Mиcp подшоҳига биринчи марта Исроилни озодликка чиқариш тўғрисида талаб эълон этилганда, у энг даҳшатли бало-қазо тўғрисида ҳам огоҳлантирилган эди. Шу пайт Худованднинг буйруғига биноан Мусо фиръавнга шундай деганди: «Худованд дейди: Исроил — Менинг ўғлим, Менинг тўнғичимдир. Мен сенга дейман: Менинг ўғлим Менга хизмат қилиши учун уни қўйиб юбор; агарда қўйиб юбормасанг, мана, Мен сенинг ўғлингни, сенинг тўнғичингни ўлди- раман» (Чиқ. 4,22.23). Исроил халқидан мисрликлар нафратланса ҳам, уни Худо Ўз қонунини сақловчи қилиб тайинлаган. Худовандга манзур бўлган ва имтиёздан фойдаланган исроилликлар, ўз биродарлари ичида тўнғич сифатида, бошқа халқлар ичида машҳур жойга муносиб бўлган эдилар.УOП 293.1

Охирги жазо тўғрисида Миср энг бошида огоҳдантирилган эди. Худо — узоқ чидамли ва кўп иноятли. Ўз сиймосига муносиб бўлган зотларга У назокатли ғамхўрлик қилмоқда. Агар подалар ва ҳосилнинг нобуд бўлиши Мисрни тавбага келтирганида, фарзандлари азоб чекмасдилар, лекин халойиқ қайсарлик қилиб Илоҳий буйруққа қарши туришни давом этарди ва охирги зарба унинг устига тушиши тайёр бўлди.УOП 293.2

Мусога ўлим жазоси остида фиръавн ҳузурига кириш ман этилди, лекин гарданкаш ҳокимга Худонинг сўнгги иродасини эълон қилиш керак эди, ва Мусо яна унинг олдига даҳшатга соладиган сўзлар ила келди: «Худованд шундай дейди: ярим тунда Мен Миср ичидан ўтаман, ва Миср ерида ўз тахтида ўтирган фиръавннинг тўнғич ўғлидан бошлаб, то тегирмон тошида турган канизанинг тўнғич ўғлигача, ва бутун молнинг тўнғичлари ўладилар. Ва бутун Миср диёри бўйлаб ҳеч қачон бўлмаган ва бошқа бўлмайдиган буюк оҳу- фиғон кўтарилур. Исроил ўғилларига эса, на одамға, на ҳайвонга ит оғизини очмас, токи — Худованд Мисрликлар ва Исроилликлар орасида қандай тафовут қўйганини сиз билишингиз учун. Ва сенинг ҳамма қулларинг менинг ҳузуримга келиб, сажда қиладилар, ва «сен бошлаб келаётган халқинг ва сен — чиқинглар» деядилар. Шундан сўнг мен чиқиб кетурман» (Чиқ. 11, 4—8).УOП 293.3

Ҳукм ижро этилгунча Худо Мусо орқали Исроил халқига Мисрдан чиқиш йўлини кўрсатди; келгуси маҳкамадан қандай қилиб қочиб қолишга айнан огоҳдантирди. Ҳар бир оила — ўзими ёки бошқа оила билан бирлашибми — «бенуқсон» бўлган қўзичоқни ёки эчкини сўйиб, иссоп шингилини қонга ботириб, эшикларнинг икки томонидаги бўсағага ва уйдаги эшиклар тепасига тегизишга буюрилди, токи нобудчи — фаришта кечаси шаҳар кўчаларидан ўтганида, уларнинг уйларини қолдириб, кезиб ўтиши учун. Мусо айтганидай: «Белларингиз боғланган бўлсин, пойаб- залингиз сизнинг оёғингизда ва ҳассаларингиз қўларингизда бўлсин, тезлик билан таомланинг; бу Худованднинг Пас- хаси”, улар кечаси қўзидан тайёрланган кабобни хамирту- рушсиз нон ва аччиқ ўтлар билан ейишилари лозим эди. (Изоҳ: Пасха — асл. Нажот).УOП 294.1

Худованд деди: «Мен эса худди ушбу тунда Миср еридан ўтаман, ва инсондан бошлаб ҳайвонгача, Миср ерида ҳар бир тўнғични нобуд қиламан, ва ҳамма Миср худоларининг устидан ҳукм чиқараман... Сизларнинг уйларингизда бўлган қон аломатли бўлур, қонни кўраман ва кезиб ўтиб кетаман, ва Миср ерини жазолаганда сиз аро нобуд қиладиган бало- қазо бўлмас».УOП 294.2

Яҳудий халқига асоратдан қутулиш кунини қутлаб, ҳар йил ушбу улуғ кунни эслаб, байрам қилинмоғи лозим эди. «Ушбу кун сизларга эслатма бўлсин, авлоддан авлодга ушбу кунда Худовандга байрам бағишланг; абадий белги- лангандай байрам бўлсин». Бутун келгуси йилларда шу байрамни амал қилиб, улар ўз фарзандларига буюк нажот топиш тарихини баён этишлари даркор эди. Мусо буйруқ бергандай: «бу Худовандга пасха (яъни нажот) шаънига қурбоя, Қайсики, Мисрни жазолаганида, Мисрда Исроил ўғил-ларининг уйларини четлаб ўтди ва бизнинг уйла- римизни халос қилди». ”УOП 294.3

Эндиликда ҳар бир тўнғич — ва одамдан, ва ҳайвондан — Худовандга тегишли бўлиши лозим эди ва фақат қўлга киритиш баҳоси билан яна одамга қайтариларди. Исроилнинг тўнғич ўғиллари адолатли ҳукм бўлганида Миср тўнғич ўғилларининг тақдирига тақсим қилиб нобуд бўлишлари керак эди, қўлга киритадиган қурбонга муносиб улар ўлимдан қутқарилдилар. Эндиликда ҳар бир тўнғич Худованга тегишли эканини тан олиб, Исроил ўз миннатдорчилигини билдирар эди. «Ҳамма тўнгичлар — Меники,— дейди Худованд — Миср ерида Мен ҳамма тўнғичларни, мағлуб қилганимда, Мен Исроилнинг ҳамма тўнғичларини, одамдан бошлаб то ҳайвонгача Ўзимга муқаддас қилиб олдим; улар Меники бўлишлари керак”. {Чўл. 3, 13). Маъбадда хизматни тайинлаб, муқаддас маконда хизмат қилиш учун, Худо Исроил тўнғичлари ўрнига Левий қавмини танлади. «Зеро улар Менга Исроил ўғиллари ичидан танлаб берилдилар,— деди У.— Исроил ўғиллари ичидан ҳамма тўнғичлар ўрнига... Мен уларни Ўзимга оламан (Чўл. 18, 15.16). Лекин бутун халқ Худонинг иноятини жонлари билан тан олганларининг эвазига, олдингидай тўнғич ўғиллари учун тўлов киритишлари лозим эди.УOП 295.1

Пасха байрами фақат Миср еридан қутилиб чиққан- нигина эслатмай, у буюк нажот топишнинг рамзи эди. Символик тарзда у Ўз халқини гуноҳ зулматидан халос қиладиган Масиҳнинг буюк хизматига кўрсатарди. Қурбонлик қўзи «Худо Қўзисининг» рамзи, ва нажот топиш учун бизнинг ягона умидимиз Ундадир. Ҳаворий дейди: «Масиҳнинг Ўзи бизнинг Пасха қурбонлигимиз бўлиб, жонини фидо қилган» (7 Кор. 5,7). Қўзини фақат сўйишгина етишмас, балки унинг қони билан эшик бўсағаларини бўяш керак эди. Масиҳ ҳам Ўз қонини ҳар бир жон учун тўкди. У бутун дунё учун ўлди ва шу жумлада ҳар биримиз учун — биз шунга ишонишимиз керак. Фориғ қиладиган қурбон ҳаммамизга тайинланган.УOП 295.2

Қон тегизиш учун ишлатиладиган иссоп покланишнинг эвази эди, у моховларни тозалаш учун ва жасадга қўл тегизганни поклаш учун қўлланарди. (Изоҳ: иссоп-хушбўй баргли кичик бута). Довуд алайҳиссалом ўз ибодатида: «Мени иссоп билан тозала, пок бўлай, мени ювгин, қордан ҳам оқ бўлай»,— дейди (Заб. 50, 9).УOП 296.1

Қўзини парчаламай бутунлай тайёрлаш лозим эди, унинг бир дона суяги синмасин эди. Биз учун ўлган Худо Қўзисининг на бир суяги синмаслиги шарт эди. Бу Масиҳ келтирган қурбонининг камолотини белгилайди.УOП 296.2

Қўзининг гўшти таом учун тайинланарди. Гуноҳ- ларимиздан кечирим олиш учун Масиҳга ишониш етиш- майди — биз доимо Унинг Каломи орқали Ундан руҳий куч ва таомни олишимиз керак. Исо «Ўзи дейди: «Агар Инсон Ўғлининг танасини емасангизлар ва унинг қонини ичмасангизлар, у ҳолда сизда ҳаёт бўлмайди. Менинг танамни еган ва қонимни ичган одамда абадий ҳаёт бор». Шу сўзларнинг маъносини тушунтириб деди: «Менинг сизларга айтиб келаётган сўзларим рухдир, ҳаётдир» (Юҳ. 6, 53.54.63). Исо Ўз Отасининг қонунини тан олди, Унинг асосларини Ўз ҳаётида вужудга келтирди, Унинг руҳини намоён қилди ва юракка бўлган эзгу таъсирини кўрсатди. Юҳанно дейди: «Каломуллоҳ инсон қиёфасига кирди, у иноят ва ҳақиқатга тўла биз аро маскан қилди. Биз Унинг улуғворлигини — Отанинг Ягонасига хос улуғворликни кўрдик» (Юҳ 1,14). Масиҳнинг издошлари ўз тажрибаларида шуни тушунишлари керак. Улар Илоҳий Каломни эшитиб тушунишлари керак, шунда у ҳаётбахш ҳаракатли куч бўлиб, уларнинг ҳар қандай хоҳишларига раҳбарлик қилади. Масиҳ кучи ёрдамида борган сари Унга ўхшаб, улар ўзларида Илоҳий фазилатларни акс этадилар. Улар Худо Ўғлининг танасини еб, қонини ичишлари лозим — акс ҳолда уларда ҳаёт бўлмайди. Масиҳнинг руҳи ва ҳаёти Унинг шогирдла- рининг руҳи ва ҳаёти бўлиши керак.УOП 296.3

Қўзини аччиқ ўтлар билан ейиш кераклиги Мисрдаги қулликнинг аччиқлигини эслатарди. Бас, биз Масиҳга яқинлашишни хоҳласак, қилган гуноҳларимизни эсимизда тутиб, қалбимизда тавба руҳи билан шуни қилишимиз керак. Хамиртурушсиз ноннинг ҳам катта мазмуни бўлган. Пасха байрами олдидан, уйда шу пайтда ҳеч қандай хамиртуруш бўлмасин, деб аниқ кўрсатилар эди, ва бу қоида жиддий равишда яҳудийлар томонидан амал қилинарди. Худди шундай, ким Масиҳдан ҳаёт ва таомни олмоқчи бўлса, гуноҳнинг хамиртурушидан бўшамоғи лозим. Азиз ҳаворий Павел Коринфлик жамоатига ёзган мактубида: «Сизлар аслида хамиртурушсиз бўлишингиз керак. Шундай қилиб, эски хамиртурушни супуриб ташланг, янги хамир бўлинглар! Масиҳнинг Ўзи бизнинг Пасха қурбонлигимиз бўлиб, жонини фидо қилган. Шунинг учун биз эски ёмонлик ва бузуқлик хамиртуруши билан эмас, балки софлик ва самимийлик бўлган хамиртурушсиз нон билан байрам қилайлик» (1 Кор. 5, 7.8).УOП 296.4

Эркинликка етишиши олдидан, асоратга тушган халқ буюк нажот бўлишига ишониши керак эди. Уларнинг уйларида қонли белги бор экан, улар ўз уйларида хонадонлари билан йиғилиб, мисрликлардан айрим бўлишлари керак эди. Агар исроилликлар кўрсатмапинг бир нуқтасини эътиборсиз қолдирганларида, агарда улар, мисол учун, ўз фарзандларини мисрликларникидан айирмаган- ларида эди, ёки қўзини ўлдириб, эшик бўсағаларини қонга бўямаганларида эди, ёки уйдан чиқишга ғайратланганларида, улар бехатар бўлмасдилар. Улар керакли тайёргарликни қилганларига чин қалбдан ишонганларида ҳам, бу самимийлик уларни қутқармасди. Ким Худонинг ҳамма кўрсатмаларини расо бажармаганида, тўнғич ўғиллари нобудчи қўлидан ҳалок бўлардилар.УOП 297.1

Итоат қилиш орқали халойиқ ўз имонини намоён қилиши лозим эди. Бас, ким Масиҳ қони яраша қутулишига умид боғласа, бир нарсани тушуниши керак: нажот топиш учун одамлар ўзлари ҳаракат қилишлари керак. Биз жазо олишга муносибмиз. Шу жазодан бизни фақат Масиҳ фориғ қила олишига қарамай, биз ўзимиз, Худовандга бўйсуниб, гуноҳдан халос бўлишимиз лозим. Инсон ишлари туфайли эмас, балки имони орқали нажот топади, аммо лекин имон амал қилишда намоён бўлиши лозим. Худонинг Ўғли бутун дунёнинг гуноҳларини ювиш учун қурбон бўлди, Ота Ўғлини берди; У дунёга ҳақиқат нурини ҳаёт йўлини аён қилди, У инсонга алоҳида имкониятлар, кўрсатма ва афзалликлар берди, ва инсон нажот берадиган воситаларни истеъмол қилиши керак, унинг нажоти учун Худо томонидан назарга олинган ҳаммасини баҳолаб, у ишлатиши керак, ва албатта — Илоҳий талабларига ишониб, буйсуниши лозим.УOП 297.2

Мусо Исроилга халос бўлиш тўғрисида Худонинг кўрсатмаларини такрорлаганида, «халқ тизланди ва таъзим қилиб эгилди”. Озодликка етишиш умид, зулмкорларининг бошига келаётган жазонинг даҳшатли хабари, шошиб чиқиш билан боғланган ташвиш ва сарсонлик,— булар ҳаммаси вақтинча унутилди ва Халоскорга нисбатан туғилган чуқур раҳм-шафқатли миннатдорчилик ҳислар уларнинг қалбларини тўлғизди. Мисрликлар ичидан кўплари яҳудийлар Худосини ягона ҳақиқий Худо, деб билиб тан олгандилар, энди эса нобудчи-фариштанинг мамлакат бўйи ўтишини эшитганларида, улар исроилликларнинг уйларида паноҳ топишларини ёлворардилар. Улар очиқ кўнгил ила қабул қилиндилар ва Ёқуб Худосига эндигида хизмат қилишга, ва Унинг халқи билан Мисрдан чиқишга ваъда бердилар.УOП 298.1

Исроилликлар Худовандиинг кўрсатмаларига бўйсун- дилар. Тезлик билан сир сақлаб улар йўлга чиқиш учун таёргарлик кўрдилар. Бутун Хонадонлар йиғилишиб, пасхалик қўзини сўйдилар, оловда қиздирдилар, хамиртурушсиз нон ёпдилар ва аччиқ ўтлардан териб қўйдилар. Ҳар бир уйнинг хўжайини руҳоний сифатида, қўзининг қонидан олиб, эшик бўсағаларини конлади ва уйларнинг эшиклари ёпилди. Сукунатда тезлик билан пасхалик қўзи еб битирилди. Эҳтиромга тўлган халойиқ ибодат қилиб хушёр эди, ҳар бир тўнғичнинг юраги, етиб қолган эрми, ёки кичик боланикими, бовар қилиб бўлмайдиган даҳшатга тўлиб ларзага келарди. Ота-оналар қадрли тўнғич ўғиларини бағрига босиб, келаётган кечада даҳшатли жазо тўғрисида ғам чекардилар. Аммо Исроил ўғилларининг на бир хонадонига ўлим фариштаси яқинлашмади. Қон — Нажоткорнинг ҳимоя қилиш белгиси — эшикларда намоён эди, ва нобуд қиладиган уларга кирмади.УOП 298.2

Ярим тунда «Миср диёрида буюк дод-фарёд кўтарилди, зеро ўлик чиқмаган на бир уй қолмади”, мамлакатдаги ҳамма тўнғичларни, тахтда ўтирган фиръавннинг тўнғич ўғлидан бошлаб, то зиндонда ётган асирнинг тўнғич ўғлига қадар» нобудчи мағлуб қилди. «Ҳайвонларнинг тўнғичини ҳам» қолдирмади. Бутун кенг Миср еридаги ҳар бир оиланинг мағрурлиги камситилди. Жон куйдирадиган оҳу- фиғонлар, йиғлаётганларнинг бақириқлари ҳавони ларзага солди. Подшоҳ ва унинг саройдошлари ўчган юзлари, титраган қўл-оёқлари билан ваҳима остида ҳаракатсиз қотиб қолдилар. Энди фиръавн айтган сўзларини эслади: «Худованд ким бўлибди, мен Унинг гапига кириб, Исроилни қўйиб юборсам? Мен Худовандни билмайман ва Исроилни қўйиб юбормайман!”УOП 300.1

Энди унинг баланд кибр-ҳавоси ергача хокисорланди, у кечаси Мусо ва Ҳорунни чақиртириб уларга деди: «Туринглар, менинг халқим ичидан чиқинглар, сиз ва Исроил ўғиллари, айтганингиздай боринглар, Худовандга хизмат қилинглар; сиз айтганингиздай майда ва йирик чорвани олинглар, ва сизлар бориб, мен ҳам иноят топай”. Подшоҳнинг амирлари ва халойиқ исроилликларни «уларнинг еридан» тезроқ чиқиб кетишга эҳтиёжлан- тирардилар; «зеро ҳаммамиз ўламиз» деярдилар улар (Чиқ. 12, 31-33).УOП 300.2

23-Боб - Мисрда Тақдир Қилинган Балолар

25-Боб - Чиқиш