṭha hna ropui tak chu, a inṭannaa Pathian thiltihtheihna tihlan aia nêpa tâwp tûr a ni lo. Chanchin Ṭha inṭannaa Thlarau Thianghlim leih buaka hrilhlâwkna famkim tâte vêk kha, a khârna ruah hnuhnungah chuan an lo thleng leh ang. Peteran a thusawiah hian harhna a beisei chu a tilang a. “In sualte thai bo a nih theih nân sim ula, tichuan LALPA hnên ata harh hun a lo la thleng thei ang a; Isua pawh A rawntîr thei ang,” (Tirhkohte 3:19, 20).IR 612.1

Pathian mîte chu inserh thianghlimnaa an hmêlte lo êngin, hmun tinrêng aṭangin vân lam chanchin chu puang tûrin an hmanhmawh hlê ang. Lei hmun tinah, aw sâng tam takin vaukhânna thu chu an puang ang a. Thilmakte tih a ni ang a, damlote tihdam an ni ang a, chhinchhiahna te leh thilmakten ringtute chu a zui zêl ang. Setana pawh a dâwt thilmak tihna nên, mihringte mithmuha vân ata mei tlâktîr hialin a thawk a,” (Thupuan 13:13). Chutiang chuan leia chêngte chu ding nghet tûra tih an ni ang.IR 612.2

Thuchah chu Pathian Thlarauva rinna nghet neite tih angin, inhnialna hmanga hril a ni vak lo vang. Inhnialnate chu tihlan an ni a. Chî chu tuh a ni tawh a, tûnah chuan ṭovin rah a chhuah dâwn a ni. Thuhriltuten Chanchin Ṭha lehkha an semte hian hna an thawk mêk a, mi tam tak rilru a khawihte chu tûnah thutak an hriat kimna emaw, thuâwihnaa an inpêkna chu danin a la awm rih a. Tûnah chuan êng zung chuan hmun tin a chhun tlang a, thutak chu a nihna hmuh a ni tawh a, Pathian fâte chuan anmahni phuartu pâwlte chu an tichat mêk a. Chhûngkaw inzawmna te, kohhran inlaichînna te chu chutiang dâl tûrin eng an ni ta lo. Thil dang zawng aiin thutak chu a hlu ta. Thutak dodâl tûrin hmêlmate an insuihkhâwm chung pawhin, mi tam takin LALPA lamah ṭan an khawh tlat a ni.IR 612.3